همه چیز در باره ی چای سبز
سامان خالصی کارشناس ارشد تغذیه
چای سیاه و چای سبز هر دو از گیاه واحدی به دست می آیند (از گیاه Camellia sinensis). تفاوت در این است که برای تهیه چای سبز برگها را بخار داده ، گرد می کنند و سپس آنرا خشک می نمایند . ولی برای تهیه چای سیاه برگها خشک شده ، تخمیر شده، و در اثر اکسیداسیون مقداری از مواد آنتی اکسیدانی مفید چای از بین می رود.
ترکیب شیمیایی برگ چای :
مواد متشکله برگ چای عبارتند از مواد سلولزی ، مواد صمغی ، دکسترین ، پکتین ، مواد چربی ، مواد مومی ، نشاسته ، قند ، اسید گالیک ، اسید اگزالیک ، کورستین ، مواد پروتئینی ، الیاف ، مواد معدنی ، تانن ، کافئین یا تئین ، ترکیبات معطر و بالاخره دیاستاز.
مهم ترین ماده موثر در چای EGCG ) epigallocatechin gallate) نام دارد. کاتچین موجود در چای سبز آنتی اکسیدان بسیار خوبی بوده رادیکال های آزاد ایجاد شده در اثر متابولیسم سلول ها و نور آفتاب را خنثی می کند این ماده در چای سبز بسیار بیشتر از چای سیاه است.
به طور علمی ثابت شده این ماده جلوی تشکیل سلول های سرطانی را می گیرد. همچنین ثابت شده میزان مرگ سلول های پوست به دنبال تابش آفتاب را کاهش می دهد. همچنین مصرف چای میزان بروز واکنش های آلرژیک(حسایست زا) را کاهش می دهد.
کاهش و کنترول وزن:
چای سبز قادر است جذب روده ای گلوکز و چربی را کاهش دهد و به این وسیله باعث کاهش وزن در افرادی که چای سبز مصرف می کنند شود. وزن افرادی که چای سبز به طور مرتب مصرف می کنند 10 تا 18 درصد کم تر از افرادی است که چای سبز مصرف نمی کنند.
آرام بخش و رفع استرس:
این نوشیدنی گیاهی نوعی آرام بخش نیز محسوب می آید. با نوشیدن این چای سیستم عصبی بدن شما مقاوم تر شده، آرامش اعصاب و دوری از فشارهای عصبی را برای شما به ارمغان می آورد. از آنجایی که بسیاری از بیماری ها ارتباط مستقیم با استرس و سیستم عصبی دارند، نوشیدن این چای را می توان به نوعی داروی تمام بیماری ها نام برد
استحکام دندان ها:
این نوع چای حاوی ماده ای به نام فلورین (fluorine) است. فلورین سبب می شود تا ساختار داخلی دندان ها محکم شود و از پوسیدگی آن ها جلوگیری می کند. کاتچین چای سبز نتنها از تخمیر باکتری فساد دندان جلویری می نماید، بلکه خود باکتری فساد دندان را از بین می برد و همچنین چای سبز دارای فلورین طبیعی است و مانع پوسیدگی دندان می گردد. ماده فلور در چای سبز سبب تقویت و استحکام دندان می شود
نقش چای سبز در جلوگیری از مسمومیت غذایی:
جای سبز قدرت میکرب گشی دارد و از مسمومیت های غذایی جلوگیری می نماید. اغلب توصیه می شود برای درمان اسهال چای سبز غلیظ مصرف شود. گاتچین چای سبز یک ماده استریل کننده است که تعداد انواع باکتریهایی که موجب مسمومیت غذایی می شود از بین می برد و روی توکسینها (سموم) تولید شده باکتری اثر آنتی توکسین قوی دارد.
نقش چای سبز در کنترل فشار خون بالا:
چای سبز فشار خون بالا را کنترل می نماید. فشار خون بالا سبب بسته شدن رگها و تصلب شراین و سکته قلبی و دیگر بیماریهای قلبی و عروقی می گردد. هنوز علت فشار خون بالا کاملا مشخص نشده، اما یک ماده شیمیایی به نام آنجیوتنسین (Angiotensinin 2) نقش عمده ای در فشار خون بالا دارد. کاتچین چای سبز از فعالت آنزیم تولید آنجیوتنسین 2 جلوگیری می کند.به منظور جلوگیری از فشار خون بالا روزانه چای سبز مصرف شود.
حفاظت از قلب:
کاتچین موجود در چای سبز می تواند مرگ سلول ها را پس از حمله قلبی یا سکته کاهش دهد. دانشمندان اعلام کردند: ماده شیمیایی موجود در چای سبز مانع از فعالیت پروتئینی به نام "استات یک" می شود که پس از رویدادهای استرس آمیز نظیر حمله قلبی یا سکته در درون سلول فعال می گردد. کاتچین روند بهبود سلول های قلبی را سرعت می بخشد و موجب کاهش صدمه به آن می شود. از طرفی یکی از عوامل اصلی امراض و حمله های قلبی، وجود کلسترول بالا در خون انسان است. چای سبز علاوه بر داشتن ویتامین های A و C (آنتی اکسیدان های قوی)، باعث کاهش کلسترول در خون نیز می گردد که این موضوع خطر احتمال حمله قلبی و امراضی از این قبیل را پایین می آورد.
کاهش تری گلیسیرید:
کاتچین موجود در چای سبز، فعالیت آنزیم لیپاز را (آنزیم مسئول هضم چربی ها) در لوزالمعده مهار می کند، در نتیجه، شکستن چربی با سرعت بسیار کمی صورت می گیرد و چربی خون با سرعت کمی بالا می رود. با توجه به این که افزایش تری گلیسیرید خون بعد از مصرف هر وعده غذایی یک عامل خطر در بروز بیماری قلبی است ، مصرف چای سبز در بین وعده های غذایی روشی مناسب جهت کاهش تری گلیسیرید خون است.
جلوگیری از دیابت:
چای سبز قادر است از عوارض ناشی از دیابت مانند آب مروارید و بیماری های کلیوی به طور معجزه آسایی جلوگیری کند. چای سبز با مهار کردن فعالیت آنزیم آمیلاز بزاق و روده که مسئول هضم نشاسته است، باعث می شود که نشاسته با سرعت آهسته تری بشکند و در نتیجه قند خون با سرعت کمی بالا برود
پیشگیری از بیماری های ایمنی خودکار بدن:
پژوهش گران اعلام کردند مصرف چای سبز از ابتلا به بیماری های ایمنی خودکار بدن جلوگیری می کند چای سبز از گسترش آنتی ژن هایی که می توانند موجب تحریک ایمنی بدن شوند جلوگیری می کند. نتایج تحقیقات حاکی از آن است وجود ماده ای موسوم به EGCG (کاتچین) در چای سبز باعث متوقف شدن التهاب و تاثیرات آن بر روی پوست و سلول های مترشحه بزاق می شوند.
طریقه دم کردن چای سبز:
به ازای هر فنجان آب یک قاشق مرباخوری چای سبز یا یک کیسه ی چای سبز آماده استفاده می شود. آب به هیچ عنوان نباید در حال جوشیدن باشد. حرارت بالا باعث از بین رفتن آنتی اکسیدان های چای سبز می شود.
موارد منع مصرف:
اعتقاد بر آنست که قبل و بعد از دریافت فرآورده‌های آهن و در شیرخواران نباید از چای سبز یا ترکیبات پلی فنول آن استفاده نمود. نوشیدن روزانه سه لیوان چای سبز (حاوی سه گرم مواد حل شدنی) یا روزانه 300 تا 400 میلی گرم عصاره استاندارد چای سبز (عصاره‌ها باید حاوی 80 درصد پلی فنول‌ها و 55 درصد اپی گالوکزچین) مفید است. مصرف بیش از حد کافئین که در چای سبز و بعضی از عصاره های آن وجود دارد در بعضی از افراد باعث علائمی مانند عصبانیت، بیخوابی و بیقراری میشود.
تداخلات دارویی:
چای سبز باعث افزایش اثر متی سیلین و بنزیل پنی سیلین شده، تشدید اثر آسپیرین و سایر داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین را دارد (ویتامین K موجود در چای سبز میتواند بر ضد اثرات وارفارین عمل نماید).
