برنامه غذایی کودک در سال دوم زندگی

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

یک برنامه غذایی مناسب باید کلیه مواد مغدی ( مواد نشاسته ای، پروتئینی، چربی، ویتامین ها و املاح) را به نسبت های متعادل در اختیار کودک قرار دهد تا انرژی مورد نیاز او که معمولاً بر اساس یکصد کیلو کالری به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن است تامین شود. معمولاً 50% انرژی مورد نیاز از مواد قندی ،‌30% از مواد چربی و حدود 20% از مواد پروتئینی به دست می آید. بدیهی است بر حسب عادات مختلف غذایی و افزایش وزن کودک، نسبت های فوق بین 5 تا 10% قابل تغییر هستند. غدای کودکان یک تا دو ساله باید کم حجم ولی مقوی و مناسب و شامل همه گروههای غذایی باشد. مقدار غدای کودک می تواند بر حسب اشتهای او افزایش یابد. نباید انتظار داشته باشیم که کودکان مانند بزرگترها غدا بخورند چون ظرفیت معده آنان هنوز کوچک است از طرف دیگر به دلیل اینکه حس کنجکاوی کودک جهت آشنا شدن با دنیای خارج تاثیرزیادی بر اشتهای او می گذارد این امر ایجاب می نماید که وعده های غذایش 5 تا 6 بار در شبانه روز باشد که سه وعده آن وعده های اصلی است که باید مقوی و پر انرژی باشد دو وعده آن نیز میان وعده است که باید مناسب و مکمل وعده های اصلی باشند. در این سن هنوز هم کودک با شیرمادر تغذیه می شود تا بخشی از انرژی و مواد مغدی موردنیاز او از این طریق در اختیارش قرار گیرد. 

چرا تغذیه با شیر مادر در سال دوم زندگی یک ضرورت است؟ زیرا:

 1- هنوز منبع مهم دریافت پروتئین، چربی کلسیم و ویتامینها برای کودک است.

2- تا حدود 3/1 انرژی و مواد غذایی مورد نیاز او را تامین می کند.

3- چون در این سن، کودک نوپا بسیار پر تحرک و فعال است و با دست زدن به همه جا و همه چیز خود را بسهولت در معرض آلودگی ها و در نتیجه بیماری ها قرار می دهد مواد ایمنی بخش موجود در شیر مادر نقش حفاظتی بسیار مهمی برای کودک ایفا می کند و وی را تا حدود بسیار زیادی از ابتلاء به اسهال، عفونت دستگاه تنفسی، عفونت گوش، عفونت دستگاه ادراری و امثال آن محافظت می نماید . این حفاظت در مقابل بیماری های غیر عفونی نظیر آسم، آلرژی، دیابت نوجوانی و بعضی از سرطانهای دوران کودکی نیز وجود دارد.

4- نیازهای عاطفی و روانی کودک را که برای رشد و تکاملش بسیار ضروری هستند تامین می نماید.

5- نقش بسیار ارزنده تغذیه با شیر مادر در امر تکامل عصبی و روانی کودک که در سال اول زندگی آغاز شده بود با تداوم تغذیه با شیرمادر در سال دوم زندگی استمرار پیدا می کند .

6- اغلب کودکان در ایام بیماری به ویژه در جریان اسهال، استفراغ و تب کم اشتها هستند ولی معمولاً اشتهایشان نسبت به تغذیه با شیرمادر حفظ شده و یا حتی بیشتر می شود لذا این منبغ مهم آب و غدا در ایام بیماری از شدت کاهش وزن آنان می کاهد و به بهبودشان کمک می کند.

7- از نظر اقتصادی چون با کاهش دفعات بیماری های مختلف همراه است اثر قابل توجهی در بهبود شرایط اقتصادی خانواده دارد.

8- در پیشگیری از بارداری ناخواسته مادر هنوز هم نقش قابل توجهی ایفا می نماید. نمونه ای از برنامه غذایی کودک در سال دوم زندگی یک کودک یک ساله حدود 30% انرژی، 50% پروتئین، 2% آهن و 75% ویتامین A مورد نیاز خود را از شیر مادر بدست می آورد. در مورد سایر ویتامین ها و املاح نیز درصدی از طریق شیرمادر و بقیه باید از طریق غذایی که به کودک داده می شود تامین گردد تا رشد و تکامل مطلوب او فراهم شود. البته چون تامین مقدار مورد نیاز پاره ای از ویتامین ها و آهن از طریق تغذیه با شیرمادر و غذا مقدور نیست لذا استفاده از قطره مولتی ویتامین و آهن تا پایان 2 سالگی توصیه می شود.

 به عنوان یک راهنمای کلی که شامل 3 غذای اصلی و 2 میان وعده می باشد برنامه غذایی یک کودک دو ساله به شرح زیر است:

 سه وعده غذای اصلی شامل صبحانه، نهار و شام دو میان وعده حدود 10 صبح و 4 بعداز ظهر نمونه: 

صبحانه: نان، کره، مربا ( یا عسل) پنیر کم نمک و چای کم رنگ.

 نهار: 3 قاشق غداخوری پر برنج پخته شده ( پلو) + یک قاشق غذاخوری پر از حبوبات ( عدس، لوبیا و …) + یک قاشق مربا خوری کره یا روغن + نصف یک پرتقال متوسط. 

شام: 3 قاشق غذاخوری پر از برنج پخته شده ( پلو)‌ + یک قاشق غذا خوری پر گوشت ماهی ( بدون تیغ) + یک قاشق غذاخوری پر از یک نوع سبزی با برگ سبز تیره مثل اسفناج یا گشنیز یا جعفری پخته شده.

 در این نمونه برنامه ناهار و شام چه مواد مغذی وجود دارد و به چه مقدار در اختیار کودک قرار می گیرد؟ 

در غذای ظهر ( نهار)‌ که برنج پیشنهاد شده است بخشی از انرژی و پروتئین مورد نیاز وعده ظهر کودک تامین می شود اگر برنج در دسترس نباشد می توان از سیب زمینی، نان یا ماکارونی استفاده کرد. برنج فاقد ویتامین آ است و مقدار آهن آن هم بسیار ناچیز است. پروتئین سیب زمینی هم کمتر از پروتئین برنج است بنابراین هر زمان که برنج یا سیب زمینی در وعده غذایی کودک قرار می گیرد حتماً باید ماده دیگری که سرشار از پروتئین باشد به آن اضافه نمود مانند حبوبات که پروتئین برنج یا سیب زمینی را کامل می کند بنابراین یک خوراک سیب زمینی و لوبیا یا عدس پلو از نظر پروتئین کامل هستند . برای جذب بهتر آهن پیشنهاد می شود از ترکیب برنج و حبوبات یا سیب زمینی و حبوبات ، نصف یک پرتقال در برنامه نهار کودک استفاده نمود که هم جذب آهن موجود در غذا را بیشتر می کند و هم کمبود ویتامین C مورد نیاز را جبران می نماید.

 در برنامه شام به جای حبوبات ( پروتئین گیاهی) از یک ماده پروتئینی حیوانی استفاده شده است. گوشت ماهی علاوه بر تامین بقیه پروتئین مورد نیاز کودک سبب جذب بهتر آهن غذاهای گیاهی می شود . بنابراین یک قاشق غذاخوری پر از اسفناج یا جعفری یا گشنیز، هم ویتامین آ مورد نیاز کودک را تامین می کند و هم به دلیل وجود گوشت ماهی، جذب آهن موجود در مواد غذایی بیشتر می شود. به جای گوشت ماهی می توان از جگر پخته شده مرغ هم استفاده کرد. گرچه انرژی کمتری تولید می کند ولی در عوض مابقی پروتئین و بخشی از آهن و کل ویتامین آ مورد نیاز را فراهم می نماید حتی ویتامین آ تولید شده حدود 20 برابر بیشتر می شود.. 

با این نمونه از صبحانه ، نهار و شام، قسمت اعظم انرژی مورد نیاز کودک تامین می شود و بخش کوچکی باقی می ماند که با 2 میان وعده مثلاً یک تکه نان همراه با نصف یک موز در ساعت 10 صبح و 2 عدد بیسکویت همراه با 2 عدد خرما در 4 بعد از ظهر کمبود انرژی جبران می شود. سایر ویتامین ها و ریزمغذی ها نیز طی وعده های غذای اصلی و میان وعده به کودک می رسد. تنها عنصری که بطور مکمل ممکن است مورد نیاز باشد آهن است که در بسیاری از کشورها مواد غذایی مثل برنج ، آردگندم، پودرشیر، سس سویا، سس ماهی، پودر کاری، شکر یا نمک را با آهن غنی می کنند . در صورت عدم دسترسی به این مواد غنی شده با آهن بهتر است برای کودک در سن 1 تا 2 سالگی قطره یا شربت آهن تجویز شود. با توجه به مطالب گفته شده می توان برنامه غذایی متنوعی برای کودک فراهم کرد تا کلیه نیازهای غذایی او تامین گردد. 

مثلاً: صبحانه می تواند شامل یکی از پیشنهادات زیر باشد: نان و کره و مربا و چای/ یا نان و کره و عسل و چای/ یا نان و پنیر و گردو/ یا نان و تخم مرغ و پنیر نهار: عدس پلو با 2 قاشق غذاخوری ماست/ یا سبزی پلو با ماهی/ یا سبزی پلو با ماهیچه/ یا کوفته قلقلی با سیب زمینی و هویج/ یا لوبیا چیتی با سیب زمینی و هویج/ یا خوراک گوشت با سیب زمینی و هویج/ یا پلو با نصف سیخ کباب/ یا خورش سبزی با پلو ( سبزی خورش خیلی سرخ نشود) همراه با یک نوع میوه با اندازه متوسط. شام: ماکارونی با گوشت چرخ کرده و کمی سبزی/ یا ماکارونی با پنیر رنده شده/ یا لوبیا چیتی همراه با سیب زمینی و کمی روغن زیتون/ یا کوکوی سبزی با نان/ یا کوکوی سیب زمینی با نان/ یا نصف سیخ کباب با نان + دو قاشق غذا خوری ماست. میان وعده های صبح و بعداز ظهر: 2 عدد بیسکویت با یک سیب/ یک تکه نان و یک موز/ یک تکه نان با 2 عدد خرما/ یک تکه نان با یک عدد سیب زمینی متوسط یا 2 عدد هویج پخته شده/ نان و نصف تخم مرغ پخته شده/ نان و پنیر و خیار/ یک پیاله شله زرد/ یک نعلبکی حلوا/ 10 عدد پسته ریز و نرم شده همراه با یک فنجان آب میوه/7 عدد بادام ریز و نرم شده با یک فنجان آب میوه/ نصف لیوان ماست با یک عدد خرما و یک تکه نان/ یک تکه نان با کمی کره و پنیرو… کلاً همانطور که گفته شد کودکان در این سن دوست دارند که مواد غذایی را با دست خودشان بردارند. لذا در صورت امکان بهتر است که غذای آنان شامل یک تکه گوشت یا حبوبات پخته شده همراه با یک نوع سبزی با برگ سبز یا زرد ( اسفناج ، کرفس و … کدو حلوایی ، هویج و …) به اضافه پلو یا نان یا سیب زمینی و هر روز همراه با یک میوه باشد . در غیراینصورت از همان برنامه غذایی روزانه خانواده مثل خورش سبزی یاخورش قیمه و… می توان با تغییراتی که در آن داده می شود ( مثلاً با نمک و چاشنی کمتر) استفاده نمود.

فرستنده : والدین نیوشا عکاشه

مطالب پیشنهادی

بررسی اثرات کافئین بر بدن
عوارض شیرین کنندههای بدون کالری
فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا

مهمان جدید سفره

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

فردای جامعه با کودکان امروز شکل می گیرد، پس تعهد سنگینی بر دوش ماست تا جسم، روح و روان کودک را به بهترین وجه ممکن پرورش داده و سلامت و کارایی او را اعتلا بخشیم. برای اطمینان از توفیق در امر تغذیه کودکان، باید تغذیه انحصاری با شیر مادر را از دقایق اول تولد شروع کرد و تا پایان ۶ ماهگی ادامه داد. در واقع تغذیه با شیر مادر باید تا نیم ساعت پس از تولد صورت گیرد و نوزاد از شیر آغوز (که غلیظ تر از شیر معمولی است) استفاده کند، تحقیقات نیز حاکی از آن است کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند در برابر انواع بیماری ها از سطح سلامتی بالاتری برخوردارند و نرخ ابتلا به ناراحتی های روحی و روانی نیز به شدت در آنها کم است. به این ترتیب در زمان ۶ ماه اول که زمان تغذیه انحصاری با شیر مادر به شمار می آید، نوزاد احتیاج به هیچ ماده غذایی دیگری حتی آب ندارد، البته استفاده از قطره A+D و یا مولتی ویتامین و واکسن ها از ضروریات و تامین کننده بخش عمده ای از نیازهای غذایی، جسمی، روانی و عاطفی اوست. اما از ۶ ماهگی با وجود اینکه هنوز غذای اصلی شیرخوار، شیر مادر است، برای تکامل بهتر جسمی روانی و اجتماعی او باید غذای کمکی را شروع کرد. کودکان در آغاز خوردن غذاهای جامد و سفت قیافه کاملاً مضحک و رقت باری به خود می گیرند، بینی و پیشانی خود را به طرز خاصی به هم می کشند که در واقع این عکس العمل طفل قابل سرزنش نیست، بنابراین در ابتدا غذای کمکی باید سالم و مناسب، کم حجم و پرانرژی باشد، باید غلظتش کمی بیشتر از شیر مادر باشد و به تدریج بر مقدار غلظت و تنوع آن افزوده شود. شروع غذای کمکی قبل از ۶ ماهگی دارای خطراتی است. دیر شروع کردن غذای کمکی نیز خالی از اشکال نیست و توانایی های جسمی شیرخوار در حدود ۵ تا ۶ ماهگی دچار تغییراتی می شود که او را مستعد دریافت غذای کمکی می کند. عمل جویدن به صورت حرکات عمودی فک شروع می شود و در نتیجه کودک می تواند غذاهای غلیظ تر از شیر مادر را که دارای تکه های کوچک است با حرکات عمودی فک و نشستن بدون نیاز به حمایت شروع کند. اما نکته ای که بسیار حائز اهمیت است پس زدن غذا توسط کودک در روزهای اول است،زیرا خود غذا، مزه و طعم آن، شکل آن، به کار بردن قاشق برای خوردن و... برایش جدید و تازه است و بنابراین نباید مورد سرزنش واقع شود. به خاطر داشته باشید زمانی که کودک قادر به نشستن است او را بنشانید و اگر هنوز کاملاً قادر به نشستن نیست او را در بغل بگیرید. هیچ وقت در حالیکه دراز کشیده به او غذا ندهید. سعی نکنید تندتند قاشق پر از غذا را داخل دهانش ببرید و به او اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد. به اجبار یا زودتر از موقع غذا دادن به شیرخوار او را ناخشنود کرده و تجربه تلخی از غذا در ذهن وی به جا می ماند.شروع تغذیه تکمیلی می تواند به شکل زیر باشد: ● ۶ ماهگی در ۶ ماهگی طفل باید از شیر مادر به هر میزان که تمایل دارد استفاده کند. در هفته اول شش ماهگی شروع غذای کمکی با فرنی آرد برنج (کمتر آلرژی زاست) است که از یک قاشق مرباخوری در روز شروع شده و به ۱۱-۱۰ قاشق در پایان هفته می رسد. هفته دوم و سوم و چهارم: جایگزینی حریره بادام با فرنی را مجدداً از یک قاشق مرباخوری شروع کرده و به تدریج دفعات را تا ۱۰ قاشق اضافه می کنیم، بنابراین هفته دوم یک تا ۱۰ قاشق مرباخوری فرنی یا حریره بادام توصیه می شود. ● ۸-۷ ماهگی هفته های اول ماه هفتم: ابتدا در ادامه تغذیه قبلی سوپ را هم وارد برنامه غذایی کودک می کنیم، به همان ترتیب ذکر شده که از یک قاشق مرباخوری شروع کرده و به تدریج مقدار آن را افزایش می دهیم. در ادامه مقدار فرنی و آرد برنج در پایان هشت ماهگی به حدود ۵-۳ قاشق غذاخوری رسیده و کودک قادر به خوردن ۵-۲ قاشق پوره سبزیجات نظیر پوره هویج، سیب زمینی و نخودفرنگی است که می توان این مواد را به سوپ او اضافه کرد. سبزی های خرد شده و پوره شده مقادیری از کربوهیدرات، ویتامین A و ویتامین C را فراهم می کنند. شیر نیز ماده ای است که می شود به پوره سبزیجات اضافه کرد. گوشت های پوره شده و له شده نیز که کاملاً بدون چربی باشد منبع بسیار مهمی از پروتئین و آهن هم (HEM) بوده که بهترین نوع جذبی آهن است. ماست نیز ماده غذایی بسیار مفیدی است که همراه با سوپ ها می توانید به تدریج وارد برنامه غذایی کودک کنید. اینجاست که در هفته های اول ماه هشتم تخم مرغ را وارد برنامه غذایی کودک می کنیم، البته صرفاً زرده تخم مرغ که کاملاً آب پز شده باشد (برای جلوگیری از ورود انگل سالمونلا به بدن نوزاد) از دادن سفیده تخم مرغ تا قبل از یک سالگی به دلیل ایجاد آلرژی صرف نظر کنید.زرده تخم مرغ را از یک نخود در روز اول که با شیر مادر یا کمی آب جوشیده نرم شده باشد، شروع می کنیم و در طول ۱۰ روز به یک زرده کامل می رسانیم. ● هفته های پایانی ماه هشتم  می توان از سبزی های نشاسته ای پوره تهیه کرد و به جای فرنی در وعده صبح یا عصر به کودک داد، علاوه بر این به دلیل افزایش نیاز کالریکی کودک به خصوص در شیرخوارانی که رشد آنها مناسب نیست، می توان به غذاها (سوپ ها و پوره ها) مقداری کره یا روغن مایع اضافه کرد، همچنین همراه با سوپ می توان از ماست به میزان ۴-۳ قاشق مرباخوری استفاده کرد. ●ماه نهم در ماه نهم افزودن حبوبات را به غذای شیرخوار شروع کرده که معمولاً از عدس و ماش که هضم راحت تری دارد، استفاده می کنیم. استفاده از جوانه های آنها هم در سوپ می تواند سودمند باشد. البته باید این نکته را به خاطر داشته باشیم که قبل از استفاده از حبوبات حتماً باید آنها را خیس کرد و آب آن را عوض کرد. در مورد لوبیا چیتی و قرمز بهتر است پوستشان را هم جدا کنند و سپس به سوپ اضافه کنند. در این ماه می توان آب میوه ها را وارد برنامه غذایی شیرخوار کرد که توصیه می شود آب سیب اولین آب میوه ای باشد که به شیرخوار داده می شود. آب مرکبات (پرتقال، لیموشیرین، لیموترش و...) را هرگز قبل از یک سالگی به شیرخوار ندهید و میوه های خانواده توت ها، گیلاس، آلبالو، کیوی و خربزه نیز به دلیل ایجاد آلرژی توصیه نمی شود. آب میوه ها بهترین منابع تامین ویتامین ها به خصوص ویتامین C و ویتامین های گروه B به شمار می آیند، مواد معدنی بسیار مفیدی مانند پتاسیم، منیزیم، کلسیم و دیگر مواد معدنی و ویتامین ها برای سلامتی شیرخوار بسیار ضروری به شمار می آیند. ●پایان نه ماهگی کودک قادر به مصرف ۵ تا ۹ قاشق غذاخوری در ابتدا و بعداً در حدود سه چهارم لیوان فرنی یا حریره بادام است. به مرور غذای صاف شده را باید حذف کرد و غذای ریز و قطعه قطعه شده و خوب پخته شده را به شیرخوار داد. اگر به طفلی هرگز اجازه داده نشود با انگشت غذا بخورد، ممکن است بعدها علاقه ای به خوردن غذای خود با قاشق پیدا نکند. کم کم گوشت صاف شده کم شده و حدوداً ۳۰ تا ۶۰ گرم گوشت پخته از انواع گوشت سفره به غذای کودک اضافه می شود. می توان از خود میوه های مجاز به جای آب میوه استفاده کرد. مثلاً از سیب و موز شروع کرد. میوه مورد نظر باید کاملاً رسیده و شسته شده باشد. میوه را با پشت قاشق کاملاً نرم کرده و سپس به شیرخوار داد و به تدریج می توان بر مقدار میوه کودک افزود.در این ماه می توان از خرمای رسیده که پوست و هسته آن جدا شده باشد به عنوان دسر استفاده کرد. خرما همیشه جزو میوه های تازه محسوب می شود و مقدار زیادی ویتامین A و آهن و دیگر مواد معدنی را دارد که برای رشد و نمو کودک ضروری است، همچنین حاوی ویتامین های B۲، B۱ و B۳ است.همچنین باید کودک را با غذاهایی که می شود با دست گرفت مانند: بیسکوئیت، نان برشته، تکه هایی از سیب زمینی و یا هویج پخته آشنا کرد.گاهی اوقات بچه دوست دارد که یک تکه استخوان خالی مرغ را به لثه یا دندانش بکشد و با این کار راضی می شود، اجازه این کار را به او بدهید. ● دو هفته پایانی ماه دهم و ماه های یازدهم و دوازدهم علاوه بر مصرف سوپ حاوی سبزیجات مجاز، حبوبات یا برنج و گوشت می توان از گوشت ماهی که تیغ آن کاملاً گرفته شده باشد همراه با کته نرم استفاده کرد.از آنجایی که بنای عادات غذایی بین ۱ تا ۲ سالگی پی ریزی می شود اگر تغذیه کودک مناسب با نیاز آن نباشد، کودک دچار سوءتغذیه خواهد شد.از این روز به مرور باید سلیقه کودک را با تنوع بخشیدن به نوع غذاهای دریافتی متنوع کرد تا از انواع گروه های غذایی استفاده کند. در این زمان می توان کودک را با غذای سفره آشنا کرد، ولی بهتر است غذای کودک نسبت به غذای سفره از نظر چاشنی متفاوت باشد و افزودن نمک و شکر را به غذای کودک توصیه نمی کنیم، حتی شما را از انجام این کار منع می کنیم.

صدف کوه کن http://vista.ir/ مطالب پیشنهادی بررسی اثرات کافئین بر بدن عوارض شیرین کنندههای بدون کالری فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا