سندرم متابولیک جیست؟

سندرم متابولیک (Metabolic syndrome) به مجموعه‌ای از شرایط گفته می‌شود که عبارت هستند از: فشار خون بالا، سطوح افزایش یافتهٔ انسولین در خون، چربی انباشتهٔ اضافی در اطراف شکم و سطوح افزایش یافتهٔ چربی خون، بنابه گفتهٔ محققان سندروم متابولیک گروهی از عوامل خطر شامل چربی دور کمر، چاقی شکمی، فشارخون بالا، دیابت، تری گلیسیرید بالا و HDL (چربی خوب) پایین است که با هم رخ می‌دهند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را افزایش می‌دهند.[۱]

در بسیاری از موارد سندروم متابولیک، اکثریت این شرایط، همزمان با هم وجود دارند و ریسک ابتلا به بیماری قلبی، سکته و دیابت را افزایش می‌دهند. داشتن تنها یکی از شرایط ذکر شده دال بر ابتلا به سندرم متابولیک نیست ولی می‌تواند منجر به ابتلا به بیماری‌های جدی دیگری شود.

همهٔ صاحب نظران بر سر تعریف سندرم متابولیک توافق ندارند. برخی از پزشکان این دسته از عوامل خطر، را به اسامی مختلف، از جمله سندرم X و سندرم مقاومت به انسولین نامیده‌اند.

(درمان از طریق تغییر شیوه زندگی)

تحت کنترل در آوردن تمامی فاکتورهای خطر سندرم متابولیک کار دشواری است ولی از طریق تغییر سبک زندگی و نیز در برخی موارد از طریق دارو درمانی می‌توان اجزای این سندرم را بهبود بخشید. داشتن فعالیت بدنی روزانه، کاهش وزن و ترک سیگار تغییراتی هستند که می‌توانند به کاهش فشار خون و تعادل سطوح قند و چربی خون کمک کنند. این تغییرات راه کارهایی در جهت کاهش میزان خطر سندرم متابولیک هستند.

۱_فعالیت بدنی

پزشکان به ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی روزانه با شدت متوسط را توصیه می‌کنند. به عنوان مثال می‌توانید به این میزان پیاده‌روی تند داشته باشید. در شروع ورزش و فعالیت بدنی باید توجه داشته باشید که حتماً درباره میزان و شدت آن با پزشک خود مشورت نمایید. تصور ایده‌آل برای انجام ورزش سنگین در فردی که سال‌ها بدون تحرک بوده‌است علاوه بر آن که غیر منطقی و نشدنی است بلکه می‌تواند عوارض جبران ناپذیری داشته باشد. نکته دیگر در میزان فعالیت بدنی آن است که برای تغییر وزن و نیز در افرادی که سال‌ها رژیم‌های یویویی گرفته‌اند شاید نیاز به افزایش زمان فعالیت بدنی تا حداقل یک ساعت در روز باشد.

۲- کاهش وزن

با کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن، سطح انسولین و فشار خون کاهش می‌یابد و بدین ترتیب ریسک ابتلا به دیابت نیز کاهش می‌یابد. اگر شما از افزایش وزن بی‌رویه رنج می‌برید و ده‌ها کیلو گرم با وزن مطلوب خود فاصله دارید ناامید نشوید چرا که حتی کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی از وزن بدن به کاهش سطوح انسولین و فشار خون کمک کرده و ریسک ابتلا به بیماری دیابت را نیز کاهش می‌دهد.

۳- رژیم غذایی سالم

رژیم غذایی توصیه شده برای کنترل فشار خون بالا و رژیم غذایی مدیترانه‌ای همچون بسیاری از رژیم‌های غذایی سالم دیگر، علاوه بر کاهش وزن، مزیت‌های بسیار دیگری را برای سلامتی فرد به همراه می‌آورند. این رژیم‌ها بر مصرف میوه، سبزیجات، ماهی و غلات کامل و سبوس دار تمرکز دارند و در آن‌ها مصرف چربی‌های ناسالم محدود شده‌است. پیش از آن که رژیم غذایی سرخودی را شروع کنید با پزشک خود در رابطه با شروع یک رژیم غذایی سالم مشورت کنید. توصیه می‌شود که غذاهای پُرفیبر بخورید و غلات آماده، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات همواره در سبد غذایی شما وجود داشته باشند. این مواد غذایی غنی از فیبر هستند در نتیجه مصرف آن‌ها سطوح انسولین را کاهش می‌دهد.

۴-ترک سیگار

استعمال دخانیات، مقاومت به انسولین را افزایش داده و پیامدهای ناشی از سندرم متابولیک را افزایش می‌دهد. در رابطه با ترک سیگار از پزشک خود کمک بگیرید. همان طور که گفته شد استعمال دخانیات مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد و منجر به وخیم تر شدن عوارض ناشی از سندرم متابولیک می‌گردد. بر خلاف تصور خیلی از افراد که فکر می‌کنند سیگار باعث لاغری می‌شود ولی حتی در افراد لاغر نیز زمینهٔ بروز چاقی شکمی و مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد؛ علاوه بر آن که در طولانی مدت سیگار می‌تواند منجر به چاقی گردد؛ لذا برای ترک سیگار اقدام نمایید.

برای آن که بتوانید بر میزان کاهش وزن، سطوح قند خون، کلسترول خون و فشار خون کنترل داشته باشد باید با پزشک خود مشاوره نمایید و بر روند تغییرات آن‌ها نظارت داشته باشد و بدین طریق مطمئن خواهید شد که تغییر و تعدیل سبک زندگی موثر بوده‌است. اگر از طریق سبک زندگی و تغییر عادات نتوانید به هدف بهبود سندرم متابولیک برسید، در این صورت پزشک از دارو جهت کاهش فشار خون، کلسترول خون و وزن استفاده خواهد کرد.

چربی خون و تری گلیسیرید بالا

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com/

زمانی که مقادیر تری گلیسیرید تان خیلی بالا باشد، ممکن است هیچ گونه علایم مرتبطی در شما دیده نشود. این یک مشکل "خاموش" است، که می تواند آهسته آهسته موجب بروز اختلالات بزرگی از قبیل حمله های قلبی و یا سکته شود. پس اگر مدت زمان زیادی از آخرین آزمایش خون تان می گذرد حتماً برای ارزیابی مقادیر چربی های خونتان آزمایش دهید. در صورت بالا بودن مقادیر تری گلیسیریدتان، برنامه ی غذایی و عادات خود را تغییر دهید تا از ابتلا به بیماری ها در امان بمانید.

در صورتی که افزایش مقادیر تری گلیسیرید در شما ثابت شده است، بدانید که خوردن قرص تنها راه حل درمانی شما نخواهد بود. به عقب برگردید، ببینید کدام عادات تان موجب افزایش مقادیر تری گلیسیرید شما شده است؛ دریافت زیاد چربی های اشباع یا ترانس؟ ورزش نکردن و عدم تحرک؟ و ... آیا این عادات را تغییر داده اید؟ یا این که برای کاهش مقادیر تری گلیسیریدتان تنها به دارو درمانی اکتفا نموده اید؟ از امروز تصمیم بگیرید برای بهبود کیفیت زندگی خود، شیوه زندگی را تغییر دهید.

تری گلیسیرید چیست؟

تری گلیسیرید، رایج ترین نوع چربی در بدن است. از طریق غذا وارد بدن می شود، علاوه بر این مقداری از آن در بدن نیز ساخته می شود. باید توجه داشته باشید در شرایطی که مقادیر کلسترول تام بدن بالاست یا مقادیر HDL  خون تان کم است، مبتلا به دیابت یا پری دیابتی هستید یا این که فشار خون تان بالا است، معمولاً تری گلیسیریدتان نیز بالا است. افزایش وزن و افزایش دور کمر نیز می تواند با افزایش مقادیر تری گلیسیرید همراه باشد. حال چرا در سالهای اخیر افزایش تری گلیسرید خون اهمیت بیشتری یافته است. در ادامه برخی از عارضه های ناشی از تری گلیسیرید بالا را مرور خواهیم کرد.

حمله قلبی و خطر سکته

مقادیر بالای تری گلیسیرید می تواند خطر بروز حمله و سکته قلبی را نسبت به افراد دارای مقادیر طبیعی آن تا 4 برابر افزایش دهد. کیفیت زندگی تان تا چه اندازه برایتان اهمیت دارد؟ تصمیم با شما است. پس از همین امروز برای کاهش مقادیر تری گلیسریدتان به طور جدی اقدام کنید.

دیابت نوع 2

مقادیر بالای تری گلیسیرید یکی از علایم ابتلا به مقاومت به انسولین است. بدین معنا که بدن شما نمی تواند از انسولین استفاده کند ( هورمونی که قند خون را کنترل می کند). هنگامی که انسولین نتواند عملکرد خود را انجام دهد، گلوگز وارد سلول ها نمی شود. به همین دلیل مقادیر قند خون افزایش می یابد و در نهایت موجب بروز دیابت نوع 2 می شود. ابتلا به دیابت، خطر بروز بیماری ها و حمله های قلبی را افزایش می دهد که با مقادیر تری گلیسیرید بالا ارتباط دارد. دیابت های درمان نشده یکی از معضل های اصلی سلامتی است. برای کنترل این عارضه، شما باید هر چه که می خورید را پایش کنید، قند خون تان را کنترل کنید، ورزش کنید، اضافه وزنتان را کم کنید و دارو بخورید. ولی، متأسفانه ما اغلب مورد آخر یعنی دارو درمانی را بیشتر می پسندیم.

جالب این جاست که بسیاری از افراد نمی دانند که مبتلا به دیابت، به ویژه پردیابت هستند، و شاید زمانی پی به این عارضه ببرند که زمانی از ابتلا به آن سپری شده باشد. بنابراین، کنترل مقادیر تری گلیسیرید یکی از راهبردهای مهم در درمان دیابت است.

اختلالات کبدی و پانکراس

اگر مقادیر تری گلیسیریدتان "خیلی بالاست"- بالای 500 میلی گرم در لیتر- به التهاب پانکراس مبتلا خواهید شد و احتمال ابتلا به بیماری های کبدی در شما چندین برابر می شود. التهاب پانکراس ( پانکراتیت) می تواند موجب آسیب زودگذر بافتی شود و با علایمی از قبیل درد شدید شکمی همراه است.

در صورت داشتن  مقادیر خیلی زیاد تری گلیسیرید احتمال ابتلا به بیماری کبدی نیز در شما افزایش می یابد، این قبیل بیماری ها اغلب بدون علایم هستند و در نهایت می توانند به سیروز کبدی منجر شوند، که موجب افت عملکرد مطلوب کبد خواهد شد.

سندرم متابولیک

داشتن مقادیر بالای تری گلیسیرید و نیز مقادیر غیر طبیعی کلسترول شما را در معرض ابتلا به بیماری قلبی قرار خواهد داد، و ممکن است سایر عوامل خطر از قبیل؛ مقادیر بالای قند خون، فشار خون و چربی شکمی را نیز داشته باشد. اگر شما سه عامل خطر از 5 عامل نام برده شده را داشته باشید- برای مثال؛ تری گلیسیرید بالا، کلسترول خوب کم (HDL)، و فشار خون بالا- شما به سندرم متابولیک مبتلا هستید. در واقع می توان گفت که این شرایط بیماری نیست بلکه مجموعه ای از عوامل خطر است که بزودی شما را بیمار خواهد کرد. یعنی، پیامی است برای افزایش شانس ابتلا به بیماری های قلبی در شما، نسبت به افرادی که این عوامل خطر را ندارند. ابتلا به سندرم متابولیک خطر ابتلا به دیابت را 5 برابر افزایش می دهد.

مقادیر طبیعی تری گلیسیرید چقدر است؟

معمولاً توصیه می شود که مقادیر تری گلیسیرید کمتر یا مساوی 150 میلی گرم در دسی لیتر باشد، با وجود این، انجمن قلب آمریکا پیشنهاد می کند که بهتر است مقدار آن کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد.

مطالب پیشنهادی
چه ورزش هایی سلامت کودکان را تامین می کند؟
ورزش چگونه در درمان و پیشگیری از سرطان سینه زنان کمک می کند؟

چگونه عملکرد فیزیولوژیکی و روانی میانسالان افزایش می یابد؟
تکنیک های توان بخشی ورزشی در بیماران مبتلا به آسم

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان