چگونه می توانیم به رشد تکلم کودک کمک کنیم؟

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

آموزش حرف زدن

یکی از مراحل کلیدی رشد  در سه سالگی کودک ، یادگیری تکلم است که برای رشد مغزی، عاطفی  و نیز رشد اجتماعی و حیاتی او لازم است.

میزان یادگیری تکلم کودکان همانند سایر ابعاد رشدیشان تا حدود بسیاری با یکدیگر متفاوت است . این توانایی به عواملی از قبیل طبیعت و رشد جسمی قسمت هایی از بدن که در امر تکلم دخالت دارند و نیز توانایی هوشی و یا وجود انگیزه از سوی محیط بستگی دارد . به خاطر داشته باشید که پیشرفت های اولیه ، ارتباطی به توانایی هوشی کودک ندارد. بچه ها یادگیری زبان را قبل از آن که بتوانند حتی کلمه ای را ادا کنند آغاز می نمایند. نوزادان صدای انسانها را به هر صدای دیگر ترجیح می دهند و صحبت کردن با آنها از بدو تولد نقش ارزشمندی در رشد قدرت تکلم آنها دارد . این کار نه تنها آنها را در یادگیری وزن و الگوها و زیر و بم کلمات یاری می کند ، بلکه به آنها این مطلب را یاد می دهد که تکلم ، یک فعالیت اجتماعی مطلوب است و آنها را به شرکت در آن ترغیب می نماید . این نکته مهم است که شما وقتی را برای صحبت کردن با فرزندتان آن هم به طور مستقیم اختصاص دهید . چرا که این کار قوه تکلم او را تقویت می کند. در حین صحبت کردن به او نگاه کنید تا حس کند که شما منحصراً به او توجه دارید . این کار به او کمک می کند تا حالت های صورت را یاد گرفته و با گفتار همراه سازد.

اگر صحبت کردن ساده و بچگانه برایتان خیلی غیرعادی و دشوار است به خودتان فشار نیاورید. در یادگیری زبان ، تکرار، نقش مهمی را ایفاء می کند و به نظر می رسد که کودکان از آن لذت می برند.

درباره چه چیزهایی با او صحبت کنید؟

وقتی برای او کاری انجام می دهید مثلا  وقتی او را به حمام می برید یا لباسش را می پوشانید سعی کنید درباره کاری که انجام می دهید با او صحبت کنید. از او سؤال کنید ؛ و لو این که مجبور باشید خودتان پاسخ آن را بدهید. چیزهایی را به او نشان بدهید و برایش تعریف کنید و توضیح بدهید که به چه کاری می آید. وقتی بزرگتر شد و توانست روی صندلی بنشیند و شما را نظاره کند درباره کارهای خودتان توضیحاتی پی در پی به او بدهید.

مکالمات اولیه

بچه ها نیاز دارند تا همراه با صداها و کلمات منفرد الگوهای صحبت را نیز یاد بگیرند. اگر به صحبت های زیادی گوش بدهند می آموزند که مردم به نوبت با هم صحبت می کنند و وسط آن مکث می کنند.

وقتی او تولید صدایی را از روی قصد و میل آغاز می کند شما می توانید برای او حرف بزنید و سپس مکث کنید و منتظر بمانید تا او جواب بدهد. بدین ترتیب او را برا ی مکالمه تمرین دهید. وقتی او جواب داد شما دوباره به صحبت خود ادامه دهید.

اسباب بازی ها

بعضی از اسباب بازی ها بچه ها را تشویق می کند تا صحبت کنند. از شش ماهگی اغلب بچه ها دوست دارند در آئینه نگاه کنند. این کار باعث می شود تا آنها بفهمند که عضوی به نام دهان دارند و در آن صدا تولید می شود.

شعرها و آوازها

یادگیری وزن صحبت ها بخش مهمی از یادگیری صحبت کردن است و قافیه های اشعار کودکانه اغلب همانند بوده و روی وزنها تأکید می کند. تکرار یک لغت پی درپی به کودک کمک می کند تا صداهای خاصی را بشناسد و به دنبال آن بفهمد که صداهای خاص معانی خاص دارند. قافیه ها و اشعار، اگر همراه با حرکات بدن باشد آنها را برای فهم بیشتر راهنمایی می کند.

کتابها

تماشای کتاب ها حتی برای بچه های بسیار کوچک هم خیلی ارزشمند است . عکسهای آن را همان گونه که برای بچه های بزرگتر توضیح می دهید شرح دهید . لغت همراه با یک عکس ساده ، کمک بزرگی برای فهم همان کلمه و معنی آن به شمار می رود . وقتی کودک بزرگتر می شود . کتاب ها فرصت های مناسبی را برای یادگیری لغات برای او فراهم می کند. داستان های ساده برای او بگویید . کودک ماجراهای قصه را حس خواهد کرد.

از دوازده ماهگی تلفن اسباب بازی برای او مفید است. و اسباب بازی های نرم و عروسک های پارچه ای ، و صحبت کردن با آنها ، او را به صحبت کردن تشویق می کند.

برای ساختن عروسک انگشتی ، پارچه ای را به صورت نیم دایره و به اندازه انگشت خود ببرید و بدوزید و برای آن چشم و ابرو بگذارید. با دو تلفن که به وسیله یک لوله پلاستیکی به یکدیگر متصل شده اند و امکان ارتباط بین دو اتاق را در اختیار شما قرار می دهد با بچه صحبت کنید.

آغاز فهمیدن

بچه قبل از آن که بتواند حرفی بزند ، بسیاری از مطالب را می فهمد . او معنی بسیاری از لغات را که در جملات متفاوت به کرات می شنود، می فهمد و با آن ارتباط  برقرار می کند. این که بخواهیم با تکرار معانی ، لغتی را به کودک بفهمانیم و از او بخواهیم که صدای آن را تقلید کند بی آن که او معنی آن را درک کند کار بیهوده و بی فایده ای است . از هشت ماهگی به بعد بچه معنای محدودی از صداها و لغات را می فهمد. از این زمان به بعد شما می توانید برای رشد و توسعه فهم مطالب با اوتمرین کنید.

به کلمات کلیدی در جمله خود تأکید کنید و سعی کنید تا به جای آنها از ضمائر استفاده نکنید.

تـُن صدای خود را بلند کنید وهمراه با آن به صورت خود حالت بدهید و حرکاتی را به همراه تعریف مطلبی انجام دهید.

برای بچه درباره چیزهایی که می بیند یا دوست دارد ، مثل اسباب بازی صحبت کنید.

لغات اولیه

بیشتر بچه ها حدوداً از یک سالگی اولین لغات واقعی شان ( که همان صداهایی با معنای خاص می باشد) را ادا می کنند. تشخیص اولین کلمات ، غالباً به طور شگفت آوری دشوار است. به گونه ای که مشکل بتوان کلماتی را که از روی آگاهی و اراده  ادا می کنند از کلمات اتفاقی جدا کرد. این کلمات اغلب  اسامی و القاب افراد و حیوانات و اشیائی که برای او اهمیت ویژه دارد. البته کلمات اجتماعی از قبیل بای بای ، نه ، بله جزء اولین کلمات کودک به حساب می آید. گاهی ممکن است متوجه شوید که بعضی از لغات معنی کلی دارند . بسیاری از بچه ها برای هر نوع نوشیدنی یا خوردنی یک کلمه واحد مثلاً ( به به ) را استفاده می کنند بعضی از کودکان در آغاز تکلم شان کلمات بسیاری را یاد می گیرند. اما معمولاً آنها در چند ماه اول بین یک تا سه کلمه در هر ماه یاد می گیرند. بعضی از لغات ممکن است چند روز یا چند دقیقه به کار برده شود و بعد برای مدتی از مجموعه لغات او حذف شود. اگر بچه ای قوای خود را روی یادگیری راه رفتن متمرکز کند پیشرفت او در صحبت کردن به طور موقت کم می شود. حدوداً از هجده ماهگی ، کودک مرحله ای را آغاز می کند که در آن لغات جدید را سریع تر یاد می گیرد، تا جایی که در دو سالگی حدوداً دویست لغت را می شناسد . در طی این زمان کاربرد زیر و بم های مختلف را یاد می گیرد تا مشخص کند که آیا این کلمه اسم ، سلام یا یک درخواست و یا سؤال است . به یاد داشته باشید برای درک لغات ابتدایی او خیلی سعی نکنید . چرا که تلاش بیشتر شما حرف زدن را برای او دشوارتر می کند.

بچه ها اغلب کلماتی را اختراع می کنند، آنها را تصحیح نکنید و یا وانمود نکنید که نمی فهمید چرا که او گیج و یا ناامید می شود . بعداً این لغات جای خود را به لغات صحیح خواهند داد.

تلفظ لغات اغلب به شکل ساده است . بچه ها معمولاً حروف صامت را در ابتدا و انتهای کلمات جا می اندازند بعضی از بچه ها برای تلفظ بعضی از حروف بی صدا تا سن پنج سالگی مشکل دارند . هیچ وقت سعی نکنید آنها را وادار کنید تا این لغات را صحیح ادا کنند. ولو این که در پاسخ شما آن لغت را به طور صحیح تلفظ کنند.

به فرزندتان کمک کنید تا هر وقت لغتی را یاد می گیرد به کار ببرد و شما نیز آن کلمه را در صحبت هایتان به کار ببرید.

بازی ها

بازی ها قدرت فهم کودک را توسعه داده و او را در کاربرد لغات تشویق می نماید . بازی همراه با صحبت کردن و تکرار کلمات در جمله و یا در یک متن بسیار مفید است.

بازی پرسش و پاسخ

وقتی که بچه کلمات محدودی را یاد گرفت و با تولید صداها و با حالت هایی، سؤال کردن درباره اشیاء را شروع می کند شما می توانید نوعی بازی را در قالب سؤال و پاسخ با او انجام دهید. در مقابل او روی زمین بنشینید . توپ یا اسباب بازی دیگری را جلوی او و کمی دورتر قرار دهید و از او بخواهید تا آن را به سمت شما قـِل دهد.

اگر این کار را انجام داد ، آن را به عقب قـِل داده و دوباره از او این کار را درخواست کنید. هنگامی  که او این مفهوم را دریافت، صبر کنید تا او قبل از آن که شما توپ را به طرف او قـِل دهید او از شما این کار را درخواست کند.

تبیان

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

چرا برخی از کودکان دیر زبان باز می کنند ؟

در شرایط عادی انتظار داریم کودکان در حدود یک سالگی شروع به بیان چند تک کلمه مانند ماما ، بابا ، دد و ... نمایند  و بتدریج تا یک و نیم سالگی تعداد  این کلمات زیادتر شده و در حدود دو سالگی عبارات کوتاه و دو کلمه ای  ( مانند بابا رفت ، آب بده و ... ) شکل بگیرند ،البته این روند رشد در کودکان مختلف تا حدی متفاوت است بطوریکه برخی از کودکان در دوسالگی به خوبی حرف می زنند و لی گروهی از کودکان تازه حدود سه سالگی توان  بیان عبارات کوتاه   و کار بردی را پیدا می کنند  . ولی نکته مهم این  است  که برای تشخیص مشکل گفتار و زبان در کودکان لازم نیست تا دو یا سه سالگی صبر کرد ، و در بسیاری از موارد می توان مشکل احتمالی کودک را بسیار زودتر تشخیص داد و درمان را شروع نمود . به هر حال اگر کودکی در سنین ذکر شده ، توانایی بیانی مورد انتظار را پیدا نکرده باشد ، شاید بتوان به وجود مشکلی در وی شک کرد .

در این مقاله برخی از علل شایع  تاخیر در رشد گفتار و زبان را به اختصار معرفی می کنیم :  

تفاوت های فردی جنسیت و ارث : در بسیاری از موارد تفاوت در سرعت یادگیری زبان و شروع گفتار ناشی از تفاوتهای فردی است بعبارتی در شرایط عادی هر کودکی در یک یا چند حیطه استعداد بیشتری دارد و سرعت رشد وی در آن زمینه سریعتر است و در برخی زمینه ها ضعیفتر است این تفاوت ها می تواند به علل مختلفی مانند جنسیت ، ارث ، هوش ، محرکات محیطی و ... باشد ؛ البته نکته بسیار مهم در این جا این است که این تفاوت ها نباید فراتر از محدوده طبیعی یا به علت بیماری باشد.

به عبارتی در شرایط عادی برخی از کودکان در یک سالگی حرف زدن را شروع می کنند و برای گروهی می توان تا  دو یا سه  سالگی فرصت قایل شد.البته مجددا یادآوری می شود که این فقط در شرایط طبیعی است و در مورد همه کودکان نباید تا دو یا سه سالگی برای شروع گفتار  صبر کرد چرا که ممکن است علت تاخیر ایشان مربوط به یک آسیب زمینه ای باشد ، که در ادامه برخی از این عوامل را معرفی می کنیم.

در مورد همه کودکان نباید تا دو یا سه سالگی برای شروع گفتار  صبر کرد چرا که ممکن است علت تاخیر ایشان مربوط به یک آسیب زمینه ای باشد .

کم توانی ذهنی :کودکانی که به درجاتی  مشکل هوشی دارند ، ممکن است در حیطه های مختلفی تاخیر داشته باشند .   این کودکان علاوه بر تاخیر در رشد گفتار ، ممکن است مشکلاتی در درک گفتار دیگران ، رفتار های متناسب با سن ، تاخیر در رشد حرکتی ،   یادگیری بازی وهمچنین درک مفاهیم انتزاعی  ، نیز داشته باشند .

کم شنوایی و ناشنوایی : این کودکان  تا قبل از 9 یا  10 ماهگی  رشد گفتاری عادی دارند ، یعنی تا مرحله قان و قون خوب پیش می روند ، اما پس از آن بسته به میزان افت شنوایی ، رشد گفتار کند یا متوقف می شود . این کودکان رشد حرکتی طبیعی دارند ، ارتباط اجتماعی ( غیر کلامی ) خوبی برقرار می کنند ، برای ابراز خواسته های خود از ایماء و اشاره و صداهای نامفهوم استفاده می کنند و لی درک درستی از گفتار دیگران ندارند. وقتی دیگران با ایشان حرف می زنند ، ممکن است به دهان گوینده نگاه کنند.

 اختلالات نافذ رشد : این گروه دسته ای از اختلالات دوران کودکی هستند که خود شامل اختلالاتی مانند اتیسم ، آسپرگر ، سندرم رت و ... می شوند ، کودکان مبتلا به این اختلالات با توجه به این که به کدام مورد مبتلا شده باشند ممکن است از چند ماه تا چند سال رشد تقریبا عادی داشته باشند و پس از آن روند رشد  در برخی زمینه ها کند یا متوقف شده و یا حتی برگشت داشته باشند ، از ویژه گی های بارز این گروه ضعف در برقراری ارتباط اجتماعی کلامی وغیر کلامی ، حرکات تکرای ، عادات ویژه و غیر عادی و... است ؛ بنابراین برخی از کودکانی که تاخیر در رشد گفتار دارند ممکن مبتلا به یکی از اختلالات این گروه باشند .

زبان پریشی رشدی یا نقص ویژه زبانی :    

برخی از کودکان به دلیل آسیبی که طی دوران بارداری ، هنگام تولد یا دوران نوزادی به مغز ایشان وارد شده ،    مناطق ویژه زبانی مغز ایشان وارد شده ، ممکن است اشکال خاصی از تاخیر در رشد گفتار را نشان دهند. برای مثال ممکن است این کودکان از درک و رابط اجتماعی خوبی برخوردار باشند ولی در زمینه بیان مشکل جدی داشته باشند .بعبارتی این کودکان به غیر از توانایی های بیانی در سایر حیطه های رشدی تفاوت زیادی با سایر کودکان نشان نمی دهند.

در مجموع علل زمینه سازی که می تواند اختلالات بالا را به وجود آوردبسیار زیاد و متنوع هستند ،فقر محرکات محیطی ، دو زبانگی ، زمینه ارثی در تفاوت سرعت رشد ، بیماری های ژنتیکی ، اختلالات کروموزومی ، مشکلات و حوادث دوران بارداری ، صدمات حین تولد ، تشنج ، زردی ، ضربه به سر و ... از جمله این عومل هستند.

فربد مفیدی