تغذیه، فعالیت بدنی و سرطان

بیماری های قلبی عروقی، سرطان و دیابت عامل دو سوم تمام مرگها در کشورهای پیشرفته هستند. در آمریکا در سال 2001 (۹ سال پیش) حدود 5/1 مورد مرگ به همین علت اتفاق افتاده است. این سه بیماری موجب کاهش سلامتی، کاهش امید به زندگی و رنج بسیار، ناتوانی و هزینه های اقتصادی هنگفت می شوند. هزینه پیشگیری از این بیماریها به نسبت هزینه درمان آنها بسیار اندک است.

"سلامتی مردم تا سال 2010" بعنوان هدف در برخی کشورهای پیشرفته دنبال می شود و چند نکته را مورد توجه قرار داده است. از جمله این نکات می توان تغذیه مناسب، کاستن از اضافه وزن، داشتن فعالیت فیزیکی کافی و تناسب اندام، عدم استعمال تنباکو، و دسترسی به خدمات بهداشتی مناسب در جهت کاهش سرطان، دیابت، و بیماریهای قلبی و عروقی را بر شمرد. همچنین بعضی منابع علمی دیگر احتراز از آفتاب شدید، کاهش نوشیدن قهوه و چای غلیظ، آزمایش دوره ای جهت بررسی احتمال سرطان در بدن افراد، و پای بندی به همسر را در این زمینه مورد عنایت قرار داده اند. با رعایت این موازین احتمال ابتلا به سرطانهای حلق، مری، حنجره، ریه، کلیه، مثانه، پانکراس، پوست، معده، بیضه، سینه، گردن رحم، رحم، پروستات و قولون کاهش می یابد.

فعالیت فیزیکی احتمال ابتلا به چاقی را می کاهد که خود چاقی در بسیاری از بیماریها نقش دارد. متاسفانه چاقی بسرعت در تمام دنیا رو به گسترش است بطوریکه در سال 2000 (ده سال پیش) شیوع چاقی در برخی کشورهای پیشرفته به 65 درصد جمعیت بزرگسالان رسید. چاقی احتمال ابتلا به سرطان های مختلف از جمله سرطان غدد گردنی (آدنو کارسینوما)، قولون، راست روده، سینه (بویژه در خانمهای یائسه)، رحم، و کلیه را افزایش می دهد. چاقی عامل حدود یک چهارم سرطان های سینه در جهان است. احتمال بروز سرطان سینه در زنان یائسه دارای اضافه وزن 250-50% بیش از دیگر خانم هاست. دریافت بالای میوه ها و سبزیجات (حداقل 400 گرم در روز) در مدت زمان طولانی، احتمال ابتلا به چاقی و افزایش وزن را بویژه در میانسالی کاهش می دهد و احتمال ابتلا به سرطان های حفره دهانی، مری، معده، قولون و رکتوم را هم می کاهد. در برخی مطالعات بین مصرف مغز دانه ها و سرطان قولون ارتباطی مشاهده شده بطوریکه مصرف این مواد (بویژه در خانمها) احتمال ابتلا به سرطان را کاهش داده است. مصرف سویا نیز به وضوح در کاهش سرطان نقش دارد. دریافت فلاوونوئیدها (مواد رنگی موجود در گیاهانی از قبیل گوجه فرنگی، انگور قرمز، هویج، چای، سیب درختی، پیاز و امثال آن)  در جهت کاهش احتمال ابتلا به سرطانهای سیستم های گوارش و تنفس انسان مفیدند ولی البته اثر فوری در مردان مسنی که به مصرف این مواد روی آورده اند گزارش نشده است. نوشیدن چای سبز و مصرف سبزیجات تیره نیر در برخی مطالعات علمی بعنوان عوامل کاهش احتمال سرطان سینه مطرح شده اند.

نوشیدن الکل (حتی به مقدار کم) موجب ابتلا به سرطانهای حفره دهانی، حلق، مری و کبد می شود و خطر سرطان سینه را هم قبل و هم بعد یائسگی افزایش می دهد. مصرف مواد غذایی آلوده به برخی قارچها (کپکها) با وارد کردن سم خطرناکی بنام افلاتوکسین موجب سرطان کبد می گردد. مصرف نوعی غذای چینی (تهیه شده از ماهی شور) خطر سرطان حلق را بویژه در کسانی که از کودکی این غذا را مصرف می کرده اند افزایش می دهد. مصرف غذاهای حاوی مواد نگهدارنده، گوشت قرمز، و نمک فراوان احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش داده و استفاده از غذاها و نوشیدنی های خیلی داغ نیز احتمال خطر سرطانهای حفره دهان، مری و حلق را بالا می برد. مصرف بالای سبزی و میوه و کاهش مصرف گوشت قرمز بیش از کاهش مصرف چربی خطر سرطان های سینه، قولون، راست روده و پروستات را کاهش می دهد. بین مصرف کربوئیدراتها (قندها)ی تصفیه شده با سرطان قولون و راست روده هم ارتباط دیده شده است.

فعالیت فیزیکی خطر تمام عوامل مرگ آور را کاهش می دهد؛ از جمله این عوامل می توان به بیماری های قلبی-عروقی، پرفشاری خون، برخی سرطان ها، پوکی استخوان، بیماریهای اسکلتی و دیابت نوع 2 اشاره کرد. فعالیت مناسب بدنی متابولیسم گلوکز را بهبود می بخشد، چربی بدن را کم می کند و فشار خون را پائین می آورد. فعالیت فیزیکی با تاثیر بر پروستاگلاندین ها (برخی از ترکیبات ترشحی بدن)، کاهش زمان توقف مواد سمی در روده ها و بالا بردن سطح آنتی اکسیدان ها (موادی که از سوخته شدن نامناسب چربی ها در سطح سلولهای بدن که منجر به سرطانی و پیر شدن سلولها می شود جلوگیری می کنند) از خطر سرطان قولون می کاهد. فعالیت ضمنا احتمال ابتلا به سرطان های مختلف از جمله سینه (که در اثر متابولیسم هورمونی در زنان ایجاد می شود و فعالیت بدنی مناسب 40-30% احتمال ابتلا به آن را کاهش می دهد)، رحم، ریه، پروستات، و قولون را کاهش می دهد، احتمال عفونت ریه و سنگهای کلیوی را کاهش می دهد، سلامت اسکلتی-عضلانی را ارتقا می بخشد و نشانه های افسردگی را هم کم می کند. البته شروع ناگهانی و فعالیت شدید برای افرادی که تعلیم کافی ندیده اند و یا به آرامی فعالیت خود را افزایش نداده اند نیز ممکنست موجب عوارضی از جمله جراحات، کم آبی بدن و یا سکته قلبی شود.

دست اندرکاران بهداشت و سلامت در سطح جهان توصیه می کنند که یک فعالیت فیزیکی متوسط در حد 60-30 دقیقه در روز وجود داشته باشد. برآورد شده که 17% از بزرگسالان در جهان (بین 24-11% در کشورهای مختلف) فعالیت بدنی ندارند. حدود ۴۱٪ مردم جهان هم گرچه از نظر فیزیکی تا حدود فعالند، ولی فعالیت آنها اندک است یعنی بطور متوسط کمتر از دو ساعت و نیم در هفته به فعالیت بدنی می پردازند. تخمین زده می شود که بی تحرکی موجب مرگ حدود 2 میلیون نفر در سراسر جهان در سال می شود. امروزه در مناطق کم درآمد دنیا فعالیت فیزیکی مردم به نسبت افراد پردرآمد کمتر شده است.

اغلب زنان مبتلا به سرطان سینه به آن اندازه که توصیه شده فعالیت بدنی ندارند. لازمست آنها جهت کاهش چاقی و افزایش وزن به منظور بهبود بیماری و عوارض ناشی از آن، فعالیت بدنی مناسبی را اختیار کنند. زنان چاق بسیار کمتر از زنان لاغر و یا زنان دارای اضافه وزن جزئی از سرطان سینه جان به در می برند و همچنین شدت عوارض و وخامت بیماری هم در زنان چاق بیشتر است. گرچه درمان سرطان منجر به احساس ضعف (در 99-61% بیماران) شده و قدرت فعالیت را کاهش می دهد، ولی توصیه شده که حتی آنهایی که شدیدترین درمان را هم دارند باز هم از نظر فیزیکی فعال باشند؛ زیرا همین فعالیت هم اثرات مثبتی داشته و ضعف ناشی از درمان را می کاهد و کیفیت زندگی و وضعیت روانی بیمار را ارتقا می دهد. نیمی از مبتلایان به سرطان سینه با خواب شبانه مشکل دارند که فعالیت فیزیکی به آنها بسیار کمک می کند. البته لازمست که فعالیت بصورت مرتب باشد. بنظر می رسد که فعالیت مناسب بدنی سیستم هورمونی بدن را به گونه ای تغییر می دهد که از بدکاری سیستم هورمونی یا ایمنی بدن که می تواند منجر به سرطان شود، جلوگیری می شود.

مطالب پیشنهادی:

مشکلات نظام سلامت در کشور ایران

مشکلات موجود در سیستم واردات وصادرات

نحوه ارائه خدمات بهداشتی درمانی در برخی کشورهای دنیا

نقش سازمانهای بیمه گر اجتماعی و خصوصی در اقتصاد سلامت

دسترسی به تمامی این مطالب در سایت

http://maktoobshop.com

جویدن آدامس در تغذیه و سلامت

قرنهاست که از آدامس برای تمیز کردن دهان و یا خوشبو کردن تنفس استفاده شده است. محققی بنام Jacobsen در مقاله ای که با همکارانش در سال 2004 به چاپ رسید به نکاتی در این باره اشاره کرده اند. اولین روش آدامس سازی در سال 1869 (135 سال پیش) ابداع شد و 59 سال بعد یعنی از سال 1928 آدامس هایی تولید شد که مواد دارویی به آنها اضافه می شد تا هنگام جویدن مصرف کننده آنها را دریافت کند. در سال 1999 (بیش از ده سال پیش) طی یک بررسی علمی، Imfeld اعلام داشت که امروزه حدود 560 هزار تن آدامس که معادل 374 میلیارد قطعه آدامس است با قیمتی معادل 5 میلیارد دلار آمریکا، در سراسر دنیا در هر سال بفروش می رسد. اگر برای جویدن هر قطعه آدامس فقط نیم ساعت وقت صرف شود، این مقدار آدامس مدت 187 میلیارد ساعت وقت مردم دنیا را به جویدن خود اختصاص می دهند. دیگر محققینی مثل Masumoto و همکاران در همان سال 1999 بیان کردند که جویدن آدامس های شیرین تا حدودی موجب ایجاد حالت آرامش روحی در افراد مصرف کننده می شود.

امروزه اغلب از شیرین کننده های مصنوعی از قبیل ساخارین، آسپارتام، آس سولفام کا و سیکلامات جهت طعم دار کردن آدامس ها استفاده می شود. مطالعاتی از قبیل مطالعه Leclercq و همکارانش در سال 1999 در ایتالیا نشان داد که مقدار موجود چنین شیرین کننده هایی در موادی از قبیل برخی مواد شیرین از جمله نوشابه های رژیمی و آدامسها آنقدر نیست که از حد مجاز بیشتر شود و بنابراین خطری مصرف کنندگان را تهدید نمی کند.

 در سال 1991 (حدود 1۷ سال پیش)، تشکیلات دارویی (فارماکوپه) اروپا طرح استفاده از آدامسی را داد که به کمک آن بیماری های دهانی و یا بیماریهای سایر نقاط بدن بکمک موادی که از راه دهان و یا سیستم گوارشی جذب می شوند قابل درمان هستند. با جای دادن مواد دارویی در ترکیبات محلول در آب و یا در ترکیبات محلول در چربی، می توان این داروها را خیلی سریع (در عرض 15-10 دقیقه) پس از شروع جویدن آدامس، و یا به کندی (در طی ساعتها) به بدن فرد رساند. از این داروها می توان فلوراید (برای درمان و کاهش پوسیدگی های دندانی)، کلرهگزیدین (که یک ضد عفونی کننده موضعی است)، نیکوتین (برای کاهش کشیدن سیگار با دریافت نیکوتین سیگار از طریق جویدن آدامس)، آسپیرین (ضد درد و التهاب)، دیمن هیدرینات (برای بیماریهای روانی-هیجانی)، دیفن هیدرامین (داروی ضد حساسیت)، نیترات میکونازول (درمانگر بیماری قارچی کاندیدیاز یعنی همان برفک دهانی)، آنتی اسیدها (در تسکین و درمان ناراحتی معده)، و کافئین (بعنوان کاهش دهنده خواب) را نام برد. فنتول که یک ماده شیمیایی افزودنی است و بعضا به آدامس ها زده می شود با تاثیر بر پرزهای چشایی و سلولهای بویایی احساس خنکی خوشایندی را در مصرف کننده ایجاد کرده و از تشنگی فرد می کاهد. حتی استفاده از آدامس بجای بزاق مصنوعی در درمان خشکی دهان ناشی از برخی سرطانها در مطالعه Davies در سال 2000 موفقیت آمیز بوده و بیشتر مورد اقبال بیماران قرار گرفته است. جویدن آدامس بویژه برای کودکان بعنوان روشی برای دریافت داروها بیشتر مورد توجه است.

دو محقق بنامهای Jacobson و Brownell در مقاله سال 2000 خود تصریح کردند که تولید برخی مواد از جمله انواع شیرینی، بیسکویت و کیک ها و انواع آدامس که امروزه بعنوان تنقلات (و البته گاها تنقلات نامناسب) مورد استفاده قرار می گیرند، بقدری در دنیا افزایش یافته که حتی افزودن مقدار جزئی مالیات روی آنها قادر است منبع عظیم مالی را در اختیار مالیات گیران قرار دهد.

نکات منفی که در مطالعات علمی به آنها اشاره شده اند:

برخی مطالعات (از جمله مطالعه Selton-Suty و همکاران در سال 2004) این شک را مطرح کرده اند که استفاده از برخی خمیر دندان ها و برخی آدامس ها بیش از خرابی دندانها موجب انتقال و حفظ باکتری هایی می شوند که عفونت ایجاد شده توسط آن باکتری ها در بدن، نهایتا موجب ایجاد و یا تشدید بیماریهای قلبی می شوند.

محققین دیگری (Choragudi و همکاران در سال 2003) اعلام کردند که جویدن آدامس حاوی نیکوتین در یک مرد 39 ساله بمدت 7 ماه، موجب فیبریلاسیون (کارکرد نامناسب و کشنده) قلبی در او گردید. ضمنا Lin و همکارانش در سال 2002 اعلام کردند که جویدن برخی آدامس ها موجب افت فشار خون مینیمم و افزایش ضربان قلب در بیماران قلبی شده احتمال خطر را در آنان افزایش می دهد.

مطالعه Zagorecka و همکارانش در سال 2003 نیز اعلام داشت که گاها جویدن آدامس های شیرین شده با برخی شیرین کننده ها موجب بروز واکنش های آلرژیک در برخی افراد می گردد. ضمنا محققین دیگری مثل Dapoigny و همکارانش هم در همان سال (2003) اعلام کرده بودند که جویدن آدامس در بعضی افراد حساس و مستعد، موجب تحریک دستگاه گوارش می شود. بعلاوه مطالعه Westra و همکارانش در سال 1998 موید بالا رفتن احتمال خطر سرطان زبان در کسانی بود که آدامس های با طعم دارچین زیاد جویده بودند.

همچنین برخی از محققین از جمله Kamimori و همکارانش در مقاله سال 2002 خود بیان داشته اند که مصرف آدامس های حاوی کافئین (ماده تسکین دهنده موجود در قهوه) ممکنست بقدری بر خواب افراد اثر کند که موجب بی خوابی آنان شود. ضمنا Favier و همکارانش در سال 1996 متوجه شدند که جویدن آدامس حاوی کولاها توان ورزشی را زیاد نمی کند. مقاله چاپ شده توسط Russel و همکاران در سال 1998 حتی اذعان کرده که استفاده از آدامس موجب افزایش احتمال ابتلا به بیماریهای گوارشی می گردد.

برخی دیگر از مطالعات (از جمله مطالعه Hansen و همکاران در سال 2004) معتقدند که افرادی که تعداد قابل توجهی از دندانهایشان را با آمالگام (ترکیبی از فلز جیوه) پرکرده اند و زیاد هم آدامس می جوند، در واقع مقداری جیوه (که سمی است و خوردن مقدار زیادش موجب مسمومیت می شود)، را هم می خورند، گرچه این مطلب توسط برخی دیگر از محققین (از جمله Mackert و Berglund در مقاله سال 1997) تایید نگردیده و آنها معتقدند مقدار جیوه ای که از طریق جویدن آدامس در افراد دارای دندانهای پرشده متعدد وارد بدن آنها می شود بسیار جزئی بوده و بی خطر است.

علاوه بر ضررهایی که عده ای از محققین برای جویدن آدامس ذکر می کنند، مواردی از پریدن آدامس به ریه افراد و خطرات عدیده آن ذکر شده است. بعنوان مثال Njau در سال 2004 مرد 24 ساله ای را ذکر می کند که در اثر این اتفاق جان سپرد؛ به همین ترتیب Reiterer و همکارانش در سال 2003 عفونت شدید ریه در اثر پریدن آدامس به ریه یک کودک 8 ساله را گزارش نمودند. همچنین Keppler و همکارانش در سال 2003 در یک مقاله علمی اعلام کردند که جویدن آدامس برای کسانی که قرار است بیهوشی قبل جراحی داشته باشند بسیار خطرناک است و همین کار باعث مسدود شدن ریه 2 نفر گردیده بود. مشابه همین نظریه توسط Masumoto و همکارانش در سال 1998 ارائه شده بود که اعلام کرده بودند افرادی که قرار است جراحی لوزه داشته باشند باید از جویدن آدامس در روز جراحی خودداری کنند و Soreide و همکاران هم در سال 1995 با تایید این مطلب اعلام داشته بودند که جویدن آدامس قبل جراحی گوارشی با افزایش ترشحات گوارشی احتمال خطر را می افزاید.

نکات مثبت که در مطالعات علمی مورد توجه قرار گرفته اند:

برای جویدن آدامس مزایای چندی در مطالعات علمی ذکر شده که از آن جمله می توان به بهبود حافظه عملی و افزایش توان به یادآوی کوتاه مدت و بلند مدت (مطالعه Tucha و همکاران در سال 2004) اشاره کرد. البته مطالعه دیگری که توسط ویلکینسون و همکارانش در سال 2002 انجام شده بود چنین نتیجه ای را بطور کامل تایید نکرده بود.

نکته قابل توجه دیگر این که برخی محققین (از جمله Kubota و همکاران در سال 2003 و همچنین Takada و Kiyamoto در سال 2004) اعلام داشته اند که جویدن آدامس بخش جلوی شبکه کورتکس مغزی را فعالتر کرده و موجب پردازش بهتر اطلاعات مغز انسان می شود. ضمنا دیگر محققین (از جمله Kawabe و همکارانش بنا بر مقاله شان در سال 2003) معتقدند که نه تنها عضلات دهانی، بلکه فعالیت عضله زبان نیز هنگام جویدن آدامس افزایش می یابد و به دفع مواد سمی گروهی از عضلات بدن کمک می کند.

نتایج بعضی دیگر از تحقیقات (از جمله مطالعه Schonfeld و همکارانش در سال 1997 و بررسی Smoak و Koufman در سال 2001) نشانگر تاثیر مثبت جویدن آدامس در کاهش موارد ریفلاکس حلق و مری در بیماران مبتلا به ریفلاکس بوده است. ضمنا Avidan و همکارانش در مقاله علمی خود که در سال 2001 منتشر شد اعلام کردند که جویدن آدامس در حین پیاده روی از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری می کند.

نتیجه بسیار جالب مقاله Lewkowski و همکارانش در سال 2003 بیانگر این مطلب بود که جویدن آدامس درد ناشی از آمپول زدن و واکسن زدن را در دخترها کاهش داد؛ گرچه این اتفاق در پسرها نیفتاد.

به کمک آدامس برخی از نمک های ضروری بدن را نیز ممکن است به بدن افراد رساند (این مطلب را مطالعه Neyraud و همکاران در سال 2003 تایید کرده است)؛ گرچه در برخی مطالعات (از جمله مطالعه Zaidi و همکاران در سال 2000) مقدار نمک دریافتی به این روش را قابل ملاحظه نمی دانند.

استفاده از آدامس بنابر نظر Kimbrough و همکارانش (2002) موجب کاهش احتمال خون ریزی لثه و تشکیل پلاکهای دندانی می شود. جویدن آدامسی که حاوی گزیلیتول ویا سوربیتول (انواعی از قندها که دارای بنیانهای الکلی شیمیایی با جذب کند بوده و از آنها برای ساخت مربای دیابتی ها استفاده می شود) باشد، نه تنها به رشد باکتریها کمک نکرده و باعث افزایش پوسیدگی دندانها نمی شود، بلکه به کاهش پوسیدگی نیز کمک می کند. مطالعه Juric و همکارانش در سال 2003 نشان داد که جویدن آدامس حاوی گزیلیتول و فلوراید از رشد باکتری های بیماریزایی از خانواده لاکتوباسیل و استرپتوکوک جلوگیری می کند که اثر این آدامس ها حتی از محلولهای کلرهگزیدین و آمین فلوراید هم بهتر بود؛ گرچه استفاده از مسواک و خمیردندان تاثیر بهتری در جلوگیری از پوسیدگی دندان داشت. مطالعه Alanen و همکارانش در سال 2000 نیز تایید کننده این مطلب بود که گزیلیتول به اندازه داروهایی از گروه Sealants در پیشگیری از پوسیدگی دندان موثر است. نظیر چنین مطالعاتی (از قبیل مطالعه Kovari و همکاران در سال 2003 و همینطور مطالعه Takahashi و همکارانش در سال 2003) تایید کننده این مطلب بوده که استفاده از اینگونه آدامس ها در مراکز نگهداری کودکان برای جلوگیری از پوسیدگی دندان مناسب است. قند دیگری بنام تاگاتوز (Tagatose) نیز توسط مرکز غذا و داروی آمریکا (FDA) بعنوان بی ضرر در تولید آدامس ها مورد استفاده قرار گرفته که در مطالعه Levin در سال 2002 بعنوان کاهش دهنده پوسیدگی دندان معرفی شده است.

نظیر چنین مطالعاتی حتی بر روی سالمندان هم انجام شده و بنا بر نظر Simons و همکارانش در سال 2002، جویدن آدامس در سالمندان ساکن خانه های سالمندان موجب بهبود سلامت دهان و دندان آنها می شود. البته در سال 2003 محققینی (Lingstrom و همکارانش) اذعان کردند که مطالعاتی که بر روی آدامس های حاوی گزیلیتول و سوربیتول انجام شده از نظر علمی قابل انتقاد بوده است و همچنین مطالعه Makinen و همکارانش در سال 1998 هم نتیجه متفاوتی را در برداشت بگونه ای که نمایانگر تاثیر نامطلوب استفاده از قندهای چند الکلی در شیرین کردن آدامس ها، بر افزایش پوسیدگی دندان بود.

دو مطالعه که اولی در سال 2000 توسط Uhari و همکارانش و دومی توسط Tapiainen و همکارانش در سال 2002 انجام شد نتیجه بسیار جالبی را بدست داد که بیانگر اثر گزیلیتول در جلوگیری از اوتیت میانی (گوش درد) افرادی است که بدفعات از آدامس های حاوی این ماده جویده باشند.

آنگونه که Wigmore و Bugyra در مقاله سال 2003 خود ذکر کرده اند، پس از خوردن یا نوشیدن موادی که بوی خاصی را در دهان بجای می گذارند، جویدن آدامس می تواند سرعت رفع این بوها را افزایش دهد. حتی مطالعه Waler در سال 1997 پا را از این هم فراتر گذاشته بود و اعلام می داشت که جویدن آدامس به اندازه استفاده از داروی سولفات روی در کاستن اجزای فرار حاوی سولفورها در دهان هم موثرتر است.

خلاصه:

با توجه به آنچه ذکر شد، بنظر میرسد در کل جویدن آدامس های بدون قند بصورت متناوب (و نه دائمی) می تواند اثرات مفیدی را به همراه داشته باشد؛ گرچه جویدن طولانی مدت و یا عادت شدن جویدن آدامس قابلیت تایید قطعی ندارد. ضمنا لازم به دقت است که جویدن آدامس بر روی دریافت معمول غذایی فرد تاثیر نامطلوب نداشته باشد و در عین حال با کاهش حس تشنگی بطور کاذب، بر دریافت مایعات تاثیر نامناسب بر جای نگذارد.

مطالب پیشنهادی:

مشکلات نظام سلامت در کشور ایران

مشکلات موجود در سیستم واردات وصادرات

نحوه ارائه خدمات بهداشتی درمانی در برخی کشورهای دنیا

نقش سازمانهای بیمه گر اجتماعی و خصوصی در اقتصاد سلامت

دسترسی به تمامی این مطالب در سایت

http://maktoobshop.com

تغذیه مادران شیرده

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

دکتر ربابه شیخ الاسلام، دکتر پریسا ترابی

مصرف مواد مغذی به مقدار لازم و کافی در دوران شیردهی، مادر را در تداوم شیردهی موفقیت آمیز خود کمک می کند. تغذیه مناسب مادر در این دوران برای حفظ بنیه، سلامت و اعتماد به نفس مادر و همچنین تامین نیازهای تغذیه ای نوزاد ضروری می باشد. توجه به تغذیه دوران شیردهی از جهت حفظ و نگهداری ذخایر بدن مادر نیز اهمیت زیادی دارد. 

از فواید شیردهی مادر می توان به نکات ذیل اشاره کرد:

1- افزایش سطح ایمنی بدن شیرخوار در برابر ابتلا به انواع عفونتهای حاد تنفسی و اسهال و تامین انواع املاح و ویتامین ها به مقدار لازم و کافی (در صورت تغذیه مناسب مادر) برای شیرخوار.

2- مصرف کالری در بدن مادر و بازگشت وزن او به وزن قبل از دوران بارداری

حجم شیر مادر رابطه مستقیمی با تکرر شیردهی دارد. تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر سبب می شود شیر بیشتری تولید شود. با شروع مصرف غذاهای کمکی و کاهش خواه ناخواه دفعات شیـــردهی، حجم شیر تولید شده نیز کاهش می یابد و تبعا" نیاز افزایش یافته مادر به مواد مغذی نیز تعدیل می شود.

خستگی مادر شایعترین علت کاهش تولید شیر خصوصا" در 4 تا 6 ماه اول شیردهی می باشد. مادر شیرده را باید تشویق کرد تا در طول روز به اندازه کافی استراحت کند، حجم کارهای خود را کاهش دهد و از اطرافیان در کارهای خود کمک بگیرد. حمایت همسر در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است.

توجهات تغذیه ای خاص در دوران شیردهی:

هرم غذایی و سهم های توصیه شده در هر گروه از مواد غذایی در دوران شیردهی مشابه دوران بارداری می باشد.

• نیاز مادر شیرده به کالری حدود 500 کیلوکالری بیش از دوران قبل از بارداری است. برای تامین این مقدار کالری علاوه بر مواد غذایی مقوی (شامل انواع چربی ها و پروتئین، که لازم است در این دوران مصرف شود) از چربی های ذخیره شده در بدن مادر در دوران بارداری نیز استفاده می شود. دریافت کالری ناکافی سبب کاهش تولید شیر می شود.

• مادران شیرده جهت پیشگیری از کم آبی بدن باید به اندازه کافی (حدود 10-8 لیوان در روز) مایعات شامل شیر، دوغ، چای، آب میوه و حتی مواد غذایی آب دار مانند انواع خورش ها بنوشند. به عنوان مثال نوشیدن یک لیوان شیر، آب میوه یا آب در هر وعده غذا وهر نوبت شیردهی توصیه می شود. لازم به ذکر است تولید شیر مادر بستگی به مقدار مصرف مایعات ندارد به عبارت دیگر افزایش مصرف مایعات سبب افزایش تولید شیرنمی شود. 

از طرف دیگر، مصرف نوشابه های کافئین دار اعم از چای غلیظ، قهوه، کوکاکولا و ..... باید کاهش یابد زیرا مصرف این مواد ممکن است سبب تحریک پذیری، بی اشتهایی و کم خوابی شیرخوار شود.همچنین از آشامیدن الکل نیز باید خودداری کرد.

• از نظر ویتامینها، غذای مادر شیرده باید حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی باشد. مقدار ویتامین موجود در شیر مادر عمدتا" انعکاسی از مقدار ویتامین مصرفی مادر است.

• از نظر املاح معدنی، برخی از این مواد مانند کلسیم، فسفر، آهن و روی بدون دخالت تغذیه مادر، از ذخایر بدن او در شیر وارد می شوند. اما مقدار برخی املاح همچون ید در شیرمادر ارتباط مستقیمی با تغذیه او دارد. توصیه می شود مادران شیرده همچون دوران بارداری از نمک یددار تصفیه شده به مقدار کافی و با شرایط نگهداری مناسب استفاده کنند یعنی با نگهداری نمک یددار در ظروف در بسته و دور از نور ید موجود در نمک را حفظ کنند. همچنین توصیه می شود جهت پایدار ماندن ید در غذاها، نمک در انتهای پخت به غذا اضافه شود. بنابراین در هر حال تغذیه مناسب مادر شیرده جهت تامین انواع املاح ضروری مخصوصا" کلسیم، آهن و ید برای سلامتی مادر و شیرخوار ضروری است.

• از نظر مکملها، لازم است مصرف قرص فروسولفات تا 3 ماه بعد از زایمان ادامه یابد.

• مصرف برخی غذاها مانند سیـر، انواع کلـم، پـیاز، مارچوبه و تربچه و یا غذاهـای پرادویه و پـر چاشنی ممکن است روی طعم شیر اثر بگذارد و تغییر ناگهانی طعم شیر سبب تمایل نداشتن شیرخوار به شیرخوردن شود. با توجه به تاثیر برخی مواد غذایی بر طعم شیر، در صورتی که شیر خوار از شیر خوردن امتناع می کند بهتر است مادران از مصرف این مواد خودداری کرده یا مصرف آن را محدود کنند.

• کاهش وزن بعد از زایمان باید تدریجی صورت گیرد تا بر مقدار شیر مادر تاثیر نگذارد. لازم به ذکر است که شیردهی خود سبب کاهش تدریجی وزن مادر می شود، با این شرط که مواد مغذی لازم با مصرف مواد غذایی مناسب برای مادر تامین شود. کاهش وزن در دوران شـیردهی باید بیشـتر متکی بر افزایش تحرک و انجام فعالیت های بدنی باشد تا کم خوری و محدود کردن رژیم غذایی. وزن گــیری مناسب شیرخوار در طول دوران شیرخوارگی بخصوص 6 ماه اول نشان دهنده کافی بودن مقدار شیر مادر می باشد و مادر با اطمینان از کافی بودن شیرخود می تواند کمتر از 450 گرم در هفته کاهش وزن داشته باشد. 

• تولید شیر در مادران مبتلا به سوء تغذیه شدید ممکن است از سایر مادران کمتر باشد. در این مورد و مواردی که BMI کمتر از 8/19 می باشد مادران باید انرژی دریافتی روزانه خود را (تا 750 کیلو کالری) افزیش دهند. در این خصوص استفاده از توصیه های تغذیه ای مناسب برای خانم های باردار لاغر (BMI کمتر از 8/19) در فصل سوم جهت بهبود وضعیت سلامت مادر شیرده و افزایش تولید شیر پیشنهاد می شود.

• مادر شیرده حتی اگر مبتلا به سوء تغذیه باشد می تواند شیر تولید کند اما باید توجه داشت که در چنین شرایطی ذخایر غذایی بدن مادر صرف تولید شیر می شود و در نتیجه مادر به دلیل تخلیه ذخایر بدنی خود و احساس ضعف، خستگی و بی حوصلگی توان مراقبت از کودک را نخواهد داشت. بنابراین تغذیه مناسب مادر در دوره شیردهی برای پیشگیری از سوء تغذیه او که هم سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم در مراقبت از کودک اختلال ایجاد می کند حائز اهمیت است.

پس از اتمام دوران شیردهی، نیازهای تغذیه ای مادر به وضعیت عادی باز می گردد.

در صورت تغذیه نادرست و ناکافی در دوران شیردهی، مادر بیش از شیرخوار متضرر می شود و با عوارضی همچون پوکی استخوان، مشکلات دندانی، کم خونی و ..... مواجه خواهد شد.

فعالیت بدنی:

فعالیت بدنی مناسب برای بهبود وضعیت جسمانی و روانی مادر شیرده مهم است.

اگـر چـه ورزش مـنـظـم و در حد متعادل در زنانی که قبل از بارداری از نظر جسمانی متناسب بوده اند مانعی در برابر شیردهی نیست اما گاهی دیده شده پس از فعالیت بدنی شدید و ورزش مادر شیرده ، به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، طعم تلخ در شیر ایجاد می شود و شیرخوار از خوردن شیر امتناع می کند. در این مواقع لازم است مادر قبل از شیردادن، سینه خود را بشوید و اگر هنوزشیر خوار مایل به شیر خوردن نیست مقدار کمی از شیر خود را قبل از تغذیه شیرخوار بدوشد و دور بریزد.

http://www.behsite.ir/news/1723/

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی