بازی هایی برای یک سالگی نوزادان

مغز نوزادان برخلاف سایر قسمت‌های بدن آن‌ها که در هنگام تولد کامل است در زمان تولد هنوز به رشد کامل نرسیده است و این رشد در سال‌های اولیه پس از تولد ادامه می‌یابد . مغز نوزادان نیازمند تجربه‌های فراوان نیست تا بتواند ارتباط بین سلول‌های مرزی خود را افزایش دهد و به تدریج رشد کند. هر قدر تجارب اولیه کودک بیشتر باشد کانال‌های ارتباطی بین سلول‌های مغزی بود افزایش می‌یابد . توانمندی، خلاقیت، هوش و سایر عملکردهای ذهنی هر فردی وابسته به تجربه های نخستین سالهای دوران کودکی اوست.

ارتباطات و فعالیت‌های بین والد و نوزاد برای رشد مغز بسیار مهم و اساسی است. پیوندهای ارتباطی بین سلول‌های مغز به وسیله آن چه که کودکان می‌بینند، می‌شنوند، لمس می‌کنند، بوکنند و می‌چشند در طول سال های اول زندگی تقویت می‌شود. محیطی که کودکان در آن پرورش پیدا می‌کنند اگرمحرک‌های محیطی مناسب را دارا باشد باعث تکامل بیشتر مغز کودکان می‌شود. محیط‌هایی که از نظر محرک‌های حسی ضعیف هستند یعنی از حداقل وسایل سمعی، بصری و لمسی برخوردارند باعث می‌شود تأثیر چشمگیری در عدم رشد مغزی کودکان دارند. این اصل مهم را باید به‌خاطر داشته باشیم که تجربه‌های حسی زیاد در سال‌های اولیه کودکی باعث رشد و پرورش مغز می‌شود. تحقیقات علمی نشان می‌دهد موش‌هایی که در قفسه‌های پر از اسباب بازی بزرگ می‌شوند، نسبت به آن دسته از موش‌هایی که در قفس‌های خالی بزرگ می‌شوند دارای مغز تکامل یافته طریق هستند. 

بازی‌های حسی به کودکان کمک می‌کند تا پیوندهای بیشتری بین سلول‌های مغزی آن‌ها ایجاد شود. به‌کارگیری هر یک از حواس پنج‌گانه باعث می‌شود تا بخش مربوط به آن حس در مغز از تکامل بیشتری برخوردار شود بنابراین لازم است تا کلیه حواس کودک به وسیله بازی‌های گوناگون تقویت و پرورش داده شود. بازی‌هایی که در این کتاب به آن‌ها اشاره می‌کنیم به طور متعادل حواس بساوایی، بینایی، شنوایی، بویایی و چشایی کودکان را تحریک می‌کند. این بازی‌ها، متناسب با سن کودک تهیه شده است .   

بازی های یک­سالگی

بازی شماره 1

نام بازی :  صورت من

مناسب سن : 2 تا 6 ماهگی

وسایل مورد نیاز : ندارد

هدف : ایجاد تجربۀ توجه انتخابی در کودک، تقویت حس بینایی و شنوایی، تقویت ماهیچه های حرکتی چشم  

 توضیحات علمی:

کودکان در ماه‌های اولیه تولد از میدان بینایی محدودی برخوردارند . به دلیل همین محدودیت میدان دید، کودک در هنگام تغذیه از مادرت، بیشتر متوجه چهرة مادر می‌باشد . در ماه‌های نخستین او نمی‌تواند جزئیات صورت را ببیند اما به شکل کلی صورت توجه می‌کند . بنابراین در این ماه خواه نگاه‌کردن به صورت انسان‌ها برای نوزادان  بسیار جالب توجه می‌باشد و نوزادان به طور غریزی علاقه‌مند هستند تا به چهره انسان‌ها نگاه کنند. نگاه کردن به چهره بزرگ‌سالان را می‌توان جزو اولین تجربه‌های توجه انتخابی برای نوزادان تازه متولد شده دانست. نوزادان در این سن نمی‌تواند تفاوت بین زمین و دستی راه تشخیص دهند. آنها درکی مبهم و کلی از چهرۀ مادرشان دارند. در هنگام شیر خوردن سر کودک ثابت می‌باشد اما سر مادر هرازچندگاهی تکان می‌خورد و به اطراف می‌چرخد از اینجا این عمل باعث می‌شود تا کودک به چهره مادر توجه کند . تحقیقات نشان می‌دهد که نوزادان هنگام که به صورت مادرشان نگاه می‌کنند تمرکز بیشتری دارند بنابراین وقتی شما سرتان را نزدیک نوزاد می‌برید و کمی به اطراف تکان می‌دهید باعث جلب توجه نوزاد می‌شود .

روش اجرا:

مرحله 1 : در حالی که کودک به پشت روی زمین خوابیده است ، صورت خود را مقابل صورت نوزاد قرار دهید. فاصله صورت شما تا صورت نوزاد باید بین 25 تا 35 سانتی متر باشد. یعنی فاصله‌ای که نوزاد در هنگام شیر خوردن با صورت مادر دارد. طبق مطالب پیشین هنگامی که شما در این فاصله سر تان را تکان می‌دهید(سر را کمی بالا و پایین حرکت می دهید) توجه نوزاد را به خود جلب می‌کنید. هنگامی که متوجه شدید کودک چشم‌هایش را گشوده و به شما توجه می‌کند به وسیله کلام یا صداهای مختلف او را تشویق کنید. برای این کار می‌توانید نام او را صدا بزنید یا با او حرف بزنید. مثلاً بگویید ، سلام قشنگم، سلام گلم، خوبی عزیزم، داری به کی نگاه می کنی؟ مامان رو می بینی؟ و ... به خاطر داشته باشید که کلام شما هم باعث جلب توجه بیشتر کودک می‌شود. شما می‌توانید از اصوات مختلف یا صدای حیوانات وغیره نیز استفاده کنید اما به یاد داشته باشید که همیشه این کار را انجام ندهید. مطالبی را که می‌گویید به طور کامل و درست ادا کنید تا گوش کودک شما در این تمرین ها با اصوات و زبان گفتاری آشنا شود.

مرحله 2 : در این مرحله مانند مرحله دوم عمل می‌کنید اما به آرامی صورت خود را به سمت چپ و به سمت راست حرکت می‌دهید و در حالی که حرکت می‌کنید نوزاد را به آرامی صدا می‌زنید یا بروز صحبت می‌کنید. در اینجا سعی کنید حرکت سر شما به آرامی صورت بگیرد تا کودک بتواند با چرخش سر زیاد با چشم‌هایش حرکت شما را دنبال کند . در ابتدا این حرکت را به صورت افقی و از راست به چپ یا از چپ به راست انجام دهید. در مراحل بعد می‌توانید این حرکت را به صورت عمودی از پایین به بالا در محدوده ای که کودک بتواند به راحتی شما را ببیند انجام رسید مثلاً سر خود را وجود 20 تا 30 سانتی‌متر جابه‌جا کنید. تشویق‌های کلامی را در هنگام جابجایی سرخود فراموش نکنید و با کودک صحبت کنید. این بازی را می‌توانید حدود یک تا دو دقیقه انجام دهید، اما حد نهایی آن زمانی است که کودک از این کار خسته شده و توجه خود را از دست بدهد. زمانی که احساس کردید کودک بی‌حوصله شده است، پیچ و تاب می‌خورد و در جای خودش می‌لولد، بازی را متوقف کنید. معمولاً کودکان پس از کمی استراحت مجدداً با علاقه به این کار می‌پردازند.

بازی شماره 2

نام بازی :  زبان مامان، زبان بابا

مناسب سن : 3 تا 6 ماهگی

وسایل مورد نیاز : ندارد

هدف : کنترل برعملکرد های ارادی،  قدرت کنترل زبان 

توضیحات علمی:

در ماههای نخستین تولد، کودک هنوز درک واضحی از خود ندارد. فعالیت های بدنی مابین عملکرد ارادی و غیر ارادی می باشد. همچنین کودک نمی داند که برخی از صداها و حرکات دست و پاهایش توسط خودش انجام می شود. به‌تدریج کودک متوجه نوعی خودآگاهی می گردد و در می یابد که این خود اوست که برخی از فعالیت‌ها را انجام می‌دهد و برخی از صداها را تولید می‌کند. نوزادان به‌تدریج یاد می‌گیرند که حرکات آگاهانه و ارادی انجام دهند. مثلاً آن‌ها در ابتدا هر دودست و هر دو پای خود را با همدیگر تکان می‌دهند، سپس به مرور زمان توانایی حرکت ‌یک بخش از بدن خود را بدون حرکتِ قرینۀ بخش دیگر انجام می دهند. به تدریج حرکات ارادی آن‌ها بر تک‌تک ماهیچه‌های بدن افزایش می‌یابد. این تسلط باعث می شود که کودک در سن دو سالگی به این درک برسد که می تواند تا رسیدن به دستشویی خودش را کنترل کند. شروع یادگیری کنترل بر عضلات و اندام را می توان از همین زمان کودکی آموزش داد.

روش اجرا:

هر چیزی که حرکت داشته باشد، تغییری در آن ایجاد شود، ظاهر یا پنهان شود و … باعث جلب توجه نوزاد می‌گردد. صورت خود را در فاصله 20 تا 30 سانتی‌متری صورت نوزاد قرار دهید. به وسیله خندیدند، صدا درآوردن، صحبت کردن با کودک یا نام بردن اسم او توجه کودک را به خود جلب نمایید. وقتی متوجه شدید که کودک به صورت شما نگاه می‌کند زبان خود را بیرون بیاورید و آن را تکان بدهید . می‌توانید زبانتان را بیرون بیاورید و بعد از مدتی آن را پنهان کنید. یا می‌توانید آن را به سمت چپ و راست تکان بدهید. سعی کنید در هنگام اجرای این بازی‌ها با نوزاد صحبت کنید و کاری را که انجام می‌دهید برای نوزاد توضیح دهید. مثلاً بگویید این چیه؟ زبان مامان (بابا). باهاش چکار می کنیم؟ حرف می زنیم. من زبانم را چکار کردم؟ بیرون آوردم. حالا چکار کردم ؟ بردم توی دهانم. زبان تو کو؟ ببینم زبان تو را؟ و ... بعضی وقت‌ها برای جلب توجه بیشتر نوزاد صداهای مختلفی را با دهان خود ایجاد کنید. هر صدای جدید یا حرکت جدید می‌تواند طول توجه کودک را افزایش دهد. معمولاً پس از مدتی که این عمل را انجام می‌دهید نوزادانی یاد می‌گیرند تا زبان خودشان را بیرون بیاورند یا نه که زبانشان را به شما نشان دهند. اگر در مرحله بودید که کودک زبان خودش را بیرون می‌آورد و، می‌توانید با انگشتان خود به زبان او دست بزنید و تا کودک تجربه حسی جدیدی داشته باشد . ارتباط کلامی و مستمر با نوزاد باعث می شود تا با شنیدن واج ها، آواها و لغات جدید، نوزاد تجربیات شنیداری بیشتری داشته باشد که بعدها در زبان آموزی و درست صحبت کردن کودک استفاده می شود. در این خصوص بطور مفصل صحبت خواهیم کرد. رشد کودکان به‌تدریج باعث می‌شود تا بتوانند این بازی‌ها را به راحتی انجام دهند. زمانی که کودک به مرحله‌ای رسید که توانست به راحتی این بازی را انجام دهد و زبانش را به اراده خود از دهانش بیرون می‌آورد می‌توانید حرکات دیگری را به این بازی اضافه کنید به صورتی که زبان خود را به سمت چپ یا راست، بالا و پایین حرکت دهید یا آن را بچرخانید.   

بازی شماره 3

نام بازی :  شناخت دست ها و پاها

مناسب سن : 3 تا 4 ماهگی

وسایل مورد نیاز : نوارهای پارچه ای رنگی(ربان)، زنگوله یا جغجغه

هدف : شناخت دست و پا و سعی در کنترل آنها ، تقویت حساسیت بینایی و شنوایی

توضیحات علمی:

معمولاً نوزادان تا قبل از هشت هفتگی درکی از دست و پای خود ندارند هیجان‌ها را تکان می‌دهند و یا به آن‌ها توجه می‌کنند. از اوقات نوزادان دست‌های خود را جلوی صورتشان می‌آورند ،آن‌ها را داخل دهانشان می‌کنند یا به وسیله آن‌ها چشم‌هایشان را مالش می‌دهند اما هنوز نمی‌دانند که این‌ها دستان خودشان است. نوزادان به طور طبیعی در حدود دو تا سه ماهگی دستان خود را کشف می‌کنند. وقتی متوجه می‌شوند که چیزهایی که جلوی آن‌ها تکان می‌خورد دستان خودشان می‌باشد بسیار آن‌ها علاقه نشان می‌دهند. آن‌ها را به این‌سو و آن‌سو حرکت می‌دهند و باز و بسته می‌کنند.

روش اجرا:

مرحلۀ1: تعدادی ربان رنگی به‌طول 15 تا 20 سانتی‌متری تهیه کنید. این ربان ها را دور مچ دست یا دور مچ پای کودک  به‌صورتی گره بزنید که مچ دست یا پای او را آزار ندهد. سعی کنید برای هر یک از دست‌ها و پاها از ربان های رنگی متفاوت استفاده کنید. در این صورت هر بار که کودک دستش را بلند می‌کند و آن را به سمت صورتش می‌برد توجه‌اش به آن جلب می‌شود . می‌توانید ترکیبی از رنگ‌های مختلف را روی یک دستش به کار ببرید. هر روز ترکیب رنگی متفاوتی از ربان‌ها را روی دست او ببندید. مثلاً یک بار از رنگ آبی، قرمز، سبز استفاده کنید و بار دیگر از رنگ سفید، زرد، بنفش استفاده نمایید. این هم‌نشینی رنگ‌ها باعث می‌شود تا نوزاد هر بار با ترکیب خاصی مواجه شود و نظرش به آنها بیشتر جلب شود. معمولاً انعطاف‌پذیری پای نوزاد در یک سال پس از تولد بسیار زیاد می‌باشد و به راحتی می‌تواند پای خود را تا نزدیک صورتش بالا ‌آورد . می‌توانید از ترکیب‌های رنگی مختلف ربان‌ها روی مچ  پاهای نوزاد استفاده کنید. همچنین می‌توانید دنباله رمان‌ها را اندازه چهار تا پنج سانتی‌متر آزاد بگذارید تا هنگامی که دست و پاهایش را تکان می‌دهد آن‌ها هم تکان بخورند. 

مرحلۀ 2: در این مرحله می‌توانیم از یک زنگوله کوچک استفاده کنید. برای این کار زنگوله را با یک رمان رنگین به پای سمت چپ نوزاد ببندید . به طور معمول کودک با تکان دادن دست و پاهایش صدای زنگوله را می‌شنود و از آن لذت می‌برد. اگر این کار مدتی ادامه پیدا کند، نوزاد متوجه می‌شود که صدای زنگوله در ارتباط با حرکت دست‌ها یا پاهایش می‌باشد. به تدریج متوجه می‌شود که برای به صدا درآوردن زنگوله خود او نقش دارد. این زنگوله را یک بار به پای چپ و یک بار به پای راست رو ببندید . همچنین این زنگوله را می‌توانید به مچ دست چپ یا راست او ببندید. توجه داشته باشید که که نوزادان هر چیزی را به دهان خود نزدیک می‌کنند و آن را در دهانشان می‌گذارند. برای این کار می‌توانید از جغجغه های بزرگ استفاده کنید تا نوزاد نتواند آن را وارد دهانش کند. 

بازی شماره 4

نام بازی :  بطری شیر جادویی

مناسب سن : 5 ماهگی به بعد

وسایل مورد نیاز : بطری شیر، جورابهای رنگی ، ربان رنگی یا پارچه، برچسب های رنگی

هدف : آشنایی با رنگ‌ها، طرح‌های متفاوت و تقویت حس لامسه 

توضیحات علمی:

زمانی که نوزاد بتواند خودش بود چیزی شیران در دست بگیرد معمولاً این قوطی شیر به شیء محبوب بود تبدیل می‌شود. در صورت در حالی که از محتویات داخل آن تغذیه می‌کند چشم به آن می‌دوزد. با دست‌ها و پاهایشان را لمس می‌کند و با آن بازی می‌کند. حس لامسه کودک در این زمان گرما و سرمای آن را تشخیص می‌دهد. وقتی کودک مشغول تغذیه از شیشه شیر می‌باشد بهترین زمان است تا حس بینایی و لامسه و تقویت شود.

روش اجرا:

جوراب‌های کودکان معمولاً دارای رنگ‌آمیزی های متنوع و طرح‌های مختلفی می‌باشد. هر بار می‌توانید از یک جوراب رنگی تمیز و ساق کوتاه استفاده کنید و آن را روی شیشه شیر کودک بکشید . وقتی کودک شیشه شیر را در دست می‌گیرد متوجه تغییرات رنگی و بافت جدید روی شیشه می‌شود و مدتی به آن توجه کرده و آن را لمس می‌کند. سعی کنید هر روز با استفاده از جوراب‌های متفاوت کودک راه شگفت زده کنید . معمولاً تورابورا بافت‌های متفاوت دارند به کودک به‌تدریج این بافت‌ها را حس می‌کند . کودک در خلال همین تمرین‌های کوچک فرصت تجربه‌های جدید را پیدا می‌کند و هر بار مدت زمانی را به توجه و تمرکز به این تغییرات می‌پردازد.http://www.ketabekoodak.com/

مطالب پیشنهادی:

آمادگی ملی در مقابله با زلزله

ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران چیست؟
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن

دسترسی به تمامی این مطالب در سایت

http://maktoobshop.com