نقش مرد در بارداری

علم پزشکی به مردان توصیه می‌کند که پیش از اقدام برای باردار شدن زن، یک سری نکات مهم را رعایت کند تا کیفیت بارداری و سلامت نوزادی که در ادامه به دنیا می‌آید در بالاترین حد خود قرار داشته باشد.

باید گفت دو عامل اصلی در تولد نوزاد نقش دارند. اگرچه زن ۹ ماه بارداری را تحمل کرده و در نهایت نوزاد را به دنیا می‌آورد اما مرد هم نقش خاص و غیرقابل انکار خود در این فرآیند را دارد. برای یک بارداری خوب و کامل، اسپرم باید در سلامت کامل بوده و در عین حال آنقدر قوی باشد که بتواند به تخم نفوذ کند. در این فرآیند مرد به مرحله انزال می‌رسد که همراه با آن جریانی از میلیون‌ها اسپرم راهی رحم می‌شود. این اسپرم‌ها باید از نظر ساختاری سالم و کاملا سرحال باشند تا در نهایت بارداری مورد نظر آن هم در سطحی عالی صورت گیرد. بروز هر مشکلی در هر یک از این مراحل موجب بروز اختلال در فرآیند باروری می‌شود.

فاکتورهای مختلفی در این میان تأثیرگذار هستند که از ویژگی‌های ژنتیکی گرفته تا سبک زندگی و تغییرات هورمونی، همه در این مراحل نقش اساسی را ایفا می‌کنند. از این رو هر یک از این موارد در بارور بودن مرد و قدرت و سلامت اسپرم او مؤثر هستند. دقیقا به همین دلیل است که متخصصان علوم باروری تعیین یک عامل اصلی برای عدم بارور بودن مرد را کاری دشوار می‌دانند.

نخستین توصیه به مردان برای اینکه باروری اسپرم آنها در بالاترین حد خود باشد این است که رویه شادی را در زندگی دنبال کنند. درحقیقت مردی که زندگی سالمی از بعد روانی و بهداشتی داشته باشد و در ادامه فرآیند بارورسازی زن را به بهترین نحو ممکن انجام دهد، هیچ مشکلی در شکل‌دهی به یک بارداری بی‌عیب و نقص نخواهد داشت.

یک ایراد اساسی که می‌توان به بسیاری از زنان و مردانی گرفت که به فکر بچه‌دار شدن هستند این است که فکر می‌کنند فرآیند لقاح را باید تا زمان مناسب متوقف سازند. در حقیقت بسیاری از زوج‌های جوان با این خیال اشتباه و برای به حداکثر رساندن شانس بارداری و انجام بهتر عملیات لقاح است، تا زمان مورد نظرشان رابطه جنسی با یکدیگر برقرار نمی‌کنند. این اشتباه از زمانی آغاز می‌شود که زوج رابطه جنسی خود را صرفا متمرکز و مرتبط با باردار شدن تصور می‌کنند. از این رو است که یکی از عوامل ناباروری در مردان و زنان عدم برقراری رابطه جنسی مرتب و پیوسته عنوان می‌شود.

پیش از آشنایی با بهترین روش‌ها جهت انجام رابطه جنسی منتهی به لقاح، آشنایی با سیستم تناسلی مرد کمک زیادی به زوج می‌کند. درحقیقت با این کار با فرآیند تولید اسپرم در مرد و در ادامه مراحل بارورسازی تخم آشنا می‌شویم. سیستم تناسلی مرد شامل بیضه است که تستوسترون و اسپرم تولید می‌کند. برآورد می‌شود که تولید اسپرم ۷۲ روز به طول می‌انجامد. اسپرم‌های تولید شده در ادامه در بخش خارجی بیضه‌ها ذخیره‌سازی می‌شوند. این ذخیره‌سازی بین ۱۵ تا ۲۵ روز صورت می‌گیرد و در این مدت بالغ شده و به سطحی می‌رسند که به نوعی توانایی شناور شدن و حرکت را پیدا می‌کنند.

پس از آنکه مرد به مرحله انزال می‌رسد، اسپرم‌ها از مجاری آلت تناسیلی حرکت کرده و به خروجی آن می‌رسند. در این میان نباید از نقش غده پروستات غافل شد که با تولید مایعی مناسب و حیاتی، شرایط لازم برای شناور شدن اسپرم‌ها را فراهم می‌کند. در ادامه این فرآیند، اسپرم‌ها وارد اندامی از زن به نام «گردن رحم» می‌شوند. پس از آن رحم و در نهایت لوله ‌فالوپی یا همان لوله‌های رحمی مقصد نهایی اسپرم‌ها خواهند بود. درصورتی که در این نواحی تخمی وجود داشته باشد عملیات بارورسازی آن پیش از راهی شدن به سوی فضای اصلی رحم و شروع رشد آن، آغاز می‌گردد.

تأثیر کاهش وزن مرد در کیفیت باروری

مطالعات پزشکی نشان می‌دهد در زوج‌هایی که مرد دارای اضافه وزن بوده و حتی در شرایط بدتر، «چاق» قلمداد می‌شود و در نقطه مقابل، زن در وضعیت عادی قرار دارد، فرآیند آبستن شدن زن نسبت به سایر زوج‌هایی که هیچ یک اضافه وزن ندارند طولانی‌تر صورت می‌گیرد. همچنین برخی تحقیقات نشان داده است که اضافه وزن و در مرحله بدتر آن که به چاقی منجر می‌شود، قدرت اسپرم‌ها و در کل میزان باروری مردان را تحت تأثیر قرار داده و کاهش می‌دهد. تأثیر اصلی این وضعیت چیزی نیست جز شمار کمتر اسپرم‌ها و همچنین افت توانایی آنها در شناور بودن. حتی برخی از این مطالعات ثابت کرده که DNA اسپرم مردان چاق دارای آسیب‌هایی است که نتیجه نهایی آن عدم باروری است.

توصیه جدی به مردان

به خاطر داشته باشید اضافه وزن و چاقی تنها زندگی شخصی شما را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد بلکه برای این دسته از مردان، پدر شدن در بسیاری از موارد به یک آرزوی سخت و حتی دست نیافتنی تبدیل می‌شود. تحقیقات نشان داده تجمع زیاد چربی‌ها در بخش‌های مختلف بدن مردان چاق با ایجاد تغییرات نامشخص در تستوسترون و سایر هورمون‌های مرتبط با باروری مردان در ارتباط است

تأثیر تغذیه در باروری مردان

بسیاری از کارشناسان تغذیه و متخصصان درمان ناباروری به این نکته اشاره می‌کنند که نقش تغذیه در بارور شدن مردان چندان روشن نیست. جدای از اینکه علوم جدید هنوز نتوانسته پاسخی مناسب برای این معما پیدا کند اما منطق حکم می‌کند که مردانی که به فکر پدر شدن هستند به مراتب باید نسبت به سایر مردان تغذیه باکیفیت‌تری داشته باشند و در رژیم غذایی روزمره شان از طیف متنوعی از گروه‌های غذایی میوه جات و سبزیجات که منابع غنی از ویتامین‌ها و فیبرها به شمار می‌آیند استفاده کنند.

ثابت شده که میوه‌ها از جمله منابع غذایی ارزشمندی هستند که انبوهی از آنتی اکسیدان‌ها را در خود دارند که می‌توانند به تولید هرچه باکیفیت‌تر اسپرم کمک کنند و البته کاملا بدیهی است که اسپرم سالم یعنی شانس بالای باروری. همچنین مردان باید بیشتر از غذایی استفاده کنند که سرشار از فیبر هستند.

اهمیت کنترل همیشگی فشار خون و دیابت در مردان

پزشکان توصیه می‌کنند که با زیر نظر قرار دادن همیشگی ناراحتی‌های پزشکی نظیر فشار خون بالا و دیابت، شانس مردان برای به حداکثر رساندن شانسشان در بارورسازی تخم افزایش چشم‌گیری پیدا می‌کند. حتی ثابت شده که بیماری «فیبروز کیسه‌ای» که طی آن رگ‌های بیضه بزرگ‌تر شده و در نتیجه با گرم‌تر شدن آن، اسپرم‌ها به سرعت از بین می‌روند نیز باروری مردان را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

به خاطر داشته باشید حالات روحی نظیر افسردگی، اضطراب و فاکتورهای دیگری نظیر دردهای مزمن و پروستات دارای عملکرد ناقص تأثیر منفی در بارور شدن مردان دارد. حتی بسیاری از کارشناسان استفاده از مکمل‌های تستستورون را نیز در کاهش قدرت باروری مردان تأثیرگذار می‌دانند زیرا ثابت شده که این مکمل‌ها سطح تولید چنین هورمون حیاتی برای باروری در مردان را کاهش می‌دهد. در عین حال برخی تحقیقات نشان داده‌اند که یک سری از داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی (که برای درمان سرطان به کار برده می‌شود) نیز می‌تواند به نابارور شدن دائمی مردان منجر شود. به همین دلیل به مردانی که به پزشک متخصص باروری مراجعه می‌کنند توصیه می‌شود تمامی این موارد را به اطلاع وی برسانند.

انجام حرکات متناسب و پیوسته ورزشی

از نظر علمی ثابت شده افرادی (مردانی) که بیشتر ورزش می‌کنند و در عین حال انجام حرکات ورزشی را با پیوستگی و نظم بیشتری دنبال می‌کنند کمتر دچار استرس شده و همواره حس بهتری نسبت به خود دارند. البته باز هم باید به رعایت چند نکته مهم توجه ویژه داشت. بر اساس برخی مطالعات پزشکی صورت گرفته بر روی طیف گسترده‌ای از مردان که در سن مناسب برای پدر شدن قرار دارند، ورزش‌های سنگین و طاقت‌فرسایی نظیر دویدن‌های طولانی مدت و یکسری (نظیر شرکت در دوی ماراتن) و ورزش‌های سه گانه احتمالا برای قدرت باروری مردان آسیب رسان هستند.

بلایی که سیگار بر سر اسپرم‌ها می‌آورد

اگردرخصوص ارتباط دوچرخه‌سواری و انجام حرکات ورزشی و حتی نوع تغذیه با باروری در مردان شک و تردیدهایی وجود داشته باشد اما حداقل درخصوص سیگار کشیدن خبری از تردید نیست. تحقیقات وسیعی نشان داده است که استعمال سیگار با افت کیفیت اسپرم‌ها در ارتباط مستقیم است به طوری که مشخص شده مردانی که سیگار می‌کشند اسپرم‌های کمتر و کم تحرک تری نسبت به سایر مردان دارند. همچنین اسپرم آنها شکل و شمایل متفاوت و عجیبی در مقایسه با اسپرم مردانی دارد که مواد دخانی استعمال نمی‌کنند. البته تأثیر استعمال سیگار بر قدرت اسپرم در بارورسازی تخم نیز ثابت شده است.