مراحل رشد نوزاد:رشد و تکامل شیرخواران و کودکان

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com/

پروفسور محمد حسین سلطان زاده 

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

رشد و تکامل شیرخواران و کودکان

تشخیص بیماری ها و جلوگیری از بروز آنها مستلزم داشتن اطلاعات کافی از روند طبیعی رشدGROWTH وتکامل DEVELOPMENT می باشد گرچه این مراحل از هم قابل تفکیک نیستند ولی تخم گشنیده شده زندگی آمبریونی وفتال را گذرانده و سپس دوره های شیر خواری- کودکی وادولسانس را طی می نماید رشدو تکامل دستگاههای مختلف به طور مستقل انجام نمی گیرد بلکه نتیجه تاثیر متقابل عوامل ژنیتیک و محیطی و تغذیه ای اقتصادی-اجتماعی ،هیجانی و تروما شیمیایی-عفونی-ایمونولوژیک و تربیتی دارد.

اصطلاح رشد به آثاری گفته میشود که باید با تعیین اندازه عضو مشخص می گرددو تکامل تغییرات عمل بدن است ولی چون این دو را نمی توان از هم تفکیک نمود اصطلاح رشد و تکامل را بکار می برند و عبارت است از مجموعه عوامل ژنیتیک محیطی-تغذیه ای-تروماتیک-تربیتی است که از موقع لقاح تا هنگام بلوغ در کودک تغییرات ایجاد می کند.

رشد و نمو فیزیکی:

اصطلاح طبیعی که در مورد رشد و نمو مورد استفاده قرار می گیرد صحیح نبوده و بهتر است اصطلاح میانگین AVERAGE بکار رود.

تفاوت زیادی بین اصطلاح میانگین و طبیعی وجود دارد.

میانگین عبارت است از مجموع کل اعداد تقسیم بر تعداد آنها می باشد.

مثلا میانگین قد 7 کودک (72-70-63-61-63-62-57) عبارت است از 64=7/448

اگر داده ها را به ترتیب قرار دهیمـ72-70-63-63-62-61-57) عدد 63 را Median میانه گویند و داده ای که بیشترین فراوانی را داشته باشد Mode گویند.

میانگین از میانه هم ارزش بیشتری دارد.

رشد قبل از تولد:

 زندگی داخل رحمی به دو دوره آمبریونیک و فتال تقسیم می شود که 8 هفته اول حاملگی را گویند و بعضی ها ترجیح می دهند که 12 هفته اول را امبریونیک گویند و زمان بین 12-40 هفته حاملگی را فتال می گویند.

هفته اول زندگی ژرمینال که تقسیم سلول و در هفته دوم اکتودرم و آندودرم و در هفته سوم مزودرم اضافه میشود.

در هفته هشتم وزن جنین 1 گرم و در حدود 5/2 سانتی متر طول دارد در هفته 12 وزن جنین حدود 14 گرم وقد حدود 5/7 یانتی متر است و اواخر تریمستر اول جنس جنین مشخص می گردد،در اواخر تریمستر دوم (28 هفته)وزن جنین حدود 1000 گرم و قد 35 سانتی متر است(14 اینچ)، در هنگام تریمستر سوم اندازه جنین باز هم افزایش می یابد و در جنین غضلات و نسوج تحت جلدی اولیه ایجاد می شود،سیستم گردش خون در بین هفته 8-12 کامی می شود،حرکات تنفسی در هفته 18 انجام اما تکامل ساختمانهای آلوئولر معمولا کافی نیست تا هفته  24-26 جنین تکامل می یابد.

ماده سورفا کتان ریوی در هفته 20 در حال تکامل یافتن می باشد و شاید تا تریمستر سوم کامل نباشد در اواخر حاملگی زمانی که مایع آمنیوتیک شامل سلول های زیادی است ممکن است مکونیوم به آلوئل آسپیره شود و باعث اشکالات تنفسی متعاقب زایمان گردد.

خموگلوبین جنین اکثریت هموگلوبین F می باشد که حامل اکسیژن بیشتری است هموگلوبین A در اواخر دوره جنینی حدود %30 می رسد در هفته 12 حاملگیBILE تشکیل و بزودی آنزیم های هاضمه ایجاد میشود حرکات بلع در هفته 14 ظاهر می شوند در هفته 26-28 (ساکینگ) مکیدن جنین شروع می شود.جفت یک راه عمده تعویض متابولیک بین مادر و جنین می باشد در اواخر حاملگی IgG و کلسیم و آهن از جفت عبور کرده و لذا در نوزادان پرماجور بیشتر احتیاج به کلسیم-آهن دارندو استعداد به عفونت نیز زیادتر می باشد.

رفلکس گراسپینکGRASP REFLEX  در هفته 17 ظاهر و در هفته 27 تکمیل می شوند مرگ و میر دوران آمبریونیک از تمام زمان های دیگر بیشتر است ومربوط به اختلالات ژنیتیک

-کروموزومی-سن مادر-عفونت های مادری ویا تجویز دارو به مادر در دوران تریمستر اول می باشد مرگ و میر در دوران فتال مربوط به فاکتور های داخل رحمی می باشد که شامل اکسیژناسیون ثانوی به اختلالات جفت-بند ناف-عفونت های باکتریال-و ویرال پروتوزوئری –اشعه-تروما عوامی شیمیایی اختلالات ایمونولژیک و تغذیه ای می باشد سوء تغذیه حتی روی نورون های مغزی نیز تاثیرگذار می باشد.

وزن متوسط نوزادان در موقع تولد حدود 400/3 (5/7 پوند) می باشد که پسر ها مختصری بیشتر از دختران وزن دارند و در حدود 95% نوزادان فول ترم وزن بین 500/2-600/4 کیلوگرم دارند(10-5/5 پوند) و قد متوسط 50 سانتی متر (20 اینچ) و در حدود 95% نوزادان قد بین 45-55 سانتی متر (22-18 اینچ) متوسط دور سر در حدود 35 سانتی متر(14 اینچ) یعنی 

بین 1/37-6/32 سانتی متر می باشد شکم نسبتا برجسته و انتهاها نسبتا کوتاه و نقطه  وسط قد نوزاد نزدیک ناف می باشد در حالیکه در بالغین در سمفیزپوبیس می باشد.

همانطور که ذکر شد فقر و سوء تغذیه با کم وزنی و زایمان بیش از موقع ارتباط دارد.سوء تغدیه در سه ماهه سوم اغلب منجر به کم وزنی می شود افزایش وزن مادر در دوران حاملگی به وزن جنین بستگی دارد وزن متوسط شیرخواران در یک کشور معیار خوبی برای وضعیت تغذیه ای آن مملکت است در کشور های شرقی که وضع تغذیه ای خوبی ندارند وزن متوسط تولد ممکن است 3 کیلوگرم (5/6 پوند) و یا کمتر باشند.

مسمومیت حاملگی در مادر و نارسائی جفتی به طور شایعی با کم وزنی همراه هستند استعمال بیش از حد دخانیات به وسیله مادر نیز باعث کم وزنی نوزادن در موقع تولد می شود .

حاملگی متعدد: در دوقلو ها وزن متوسط 400/2 کیلو و در 3 قلوها 800/1 کیلو و در چهار قلو ها 400/1 ذکر می شود.

دیابت به طور شایعی با افزایش وزن نوزاد موقع تولد مواجه است.

نوزادان در 24-48 ساعت بعد از تولد حدود 5-105 وزن خود را از دست می دهند که مربوط به از دست دادن اب می باشد و در نوزادان فول ترم حدود روز های 14-10 وزن تولد را دارا خواهند بود.

تعداد  تنفس:نوزاد مابین 50-35 در دقیقه است.

تعداد نبض نوزاد مابین 120-160 در دقیقه است.

رفلکس Rooting – ساکینگ Sucking و گاگینگgagikg بلع SWALLOWING فعال است در آخر هفته اول فاصله تغذیه حدود 2 تا 5 ساعت می باشد اولین مدفوع که مکونیوم نامیده میشود در ظرف 24 ساع ت بعد از تولد انجام می شود تعداد دفعات اجابت مزاج نوزاد بستگی به شیر خورئن او دارد ولی متوسط 3-5 مرتبه در دوز می باشد و درشی مادر خواران تا حدود 7-6 مرتبه ممکن است باشد.

در موقع تولد 55 کیلو کالری پر کیلوگرم در روز احتیاج می باشد و در آخر هفته تولد 110 کیلوکالری به ازاء هر کیلوگرم وزن در 24 ساعت و در انتهای هفته اول حدود 120-150 سی سی پر کیلو مایع باید در نظر گرفته شود.

در هفته اول تولد پروتئینوی شایع استBUN بطور گذران ممکن است  افزایش یابد هموگلوبین نوزاد مابین 17-19 گرم در سی لیتر و افزایش رتیکولوسیت خفیف و نرویوبلاست در روزهای اول تولد گزارش می شود.

تعداد گلبول های سفید نوزاد 10000 در موفع تولد که در ظرف مدت 24 ساعت افزایش می یابد و به 25-35 هزار می رسد با ارجحیت نوتروفیل بعد از هفته اول WBC کاهش می یابد و به 14 هزار با ارجحیت لنفوسیت می رسد.

عبور هورمون های مادری از جفت ایجاد تغییرات موقتی در سینه ها و دستگاه تناسلی نوزاد می نماید هیپرگلیسمی مادر ممکن است باعث هیپرانولینسیم نوزاد و در نتیجه هیپوگلیسمی شود قند وکلسیم در نوزاد ممکن است به طور نرمال کاهش یابد و باعث تشنج شود.

گاماگلوبولین نوزاد مختصری بالاتر از مادر که بر ضد بسیاری بیماری های باکتریال و ویرال عمل می نماید ولی IGM معمولا عبور نمی کند که در مواقع عفونت ها به خصوص گرم نگاتیو وجود دارد گاماگلوبولین نوزاد در ظرف سه ماه کاهش می یابد.

سال های قبل مدرسه:

در سال های قبل از مدرسه سالیانه 2 کیلوگرم به وزن و 6-8 سانتی متر به قد اضافه می شود و در 5/2 سالگی 20 دندان شیری بیرون آمده و در 3 سالگی بالا رفتن از پله و در 4 سالگی پائین رفتن از پله می تواند پاها را به طور متناوب بگذازد.

در 3 سالگی روی یک پا مدت کمی می ایستد و در 5 سالگی می تواند لی لی کند.

در 3 سالگی خط متقاطع و در 4 سالگی شکلی بدون دیدن قبلی ممکن است رسم کند و در 4-5 سالگی مثلث بکشد و در 6 سالگی لوزی رسم نماید.

در سه سالگی کودک می تواند سن و جنس خود را بگوید.

در 5/4-6 سالگی رل والدین را بازی میکند.

سال های مدرسه:

در سال های اول مدرسه رشد ونمو یکنواخت می باشد و در دختران در 10 سالگی و در پسران ناگهان رشد سریع پیدا می کنند.

در سال های مدرسه حدودا 3-5/3 کیلو گرم به وزن و 6 سانتی متر به قد اضافه می شود و دور سر خیلی کند رشد می نماید و از 51 سانتی متر به 53و54 در 12 سالگی می رسد و

در این سن مغز آخرین مراحل رشد خود را می نماید.در سال های  مدرسه سینوس پیشانی ظاهر می شود اولین دندان آسیای دائمی در سال هفتم رویش می کند و سالی 4 دندان رویش می کند دومین آسیای دائمی در 14 سالگی و سومین دندان آسیای دائمی از 20 سالگی به بعد ظاهر می شود.رشد قوی در پسرها در 18 سالگی و در دخترها در 17 سالگی متوقف می شود و سن متوسط قاعدگی 13 سالگی است .هر شیرخوار به طور مرتب باید معاینه شود و روند رشد وتکامل را کنترل نماید.

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

مراحل رشد نوزاد:نظریه‌های رشد کودک

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

مطالعه رشد انسان، موضوعی بسیار غنی و گسترده است. همه ما شخصاً مسأله رشد را تجربه کرده‌ایم امّا گاهی اوقات درک این که مردم چگونه رشد یافته‌اند و چرا این‌گونه عمل می‌کنند، دشوار و پیچیده است. نظریه‌های رشد، چهارچوب مفیدی را برای تفکّر درباره رشد و نمو و یادگیری انسان فراهم می‌سازند.  اگر برای شما نیز این سوال پیش آمده است که چه چیزی انگیزه افکار و رفتار انسان است، درک این نظریه‌ها بینش مفیدی را هم برای تک‌تک افراد و هم برای جامعه فراهم می‌نماید. آنچه در زیر می‌آید برخی از مهم‌ترین نظریه‌هایی است که برای توضیح و تشریح جنبه‌های مختلف رشد انسان پدید آمده‌اند:  ۱) نظریه رشد اریکسون  ▪ رشد روانی-اجتماعی چیست؟ نظریه رشد روانی-اجتماعی اریکسون یکی از معروف‌ترین نظریه‌های شخصیت در روان‌شناسی است. اریکسون نیز همانند فروید اعتقاد داشت که شخصیت هر فرد، طی مراحلی رشد می‌یابد. نظریه اریکسون برخلاف نظریه مراحل روانی-جنسی فروید، به تشریح تاثیر تجربه اجتماعی در تمام طول عمر می‌پردازد.  یکی از عناصر اصلی در نظریه مراحل روانی-اجتماعی اریکسون، رشد هوّیت خود ( ego identity ) است. «هویت خود»، حس آگاهانه خود است که ما از طریق تعاملات اجتماعی رشد می‌دهیم. به گفته اریکسون، «هویت خود» ما با هر تجربه و اطلاعات جدیدی که در تعاملات روزانه خود با دیگران به دست می‌آوریم، دائماً تغییر می‌کند. اریکسون همچنین عقیده داشت که علاوه بر «هویت خود»، یک حس صلاحیت نیز انگیزه رفتار و اعمال ما را تشکیل می‌دهد.  هر مرحله در نظریه اریکسون به صلاحیت یافتن و شایسته شدن در یک محدوده از زندگی مربوط است. اگر یک مرحله به خوبی پشت‌سر گذاشته شود، شخص احساس تسلّط خواهد کرد. و اگر یک مرحله به طور ضعیفی مدیریت شود، حس بی‌کفایتی در شخص پدید خواهد آمد.  اریکسون عقیده داشت که افراد در هر مرحله، با یک تضاد روبرو می‌شوند که نقطه عطفی در پروسه رشد خواهد بود. به عقیده اریکسون، این تضادها بر به وجود آوردن یک کیفیت روانی یا ناکامی در به وجود آوردن آن کیفیت متمرکزند. در خلال این دوره، هم زمینه برای رشد شخصی بسیار فراهم است و هم از سوی دیگر، برای شکست و ناکامی.  ● مرحله ۱ رشد روانی- اجتماعی:  ▪ اعتماد در برابر بی‌اعتمادی  نخستین مرحله نظریه رشد روانی-اجتماعی اریکسون بین تولّد تا یک سالگی پدید می‌آید و بنیادی‌ترین مرحله در زندگی است.  به دلیل آن که نوزاد به طور کامل وابسته است، رشد اعتماد در او به کیفیت و قابلیت اطمینان کسی که از او پرستاری می‌کند بستگی دارد.  اگر اعتماد به نحو موفقیت‌آمیزی در کودک رشد یابد، او در دنیا احساس امنیت خواهد کرد. اگر پرستار ناسازگار، پس زننده یا از نظر عاطفی غیرقابل دسترس باشد، به رشد حس بی‌اعتمادی در کودک کمک می‌کند. عدم توفیق در رشد اعتماد، به ترس و باور این که دنیا ناسازگار و غیرقابل پیش‌بینی است منجر می‌گردد.  ● مرحله ۲ رشد روانی-اجتماعی:  ▪ خودگردانی و اتکاء به نفس در برابر شرم و شک  دومن مرحله نظریه رشد روانی-اجتماعی اریکسون در دوران اولیه کودکی صورت می‌گیرد و بر شکل‌گیری و رشد حس عمیق‌تری از کنترل شخصی در کودکان تمرکز دارد.  اریکسون همانند فروید عقیده داشت که آموزش آداب دستشویی رفتن، بخش حیاتی و ضروری این فرایند است. امّا استدلال اریکسون کاملاً با فروید متفاوت بود. اریکسون عقیده داشت که یادگیری کنترل کارکرد بدن به پیدایش حس کنترل و استقلال می‌انجامد.  رویدادهای مهم دیگر در این مرحله شامل به دست آوردن کنترل بیشتر بر انتخاب غذا، اسباب‌بازی و لباس است.  کودکانی که این مرحله را با موفقیت پشت سربگذارند، احساس امنیت و اطمینان می‌کنند. در غیر این صورت، حس بی‌کفایتی و شک به خود در آن‌ها باقی می‌ماند.  ● مرحله ۳ رشد روانی-اجتماعی: ▪ ابتکار در برابر گناه  در خلال سال‌های قبل از مدرسه، کودکان شروع به قدرت نمایی و اعمال کنترل بر دنیای خود از طریق برخی بازی‌ها و سایر تعاملات اجتماعی می‌کنند.  کودکانی که این مرحله را با موفقیت بگذرانند، حس توانایی شخصی و قابلیت رهبری دیگران را پیدا می‌کنند. و آن‌هایی که در به دست آوردن این مهارت‌ها ناکام می‌مانند، حس گناه، شک به خود و کمبود ابتکار در آن‌ها باقی می‌ماند.  ● مرحله ۴ رشد روانی-اجتماعی:  ▪ کوشایی در برابر حقارت  این مرحله، سال‌های اول مدرسه، تقریباً از ۵ سالگی تا ۱۱ سالگی را در برمی‌گیرد.  کودکان از طریق تعاملات اجتماعی شروع به رشد حس غرور نسبت به دستاوردها و توانائی‌های خود می‌کنند.  کودکانی که توسط والدین یا معلمان تشویق و هدایت می‌شوند، حس کفایت، صلاحیت و اعتقاد به توانایی‌های خود در آن‌ها به وجود می‌آید.  آن‌هایی که از سوی والدین، معلمان یا هم‌سن و سال‌های خود به قدر کافی مورد تشویق قرار نمی‌گیرند به توانایی خود برای موفقیت، شک خواهند کرد.  ● مرحله ۵ رشد روانی-اجتماعی: ▪ هویت در برابر گم‌گشتگی  در دوران نوجوانی، کودکان به کشف استقلال خود می‌پردازند و به عبارت دیگر، خود را حس می‌کنند.  آن‌هایی که از طریق کاوش‌های شخصی، تشویق و پشتیبانی مناسبی دریافت کنند، این مرحله را با حس استقلال و کنترل و نیز حسی قوی نسبت به خود پشت‌سر می‌گذارند. و کسانی که نسبت به باورها و تمایلات خود نامطمئن بمانند، درباره خود و آینده نیز نامطمئن و گم‌گشته خواهند بود.  ● مرحله ۶ رشد روانی-اجتماعی: ▪ تعلّق در برابر انزوا  این مرحله، دوران اولیه بزرگسالی، یعنی زمانی که افراد به کشف روابط شخصی می‌پردازند را در بر می‌گیرد.  اریکسون عیقده داشت که برقرار کردن روابط نزدیک و متعهدانه با دیگران ضرورت دارد. کسانی که در این مرحله موفق باشند، روابط مطمئن و متعهدانه‌ای را به وجود خواهند آورد.  به یاد داشته باشید که هر مرحله بر پایه مهارت‌های یادگرفته شده در مراحل قبل بنا می‌شود. اریکسون عقیده داشت که حس قوی هویت شخصی برای ایجاد روابط صمیمانه و همراه با تعلّق خاطر اهمیت دارد. مطالعات نشان داده‌اند که کسانی که حس ضعیفی نسبت به خود دارند در روابطشان نیز تمایل به تعهدپذیری کمتری دارند و بیشتر در معرض انزوای عاطفی، تنهایی و افسردگی قرار دارند.  ● مرحله ۷ رشد روانی-اجتماعی:  ▪ فعالیت در برابر رکود  در دوران بزرگسالی، ما به ساختن زندگی خود ادامه می‌دهیم و تمرکزمان بر روی شغل و خانواده قرار دارد.  کسانی که در این مرحله موفق باشند، حس خواهند کرد که از طریق فعال بودن در خانه و اجتماع خود، در کار جهان مشارکت دارند. آن‌هایی که در به دست آوردن این مهارت ناموفق باشند، حس غیرفعال بودن، رکود و درگیر نبودن در کار دنیا را پیدا خواهند کرد.  ● مرحله ۸ رشد روانی- اجتماعی:  ▪ یکپارچگی در برابر ناامیدی  این مرحله مربوط به دوران کهنسالی است و بر بازتاب فعالیت‌های گذشته تمرکز دارد.  آن‌هایی که در این مرحله ناموفق هستند حس خواهند کرد که زندگیشان تلف شده است و بر گذشته افسوس خواهند خورد. در این حالت است که فرد با حس ناامیدی و ناخشنودی روبرو خواهد شد.  کسانی که از دستاوردهای گذشته خود در زندگی احساس غرور داشته باشند، حس یکپارچگی، درستی و تشخّص خواهند کرد. با موفقیت پشت سرگذاشتن این مرحله یعنی نگاه به گذشته با اندکی تأسف و احساس رضایت کلّی. این افراد کسانی هستند که خردمندی به دست می‌آورند، حتی در مواجهه با مرگ.  ۲) مراحل رشد روانی- جنسی فروید  ▪ رشد روانی- جنسی چیست؟  بر طبق نظریه فروید، شخصیت انسان‌ها غالباً تا سن ۵ سالگی شکل می‌گیرد. تجربیات اولیه، نقش مهمی در رشد شخصیت ایفاء می‌کند و تأثیرات آن‌ها در رفتارهای بعدی انسان در زندگی تداوم می‌یابد. نظریه رشد شخصیت فروید، یکی از معروف‌ترین و در عین‌حال بحث برانگیزترین نظریه‌هاست. فروید اعتقاد داشت که شخصیت انسان‌ها طی یک سری مراحل دوران کودکی شکل می‌گیرد که در خلال آن‌ها، انرژی‌های لذت‌جوی «خود» ( id ) بر ناحیه‌‌های تحریک‌پذیر خاصی متمرکز می‌شود. این انرژی روانی-جنسی یا «زیست مایه» ( libido ) به عنوان نیروی محرکی که در پشت رفتارها قرار دارد، در نظر گرفته شده است. اگر این مراحل با موفقیت تکمیل گردند، نتیجه‌اش شخصیت سالم خواهد بود. و چنانچه جنبه‌های خاصی در مرحله مناسب خود حل نشده باقی بماند، می‌تواند به «تثبیت» بیانجامد. تثبیت یعنی تمرکز ماندگار بر روی یک مرحله روانی-جنسی قبلی. تا وقتی که این تعارض حل نشود، فرد در این مرحله همچنان «گرفتار» باقی می‌ماند. برای نمونه، کسی که در مرحله دهانی تثبیت شده باشد. ممکن است بیش از حدّ به دیگران وابسته باشد و در جستجوی تحریک دهانی از طریق سیگار کشیدن، نوشیدن یا خوردن برآید.  ● مرحله دهانی در خلال این مرحله، تنها راه تعامل نوزاد با جهان خارج از طریق دهان است و در نتیجه واکنش مکیدن اهمیت خاصی دارد. دهان برای خوردن، ضرورت دارد و نوزاد از تحریک دهانی از طریق فعالیت‌های ارضاءکننده‌ای نظیر مکیدن و مزه کردن، لذت می‌برد. به دلیل آن که نوزاد به طور کامل به پرستارش وابسته است (کسی که به او غذا می‌دهد)، نوعی حس اعتماد و آسایش از طریق این تحریک دهانی در او رشد می‌یابد.  تعارض اصلی در این مرحله، فرایند از شیرگرفتن است- بچه باید وابستگی کمتری به پرستارش پیدا کند. اگر تثبیت در این مرحله اتفاق افتد، فروید معتقد است که فرد در آینده با مشکلاتی از قبیل وابستگی یا پرخاشگری روبرو خواهد شد. تثبیت دهانی می‌تواند به مسائلی در خوردن، آشامیدن، سیگارکشیدن یا ناخن جویدن منجر شود.  ● مرحله مقعدی  در خلال این مرحله، به عقیده فروید تمرکز اصلی «زیست مایه» بر کنترل حرکت‌های ادرار و دفع است. تعارض اصلی در این مرحله، آموزش آداب دستشویی رفتن است. بچه باید یاد بگیرد که نیازهای بدنی خود را کنترل کند. رشد این کنترل به حس استقلال و پیشرفت می‌انجامد.  بنا بر گفته فروید، موفقیت در این مرحله به رویکرد پدر و مادر در آموزش آداب دستشویی رفتن دارد. نخستین رویکرد، مستلزم پاداش و تشویق به خاطر استفاده از دستشویی در زمان مناسب است. و دومین رویکرد، تنبیه، تمسخر یا شرمنده کردن بچه به خاطر عدم استفاده از دستشویی است.  اگر پدر و مادر رویکر خیلی ملایمی را برگزینند، «شخصیت مقعدی-دفعی» رشد خواهد کرد که شخصیتی مخرّب، نامرتب و ولخرج خواهد بود. و چنانچه پدر و مادر خیلی سختگیر باشند و یا آموزش آداب دستشویی رفتن را از خیلی زود شروع کنند، «شخصیت مقعدی-ضبطی» رشد خواهد کرد که شخصیتی محکم، منظم، جدّی و وسواسی خواهد بود.  ● مرحله آلتی  در این مرحله، تمرکز اصلی «زیست مایه» بر دستگاه تناسلی است. بچه‌ها تفاوت بین زن و مرد را کشف می‌کنند. فروید عقیده داشت که پسرها شروع به در نظر گرفتن پدر به عنوان رقیبی برای عاطفه مادر می‌کنند. «عقده اُدیپ» به تشریح این احساس یعنی در اختیار داشتن مادر و تمایل به جایگزینی پدر می‌پردازد. از طرف دیگر، بچه می‌ترسد که به خاطر این احساس مورد تنبیه پدر قرار گیرد. ترسی که فروید آن را «اضطراب اختگی» می‌نامد.  از عبارت «عقده الکترا» برای تشریح احساسات مشابه در دختران جوان استفاده شده است. فروید این تجربه در دختران را «غبطه قضیب» می‌نامد.  نهایتاً بچه با پدر یا مادر همجنس خود (پسر با پدر، دختر با مادر) به شناخت جنسی بیشتری دست می‌یابد. در مورد دختران، فروید عقیده داشت که غبطه قضیب هیچگاه به طور کامل از بین نمی‌رود و تمامی زنان تا حدّی در این مرحله تثبیت شده باقی می‌مانند. روان‌شناسانی چون خانم کارن هورنای این نظریه را رد کرده و آن را نادقیق و برای زنان تحقیرآمیز دانسته‌اند. خانم هورنای در مقابل ادعا کرده است که مردان به دلیل این که نمی‌توانند موجود دیگری را به دنیا آورند با احساس حقارت و نقص دست و پنجه نرم می‌کنند.  ● دوره نهفتگی  در این دوره، علائق «زیست مایه» سرکوب شده‌اند. رشد «خود» ( ego ) و «فراخود» ( superego ) در این دوره آرامش دخالت دارد. این مرحله حدوداً زمانی آغاز می‌شود که کودک وارد مدرسه می‌شود و توجه بیشتری به روابط با همسن و سالان و بازی‌ها و ... پیدا می‌کند.  دوره نهفتگی، زمان کشف کردن است که در آن، انرژی جنسی هنوز وجود دارد امّا به ناحیه‌های دیگری نظیر تعاملات اجتماعی منحرف شده است. این مرحله در رشد مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی و اعتماد به نفس اهمیت دارد.  ● مرحله تناسلی  در آخرین مرحله از رشد روانی-جنسی، میل جنسی شدیدی به جنس مخالف به وجود می‌آید. در حالی که در مراحل قبلی، تمرکز صرفاً بر روی نیازهای فردی بود، در این مرحله توجه به خوشبختی دیگران رشد می‌یابد. اگر سایر مراحل با موفقیت تکمیل شده باشند، اکنون فرد باید متعادل، صمیمی، مهربان و نوع دوست باشد. هدف این مرحله، برقراری تعادل بین جنبه‌های مختلف زندگی است.  ● ارزیابی نظریه رشد روانی-جنسی فروید  این نظریه تقریباً به طور کامل بر روی رشد مردان متمرکز است و توجه کمی به رشد روانی-جنسی زنان دارد.  آزمایش علمی نظریه فروید دشوار است. مفاهیمی چون «زیست مایه» قابل سنجش و اندازه‌گیری نیستند و در نتیجه نمی‌توان آن‌ها را آزمود. تحقیقات به عمل آمده، تا حد زیادی بی‌اعتباری نظریه فروید را نشان داده‌اند.  پیش‌بینی‌های آینده خیلی مبهم هستند. چگونه می‌توان دانست که یک رفتار فعلی مشخصاً به دلیل یک تجربه در دوران کودکی می‌باشد؟ فاصله زمانی بین علّت و اثر آنقدر زیاد است که به سختی می‌توان رابطه‌ای را بین دو متغیر در نظر گرفت.  نظریه فروید بر پایه مطالعات موردی و نه پژوهش‌های تجربی است. همچنین، فروید نظریه خود را برپایه جمعی از بیماران بالغ خود بنا نهاده است، نه بر روی مشاهده واقعی و مطالعه کودکان.  ۳) نظریه رشد پیاژه  نظریه رشد مرحله‌ای پیاژه به تشریح رشدِ شناختی کودکان می‌پردازد. رشدِ شناختی مستلزم تغییرات در توانائی‌ها و فرایند شناخت است. به نظر پیاژه، کودکان کم هوش‌تر از بالغین نیستند بلکه تنها نحوه تفکر آنها متفاوت است.  ▪ مفاهیم کلیدی طرح واره- عملیات ذهنی و فیزیکی درگیر در فرایند دانستن و درک را تشریح می‌کند. طرحواره‌ها رده‌های دانش هستند که به ما در تفسیر و درک جهان کمک می‌کنند. به نظر پیاژه، یک طرحواره هم شامل رده‌ای از دانش و هم فرایند کسب آن دانش است. با هر تجربه جدید، این اطلاعات تازه برای اصلاح، اضافه شدن و یا تغییر طرحواره‌های موجود قبلی به کار گرفته می‌شوند. برای مثال، کودک ممکن است طرحواره‌ای درباره یک نوع حیوان، مثلاً سگ داشته باشد. اگر تنها تجربه کودک با سگ‌های کوچک بوده باشد، کودک ممکن است اعتقاد یابد که تمام سگ‌ها کوچک، پشمالو و دارای چهار پا هستند. حال فرض کنید که کودک با سگ خیلی بزرگی روبرو شود. در این صورت، کودک این اطلاعات تازه را گرفته و طرحواره موجود قبلی را اصلاح می‌کند تا شامل این اطلاعات جدید نیز بگردد.  ـ جذب: فرایند وارد ساختن اطلاعات تازه به یک طرحواره موجود قبلی، جذب نام دارد. این فرایند تا حدّی ذهنی است زیرا ما معمولاً تمایل داریم که اطلاعات و تجربیات را تا حدودی تغییر دهیم و اصلاح کنیم تا با عقاید قبلی‌مان جور در بیاید. در مثال بالا، دیدن یک سگ و برچسب‌زدن آن به عنوان «سگ»، مثالی از جذب حیوان در طرحواره سگ کودک است.  ـ انطباق: بخش دیگری از وفق‌پذیری، مستلزم تغییر دادن طرحواره‌های موجود در پرتو اطلاعات جدید است. این فرایند، انطباق نامیده می‌شود. انطباق مستلزم تغییر طرحواره‌ها یا ایده‌های موجود در نتیجه اطلاعات یا تجربیات جدید است. در خلال این فرایند ممکن است طرحواره‌های جدیدی هم به وجود آیند.  ـ عادل‌جویی: پیاژه اعتقاد داشت که تمام کودکان سعی می‌کنند بین «جذب» و «انطباق» از طریق سازکاری که پیاژه آن را تعادل‌جویی نامیده، توازن برقرار کنند. کودکان همان‌طور که طی مراحل رشدِ شناختی پیشرفت می‌کنند، مهم است که تعادلی را نیز بین به کار بستن دانش قبلی (جذب) و تغییر رفتار متناسب با دانش جدید (انطباق) حفظ کنند. تعادل‌جویی به توضیح و توصیف چگونگی توانایی کودکان برای انتقال از یک مرحله تفکر به مرحله بعدی کمک می‌کند.  ۴) نظریه رشد کولبرگ لاورنس کولبرگ، روان‌شناس، با اصلاح و توسعه کار پیاژه، نظریه جدیدی ارائه کرد که به توصیف رشد استدلال اخلاقی می‌پردازد. پیاژه یک فرایند دو مرحله‌ای را برای رشد اخلاقی تشریح کرد در حالی که نظریه رشد اخلاقی کولبرگ، شش مرحله در داخل سه سطح مختلف را در نظر می‌گیرد. کولبرگ نظریه پیاژه را توسعه داد و عنوان کرد که رشد اخلاقی یک فرایند مداوم است که در سراسر دوره عمر اتفاق می‌افتد. کولبرگ نظریه خود را بر پایه تحقیقات و مصاحبه‌هایی که با گروه‌هایی از نوجوانان و جوانان انجام داده بنا کرده است.  تعدادی محظورات اخلاقی به بچه‌ها عرضه شده و سپس با آن‌ها مصاحبه به عمل آمده تا استدلال‌هایی که در پس قضاوت‌های آنان در مورد هر سناریو قرار دارد، تعیین گردد. آنچه در زیر می‌آید یک نمونه از محظورات اخلاقی ارائه شده توسط کولبرگ است:  «زنی به خاطر ابتلا به نوع خاصی سرطان در حال مرگ است. تنها یک دارو وجود دارد که پزشکان فکر می‌کنند ممکن است جان او را نجات دهد. این دارو به تازگی توسط داروسازی ساخته شده است. هر چند ساختن دارو پرهزینه بوده امّا داروساز قیمتی معادل ۱۰ برابر هزینه ساخت برای آن در نظر گرفته است.  مثلاً فرض کنید ۲۰۰ دلار صرف ساختن آن کرده و ۲۰۰۰ دلار آن را به فروش می‌رساند. شوهر زن بیمار به هر کس که می‌شناسد برای قرض گرفتن مراجعه می‌کند امّا رویهم رفته موفق به جمع‌آوری بیشتر از ۱۰۰۰ دلار، یعنی نصف قیمت دارو نمی‌شود. او به داروساز می‌گوید که زنش در آستانه مرگ است و از او درخواست می‌کند که یا دارو را ارزانتر بدهد و یا به او اجازه دهد که بقیه پول آن را بعداً بپردازد.  امّا داروساز موافقت نمی‌کند و می‌گوید من این دارو را کشف کرده‌ام و می‌خواهم از بابت آن پولدار شوم. سرانجام مرد از قانع‌کردن داروساز ناامید می‌شود و شبانه به داروخانه دستبرد می‌زند و دارو را برای زنش می‌دزدد. آیا آن مرد باید این کار را می‌کرد؟»  کولبرگ به پاسخ این سوال در مورد این که مرد کار درستی کرده است یا خیر زیاد علاقه‌مند نبود بلکه آنچه برای او جالب بود «استدلال‌هایی» بود که در پشت تصمیمات شرکت‌کنندگان در این نظرخواهی قرار داشت. کولبرگ پاسخ‌های دریافت شده را در قالب مراحل مختلف استدلال، رده‌بندی کرد.  ● سطح ۱) اخلاق پیش‌قراردادی  ▪ مرحله ۱: اطاعت و تنبیه  نخستین مراحل رشد اخلاقی در بین نوجوانان و جوانان مشترک است. در این مرحله، بچه‌ها قوانین را ثابت و مطلق می‌انگارند. اطاعت از قوانین بسیار مهم است زیرا باعث جلوگیری از تنبیه می‌شود.  ▪ مرحله ۲: فردگرایی و مبادله  در این مرحله، نقطه نظرات فردی و قضاوت بچه‌ها برپایه چگونگی بر آورده ساختن نیازهای فردی قرار دارد. مثلاً در مورد داستان قبلی، بچه‌ها می‌گفتند که بهترین کار، کاری بود که به بهترین وجه نیازهای همسر زن بیمار را برآورده می‌کرد. تقابل، تنها در صورتی که در خدمت علائق شخصی فرد باشد امکان‌پذیر است.  ● سطح ۲) اخلاق قراردادی  ▪ مرحله ۳: رواط میان فردی  این مرحله بر زندگی مطابق نقش‌ها و انتظارات اجتماعی تمرکز دارد. همرنگی با جماعت، «خوب» جلوه‌گر شدن و ملاحظه تاثیر تصمیمات بر روابط، مورد تاکید قرار می‌گیرد.  ▪ مرحله ۴: حفظ مرتبه اجتماعی  در این مرحله از رشد اخلاقی، انسان‌ها به هنگام قضاوت کردن جامعه را به صورت کلّی در نظر می‌گیرند. تمرکز اصلی بر حفظ قانون، پیروی از مقررات، انجام وظیفه و احترام به مافوق است.  ● سطح ۳) اخلاق پس‌قراردادی  ▪ مرحله ۵: قراردادهای اجتماعی و حقوق فردی  در این مرحله، انسان‌ها شروع به در نظر گرفتن ارزش‌ها، عقاید و باورهای متفاوت سایر مردم می‌کنند. قوانی برای حفظ یک جامعه اهمیت دارند امّا افراد جامعه باید این استانداردها و چهارچوب‌ها را قبول داشته باشند.  ▪ مرحله ۶) اصول همگانی  آخرین سطح از استدلال اخلاقی کولبرگ بر پایه اصول اخلاقی همگانی و استدلال انتزاعی قرار دارد. در این مرحله، انسان‌ها از این اصول که ملکه ذهن‌شان شده است پیروی می‌کنند، حتی اگر با قوانین و مقررات تناقض داشته باشند.  ● انتقادهایی بر نظریه رشد اخلاقی کولبرگ  آیا استدلال اخلاقی لزوماً به رفتار اخلاقی منجر می‌شود؟ نظریه کولبرگ به تفکّر اخلاقی می‌پردازد در حالی که بین دانستن این که چه کار باید بکنیم و اعمال واقعی ما اختلاف زیادی وجود دارد.  آیا عدالت، تنها جنبه استدلال اخلاقی است که باید در نظر گرفت؟ نظریه کولبرگ بر مفهوم «عدالت» به هنگام تصمیم‌گیری‌‌های اخلاقی، تأکید بیش از اندازه‌ای دارد. در حالی که عوامل دیگر نظیر دلسوزی، ترحّم، مواظبت و سایر احساسات میان فردی می‌توانند سهم مهمی در استدلال اخلاقی داشته باشند.  آیا نظریه کولبرگ تأکید بیش از اندازه‌ای بر فلسفه غربی دارد؟ فرهنگ‌های فردگرا بر حقوق فردی تأکید دارند در حالی که فرهنگ‌های جمع‌گرا بر اهمیت جامعه تاکید می‌ورزند. فرهنگ‌های شرقی ممکن است نظرگاه‌های اخلاقی متفاوتی داشته باشند که نظریه کولبرگ آن‌ها را به حساب نیاورده است.

منبع  "Theories of Child Development", Kendra van Wagner, ۱۸ Dec. ۲۰۰۶. http://psychology.about.com  ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار  مطالب پیشنهادی سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن مادران شاغل و نگهداری کودکان تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

مراحل رشد نوزاد:با روند تکامل کودک خود آشنا شوید ؟

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

با روند تکامل کودک خود آشنا شوید ؟مهمترین نکته ای که باید در مورد رشد و تکامل کودک خود به یاد داشته باشید این است که کودکان با سرعت های متفاوتی رشد می کنند. مانند تمام کودکان ، فرزند شما نیز در زمان مقتضی می خندد ، سرش را نگه می دارد و اشیاء را به چنگ می گیرد. اما این را بدانید که کودک شما یک انسان منحصر به فرد است . او اعمال خود را صرفاً به این دلیل که در کتابی بیان شده یا شما از او می خواهید و انتظار دارید ، انجام نمی دهد. " زمان مناسب " برای او هنگامی است که آمادگی انجام کاری را پیدا کرده باشد . شما نمی توانید سرعت رشد و تکامل کودک را بیشتر کنید ، اما اگر به اندازه کافی عشق ومحبت و توجه به او نشان دهید ، دقیقاً چیزی را به او داده اید که احتیاج دارد .

تکامل کودک شما جدا از جهان پیرامون او اتفاق نمی افتد ، او زمانی درس های لازم برای زندگی را می آموزد که بخشی از این جهان باشد . حضور شما، والدین شما ، خواهران و برادران دیگر، دوستان و اعضای فامیل همه برای آموزش و تکامل او اساسی هستند . او نه تنها به آموزش ، بلکه به عشق و تشویق و حمایت اطرافیان نیز نیازمند است تا هرچه بیشتر شکوفا شود . همچنان که کودک بیشتر و بیشتر رشد و تکامل می یابد، مهارت های شما نیز به عنوان والدین ، متناسب با نیازها و احتیاجات او افزایش می یابد. تا هنگام چهار ماهگی کودک ، احتمالاً توانسته اید یک برنامه روزانه شامل غذا دادن ، پوشک کردن ، بیرون بردن برای پیاده روی و هواخوری در پارک ، حمام کردن و خواباندن او تنظیم کنید.

روند تکامل

تکامل روندی خطی نیست . در برخی موارد به نظر می رسد کودک شما به عقب برگشته . برای مثال ، ممکن است کودک شما که همیشه درطول شب به خوبی می خوابیده برای چند شب متوالی، ناگهان نیمه های شب بدون هیچ علت خاصی هرسه- چهار ساعت یک بار از خواب بیدار شود . به این ترتیب به نظر می رسد که تکامل اوسیری روبه عقب داشته ، اما این روند تکامل در واقع رو به جلو است ؛ زیرا یکی دو هفته بعد متوجه می شوید که هشیارتر شده و بهتر به اطرافیان خود پاسخ می دهد و در طول روز کمتر نیاز به خواب دارد .

اثر تولد بر کودک

انتقال از محیط داخل رحم به فضای اتاق زایمان ، تغییرات زیادی را در دستگاه های بدن نوزاد ایجاد می کند که متعاقب این تغییرات نیازهای جدیدی نیز برای وی به وجود می آورد . مشخص ترین تغییر، تنفس خود به خود و مستقل نوزاد است . در مدتی که نوزاد در رحم است، ریه های وی انباشته از مایع آمینوتیک است ، این مایع در اثر فشاری که هنگام عبور جنین از کانال زایمان بر روی قفسه سینه وی وارد می شود، خارج می گردد. با خروج نوزاد از رحم ، نخستین تنفس صورت گرفته و بلافاصله بعد از اولین عمل دم ، گردش خون جنین متناسب با نیاز نوزاد به اکسیژن در خارج از رحم ، تطابق می یابد . نوزادانی که از طریق سزارین به دنیا می آیند. گاه برای پاکسازی ریه هایشان از مایع آمینوتیک باقیمانده ، نیاز به کمک دارند ؛ زیرا این نوزادن تحت فشار عبور از کانال زایمانی قرار نمی گیرند و طبیعتاً ریه های آنها به خوبی تخلیه نمی شود . همچنین داروهای بیهوشی به کار رفته در طی سزارین می تواند به طور موقت باعث مشکل در عمل تنفس شود. اگر کودک تحت بیهوشی عمومی به دنیا آمده باشد ، ممکن است مثل خود شما تا چند ساعت پس از زایمان کمی گیج و خواب آلوده باشد.

آنچه نوزاد حس می کند

تماس ناگهانی هوا با پوست نوزاد برای حواس وی مانند یک شوک است . درواقع ، نوزادان اغلب در نخستین لحظات تولد ، بیشتر از هر زمان دیگری در طی روزهای نخست ، هوشیار هستند . اگر براثر زایمان ، بیش از حد خسته نیستید و کودک شما نیز هوشیار است ، از فوائد این زمان طلایی حداکثر استفاده را بکنید . او دراین زمان نسبت به لمس پوست شما ، صدا و گرمای شما بسیار حساس است . این دقایق نخستین، فرصتی استثنایی برای شما و کودکتان است تا با یکدیگر آشنا شوید . اما اگر این فرصت دست نداد نگران نباشید ، زمان زیادی در هفته ها و ماههای بعد خواهید داشت.

وزن هنگام تولد

یکی از نخستین سؤالاتی که پس از دانستن جنس نوزاد مطرح می شود، این است که نوزاد چقدر وزن دارد . وزن هنگام تولد مهم است ؛ زیرا معیاری برای میزان سلامت نوزاد است. اما کودکان سالم با هر شکل و اندازه ای متولد می شوند . یک کودک ۳ کیلوگرمی می تواند به اندازه یک کودک ۴ کیلویی سرزنده و پرسرو صدا باشد . هیچ قانون خاصی در مورد وزن وجود ندارد. با این حال یک کودک کمتر از ۵/۲ کیلو گرم نیاز به توجه ویژه دارد ؛ زیرا وزن کم وی ممکن است به دلیل کمبود تغذیه مناسب در داخل رحم و یا سایرعوارض بارداری باشد .

عوامل بسیاری وزن نوزاد را تحت تأثیر قرار می دهند، ازجمله سلامتی و وزن شما درهنگام زایمان ، رژیم غذایی شما در طی بارداری ، عملکرد جفت ، ژنتیک ( والدین درشت اغلب نوزادان درشت تری دارند) ، جنس و نژاد. 

کودک همچنین درطی اولین هفته بعد از تولد ، وزن از دست می دهد ( کاهش وزنی درحدود ۵ تا ۱۰ درصد وزن هنگام تولد طبیعی تلقی می شود) . در حدود دو تاسه هفته بعد، کودک مجدداً به وزن هنگام تولد برخواهد گشت .آزمون آپگار

به محض تولد نوزاد ، یک پرستار آموزش دیده و یا یک متخصص اطفال ، به کمک تست آپگار ، میزان سلامت کودک شما را ارزیابی می کند . این آزمایش یک تا پنج دقیقه بعد از تولد انجام می گیرد و هدف آن اطمینان از وضعیت کودک و احتمال نیاز وی به کمک های ویژه برای تطابق جدیدش است. برای انجام این آزمون ، معیارهای زیر اندازه گیری می شوند:

- تعداد ضربان قلب ،

- تنفس ،

- قوام عضلانی ،

- پاسخ های رفلکسی،

- رنگ پوست.

این تست تنها سنجشی از میزان سلامت عمومی نوزاد است و نمی تواند چگونگی سلامت وی را در حین رشد و یا شخصیت او را درآینده پیش بینی کند.

نمره گذاری آپگار

به هر کدام از معیارهای ذکر شده در بالا سه نمره ، داده می شود . نمره ۲ نشان دهنده مناسب بودن معیار مورد نظر است . به عنوان مثال به ضربان قلب بالای ۱۰۰ ضربه در دقیقه ، تنفس خوب و طبیعی و پوست ، هر کدام ۲ نمره داده می شود. سپس این نمرات باهم جمع می شوند تا نمره کلی آپگار مشخص شود ( حداکثر نمره آپگار۱۰ است ) .

اکثر نوزادان ، نمره آپگار ۷ یا بالاتر دارند و تنها تعداد کمی ۱۰ نمره کامل را به خود اختصاص می دهند . اگر نمرات آپگار کودک شما در اغلب موارد ذکر شده خیلی پایین باشد ( به عنوان مثال اگر تنفس وی نامنظم است ، ضربان قلبش پایین و رنگ پوستش پریده یا متمایل به آبی است)، به وی اکسیژن داده می شود. اگر بعد از تنفس داده شده ، آپگار وی همچنان پایین بماند، ممکن است جهت اقدامات پزشکی کامل تر به یک بخش مراقبت ویژه نوزادان انتقال داده شود. رشد جنین در انتهای بارداری تا حد زیادی بستگی به وضع اقتصادی و اجتماعی خانواده دارد. در صورتی که مادر رژیم غذایی نامطلوب داشته باشد، سیگار بکشد، یا مصرف کننده مواد مخدر باشد وزن نوزاد کاهش می یابد .

نوزاد ممکن است از خیلی جهات باعث تعجب شما شود . برای مثال پوست اغلب نوزادان لکه لکه بوده و کمی آبی به نظر می رسد. این مسئله امری طبیعی بوده و در طی چند روز آینده ظاهر نوزاد تغییرات زیادی می کند . وزن متوسط نوزاد حین تولد ۲۵۰۰ گرم تا ۳۴۰۰ گرم است و به عواملی مثل نژاد ، وضع اقتصادی خانواده ، جثه والدین ، تعداد زایمان های مادر و ارتفاع محل سکونت بستگی دارد.

شما وقتی نوزاد خود را می بینید ، می خواهید مطمئن شوید که در بهترین وضعیت است . در طی نخستین ساعات بعد از تولد ، یک پزشک اورا به طور کامل معاینه می کند. پزشک اطفال ابتدا از شما سؤالاتی در مورد نحوه شیر خوردن و الگوی خواب نوزاد می پرسد . سپس نوزاد شما وزن شده و قد وی اندازه گیری می شود و معاینات زیر از وی به عمل می آید : ضربان قلب و تنفس نوزاد کنترل می شود ؛ سقف دهان او برای اطمینان از عدم وجود شکاف کام بررسی می شود ؛ شکم او برای اطمینان از اندازه و محل ارگانهای داخلی مثل کبد و کلیه ها لمس می شود و نبض کشاله ران کنترل می شود.

ستون مهره ها برای اطمینان از این که هر مهره در جای خویش قرار دارد ، معاینه می گردد . اندامها چک شده و مفصل لگن کودک برای احتمال در رفتگی مادرزادی ران معاینه می شود.

بررسی رفلکس های نوزاد 

متخصص اطفال همچنین برخی پاسخهای رفلکسی ( غیر ارادی ) نوزاد را معاینه می کند . سلامت این عکس العمل ها نشان می دهد که نوزاد در وضعیت خوبی است و سیستم عصبی مرکزی وی سالم است . رفلکسها ، پاسخهایی بازتابی و غیر ارادی هستند که طی هفته های اول به بقای کودک در محیط خارج از رحم کمک می کنند و زمانی که مهارت های فیزیکی وعقلی کودک تکامل یابند و کودک قادر به انجام اعمال ارادی و هوشیارانه باشد، ناپدید می شوند. اگر نوزاد نارس باشد پاسخ های رفلکسی وی با پاسخ های یک نوزاد سر موعد ، متفاوت خواهد بود و این نکته باید در نظر گرفته شود .

چنگ زدن 

پزشک این رفلکس را به وسیله قرار دادن انگشت خود در کف دست کودک چک می کند ، با این کار نوزاد انگشتان خود را به دورانگشت معاینه کننده حلقه کرده و آن را می گیرد . در برخی کودکان این رفلکس بسیار قوی است . همچنین ممکن است این رفلکس در کف پا نیز وجود داشته باشد و با قرار دادن شیئی یا انگشت در کف پای کودک ، انگشتان کودک به دور آن حلقه شود . رفلکس چنگ زدن معمولاً در پنج ماهگی از بین می رود اما رفلکس کف پایی ممکن است تا یک سالگی باقی بماند .

مکیدن ، جستجو برای غذا و بلعیدن 

اساسی ترین رفلکس نوزاد ، رفلکس مکیدن است که کودک را قادر به تغذیه می کند. کودک انگشتان خود یا شما را با ولع می مکد و در صورت تماس انگشت یا نوک سینه با گونه اش ، خود به خود سرش را به سمت تحریک شده برمی گرداند و دهانش را باز می کند . این رفلکس، جستجو برای غذا نام دارد. عمل قورت دادن و بلعیدن که به پاکسازی مجاری هوایی کودک کمک می کند نیز به طور رفلکسی انجام می شود.

رفلکس مورو

مورو یک رفلکس دفاعی است. پزشک ، با یک دست ، پشت و با دست دیگر سرکودک را نگاهداشته ، سپس ناگهان سر را کمی رها می کند تا سر پایین بیفتد، در این هنگام نوزاد بازوها و پاها را باز کرده و انگشتان دستش را می گشاید چنان که گویی می خواهد به جایی چنگ بزند، سپس به آرامی بازوها و انگشتان را جمع کرده و پاها را به داخل شکم بالا می آورد . هر دو سمت بدن باید از نظر این رفلکس هماهنگ و مساوی باشند. رفلکس مورو در حدود دو ماهگی از بین می رود.رفلکس راه رفتن

اگر زیر بازوهای کودک را نگه داشته و او را به وضعیت ایستاده در آورید ، کودک شروع به قدم برداشتن می کند . این رفلکس در حدود یک ماهگی ازبین می رود وهیچ ارتباطی با کسب مهارت راه رفتن در آینده ندارد. مهارت ایستادن و راه رفتن هنگامی ایجاد می شود که عضلات ، مفاصل و حس تعادل وی کامل شده باشد که این اتفاق در حدود دوازده ماهگی می افتد.

رفلکس خزیدن 

وقتی کودک را روی شکم قرار می دهید، خود به خود وضعیتی شبیه خزیدن به خود می گیرد ، به این ترتیب که باسن را بالا داده و زانوها را زیر بدن خم می کند و وقتی به کف پای او ضربه ملا یمی بزنید به طور مبهم شروع به خزیدن می کند . این رفتار هنگامی که کودک قادر شود به طور مستقیم بخوابد و دیگر پاها را خم نکند ( حوالی دو ماهگی ) از بین می رود .

کودکان نارس 

هرچه کودک شما زودتر به دنیا آمده باشد، کوچکتر خواهد بود. اگر نوزاد خیلی نارس باشد ، پوست او شفاف به نظر می رسد زیرا پوست بسیار نازک است واین بدان معنی است که کودک در فضای اطاق احساس سرما خواهد کرد. به همین دلیل این نوزادان بلافاصله پس از تولد داخل یک انکوباتور قرار می گیرند . انکوباتور دستگاهی است که دمای داخل آن با نیاز کودک برای گرم شدن تطبیق داده می شود. گریه کودک ممکن است بسیار آهسته به گوش برسد و در تنفس کردن مشکل داشته باشد . دلیل این امر آن است که سیستم تنفسی وی هنوز کامل نشده است . اگر نوزاد زودتر از دوماه به دنیا آمده باشد ، به سبب این مشکل تنفسی ممکن است سایر ارگانهای بدنش نیز به دلیل عدم دریافت اکسیژن کافی تحت تأثیر قرا ر گیرند. به همین دلیل لازم است به این کودکان اکسیژن اضافی داده شود. تکامل یک نوزاد نارس ممکن است دیرتر از دیگر نوزادان شروع شود.

اما باید توجه داشت که این کودکان را نباید با کودکان سرموعد مقایسه کرد . برای بررسی تکامل این نوزادان باید اول سن صحیح آنها را به دست آورد. بدین ترتیب که نخست محاسبه می کنیم که اگر نوزاد سرموعد به دنیا آمده بود، حالا چه سنی داشت . برای مثال اگر نوزاد دو ماه زودتر به دنیا آمده باشد، در سه ماهگی احتمال این که به معیارهای تکاملی یک شیر خوار سه ماهه رسیده باشد بسیار کم است ، بلکه او در پنج ماهگی ( سن تقویمی + ۲) به این معیارها خواهد رسید . سرانجام در حدود نه ماه تا یک سالگی ، کودک نارس به معیارهای تکاملی یک کودک سرموعد خواهد رسید.

دوقلوها وچند قلوها

امروزه به دلیل کاربرد بیشتر روش های درمان ناباروری ، بارداری های دو و چند قلویی در حال افزایش است . این نوزادان گاه زودتر از موعد به دنیا می آیند و کوچکتر بوده و وزن کمتری دارند، بنابراین در هفته های نخست پس از تولد ، اغلب نیاز به مراقبت های ویژه دارند. 

گاهی دو قلوها همان الگوی تکاملی کودکان تک قلو را دنبال نمی کنند. درمورد برخی دوقلوها به نظر می رسد که دو کودک جنبه های مختلف تکاملی را بین خود تقسیم کرده اند؛ مثلاً در حالی که یک کودک از نظر مهارت های حرکتی مثل استفاده از دست ها تکامل بهتری دارد ، قل دیگر در اعمال ارتباطی و روابط اجتماعی کامل تر است .

عمل وعکس العملهایی که بین شما و کودک ایجاد می شود، سبب تکامل کودک می گردد. اما چون این اعمال بسیار وقت گیرند و بیشتر اوقات شما را اشغال می کنند، نمی توانید مطمئن باشید که آیا برای هر دو قل وقت یکسانی جهت بازی و تماس فیزیکی اختصاص داده اید یا خیر 

به هرحال شما می توانید مثل تمام کودکان ، دوقلوها را برای بازی و گردش به طور مرتب بیرون ببرید ، تماس با مردم و مناظر جدید به خودی خود در تحریک تکامل کودکان بسیار مؤثرند.

در طی روز، زمان مشخصی را که اطمینان دارید در طی آن می توانید تمام توجه خود را به یک اندازه به دو کودک بدهید ، صرف بازی و آموزش آنها کنید . حتی الامکان زمانی را انتخاب کنید که فرد دیگری نیز بتواند حضور داشته باشد ، در این صورت می توانید به هر کدام از دوقلوها به طور جداگانه برسید.

رفتارها و واکنشهای کودک از یک ماهگی تا شش ماهگی 

کودک از ابتدای تولد ، قدرت زبان را درک کرده و شروع به صحبت می کند. از لحظه ای که چشمان وی به صورت شما می افتد، شروع به تماشای حالات مختلف چهره و گوش دادن به صداهایی می کند که برای صحبت کردن با وی ایجاد می کنید. او خیلی زود با حرکت دادن لبها واجزای چهره اش شروع به تقلید از شما می کند. گوش دادن و تقلید کردن دو راه اساسی یادگیری زبان هستند که کودک به خوبی از عهده آنها برمی آید.یک ماهگی 

حرکت نوزاد در این سن هنوز تحت تأثیر واکنش های اولیه است. نوزاد در این سن هنوز از نظر بینایی کامل نیست ، هر چند ازبدو تولد می تواند ببیند و رنگها و شکلها را از فاصله نزدیک تشخیص دهد. وقتی می خواهید چیزی را به نوزادتان نشان بدهید، او را در حالت قائم یا با کمی زاویه نگه دارید. در یک ماهگی قد نوزاد به طور متوسط ۵۴ سانتیمتر ( حدود ۵۲ تا ۵۶ سانتیمتر ) و وزن او چهار کیلوگرم است ، ولی می تواند بین ۵/۳ تا ۵/۴ کیلوگرم متغیر باشد. در یک ماهگی ، یعنی در طی چهار هفته اول عمر، کودک این خصوصیات را به دست می آورد:

۱- در هنگام خوابیدن به شکم و در حالت خمیده قرار می گیرد . وقتی از ناحیه شکم نوزاد را آویزان کنیم ، سر به جلو خم می شود؛

۲- در حالت خوابیده ، پشت خمیده و کمی سفت است ؛

۳- چشمها را به روی چهره افراد و یا نور در محور دید متمرکز می کند؛

۴- صورت انسان به ویژه صورت مادر خود را ترجیح می دهد.

دوماهگی 

نوزاد به سرعت رشد می کند و با کمک اصواتی که تولید می کند، در واقع با شما ارتباط برقرار می کند. هر صدای جدیدی که کودک از خودش در می آورد ، تجربه جدیدی است که کسب می کند و کم کم با ترکیب این صداها شروع به صحبت کردن خواهد نمود. در دو ماهگی ، کودک در طول روز کمتر می خوابد و ممکن است برخی اوقات بیداری خود را به گریه کردن بگذراند. البته همه کودکان مثل هم نیستند و ممکن است کودک شما خیلی کم گریه کند. اکثر گریه های کودک درعصر و شب اتفاق می افتند و اغلب این گریه ها به علت کولیک ایجاد می شوند. (کولیک نوعی درد شکم است که معمولاً از سه هفتگی آغاز شده و تا سه ماهگی طول می کشد) . البته کولیک تنها علت گریه کودک نیست ؛ گریه می تواند به علت خیس بودن ، گرسنگی و یا سایر عوامل باشد. همان طور که گفته شد دراین سن گریه کردن تنها راهی است که نوزاد به وسیله آن به شما نشان می دهد که نیازبه کمک دارد.

در دو ماهگی کودک شما قادر است :

۱- در حالت خوابیده به شکم ، سر را مختصری بلند کند. اگر او را از شکم بلند کنیم ، سر در امتداد بدن قرار می گیرد؛

۲- در حالت خوابیده به پشت اگر او را بلند کرده و بنشانیم سر را به عقب می برد؛ 

۳- اشیای متحرک را با چشم ، ۱۸۰ درجه تعقیب می کند ؛

۴- در تماسهای اجتماعی لبخند زده و به صداهای اطراف به دقت گوش می کند.

سه ماهگی 

کنترل حرکات سر در این سن شروع می شود. به تدریج گردن کودک قویتر شده واو قادرمی گردد که سرش را به اطراف بچرخاند و به اشیاء مختلف نگاه کند. همچنین کودک شروع به شناختن بدن خود می کند . او می تواند انگشتانش را باز وبسته نماید وممکن است حتی برای چند ثانیه بتواند یک اسباب بازی را در دستش نگاه دارد. اولین لبخندهای کودک حرکاتی غیرارادی و رفلکسی هستند، اما بعد از مدتی او یاد خواهد گرفت که درپاسخ به لبخند شما، لبخند بزند. دراین سن قد کودک به طور متوسط ۶۰ سانتی متراست و وزنی حدود ۵/۵ کیلوگرم دارد ولی قد او می تواند از ۵۸ تا ۶۳ سانتی متر و وزن او از ۸/۴ تا ۵/۶ کیلو گرم متغیر باشد.

در سه ماهگی کودک این مهارت ها را کسب می کند: 

۱- در حالت خوابیده به روی شکم ، سر وسینه را بلند می کند. دستها کشیده است، اگر او را از شکم آویزان کنیم سر را بالاتر از سطح بدن نگه می دارد ؛

۲- درحالت خوابیده به پشت به طرف اشیاء دست دراز می کند، اما نمی تواند آنها را بگیرد. اسباب بازی را تکان می دهد؛ 

۳- اگر کودک را بلند کرده و بنشانیم ، افتادن سر به عقب تا اندازه ای کمتر است و سر، حرکات پاندولی ( حرکات رفت و برگشتی ) دارد. پشت خمیده است؛

۴- تماس های اجتماعی را ادامه می دهد و به موسیقی گوش می دهد . 

چهار ماهگی 

کودک به سرعت رشد می کند و دوست دارد با او صحبت کنید و بازی های ساده انجام دهید . می توانید با صرف کردن وقت بیشتری در کنار او، رفتارهای اجتماعی را به او یاد بدهید. کودک همچنین از دیدن و صحبت کردن با خودش در جلوی آینه لذت خواهد برد. برای این کار بچه را در فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری یک آینه ثابت قراردهید تا بتواند خود را در آن ببیند. در این سن کودک کم کم و با کمک شما شروع به نشستن می کند ، اما بعد از مدتی یاد می گیرد که با کمک پاها واستفاده از دستهایش ، خود را در حالت نشسته نگه دارد .

کودک اکنون علاقه بسیاری دارد که بتواند اشیاء را در دهانش گذاشته و بمکد، بنابراین باید بسیار مراقب باشید و اشیاء ریز را از دسترس او خارج کنید تا وارد حلق و مری او نشوند. حالا که او کنترل بیشتری روی حرکات دستش پیدا کرده ، انگشتان خود را می مکد ، این کار موجب لذت و آرامش او می گردد . مکیدن انگشت شست دراین سن کاملاً طبیعی است و نشان دهنده فشار روانی و یا عدم احساس امنیت نیست . همچنین اکثر کودکان بعد از یک یا دو سالگی این عادت را کنارمی گذارند. 

کودک شما در فاصله ۶- ۴ ماهگی قادر خواهد بود:

۱- در وضعیت خوابیده به شکم، سر و سینه را بلند کند. سر را در محور عمودی قرار دهد و پاها را در حالت کشیده نگه دارد

۲- در وضعیت خوابیده به پشت ، بیشتر در وضعیت قرینه قرار می گیرد . دست ها را در خط وسط بدن می گذارد . به طرف اشیاء دست دراز می کند، آنها را گرفته و به دهان می برد؛ 

۳- در وضعیت نشسته سراستوار بوده و به عقب نمی افتد . به سمت جلو خم می شود و از نشستن با کمک شما، لذت می برد؛

۴- در حالت ایستاده با پاهایش به زمین فشار می دهد ؛

۵- بلند می خندد؛

۶- اگر در ضمن بازی تماس را قطع کنیم خشگمین می شود؛

۷- با دیدن غذا به هیجان می آید.پنج ماهگی 

در این سن کودک شروع به درک مفاهیم اولیه می کند؛ مثلاً با پرت کردن اسباب بازی از تختخوابش به بیرون ، شروع به یاد گیری علل و اثر کارها کرده و به کشف دنیای اطرافش می پردازد.

در این سن کودک علاوه بر مهارت هایی که در چهار ماهگی به دست آورده قادر است:

۱- سرخود را قائم نگهدارد؛

۲- به چیزهای کوچک توجه نشان دهد؛

۳- تا حدودی بدون کمک بنشیند و به جلو خم شود.

شش ماهگی 

در شش ماهگی کودک علاقه بیشتری به آنچه که در اطرافش می گذرد نشان می دهد. او سرش را به سمت صداهای آشنا می چرخاند و مدت طولاتری را صرف بررسی چیزهایی که توجهش را جلب کرده است ، می کند. قد او به طور متوسط ۶۷ سانتی متر و وزن او ۵/۷ کیلوگرم است . قد و وزن می توانند محدوده ای بین ۶۳ تا ۵/۶۹ سانتیمتر و ۳/۶ تا ۳/۸ کیلوگرم داشته با شند.

در این سن کودک بسیار متحرک و فعال است و با کمک شما می تواند به وضعیت نشسته دربیاید . توانایی کودک در رسیدن و گرفتن اشیاء کم کم دقیق تر می گردد و شما می توانید با قراردادن اشیاء درنقاط مختلف ، این توانایی را تقویت کنید . آویختن اسباب بازی در بالای گهواره به کودک این اجازه را می دهد که مهارتهای خود را تمرین کند. او در این سن می تواند اسباب بازی را از یک دست به دست دیگر بدهد.

از نظر بینایی کودک در این سن به تمام چیزهایی که در اطرافش رخ می دهد، نگاه می کند. همچنین هر دوچشم کودک باید همزمان در یک جهت حرکت کنند. بنابراین اگر به نظر می رسد که حرکات چشمها هماهنگ نبوده و یکی از چشم ها به داخل یا خارج حرکت می کند باید به چشم پزشک مراجعه کنید.

هوش کودک می تواند تحت نفوذ عوامل مختلفی مثل تحریکات محیطی ، سلامتی ، رژیم غذایی و حتی جنبه های اقتصادی – اجتماعی مثل فقر قرار گیرد . حتی آسیب ها و صدمات وارده به کودک می توانند نقش مهمی درهوش او داشته باشند. در این مرحله از نمو کودک، شما می توانید رشد فیزیکی ، اجتماعی و هوشی او را با تحریکات محیطی و صرف وقت برای بازی کردن، خواندن و صحبت کردن با او افزایش دهید.

کودک در۶ ماهگی قادر خواهد بود:

۱- بدون کمک بنشیند؛

۲- با نشستن سر به عقب نمی افتد؛

۳- تغییر صدا بدهد؛

۴- اشیاء را با تمام قسمت دستش بگیرد و آن را از یک دست به دست دیگربدهد؛ 

۵- چشمهایش را به طور هماهنگ حرکت دهد،

۶- از دیدن غریبه ها نگران نشود و گریه نکند.

هفت ماهگی 

در هفت ماهگی کودک قادر خواهد بود که مدتی روی پای خود بایستد و حتی ممکن است با کمک شما بتواند بلند شود و بایستد . در طی دو ماه آینده او یاد خواهد گرفت که با گرفتن اشیاء اطرافش خود را از حالت نشسته به حالت ایستاده در آورده و کم کم به تنهایی بایستد . 

در این سن کودک ممکن است ترجیح دهد که از یک دستش بیشتر استفاده کند ؛ دست راست یا چپ ، اگر یک اسباب بازی به او بدهید و او همیشه با یک دست ( مثلاٌ دست راست ) اسباب بازی را بگیرد احتمالاً در آینده راست دست خواهد شد . با این حال ممکن است بعداً این وضعیت تغییر کند . ممکن است تا دو سالگی چپ دست یا راست دست بودن کودک مشخص نگردد . 

در این سن کودک با استفاده از حروف بی صدا و با صدا ، اصواتی از خود در می آورد و حرکات زبان و دهانش شروع به تغییر خواهند کرد . 

هیچ زمان ثابت و مشخصی برای دندان در آوردن وجود ندارد ؛ اما معمولاً اولین دندان بین شش تا هفت ماهگی ظاهر می شود . اما ممکن است در برخی کودکان نخستین دندان در ۱۳ ماهگی ظاهر شود . اولین علامت دندان در آوردن معمولاً آبریزش از دهان است . همچنین قبل از در آمدن دندان ، لثه ها قرمز و متورم می گردند و درد آنها ممکن است به گوش ها هم انتشار یابد . با این حال هیچ گاه بیماری هایی مثل اسهال ، تب و گوش درد را به دندان در آوردن کودکتان نسبت ندهید و همیشه با پزشک مشورت کنید . 

هشت ماهگی 

از این سن کودک در مقابل غریبه ها احساس نگرانی و ترس خواهد کرد. حدود یک ماه بعد اگر کودک را در اتاق تنها بگذارید دچار ترس و نگرانی جدایی از مادر خواهد شد .اوج این ترس و نگرانی از جدایی ، معمولاً در حدود ۱۵ ماهگی است و پس از آن ، این نگرانی کاهش خواهد یافت . از هشت ماهگی رفتار کودک انعطاف پذیر می شود و برای اولین بار می خواهد که اسباب بازی هایش را با دیگران شریک شود. این سن زمان مناسبی است که او را با کتاب آشنا کنید و برایش کتاب بخوانید . از کتاب هایی با تصاویر بزرگ و رنگی استفاده کنید . 

در هشت ماهگی کودک شما قادر خواهد بود :

۱- درحالت خوابیده به شکم غلت بزند وحول محور بدنش بچرخد . 

۲- در حالت خوابیده به پشت ، سرش را بلند کند . 

۳- کلمات چند بخشی را بیان کند .

۴- اشیاء خیلی کوچک را با انگشتانش بگیرد . 

۵- سرش را به سمت صداهای آشنا برگرداند . در این سن می توانید به بررسی و آزمایش شنوایی کودک بپردازید ، به این ترتیب که پشت سر کودک ایستاده و صدای جغجغه در آورید و ببینید کودک سر خود را بر می گرداند یا نه .نه ماهگی 

کودک در این سن قادر است محدوده وسیعی از احساسات و هیجانات مثل خوشحالی ، ترس ، عصبانیت و ناراحتی را بروز دهد و از این راه احساس خود را بیان کند . او ممکن است شروع به نشان دادن علائمی از استقلال و عدم اتکاء به دیگران کند اما هنوز می خواهد مطمئن باشد که شما در کنارش هستید و در صورت نیاز به او کمک خواهید کرد. 

قد او در این سن به طور متوسط ۷۱ سانتیمتر و وزنش حدود ۸/۸ کیلوگرم است . محدوده تغییر قد بین ۶۹ تا ۷۴ سانتی متر و محدوده تغییر وزن ۸ تا ۸/۹ کیلوگرم است . 

کودک شما در ۹ ماهگی قادر خواهد بود : 

۱- به طرف اشیای بزرگ دست دراز کند ، آنها را گرفته و از این دست به آن دست بدهد. 

۲- برای گرفتن اشیاء از کنار خارجی کف دست استفاده کند و ساچمه را با انگشت به طرف خود بکشد . 

۳- کلمات غیر اختصاصی مثل ماما و دادا را بیان کند . 

۴- خودش را به وضعیت ایستاده برساند . 

۵- به اطراف اتاق سرکشی کند .

ده ماهگی 

برای اولین بار بعد از تولد ، در این سن ممکن است درباره تربیت کودک فکر کنید . تربیت کردن به معنی تنبیه کردن نیست ، بلکه آموزش مفهوم خوب و بد است . این اهمیت دارد که به خاطر داشته باشید که کودک نمی تواند بد باشد ، زیرا کودکان هنوز راه غلط را از درست تشخیص نمی دهند و نمی دانند کاری که می کنند درست است یا غلط . آنها با مشاهدات و تجربیاتی که کسب می کنند کم کم جهان اطراف خود را می شناسند . آموزش و معرفی مفهوم کارهای خوب و بد در این مرحله ، اولین قدم در کمک به تربیت صحیح کودک است . شما باید محدودیت هایی مناسب برای کودک در نظر بگیرید و او را مجبور به انجام آنها بکنید . ولی این کارها را با محبت و مهربانی انجام دهید . هیچ گاه کودک خود را تهدید نکنید که او را دوست نخواهید داشت زیرا این گفته اثر بدی روی اعتماد به نفس او خواهد داشت . این امر اهمیت دارد که او بداند همیشه مورد علاقه شما قرار خواهد داشت . حتی اگر کاری می کند که مطابق میل شما نیست . 

هیچ گاه کودک خود را نزنید ، با این کار خشونت را به کودک یاد می دهید . 

کودک شما در ۱۰ ماهگی قادر خواهد بود که :

۱- به تنهایی و بدون کمک بنشیند . در این حالت پشت وی مستقیم و در حالت عمودی است . 

۲- دست خود را به اشیاء گرفته و بایستد و با گرفتن اشیاء راه برود . 

۳- صدای دیگران را تقلید کند . 

۴- کلمه نه یا نکن را می فهمد هر چند ممکن است اطاعت نکند . 

۵- با استفاده از فنجان ، مایعات را می نوشد . 

۶- با دیگران توپ بازی می کند . 

یازده ماهگی 

در این سن کودک با اعتماد بیشتری روی پاهای خود می ایستد . همچنین او دوست دارد در کارهای منزل به شما کمک کند . در این سن کودکان از نظر فعالیت های فیزیکی بسیار با یکدیگر متفاوتند . اگر کودک شما در این فعالیت ها به کندی پیشرفت می کند نگران نشوید . در سن مناسب همه کارهای لازم را انجام خواهد داد .

تعادل کودک تا این سن تکامل زیادی می یابد . او می تواند هنگام نشستن ، بدون افتادن به یک سمت خم شود و برای برداشتن یک اسباب بازی که پشت سرش قرار داده شده بچرخد . در این زمان بهتر است که شما در اطرافش باشید و اگر به زمین افتاد به او اعتماد به نفس بدهید تا دوباره بلند شده و روی دو پا بایستد . 

در ۱۱ ماهگی کودک شما قادر است : 

۱- خودش بلند شود و بایستد .

۲- چند قدم راه برود . 

۳- اشیاء را با شست و انگشت سبابه بگیرد و اشیایی را که در دست شخص دیگری است رها کند . 

۴- برای جلب توجه شما بگوید ماما.

۵- به صدای اسم خودش واکنش نشان دهد . 

۶- دست را به صورت بای بای تکان دهد . 

۷- به دستورهای ساده شما پاسخ دهد.

دوازده ماهگی 

کودک شما به جشن تولد یک سالگی اش می رسد . هنگامی که به عقب نگاه می کنید از میزان تغییرات رخ داده در وی متعجب می شوید . او حال عضوی کوچکی از خانواده شماست با شخصیت و خصوصیاتی مستقل ، پر از انرژی ، شور زندگی و عشق برای نزدیکانش . 

در این سن او سعی می کند به تنهایی ایستاده و حتی چند قدم نیز به تنهایی راه برود . اما فراموش نکنید که او یک انسان منحصر به فرد است و نباید با کودکان دیگر مقایسه شود . 

او در این سن دستورهای ساده را به خوبی می فهمد و حتی ممکن است آنها را اجرا کند . 

در یک سالگی قد کودکتان تقریباٌ ۷۵ سانتی متر است و وزنی حدود ۹ کیلو و ۸۰۰ گرم دارد . اما قد او می تواند از ۷۳ تا ۷۷ سانتیمتر متغیر باشد . وزن او در این زمان تقریباً ۳ برابر وزن زمان تولدش است . 

کودک شما در یک سالگی قادر است که : 

۱- خود به خود بایستد و چند قدم راه برود .

۲- اشیاء را با انگشت شست و سبابه بگیرد . 

۳- اسباب بازی ها را در صورت درخواست با اشاره به افراد دیگر بدهد . 

۴- مطلب خود را طور دیگری غیر از گریه کردن به شما بفهماند . 

۵- با افراد خانواده و افراد آشنا با تکان دادن دست بای بای کند . 

۶- یک توپ را به سمت شما قِل بدهد.یک سالگی تا ۵/۱ سالگی 

تا ۱۵ ماهگی کودک شما قادر خواهد بود به تنهایی راه برود و تنها بماند . او روی زانوها و دستانش از پله ها بالا خزیده و بسیار آهسته از پله پایین می آید . توانمندی و مهارت های دستی او افزایش یافته و ممکن است قادر باشد که یک مکعب را روی دیگری قرار دهد . قد او در این سن حدوداً ۸۱ سانتیمتر و وزنش ۱۱ کیلوگرم است و دامنه تغییرات قد و وزن بین ۸۰ تا ۸۴ سانتیمتر و ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم است . 

تا زمانی که کودک شما ۱۸ ماهه می شود . اطلاعات شگفت آوری کسب خواهد کرد و میزان قابل توجهی از مهارت ها و رفتارهای حرکتی را به دست خواهد آورد . او قادر خواهد بود به تنهایی و با امنیت کامل ، بدون این که به اشیاء برخورد کند ، در اطراف حرکت کرده و یک شیء مانند اسباب بازی مورد علاقه اش را با خود حمل کند . او به خوبی از پله ها بالا رفته و حس تعادل خوبی دارد به طوری که قادر خواهد بود بدون افتادن به جلو خم شده و اشیاء را از روی زمین بردارد . او قادر خواهد بود اشیاء کوچک را با انگشتان بر دارد و با قلم یا مداد رنگی اشکال دایره ای شکل رسم کند . اشیاء متحرک در فاصله متوسط ، توجه او را جلب خواهند کرد . در این سن سرعت رشد او کاهش می یابد و از ۲ سالگی به بعد سالانه ۲ کیلوگرم به وزن او اضافه می شود 

کلمات او تقریباً قابل درک شده و ممکن است زنجیره ای از صداهای آشنا را با هم تولید کند . اما فقط تعداد اندکی لغت را درست به زبان می آورد . درک او از سخنان اطرافیان خوب است و مکالمات و گفتگوهای ساده و کوتاه را دنبال می کند . محدوده توجه او هنوز کم است ، اما قادر است به اشیاء اشاره کرده و نام های مورد علاقه خود را به آنها بدهد. او از آواز خواندن و موسیقی لذت می برد . احتمالاً مایل است خودش غذایش را بخورد و از آشفتگی که به این ترتیب ایجاد می کند ، لذت می برد . او شروع به تقلید و یادگیری اعمال شما می کند . کودکتان ممکن است تمایل به همبازی شدن با شما داشته باشد اما مادامی که در محدوده ی توجه و دید شما قرار دارد از تنها بازی کردن نیز لذت خواهد بود.

به این ترتیب در ۱۸ ماهگی کودک شما قادر است :

۱- با پاهای باز از هم به راحتی راه رفته و بدود . 

۲- با کمک از پله بالا رفته و گاه پایین بیاید . 

۳- زانوها و لگن را خم کرده و برای برداشتن اشیاء از روی زمین چمباتمه بزند . 

۴- عکس های ساده و کتاب ها را می شناسد ، انگشت اشاره را روی آنها قرار می دهد و از آنها لذت می برد . 

۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی 

به تدریج که کودک بزرگتر می شود ، مهارت ای بیشتری کسب کرده و مهارت های کسب شده در سنین پایین تر را تکمیل می کند. حالا او عضوی کوچک و فعال از خانواده شماست که توجه و حمایت بیشتری را طلب می کند . کنترل عضلانی در حال رشد و تکامل است . کودک هنگامی که کهنه خود را خیس می کند ، متوجه می شود و حتی ممکن است قبل از کثیف کردن کهنه خود این را بفهمد . اگر چنین باشد ، فرصت مناسبی برای آموزش دستشویی رفتن برای شما پیش آمده که باید از آن استفاده کنید . هر چند ۱۸ ماهگی زودترین زمانی است که شما می توانید این آموزش را به کودکتان بدهید.

حول و حوش ۱۸ ماهگی بهتر است ارزیابی های بیشتر و دقیقتری از کودک توسط پزشک به عمل آید ، مثلاً مشاهده وی در حال بازی کردن و اطمینان یافتن از این که مهارت های اساسی را به دست آورده. همچنین این فرصتی خواهد بود برای شما تا هر مشکل یا سؤالی را که در مورد رشد و نمو فرزندتان دارید با پزشک خود در میان بگذارید . دو سالگی سن شکل گیری وضعیت بدن و به دست آوردن مهارت های حرکتی بزرگ است . وزن او در این سن ۱۲ کیلوگرم ( ۱۰۰/۱۱ تا ۱۳ ) و قدش حدود ۸۷ سانتیمتر ( ۵/۸۴ تا ۸۹ ) است . او در این سن قادر است :

۱- بر روی تمام کف پا بدود ، توقف کرده و دوباره شروع به دویدن کند و از موانع احتراز کند . 

۲- با ثبات کامل برای برداشتن اشیاء چمباتمه زده و بدون استفاده از دست ها دوباره روی پاها بلند شود . 

۳- با شش یا هفت مکعب یک برج بسازد . 

۴- از کتاب های عکس دار لذت می برد و به جزئیات عکس های مورد علاقه خود توجه می کند .

۵- قادر است صفحات کتاب را یکی یکی ورق بزند .۲تا ۳ سالگی

در این سن قد کودک ۹۶ سانتی متر ( ۹۴ تا ۹۸ ) و وزنش به طور متوسط ۱۴ کیلوگرم ( ۱۳ تا ۵/۱۵) است. 

کودک در این سن قادر است:

۱- به تنهایی از پله ها بالا رفته و به تناوب پاها را عوض کند و با قراردادن دو پا روی یک پله از پله ها پائین بیاید؛ و می تواند از پله انتهایی با پاهای جفت پائین بپرد؛ 

۲- می تواند در هنگام دویدن در صورت رسیدن به یک مانع ، آن را دور بزند؛

۳- می تواند یک سه چرخه را با استفاده از رکاب زدن رانده و در گوشه های عریض اتاق با آن دور بزند؛ 

۴- می تواند روی پنجه ی پاها بایستد و راه برود؛

۵- می تواند چهار زانو بنشیند؛

۶- می تواند یک توپ را با دست های کشیده پرتاب کند و یا توپ را در میان بازوانش بگیرد؛

۷- می تواند با قدرت توپ را با پا پرت کند.

۳ تا ۴ سالگی 

قد کودک در این سن ۱۰۲ سانتی متر و وزنش حدود ۱۶ کیلو گرم می شود. در این سن مهارت های گوناگونی کسب می شود، به عنوان مثال کودک دراین سن قادر است :

۱- با قاشق و چنگال غذا بخورد؛

۲- ممکن است در طول شب خشک باشد هرچند این مسئله بسیار متغیر است؛

۳- دوست دارد به بزرگترها در کارهایی مانند رسیدگی به گلدانها و خرید کمک کند؛

۴- تلاش می کند تا محیط اطراف خود را مرتب نگه دارد؛

۵- مفهوم شریک شدن در اسباب بازی ها را درک می کند ؛

۶- به خواهریا برادر کوچکترخود علاقه نشان می دهد؛

۷- از نردبان و درخت بالا می رود ؛

۸- می تواند روی پنجه پاها بایستد و راه برود یا بدود؛

۹- می تواند برای چهار یا پنج دقیقه روی یک پا ایستاده و " لی لی " بازی کند؛

۱۰- صحبت کردن کودک در این سن از لحاظ دستوری صحیح بوده و کاملاً هوشیارانه است؛

۱۱- سؤالاتی با کلمات سؤالی " چرا" "چه موقع"،"چگونه" ساخته و معنی لغات را درک می کند؛

۱۲- از گوش کردن و یا تعریف کردن داستان های بلند لذت می برد؛

۱۳- دستهایش را خودش شسته و خشک می کند. دندانها را مسواک می زند. لباسهایش را خودش می پوشد و بیرون می آورد؛

۱۴- از نظر رفتار عمومی احساس استقلال کرده و به خود متکی است؛

۱۵- با بچه های دیگر بازی می کند .

(این زمانِ شروع روابط اجتماعی و ایفای نقش است)؛

۴ تا ۵ سالگی 

در ۵ سالگی کودک ۱۰۸ سانتی متر قد و ۱۸ کیلوگرم وزن دارد.

۱- در این سن کودک براحتی روی یک خط باریک راه رفته و روی پنجه ی پاها جست و خیز می کند؛

۲- قادر است کمر را خم کرده و بدون خم کردن زانوها پنجه پاها را لمس کند؛

۳- می تواند برخی حروف را کپی کند؛

۴- می تواند شکل آدمک را به صورتی قابل تشخیص با رسم سر، تنه ، پاها ، دست ها و در شکل های مختلف بکشد؛

۵- می تواند انگشتان یک دست را با دست دیگر بشمرد؛

۶- می تواند نام دو یا چند رنگ اصلی را بگوید و ۱۰ یا ۱۲ رنگ را با یکدیگر جورکند؛

۷- به سهولت صحبت کرده و نکات دستوری و تلفظی را رعایت می کند اما هنوز ممکن است در ادای برخی صداها مشکل داشته باشد؛

۸- بسیارعلاقه مند است که برایش داستان بخوانید یا تعریف کنید تا بعداً جزئیات آن را با دوستانش بازی کند؛

۹- نام کامل ، سن و گاه روز تولدش را می گوید، آدرس خانه را نیز می گوید؛

۱۰- از چاقو و چنگال به خوبی استفاده می کند ؛

۱۱- دستها و صورتش را تحت نظارت شما شسته و خشک می کند؛

۱۲- دوستانش را انتخاب می کند . بیشتر اوقات در گروه دوستانش به سرمی برد و لزوم رعایت قوانین را در بازی ها درک می کند.

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

مراحل رشد نوزاد:رشد و تکامل کودکان (‌از بدو تولد تا ۳ سالگی )

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

دستیابی به تمامیت رشد و تکامل ،‌از اجزاء اولیه حقوق کودک به شمار می رود .دوران کودکی خصوصاً ۳ سال اول زندگی ، دوران بسیار مهم و غیرقابل برگشتی در روند رشد و تکامل کودک است و فراهم نمودن تغذیه مطلوب برای تمامیت رشد و تکامل کودکان کافی نیست . تغذیه مطلوب به آنها فرصت تکامل را می دهد اما دستیابی به تمامیت رشد و تکامل در کودکان مستلزم وجود محیط مناسب و پرمحبت توام با امنیت روانی ، توجه ومراقبت خانواده ای دلسوز ، خانه ای تمیز و محیطی عاری از خطر ، تشویق و امکان بازی کردن و یادگیری ، محافظت از بیماری و حوادث و بهره مند بودن از مراقبت های پزشکی در صورت ابتلا به به بیماری نیز می باشد که اهمیت آنها خصوصاً در سالهای اولیه عمر غیرقابل انکار است . پرورش صحیح کودکان در ۳ سال اول عمر تأثیر اساسی بر رفتار ،‌ضریب هوشی قابلیت ها و قدرت سازگاری آنها در سراسر زندگی آینده شان دارد .کودکی که به خوبی تغذیه شده باشد ،‌پر از انرژی است و نسبت به محیط اطراف خود کنجکاو است و می خواهد یاد بگیرد و از بازی کردن لذت می برد . کودک بازیگوش اطرافیان خود را به بازی و حرف زدن با خودش ترغیب می کند .

هر چه کیفیت مراقبت و نگهداری والدین خصوصاً در سه سال اول زندگی بهتر باشد و آنها توجه بیشتری نسبت به کودک داشته باشند ، رشد و تکامل کودک نیز به همان میزان بهتر خواهد بود . برای این منظور آگاهی مراقبت کننده و ظرفیت او در نگهداری کودک و حمایت کلیه افراد خانواده به تمامیت رشد و تکامل کودک کمک بسزایی میکند . تغذیه با شیرمادر و در آغوش کشیدن کودک ، اولین قدم مادر برای رشد و تکامل جسمی ، روانی و عاطفی کودک است .نشانه های تکامل از لحظه تولد کودک قابل رویت هستند . کودکان از بدو تولد با استفاه از حواس پنجگانه خود سعی در شناسایی محیط اطراف خود دارند . این نشانه ها در ابتدا ساده بوده و به مرور با افزایش سن کودک پیچیده تر می شوند . شاید تصور بر این باشد که نوزادان پس از تولد با دیدن محیط تازه و شنیدن صداهای ناآشنا دچار سردرگمی می شوند ولی واقعیت این است که آنها بلافاصله پس از تولد با حواس پنجگانه خود مرتب در حال یادگیری و شناسایی محیط اطرافشان می باشند . آنها بخوبی صداهای اطراف خود را می شنوند و قادرند صدای مادرشان را بلافاصله پس از تولد شناسایی کنند . صدای مادر هر نوزاد برایش بهترین صداهاست .

بعلاوه حس بویایی و چشایی نوزاد کاملاً حساس بوده و مزه شیرین و بوهای ملایم را ترجیح می دهد. نوزادان بلافاصله پس از تولد قادر به دیدن هستند و از همان زمان به چهره اطرافیان خود توجه کرده و آنها را به دقت مورد مطالعه قرار می دهند . نوزادان نیازمندند که بطور مرتب لمس شوند‌، در آغوش کشیده شوند ، با آنها حرف زده شود و چهره ها و حالت های آشنا را در اطراف خود ملاحظه کنند و بطور کلی نیازهای آنها ساده ، فوری و مکرر است . سرعت و رشد و تکامل در سال اول زندگی از هر زمانی در طول عمر انسان بیشتر است و هر گونه تعللی در این زمینه غیرقابل برگشت است و در نتیجه برای رسیدن به تمامیت رشد و تکامل بالقوه ، هر کودک علاوه بر مراقبت های معمول احتیاج به مراقبت های عاطفی و روانی و واکنشهای پرمحبت و صمیمی اطرافیان خود دارد . بعلاوه در این دوران باید به آنها فرصت بکارگیری توانای هایشان داده شود .در اولین سالهای زندگی ، دوره حساسی وجود دارد که طی آن عملکردهای اصلی همچون رفتار ،‌عواطف و انگیزش تکامل می یابد .

بی توجهی یا بدرفتاری با کودکان طی این دوره حساس می تواند تأثیر قدرتمندی بر توانایی درک و همچنین رفتار آنان در آینده داشته باشد .کودکان یک تا سه ساله پرانرژی و پرجنب و جوش هستند و در این سنین آنها بواسطه کاوش ، اکتشاف ، تقلید و خیالپردازیهای بی انتها ،‌به سرعت در حال یادگیری هستند . به این سن « سن ماجراجویی » نیز گفته می شود . آنها قادر به انجام کارهای پیچیده تر حرکتی ، فکری و رفتاری می گردند . هر چه در این دوران فکر و ذهن کودکان بیشتر بکار گرفته شود ، توانایی آنها در انجام کارها بیشتر می شود . در این دوران آنها حرف زدن ، دویدن ، پریدن ، حفظ تعادل و بالا رفتن از پله ها را می آموزند و قادر می گردند مشکلات ساده خود را شخصاً حل کنند ، سئوال می کنند و به سئوالات پاسخ می دهند و احساسات خود را نسبت به فردی که دوست دارند ، بیان می کنند . البته سرعت سیرتکاملی در همه کودکان دقیقاً یکسان نمی باشد وبه دلایل مختلف ممکن است متفاوت باشد . کودکانی که دوران اولیه کودکی نامطلوب بوده است و مورد بدرفتاریهای عاطفی و جسمی قرار گرفته اند هنگامی که به مدرسه می روند ، ممکن است به دلیل کمبودهای ادراکی و نواقص رفتاری ، برای سازگار شدن با نظام مدرسه با مشکلاتی مواجه شوند . آنهایی که تمایلات خشونت آمیز دارند برای نظام مدرسه ایجاد مشکلات عدیده ای می کنند و متناسب با درجه صدمات حاصل از این بدرفتاریها بتدریج با افزایش سن رفتارهای ضداجتماعی از خود بروز می دهند و عملکرد خوبی در درس ندارند.

با اینکه مداخلات حمایت گرانه در دوران مدرسه می تواند برخی از این گونه مشکلات را برطرف کند ،‌اما تأثیر این مداخلات محدود است . اکنون شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد که اگر در مراحل اولیه دخالتهای مناسبی برای افزایش انگیزه و تحریکات ذهنی و اعتماد به نفس کودکانی که در شرایط دشوار زندگی می کنند به عمل آید ،‌در زمانی که آنان وارد نظام مدرسه می شوند ، مشکلات رفتاری آنها به طور اساسی کاهش می یابد و استعداد فراگیری ،‌توانایی سازش و قابلیت های آنان بطور چشمگیری بیشتر می شود .

● سئوال مهم :

چه زمانی برای ترمیم صدمات حاصل از بی توجهی ، بدرفتاریهای عاطفی و جسمی دیگر دیر است ؟

در سالهای اول ،‌ خصوصاً ۳ سال اول عمر ، مغز بسیار انعطاف پذیر است واگر طی این سالها برای کودک شرایط بهتری فراهم شود ، بهبودی قابل ملاحظه ای حاصل خواهدشد . ولی متأسفانه با افزایش سن کودک توانایی ترمیم در او کاهش می یابد و لذا پس از این سنین جبران صدمات بوجود آمده به همان میزان مشکل و تقریباً غیرممکن می گردد .گر چه اکثر کودکان مراحل رشد و تکامل را کم و بیش با ترتیب و زمان مشابه طی می کند ، اما در این خصوص والدین و نزدیکان کودکان در روند تکامل آنها و رفع تأخیر و مشکلات پیش آمده نقش بسزایی دارند که در زیر نکاتی چند در زمینه های مختلف رشد و تکامل کودکان ، جهت راهنمای والدین پیشنهاد می گردد.

● « تکامل حرکتی در کودکان »

▪ والدین چه کمکی می توانند انجام دهند:

الگو و ترتیب تکامل حرکتی در کلیه کودکان سالم یکسان است ولی سرعت این تکامل در کودکان مختلف متفاوت است . بعنوان مثال بعضی از کودکان زودتر از کودکان دیگر می نشینند ولی آنچه مسلم است همه کودکان پیش از راه رفتن ،‌عمل نشستن را می آموزند . تکامل حرکتی در کودکان از بالا و همزمان با رشد و تقویت ماهیچه های بزرگ در اندام های نوزاد از سرو گردن شروع می شود و بتدریچ تا پاها ادامه می یابد. آنها به تدریج کنترل سر ،‌دراز شدن بطرف اشیاء و افراد ،‌غلطیدن ، نشستن ، چهاردست و پا رفتن و راه رفتن را یاد می گیرند . بعلاوه همزمان با رشد و تکامل ،‌ماهیچه های ظریف در اندامها (‌حدوداً از ۶ ماه دوم عمر ) کودک قادر می گردد بسیاری از اعمال ظریف تر نظیر نگهداشتن اشیاء را آغاز کند . بهترین روش تسریع در تکامل مغزی کودک، ارتباط مداوم کودک با افراد و اشیاء است .بازی کردن با کودکان یکی از روشهای مؤثر در تکامل حرکتی آنها است . آنها بواسطه بازی کردن توانایی های جدید خود را به کار می گیرند و با تمرینات مداوم حین بازی آنها را رشد داده و کامل می کنند و بتدریج حرکات جدید را می آموزند. کلید تکامل حرکتی در کودکان تمرینات مداوم آنهاست و تشویق ، همراهی و کمک والدین در این خصوص و همچنین فراهم نمودن محیطی امن و پیشگیری از حوادث در حین بازی و تمرین کودکان ضروری است.● نکات زیر جهت راهنمایی والدین پیشنهاد می گردد :

در سن ۳-۴ ماهگی به کودک در عمل نشستن کمک کنید .

با دستها و پاهای او بطور مرتب بازی کنید و آنها را ورزش دهید تا عضلات آنها تقویت شود .

در حالت خوابیده دست کودکان را بطرف خود بکشید و آنها را به نشستن تشویق کنید .

در انجام کلیه حرکات نظیر نشستن ، خزیدن ، چهاردست و پا رفتن و راه رفتن روی دو پا کودک را همراهی و تشویق کنید . برای تکامل اعمال حرکتی ظریف در کودک ، اشیاء مناسب و متعددی را برای این منظور در اختیار کودکان قرار دهید . بازی با اسباب بازیهای مختلف در تکامل اعمال حرکتی کودکان بسیار مفید است . با کودک مرتباً عمل گرفتن و رها کردن اشیاء را تمرین کنید . کودکان انجام حرکات مختلف از جمله حرکات دقیق دست را با دیدن و تقلید از بزرگترها می آموزند . لذا در هر فرصتی این حرکات را به آنها آموزش دهید ( مانند تا کردن کاغذ ، قراردادن اشیاء بر روی هم ، جداکردن قطعات یک شی از همدیگر و سپس وصل کردن آنها به همدیگر ، جداکردن اشیاء هم رنگ یا هم شکل و غیره )‌کودک را به اکتشاف دقیق اشیاء تشویق کنید . همزمان با تکامل حرکات ظریف ،‌بتدریج اشیاء پیچیده تری را در اختیار کودک قرار دهید. با تکامل حرکات دست کودک می توان او را در تغذیه خویش ، شستن دستهایش و تعویض لباسهایش تشویق کرد . این امر در ایجاد حس استقلال و اعتماد به نفس کودک نیز نقش مهمی دارد . کودکان به مرور ترجیح می دهند که از یک دست بیشتر از یک دست دیگر استفاده کنند و به اصطلاح « راست دست یا چپ دست » بودن آنها مشخص می شود . این امر با شروع قلم به دست گرفتن و نقاشی کردن کاملاً مشهود می گردد . والدین باید حق انتخاب را به کودک داده و از هر گونه پافشاری نسبت به استفاده از یک دست به دست دیگر اجتناب کنند . بطور کلی جهت تسریع تکامل حرکتی درکودکان از هر فرصتی برای بازی کردن با کودک استفاده کنید و به آنها فرصت بکارگیری تواناییهایشان را بدهید . تشویق اطرافیان نسبت به توانایی های جدید کودک باعث افزایش حس اعتماد به نفس کودک می گردد .

● تکلم و حرف زدن

▪ والدین چه کمکی می توانند انجام دهند :

کودکان حرف زدن را از طریق شنیدن یاد می گیرند و مدتها قبل از به حرف درآمدن ،‌حرف اطرافیان خود را درک می کنند . نکته مهم این است که سال اول عمر در تکامل و یادگیری به موقع زبان در آنها بسیار حیاتی است در نتیجه بهترین روش برای کمک به تکلم کودکان ،‌صحبت کردن مداوم با آنها ،‌گوش دادن و سپس نشان دادن واکنش مناسب در قبال آنهاست . اغلب کودکان در سال دوم عمر ، جملات کوتاه را درک می کنند و در واقع آماده صحبت کردن می شوند . اغلب کودکان معمولاً اولین کلمات خود را بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی ادا می کنند که معمولاً شامل نام فرد ، حیوان یا اعضای بدن و یا چیزهای مهم روزمره که بکرات شنیده است ، می باشد . البته کلمات اولیه کودک ممکن است مفهوم نباشد و به درستی ادا نشود.بسیاری از کودکان در هنگام بازی ، با خود حرف می زنند که غالباً نامفهوم است . در واقع آنها با این کار مشغول تمرین حرف زدن هستند و هر چه اطرافیان کودک او را در صحبت های نامفهومش همراهی کنند ،‌کودک به صحبت کردن بیشتر تشویق می شود .

▪ هنگام حرف زدن با کودک به نکات زیر توجه کنید :

مستقیماً به او نگاه کرده و صحبت کنید .

در صحبت خود همیشه از کلمات کلیدی مثل نام خود کودک یا وسایل مربوطه به او استفاده کنید .بازی با کلمات را با کودکان حتی پیش از آن که آنها اولین کلمه خود را به زبان بیاورند ، انجام دهید . یکی از این بازیها نشان دادن اشیاء اطراف کودک و ذکر نام آنها است و سپس کودک را به تکرار آن کلمات تشویق کنید . این کار را در هر فرصتی که دست می دهد و بطور مرتب انجام دهید . بعنوان مثال می توانید در هنگام لباس پوشاندن کودک ، نام لباسهایی را که به او می پوشانید را مرتباً به او بگویید . نکته مهم این است که نام هر چیز باید بلافاصله به محض اشاره به آن ذکر شود در صورتی که فاصله بیافتد ، کودک فراموش می کند که این کلمه مربوط به چیست . با کودک در مورد موضوعاتی که برایش جالب است مانند اسباب بازی مورد علاقه اش صحبت کنید . وقتی کودک مشغول کاری است می توان با او در مورد کاری که دارد انجام می دهد صحبت کنید و او را نیز تشویق کنید تا در این گفتگو شرکت کند . بعلاوه صحبت در مورد کارهای روزمره ای که در اطرافش اتفاق می افتد و تکرار صحبت در مورد آنها ،‌کودک را در یادگیری این کلمات کمک می کند . در توضیح دادن به کودک به زبانی صحبت کنید که برایش قابل فهم باشد و از حالات مختلف چهره و حرکات دستهای خود کمک بگیرید . استفاده از کتابها و مجلاتی که تصاویر زیاد و جالب دارند ، در آموزش زبان به کودک مفید است . آنها با این کار نام اجسام و افراد مختلف را یاد می گیرند و به مرور قادر خواهند بود که تصاویر مشاهده شده را توضیح دهند . گوش دادن به یکدیگر بسیار مهم است ،‌کودکان باید یاد بگیرند که هنگام صحبت والدین به آنها گوش دهند و والدین نیز باید به حرف کودکان خود گوش فرا دهند . این عمل به کودک نشان می دهد که شما حرف او را می فهمید و در نتیجه کودک به حرف زدن بیشتر تشویق می شود . سعی کنید زبان « من درآوردی » کودک خود را بفهمید . این مسئله او را برای حرف زدن بیشتر تشویق می کند . لازم نیست بطور مرتب اشتباهات کلامی او را تصحیح کنید این کار ممکن است او را از حرف زدن بترساند . بلکه بهتر است معنی کلمات را با استفاده مکرر آنها در موارد مختلف به کودک آموزش دهید . در هنگام حرف زدن با کودک خود بهتر است به جای ایستاده و از بالا ، سعی کنید هم قد او شوید و بصورت چشم در چشم با او صحبت کنید . هر چه کودک بیشتر تشویق به صحبت شود و یا به سئوالاتی که از او می شود پاسخ دهد ،‌به همان میزان سریعتر حرف زدن را می آموزد .

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

مراحل رشد نوزاد:مراحل رشد و تکامل طبیعی کودک از وزن و قد کودک تا...

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

مراحل رشد و تکامل طبیعی کودک از وزن و قد کودک تا...

یکی از تغییرات آشکار و قابل توجه در سال اول زندگی، رشد جسمانی بچه است . سال اول زندگی زمان بروز تغییرات متحیر کننده است که در آن نوزادان 25 سانتی‌متر از نظر طول رشد کرده و وزنشان نسبت به زمانِ تولد 3 برابر می‌شود. به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، پس از سال اول کودک دیگر به این سرعت رشد نمی‌کند و این امری طبیعی است . در زیر نکات مهمی در رابطه با اینکه مقدار و سرعت رشد کودکتان چقدر باید باشد ذکر می گردد: ●  فقط به افزایش وزن فکر نکنید: در یک یا چند هفته اول بعد از تولد نوزاد، ۱۰درصد از وزن او کاهش می‌یابد. اما دوباره خیلی زود این وزن از دست رفته را باز می‌یابد. به همین دلیل پزشکان اطفال انتظار دارند وزن نوزاد تا ویزیت ۴ماهگی ۲برابر شود و تا اولین تولدشان این وزن را به سه برابر برسانند. ●  جدول رشد شروع خوبی است: پزشک کودکتان رشد او را در جدول قد و وزن بررسی می‌کند. در هر بار معاینه منحنی رشد او باید به سمت بالا بوده و در یک بار ویزیت جهش ناگهانی نداشته باشد (برای مثال از صدک ۱۰به صدک ۵۰). ●  ژن‌ها نیز نقش دارند: در حالی که صدک‌های قد و وزن معمولاً در یک حوزه قرار دارند، ژنتیک نقش بزرگی ایفا می‌کند. اگر پدرش یا شما قد بلندی داشته باشید، تعجبی ندارد که قد نوزادتان در صدک نودم و وزن او در صدک پنجاهم باشد. ●  وزن هنگام تولد نوزاد بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله: ۱- طول مدت حاملگی : هر چه نوزاد نزدیک تر به پایان نه ماهگی متولد شود وزن بیشتری دارد. بیشترین وزن گیری نوزاد در ۳ ماه آخر حاملگی است. ۲- اندازه جثه والدین: اگر والدین به طور غیر معمول جثه ریز یا درشت داشته باشند، نوزاد هم ممکن است بزرگ تر یا کوچک تر از حد معمول متولد شود. ۳- عوارض در حین حاملگی : اگر فشار خون مادر بالا بوده و یا بیماری های دیگری در طول حاملگی داشته باشد، نوزاد ممکن است وزن تولد کم تر از معمول داشته باشد و بر عکس چنانچه مادر در طول بارداری مبتلا به بیماری قند (دیابت) باشد نوزاد او ممکن است درشت‎تر از نوزادان دیگر متولد شود. ۴- تغذیه در طول حاملگی : اگر جنینی در داخل رحم به دلیل تغذیه ناکافی مادر یا بیماری های مادر در حین حاملگی تغذیه مناسبی نداشته باشد، با وزن کمتر از حالت طبیعی متولد خواهد شد. ۵- استعمال دخانیات یا مصرف الکل و یا سایر داروهای غیر مجاز در طول مدت حاملگی توسط مادر: چنانچه مادر در طول مدت حاملگی به مصرف هر یک از این مواد ذکر شده معتاد باشد، نوزاد به هنگام تولد وزن کمتر از معمول خواهد داشت. برخی از نوزادان که جثه درشت تر  یا کوچک تر از حد معمول دارند ممکن است در سازگاری و انطباق با زندگی خارج رحمی دچار مشکلات فراوان شوند. برای اینکه پزشک متخصص نوزادان متوجه شود که وزن تولد نوزاد کمتر یا بیش تر از حد طبیعی است، از منحنی رشد استفاده می کند و با استفاده از منحنی رشد پایش رشد کودک را کنترل می نماید در هنگام ترخیص از بیمارستان به مادر کارت پایش رشد را تحویل می دهند. در این کارت، اندازه وزن، قد و دور سر نوزاد در منحنی رشد علامت گذاری شده است. شما هر بار که نوزاد را نزد پزشک اطفال می برید باید کارت پایش را همراه داشته باشید تا پزشک در هر معاینه بالینی ، قد، وزن و دور سر کودک را اندازه گیری کرده و در کارت منحنی رشد ترسیم نماید. ●  پایش رشد کودک توزین منظم کودک، رسم منحنی رشد و اقدامات به موقع و لازم جهت بهبود وضعیت رشد کودک را پایش رشد می گویند. این اقدام آسان ترین شیوه پی بردن به چگونگی رشد و در حقیقت ارزیابی سلامت کودک است. سازمان جهانی بهداشت توصیه می‎کند که وزن کودکان تا سن ۳۶ ماهگی هر ماه اندازه‎گیری و میزان رشد آنان ارزیابی شود. در کشور ما معمولا کودکان را در سال اول زندگی هر ۲ ماه یک بار، در سال دوم زندگی هر دو ماه یک بار در سال سوم هر سه ماه یک بار وزن می کنند. ●  اهمیت پایش رشد پایش رشد بهترین وسیله برای پی بردن به کفایت تغذیه کودک و بهترین راه اطمینان یافتن از سلامت و رشد مطلوب اوست . هر انحرافی در وضعیت رشد کودک ایجاد شود چون خیلی زود تشخیص داده می شود می توان آن را سریع‎تر اصلاح و از تداوم آن جلوگیری نمود. ●  کارت پایش رشد برای پایش رشد باید از کارت پایش رشد استفاده کرد که در حقیقت آینه سلامت کودک و اساس مراقبت از رشد اوست . کارت پایش رشد دارای حداقل سه خط منحنی به عنوان مرجع و خطوط افقی و عمودی است که خطوط افقی مربوط به سن کودک و بر حسب ماه و خطوط عمودی مربوط به وزن کودک و بر حسب کیلوگرم است. در هر مراجعه اول کودک به دقت وزن می شود سپس سن دقیق او به ماه به روی خط افقی و وزن او بر روی محور عمودی تعیین می‎گردد، آن‎گاه از تلاقی خط عمودی که از نقطه سن کودک به بالا می رود با خط افقی که از نقطه وزن او به داخل منحنی می رود نقطه ای به دست می آید که در کارت پایش رشد ثبت می شود. ضمن مراجعات مکرر در زمانهایی که قبلاً به آنها اشاره شد و اتصال این نقاط بر روی کارت،منحنی رشد کودک ترسیم می شود. همزمان با اندازه گیری وزن و رسم منحنی لازم است قد و دور سر کودک نیز اندازه گیری و روی منحنی مربوطه علامت گذاری و منحنی آن دو نیز رسم شود. ●  رشد طبیعی منحنی رشد طبیعی باید پیوسته موازی یکی از خطوط کارت پایش رشد و در ادامه منحنی خود کودک پیش رفته و در فاصله منحنی پایین و منحنی بالای کارت پایش رشد قرار گیرد. قابل ذکر است که منحنی همیشه کاملاً صاف و یکنواخت نیست و ممکن است با نواسانات جزیی همراه باشد. ●  انحراف از رشد طبیعی انحراف از رشد طبیعی شامل موارد زیر است: ۱- رشد کند یا عدم افزایش مناسب وزن در مدت زمان مشخص : افزایش وزن این کودکان کندتر از حالت طبیعی است، یعنی با اینکه مسیر منحنی رشد کودک بالارونده است اما شیب آن ملایم تر از منحنی مرجع است، علامت هشدار دهنده ای است که نیاز به مراقبت ویژه دارد. ۲- توقف یا ایست رشد، در این کودکان برای مدتی وزن افزایش پیدا نمی کند که نیاز به بررسی و مراقبت ویژه و پیگیری زود به زود دارد. ۳- مسیر منحنی رشد کودک پایین رونده است. نمایان گر کاهش رشد که ممکن است ناگهانی یا تدریجی باشد و پیگیری و اقدام فوری را می طلبد. ۴- اضافه وزن بیش از اندازه: رشد کودک از روند رشد طبیعی بیشتر است. این پدیده به علت تغذیه بیش از حد به وجود می آید و اگر تداوم داشته باشد باید مورد بررسی قرار گیرد. ●  مراحل تکامل طبیعی کودک ابتدای تولد: بیشتر اوقات خوابیده است می تواند شیر بخورد با هر چیز ناراحت کننده ای گریه می کند. شش هفتگی: اشیا؛ را نگاه می کند. وقتی با او صحبت می کنیم شروع به تبسم می کند. روی شکم می خوابد. وقتی او را از حالت خوابیده می نشانیم، گردن خود را نمی تواند راست بگیرد (گردن نمی گیرد) سه ماهگی:خود به خود می خندد. چیز متحرک را با چشم دنبال می کند. گردن می گیرد. وقتی چیزی در دست او می گذارید آنرا می گیرد. شش ماهگی:با کمک می نشیند. چیزی را از دست به دست دیگر می دهد. هفت ماهگی : اکثرکودکان : * بدون کمک می نشیند. * با حرکتی جارویی شکل خود را بطرف اشیا می کشد. * اصوات را تقلید می کند. و نیمی از کودکان : * سیلاب هارا کنارهم می گذارد و صداهایی شبیه یک لغت می سازد. * آغاز خزیدن یا خود را به جلو کشیدن. و تعداد کمی از کودکان : * با گرفتن دست به چیزی می تواند بایستد. * دست را به حالت خداحافظی تکان می دهد. * اشیا را به هم می کوبد. هشت ماهگی : اکثرکودکان : * به هر دو والد دادا و ماما خطاب می کند (اختصاصی نیست). * آغاز خزیدن. * اشیا را از یک دست به دست دیگر می دهد. و نیمی از کودکان : * با گرفتن دست به چیزی می تواند بایستد. * بخوبی می خزد. * به اشیا اشاره می کند. و تعداد کمی از کودکان : * خود را برای ایستادن به حالت کشیده در می آورد، دور خانه می گردد. * اشیا را با شست دست و انگشتان بر می دارد (حالت نیشگونی). * در خواست های خود را با ژست مخصوص نشان می دهد. نه ماهگی : نه ماهگی:به خوبی می نشیند. می خزد و تلاش می کند که بایستد و ماما و بابا میگوید. با دست بای بای می کند. بطری شیر خود را می تواند با دست بگیرد و نگه دارد. اکثرکودکان : * سیلابل ها را کنار هم می گذارد و صدا های شبیه یک لغت می سازد. * با گرفتن دست به چیزی می تواند بایستد. و نیمی از کودکان : * برای برداشتن اشیا از حرکت شست در مقابل انگشتان استفاده می کند (حرکت نیشگونی). * با گرفتن دست به مبل ها دور اتاق می گردد. * اشیا را بهم می کوبد. و تعداد کمی از کودکان : * به والد اختصاصی به طور صحیح دادا و ماما خطاب می کند. ده ماهگی : اکثرکودکان : * دست را به حالت خداحافظی تکان می دهد. * اشیا را با حرکت نیشگونی بر می دارد. * بخوبی می خزددور خانه می گردد. و نیمی از کودکان : * به والد اختصاصی به طور صحیح دادا و ماما خطاب می کند. * به نام خود جواب می دهد و مفهوم کلمه نه را می فهمد. * درخواست های خود را با ژست مخصوص نشان می دهد. و تعداد کمی : * با فنجان می نوشد. * برای چند ثانیه بدون کمک می ایستد. * می تواند اشیا را درون یک ظرف بریزد. یازده ماهگی : اکثرکودکان : * به والد اختصاصی به طور صحیح دادا و ماما خطاب می کند. * برای چند ثانیه می تواند بدون کمک بایستد. و نیمی از کودکان : * حرکات دیگران را تقلید می کند. * می تواند اشیا را درون یک ظرف بریزد. * دستورات ساده را می فهمد. و تعداد کمی از کودکان : * بافنجان می نوشد. * به غیر از دادا و ماما یک کلمه دیگر می گوید. * در حالت ایستاده خم می شود. دوازده ماه یا یک سالگی : وقتی دست او را می گیرید راه می رود. چند کلمه می گوید. کمک می کند تا به او لباس بپوشانید. و اکثرکودکان : * حرکات دیگران را تقلید می کند. * اصواتی شبیه لغت از دهان خارج می کند. * درخواست های خود را با ژست مخصوص نشان می دهد. و نیمی از کودکان : * به غیر از دادا و ماما یک کلمه دیگر می گوید. * چند قدم بر می دارد * دستورات ساده را می فهمد و به آن ها پاسخ می دهد. و تعداد کمی از کودکان : * با مداد رنگی خط می کشد. * بخوبی راه می رود. * به غیر از دادا و ماما 2 کلمه دیگر هم می گوید. هجده ماهگی: خوب راه می رود. از پله ها بالا می رود. کتاب را به صورت چند برگی چند برگ ورق می زند (البته پاره هم می کند.) می تواند حدود 10 کلمه را بگوید تا اندازه ای خودش غذا می خورد. دو سالگی: خوب می دود به تنهایی از پله ها بالا و پایین می رود. کتاب را یک برگ یک برگ ورق می زند. لباسهای ساده را خودش می پوشد و جملات دو یا سه کلمه ای می سازد. نیاز به دستشوئی را می گوید. سه سالگی: سه چرخه سوار می شود. خودش لباس می پوشد ولی دکمه ها را نمی تواند ببندد. تا 10 شماره می شمارد کلمات جمع را می تواند بکار برد. سئوال می کند. خودش غذا می خورد. چهار سالگی: با پاهای متناوب از پله ها بالا و پایین می رود (قبلا“ یک پا یک پا این کار را می کرده است.) یک توپ را می تواند بالا بیندازد روی یک پا می ایستد (لی لی می کند.) یک رنگ را حد اقل می شناسد. دست و صورت خود را خودش می شوید. برای شستشو در دستشوئی کمک می گیرد. پنج سالگی: از شکل یک مثلث می تواند کپی کند و آنرا رسم کند. توپ را می گیرد و پرت می کند، چهار رنگ را می شناسد. بدون کمک لباسهایش را می پوشد و درمی آورد.

گردآوری و تنظیم:گروه سلامت پرشین پرشیا مطالب پیشنهادی سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن مادران شاغل و نگهداری کودکان تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی