آرتروز چیست

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری "متخصص ارتوپدی"

آرتروز به معنای ساییدگی مفصل و تخریب سطح مفصلی و بدنبال آن تغییر شکل، درد و محدودیت حرکت در مفصل است.

آرتریت Arthritis به معنای التهاب مفصل است و استئوآرتریت Osteoarthritis شایع ترین نوع آرتریت است. در استئوآرتریت مشکل اصلی در غضروف مفصلی است و بعد از مدتی استخوان مفصل هم دچار آسیب میشود. آرتروز Arthrosis یک کلمه یونانی به معنای مفصل است ولی به معنای استئوآرتریت هم بکاربرده میشود. در فارسی بجای کلمات استئوآرتریت و آرتروز از کلمه "ساییدگی مفصل" هم استفاده میشود.

ساختمان مفصل چیست

مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم قرار میگیرند. مفصل باعث میشود قسمت های مختلف بدن نسبت به هم حرکت کنند و حرکت استخوان ها در مفصل به علت کششی است که از طریق عضلات به آنها اعمال میشود. دو انتهای استخوان ها در جایی که با هم مفصل میشوند به وسیله پرده بافتی محکمی پوشیده شده که به آن کپسول مفصلی میگویند.

در اطراف کپسول مفصلی نوارهای بافتی محکمی قرار دارند که به آنها لیگامان یا رباط میگویند و مسئول پایدار کردن مفصل هستند.

    

                      از بین رفتن غضروف مفصلی و ایجاد استخوان های اضافه 

                                 در اطراف سطح مفصلی از علائم آرتروز است

غضروف یک بافت سخت ولی صاف و قابل انعطاف است که روی انتهاهای استخوان ها در محلی که در کنار هم قرار میگیرند را میپوشاند. 

مقدار کمی از یک مایع غلیظ و لزج بین دو سر استخوان ها و در درون مفصل قرار گرفته که سطح غضروف را لیز کرده و اصطکاک بین دو سطح مفصلی را کم میکند و به آن مایع سینوویال Synovial fluid یا مایع مفصلی میگویند. 

مایع سینوویال به توسط بافت سینوویال ساخته میشود. بافت سینوویال لایه ای از سلول هاست که سطح داخلی کپسول مفصل را فرش کرده است.

علت آرتروز یا ساییدگی مفصل چیست

در طول روز و به علت فعالیت های بدنی مفاصل بدن بطور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتبا آسیب هایی را به آنها بخصوص به غضروف مفصلی وارد میکنند. بدن این آسیب ها را تا جایی که میتواند ترمیم میکند. پس در طول زندگی مفاصل بدن دائما در یک فرآیند آسیب و ترمیم قرار دارند.

گاهی اوقات شدت آسیب های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن کاهش یافته و نمیتواند آسیب های معمولی را مرتبا ترمیم کند. در این موارد غضروف مفصلی بتدریج خرابتر و خرابتر میشود و این شروع آرتروز است. 

در ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه میشود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته میشود تا اینکه بتدریج کلفتی غضروف کم میشود. کم شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی بصورت کاهش فاصله مفصلی دیده میشود از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.

 در آرتروز غضروف مفصل بتدریج نازک شده و از بین میرود. استخوان اضافه در اطراف سطح مفصل بوجود میاید

بعد از مدتی در اطراف استخوان دو طرف مفصل استخوان های اضافه ساخته میشود که به آنها استئوفیت Osteophytis میگویند. این استئوفیت ها هم در رادیوگرافی مفصل دیده میشوند. بافت سینوویال مفصل هم متورم میشود که به آن سینوویت Synovitis میگویند. 

بتدریج استخوان زیر غضروف سفت و محکم میشود که به آن عاجی شدن استخوان یا Eburnation میگویند. با پیشرفت آرتروز در استخوان زیر غضروف کیست های استخوانی ایجاد میشود.

مطالب پیشنهادی:

آثار جانبی تشعشع لامپ های کم مصرف بر چشم و پوست چیست؟

ابزارهای مورد نیاز بیمه سلامت چیست؟

خطرظروف یک ‌بار مصرف ومشکلات آن بر سلامتی
 نانو تکنولوژی در پزشکی وسلامت عمومی چه نقشی دارد؟

 بیمه های مکمل بر قشرهای آسیب پذیر چه تاثیری دارد؟

شن‌های روان یا غبار غلیظ بر سلامت انسان چه تاثیری دارد؟

دسترسی به تمامی این مطالب در سایت

http://maktoobshop.com

چرا آرتروز مفصلی می گیریم

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

چرا آرتروز مفصلی می گیریم؟

مفصل ها، توسط یک لایه نازک از غضروف پوشیده شده اند و برای اینکه بدانیم چرا دچار آرتروز مفصلی می شویم اول باید بافت غضروف را بشناسیم بعد بدانیم چه مواردی باعث تخریب این بافت می شود سپس می توانیم اقدام به پیشگیری و یا درمان آرتروز مفصلی بنمائیم.

بافت غضروف یک بافت همبند بسیار تخصص یافته است و سه خاصیت عمده آن استحکام، انعطاف پذیری و لغزندگی است که این خواص، به ما قدرت حرکت کردن را می دهد.

بافت غضروف از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که شامل:

1- سلولهای غضروفی به نام کندروسیت ها.

2- رشته های بافت غضروفی شامل کلاژن نوع یک و دو و رشته های الاستیک.

3- ماده ژله ای زمینه ای غضروف که حالت نیمه جامد دارد و حاوی هفتاد درصد آب و مواد قندی - پروتئینی است.

سلولهای غضروفی یا کندروسیت ها، سوخت و ساز بسیار آهسته و آرامی دارند و بعلت نبودن رگ در غضروف مواد غذایی را از طریق بی هوازی می سوزانند و اسید لاکتیک تولید می نمایند. بنابراین هر نوع غذای حاوی اسید مانند: ماست ترش، آبلیمو، آبغوره، میوه های ترش و نارس و قره قوروت و انواع ترشی ها می توانند موجبات تخریب زودتر سلولهای غضروفی یا کندروسیت ها را فراهم آورند.

همچنین زیاد خوردن گوشت ها بخصوص گوشت گاو، ماهی و مرغ می تواند در تخریب این سلولها مؤثر باشد در عوض مصرف سبزی خوردن، گوشت گوسفند، شتر، خروس  محلی و میگو به میزان متعادل و همچنین مصرف میوه های فصل بصورت بجا و در فصل آنها و تک تک می تواند به جلوگیری از تخریب سلولهای غضروفی کمک نماید.

مصرف آب سرد فراوان و نوشابه های گازدار و مصرف سالادها و میوه های با طبع سرد می تواند منجر به تخریب کندروسیت ها به علت کاهش انرژی دریافتی گردد پیشنهاد می شود از آب جوش و آب ولرم با خرما به جای مصرف چای سیاه و سبز استفاده شود.

ورزش و نرمش منظم می تواند جلوی تخریب زود رس کندروسیت ها را بگیرد.

در کسانی که موقع نماز خواندن یا حرکت اندامهایشان در مفاصل ها صدا دارند، پیشنهاد می کنیم حتماً مثلث سلامت و دستورات خاص ویزیت اینترنتی را که برای فرد ارایه می گردد، به دقت رعایت نموده تا قبل از کهنه شدن آرتروز مفصلی جلوی پیشرفت آن گرفته شود.

آرتروز یا استئوآرتریت شایع‌ترین بیماری از دسته التهاب مفاصل است. در این بیماری غضروف مفصل صدمه دیده و کم‌کم از بین می‌رود. آرتروز ممکن است هر مفصلی را درگیر کند اما مفاصل بزرگ که وزن بدن را تحمل می‌کنند مثل مفاصل زانو و ران و ستون فقرات بیشتر در معرض ابتلا هستند.

اصلی‌ترین علایم این بیماری چیست؟

آرتروز علایم زیادی دارد ولی 3 علامت آن شایع‌تر و مشخص‌تر هستند:

1- خشکی پس از استراحت؛ به این معنی که گاهی اوقات وقتی مفصل به‌مدت طولانی بی‌حرکت مانده و بخواهد فعالیت کند درد خواهد داشت. شاید دیده باشید که بیماران مبتلا به آرتروز زانو، صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوند به سختی راه می‌روند اما بعد از مدتی کم‌کم راه رفتنشان به حالت عادی بازمی‌گردد. خشکی مفاصل بعد از یک دوره طولانی عدم ‌فعالیت، بسیار شایع است ولی به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول می‌کشد.

2- کاهش انطاف پذیری؛ به‌همین دلیل بیماران مبتلا به آرتروز نمی‌توانند به‌ راحتی مفاصل خود را خم و راست کنند و برای علامت بعدی هم می‌توان به درد در مفصل اشاره کرد. توصیه می‌شود کسانی که بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتما به پزشک مراجعه کنند.

بیماری آرتروز مفصلی از دیدگاه طب غربی:

در طب غربی دیدگاه دیگری برای بیماری آرتروز مفصلی بیان شده که ذیلا مطرح و بحث و نتیجه گیری میشوند:

نظریه طب غربی:

علت ایجاد این بیماری هنوز به ‌طور واضح شناخته نشده است ولی چند عامل وجود دارد که می‌تواند زمینه ‌ساز ابتلا به آرتروز باشد؛

1- سن بالا؛ که این بیماری معمولا در افراد بالای 40 سال دیده می‌شود.

2- جنس؛ چون آرتروز در خانم‌ها بیشتر از آقایان بروز می‌کند ولی دلیل آن هنوز به‌ درستی مشخص نشده است.

3- ناهنجاری ‌های مادر زادی استخوانی و یا صدمه به مفصل؛ آرتروز در ورزشکاران حرفه‌ای که مدام در معرض ضربه خوردن هستند بسیار شایع است مثلا در فوتبالیست‌ها. صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای آرتروز مهیا می‌کند.

1- سن بالا به تنهایی نمی تواند دلیل کافی برای آرتروز مفصلی باشد، چه بسا افراد مسن بسیاری که مبتلا نمی شوند.

2- بعلت اینکه طبع بانوان در مجموع سرد تر از آقایان است مصرف غذا های با طیع سرد در آنها زودتر اثر می کند.

3- اگر تغذیه مناسب باشد و کندروسیت ها بدرستی عمل کنند دلیلی برای بروز آرتروز مفصلی وجود ندارد. بخصوص در ورزشکاران که قوی تر نیز هستند.

آیا چاقی هم در ابتلا به آرتروز تأثیر دارد؟

نظریه طب غربی:

چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد. به ‌طور کلی هر چقدر وزن بالاتر باشد مفاصل بزرگ (مثل زانوها) باید بار و فشار بیشتری را تحمل کنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آنها بیشتر می‌شود. چاقی حتی احتمال بروز آرتروز در دست‌ها را هم افزایش می‌دهد.

توضیح و تحلیل دکتر اکبری:

علت اکثر اضافه وزن ها، کمبود انرژی پمپ های سدیم و پتاسیم در سطح سلول هاست، که بموجب احباس یون سدیم در داخل سلول ها، آب بداخل سلول ها وارد می شود. لذا اکثر چاقی ها از ورم سلولی است که در وب سایت دکتر اکبری بحث شده است.

این بیماری چه عوارضی دارد؟

نظریه طب غربی:

متأسفانه این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود و هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است اما با کمک برخی روش‌های درمانی می‌توان درد ناشی از این بیماری را کاهش داده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید. حدود یک سوم بیماران مبتلا به آرتروز ممکن است دچار ناتوانی‌های شدیدی شوند. گاهی درد و ناراحتی مفصل آنقدر شدید می‌شود که بیمار نمی‌تواند از آن مفصل استفاده کند. در موارد بسیار شدید آرتروز، جراحی تعویض مفصل توصیه می‌شود اما قبل از جراحی معمولا روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود که تا حد امکان کار به جراحی ختم نشود که یکی از آنها استراحت دادن به مفصل دردناک است. بیمار باید در هر ساعت دست کم ده دقیقه به مفصل خود استراحت بدهد و سعی کند تا حد امکان فعالیت‌های بدنی خود را طوری تنظیم کند که مفصل مبتلا کمتر فعال باشد.روش دیگر ورزش کردن است که باید حتما با نظارت و اجازه پزشک انجام شود تا مشکل مفصل را تشدید نکند یا باعث بروز درد جدیدی نشود. ورزش‌های سبک و مفرح مثل پیاده‌روی و شنا بیشتر توصیه می‌شوند. با ورزش کردن، عضلات اطراف مفاصل تقویت شده و ثبات مفصل افزایش پیدا می‌کند. البته ورزش کردن نباید باعث بروز درد در مفصل شود و اگر چنین اتفاقی رخ داد فورا ورزش را متوقف کرده. در افرادی که اضافه وزن دارند کم کردن وزن باید حتما مدنظر قرار گیرد. البته رژیم گرفتن و ورزش کردن برای کاهش وزن باید تحت نظر پزشک انجام شود. برای کاهش درد ناشی از آرتروز هم می‌توان از کیسه یخ استفاده کرد. در اغلب موارد پزشک برای بیمار داروهای ضد‌درد و ضد‌التهاب تجویز می‌کند که در کاهش درد مفصل مؤثر است.

توضیح و تحلیل دکتر اکبری:

اغلب اگر به مرحله ی آسیب غیر قابل برگشت وارد نشده باشد، با رعایت مثلث سلامت به تدریج بهبودی حاصل می گردد ولی با استراحت بیشتر مفصل بیمار و فیزیوتراپی بعلت تقویت عضلات دور مفاصل موافقم، اما استفاده از کیسه یخ بسیار مضر است و با انقباض عروق خونرسانی را مختل می نماید و بر عکس باد کش کردن، حجامت و زالو درمانی روی مفصل می تواند بعلت بهتر کردن خونرسانی مفصل و تحریک سیستم ایمنی، درد مفصل را بطور ریشه ای و اساسی حل نماید.  

نظریه طب غربی:

مهم‌ترین نکته برای بیماران مبتلا به آرتروز به ‌کارگیری روش‌هایی است که باعث کاهش درد و ناراحتی‌شان شود. مثل تمام بیماری ‌های دیگر، داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سالم مفید خواهد بود. بیمار باید به حد کافی مواد مورد نیاز بدن خود را از طریق غذا تامین کند چون اگر تغذیه نامناسب باشد بدن هم ضعیف می‌شود و به تبع آن مقابله با بیماری دشوارتر می‌شود. اگر پزشک برای شما داروی ضد درد تجویز کرده حتما سر وقت آن‌ را بخورید چون اگر درد شروع شود و بعد شما تازه مسکن مصرف کنید درد دیرتر و سخت‌تر کنترل می‌شود اما مصرف مرتب و طبق دستور پزشک باعث می‌شود شدت حملات درد کاهش یابد.

سعی کنید از مفصل بیمار خود کمتر کار بکشید. مثلا اگر مفاصل انگشتان یک خانم مشکل دارد بهتر است از کیفی استفاده کند که روی شانه می‌افتد نه کیفی که باید با انگشتان دائما در دست گرفته شود. اگر دست شما مشکل دارد سعی کنید برای برداشتن اجسام از دست سالم خود بیشتر استفاده کنید تا فشار کمتری روی مفصل دردناک وارد شود. بیمارانی که در مفصل زانو یا ران دچار مشکل هستند بهتر است در صورت صلاح دید پزشک از عصا موقع راه ‌رفتن استفاده کنند.

توضیح و تحلیل دکتر اکبری:

اتفاقا یکی از مهمترین علل مراجعه به طبیب و ترک روش های غلط در رژیم غذایی، همانا وجود درد است و لذا نباید با مصرف مسکن مرتب، درد را خاموش کرد وگر نه استفاده بی رویه از مفصل به علت بی دردی کاذب، آن مفصل را بیشتر تخریب می نماید ولی با رعایت تغذیه صحیح می توان بتدریج سلول ها را بحالت طبیعی باز گرداند.

دکتر حسن اکبری