تغذیه کودکان دبستانی

بسیاری از بیماریهای دوران بزرگسالی مانند بیماریهای قلبی و عروقی٬ افزایش فشارخون٬ بعضی از سرطانها٬ افزایش چربی خون و دیابت، به نحوه تغذیه دوران کودکی برمی گردد. امروزه این گونه بیماری ها، بدلیل مصرف غذاهای پرچرب و فوری به میزان فراوان، حتی در کودکان 10 سال به بالا نیز مشاهده می شوند.

از آنجا که عادات غذایی از دوران کودکی شکل میگیرد، بنابراین اصلاح عادات غذایی این دوران میتواند از بروز این بیماریها در بزرگسالی پیشگیری کند.

عوامل موثر بر رشد در کودکان و نوجوانان به ترتیب عبارتند از:

١- وراثت ( ژنتیک)

٢- تغذیه

٣- بیماریهای مزمن

٤- عوامل روحی- روانی

٥- هورمونها (از قبیل هورمون های تیروئید، رشد، جنسی)

٦- فصل (در برخی فصول رشد کندتر و در برخی فصول سریعتر می شود)

کمبود های تغذیه ای کودک را از رشد بالقوه باز داشته موجب کاهش سرعت رشد جسمی، لطمه دیدن نمو بدنی، و کم شدن توانمندی ذهنی او می شود.

هنوز گروهی از کودکان ایرانی از کوتاهی قد، لاغری و ضعف رنج می برند.

کمبود برخی ویتامینها و عناصر معدنی از جمله ویتامین هایA  وD ، آهن، روی و کلسیم نیز در کودکان و نوجوانان بویژه دختران نوجوان ایرانی شایع است.

اغلب این کمبودهای تغذیه ای، بیش از این که با نداشتن امکان تهیه غذا مربوط باشند، با بی اطلاعی از ارزش تغذیه ای مواد غذایی مختلف مرتبط هستند.

پیامدهای دریافت ناکافی غذا:

کارآیی جسمی و ذهنی پائین، که به افت تحصیلی و ضعف جسمی منجر می شود

کافی نبودن سلامت استخوانها که گاه به بدشکلی اندام و اغلب به کوتاهی قر می انجامد.

کندی بهبود جراحات

زود به زود بیمار شدن و خیلی دیر بهبودی یافتن از بیماری ها

نامرتبی دوران ماهانه در دختران

بی حس و حالی، از حال رفتن، خواب آلودگی

عوارض مختلف کمبودهای تغذیه ای در کودکان:

سلامتی: افزایش بروز اختلالات سلامتی، افزایش ابتلا به عفونت ها، افزایش مرگ و میر.

 جسمی: خستگی، بیحالی، بی تفاوتی، اختلالات شنوائی و بینایی

 روانی: کاهش ضریب هوشی و اختلالات رفتاری

 فرهنگی اجتماعی: از دست دادن اعتماد به نفس، انزواطلبی، کاهش مهارت فنی، کاهش موفقیت تحصیلی و همچنین ضعف در کسب مهارت های شغلی آینده

 اقتصادی: کاهش ظرفیت کاری و کاهش درآمد جامعه در آینده، افزایش هزینه مراقبت های بهداشتی

اشتهای کودک (اگر دستکاری نشده باشد)، راهنمای خوبی برای دریافت غذای مورد نیاز اوست.

عادات غذایی در این سنین شکل میگیرند.

غذا خوراندن به زور و یا با تهدید و تطمیع و جایزه دادن، موجب به هم خوردن اشتهای کودک شده و عادات غذایی نامناسبی را نیز در او ایجاد می کند.

اغلب این کودکان، بعدها که کسی نیست تا غذا را با روش های مختلف به آنها بخوراند، دچار کم خوری و یا پرخوری می شوند. برخی از بزرگسالان که در کودکی بزور تغذیه شده اند، حس سیری ندارند و بی دلیل و بی اندازه غذا می خورند.

استرس می تواند روی اشتهای کودک تاثیر بگذارد و در صورت تداوم می تواند مشکل ساز باشد.

تحمل کودکان مختلف در مقابل فشارهای روحی متفاوت است.

برخی کودکان بسیار حساس بوده و هرنوع استرس بر اشتهای آنها بسرعت اثر می کند.

حتی در بزرگسالان نیز فشارهای روحی، مقدار غذای دریافتی را تحت تاثیر قرار می دهد؛ بعضی از افراد در هنگام ناراحتی و استرس اشتهای خود را به کلی از دست می دهند، در حالی که بعضی دیگر از افراد در این اوقات به پرخوری روی می آورند.

ورزشهایی که نیاز به کنترل (کاهش دادن) وزن کودک دارد، به رشد و تکامل لطمه جدی می زند و لازمست از کنترل وزن احتراز شود.

بسیاری از پسران که به ورزش های رزمی با شدت بالا روی می آورند و همچنین بسیاری از دختران که فعالیت هایی از قبیل ژیمناستیک و یا حرکات موزون شدید (مثل باله) را انتخاب کرده اند، به کوتاهی قد مبتلا می شوند.

توصیه می شود تا قبل بلوغ، کودکان بیشتر از 1 ساعت در روز به فعالیت های ورزشی شدید نپردازند.

البته ورزش مناسب (و نه شدید) که در تمام روز انجام شود، به رشد و سلامت و محکم شدن استخوان ها و رشد و نمو مناسب کمک شایانی می کند.

کودکان سنین مختلف به انرژی کافی جهت انجام فعالیت های خود نیاز دارند.

کودکان سنین مدرسه و نوجوانان باید از کربوهیدراتها (‌قندها)‌ و چربیها در حد اعتدال استفاده کنند.

اگر کودک مبتلا به اضافه وزن نباشد، الزامی به مصرف لبنیات کم چربی (تا ابتدای بلوغ) ندارد

بهتر است کودکان قبل سنین مدرسه علاوه بر مصرف لبنیات معمولی (و نه کم چربی)، مقدار کمی (به اندازه 2-1 فندق) کره نیز در رژیم غذایی خود داشته باشند.

چربیها علاوه بر انرژی، مقداری از  ویتامینهای  محلول در  چربی را نیز تامین می کنند. با این حال، مصرف زیاد غذاهای پرچرب و بویژه چربی گوشت قرمز حتی برای کودکان نیز توصیه نمی شود.

کربوئیدراتها عمدتاً در نان، برنج، ماکارونی، ذرت و دیگر غلات وجود داشته و در تامین انرژی نقش مهمی دارند. مصرف نان، برنج، گاهی بیسکویت و کیک و کلوچه (به عنوان میان وعده)، بخشی از انرژی مورد نیاز کودک را تامین می کند.

تنقلاتی مانند برنجک و گندم برشته نیز تا حدودی در تامین انرژی روزانه کودکان نقش دارند.

چربی ها مانند روغن، کره، خامه و سرشیر نیز در کودکان سنین مدرسه منبع تامین انرژی هستند و باید در برنامه غذائی روزانه در حد متعادل گنجانیده شود.

کودکان و نوجوانان دارای اضافه وزن بهتر است مصرف  چربیها، مواد قندی و نوشابه ها را محدود کنند.

کودکان و نوجوانان باید در برنامه غذایی روزانه خود از منابع پروتئـین حیوانی (گوشت سفید و قرمز، تخم مرغ و شیر) و پروتئین گیاهی (حبوبات و غلات) به اندازه کافی استفاده نمایند.

اگر بعلت کمبود دریافت انرژی، منابع پروتئینی صرف تولید انرژی شوند، از وظیفه اصلی خود که رشد سلول و ترمیم بافتها است باز می مانند و رشد و نمو کودک مختل میگردد.

زمانی پروتئین می تواند نقش اصلی خود را در بدن انجام دهد که انرژی به میزان کافی تامین شود.

کودکان ورزشکار به پروتئین بیشتری نیاز دارند و باید مواد غذایی حاوی پروتئین بیشتری دریافت کنند.

خواب مناسب یک کودک دبستانی بر فعالیت مدرسه ای، یادگیری و رفتار با دیگران تاثیر مثبت دارد.

یک کودک ١٢-٦ ساله حدود ١٠-٨ ساعت در ٢٤ ساعت خواب نیاز دارد.

داشتن زمان مشخص جهت خوابیدن (در ایام تعطیل و غیرتعطیل) و فضائی آرام و دور از عوامل مهیج، ضروری است.

لازم است کودک با گرسنگی به بستر نرود و قبل از خواب مواد غذایی سنگین نخورد. 

قبل از خواب مواد محرک نظیر کافئین و شکلات و چای مصرف نکند.

دیر خوابیدن، بسیار کم و بسیار زیاد و یا نامنظم خوابیدن کودکان به وضعیت تغذیه آنها لطمه وارد می کند. بسیاری از این کودکان چاق و یا بسیار لاغر و گاها کوتاه قد خواهند شد.

یکی از ویتامین های بسیار مهم در رشد و سلامت کودکان، ویتامین A است.

از اولین علائم کمبود ویتامین A عوارض چشمی از قبیل کمبود کاهش قدرت دید در تاریکی، خشکی غشای ملتحمه، لکه بیتوت، خشکی و زخم قرنیه و کوری است.

علائم دیگر شامل ابتلا مکرر به عفونتها و بیماریها و طولانی بودن دوره بیماری، اختلال رشد اسکلتی - عضلانی و کاهش سرعت رشد، و اختلال سیستم خونسازی می باشند.

شایعترین علت کمبود ویتامین A، دریافت ناکافی و اختلال در جذب می باشد که معمولا" در شرایط بیماری و عفونت و یا مصرف کم لبنیات و سبزیجات اتفاق می افتد.

در دوران رشدونمو نیاز به ویتامین A بیشتر می شود که در صورت عدم تامین آن، کمبود به سرعت ظاهر می شود.

منابع حیوانی ویتامین A: جگر، قلوه، زرده تخم مرغ، شیر و لبنیات پر چرب، کره

منابع گیاهی ویتامین A: سبزیهای برگ سبزتیره (اسفناج، برگ چغندر، کاهو)،  سبزیهای زرد، قرمزو نارنجی (هویج، کدوحلوایی، فلفل قرمز)،  میوه های زرد و نارنجی (زردآلو، آلو، هلو، طالبی، گرمک، خربزه، انبه، قیسی، خرمالو، موز)

مصرف دارویی ویتامین A بدون نظارت متخصص موجب ایجاد مسمومیت می شود.

بعضی از نشانه های مسمومیت با ویتامین A شامل سردرد، خستگی، درد مفاصل و عضلات، خشک شدن و ترک لبها و پوست، چشمهای خشک و تحریک پذیر، تهوع یااسهال و ریزش مو هستند.

مصرف بی رویه ویتامین A درکودکان موجب بدشکلی اندام و شکستگی های استخوانی می شود.

رشد اسکلت بدن کودکان و نوجوانان و سلامتی استخوان و بدن، نیاز به مقدار کافی ویتامین D دارد.

این ویتامین با افزایش جذب کلسیم و فسفر از روده باریک به استحکام استخوانها کمک میکند.

جگر، ماهی، زرده تخم مرغ، پنیر، ماست از منابع این ویتامین هستند ولی تامین این ویتامین در افراد، غالباً از طریق تماس مستقیم نور خورشید (نه از پشت شیشه) به پوست (١٠ دقیقه تمام بدن و ٣٠ دقیقه دستها و صورت) است.

کمبود این ویتامین عوارض متعددی در بدن ایجاد میکند که عمده ترین آنها پوکی استخوان (استئوپروز)، نرمی استخوان (استئومالاسی)، ضعف جسمی و از بین رفتن (آتروفی) عضلات هستند.

علل کمبود ویتامین D عبارتند از:

- عدم دریافت نور مستقیم آفتاب در ابتدا و یا انتهای روز و بمقدار کافی

- استفاده از کرمهای ضد آفتاب و پوشاندن دست و صورت

- مصرف ناکافی شیر ولبنیات

- مصرف ناکافی ماهی و غذاهای دریایی

- کاهش در معرض نور قرار گرفتن در فصل زمستان

- افزایش نیاز به ویتامین D در کودکان و نوجوانان بعلت رشد

 ویتامین های گروه ب برای آزاد شدن انرژی از کربوهیدراتها لازمند.

در دوران بلوغ، بدلیل افزایش نیاز به انرژی، نیاز به ویتامین های گروه B افزایش می یابد.

ویتامین B1 در سبوس غلات وجود دارد؛ بنابراین توصِیه می شود از نان های حاوی سبوس بیشتر استفاده شود. کمبود این ویتامین ضمن تاثیر شدید بر یادگیری، موجب ضعف و فلج عضلانی نیز می شود. آب کش کردن برنج مقدار زیادی از این ویتامین را ضایع می کند.

ویتامین B2 در لبنیات به مقدار مناسب وجود دارد. عدم دریافت این ویتامین موجب قرمز و متورم شدن زبان و خونریزی گوشه لب و عوارض عصبی می شود و یادگیری و حافظه را نیز مختلف می کند.

ویتامین های B1، B2 و B6  درگوشت، جگر، زرده تخم مرغ، غلات و حبوبات وجود دارند.

ویتامین B9 یا اسید فولیک در سبزیجات فراوان است و برای سلامت سیستم عصبی و رشد کودکان ضروری است.

ویتامین B12 فقط در غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، شیر و لبنیات وجود دارد. این ویتامین برای رشد و همچنین سلامت سیستم مغز و اعصاب و خون سازی بشدت ضروری است و کمبود آن موجب کم خونی بدخیم و کشنده می شود.

ویتامین ث برای ساخته شدن بافت های پیوندی در بدن و همچنین برای ایجاد مقاومت بدن در مقابل بیماریها، ضروری است.

این ویتامین ضمنا یک آنتی اکسیدان مناسب است که به طول عمر توام با سلامتی کمک می کند.

در کمبود این ویتامین، ابتدا بافت لثه آسیب پذیر شده و خونریزی می کند. در ادامه، خونریزی های داخل بدن نیز اتفاق می افتد که در موارد پیشرفته موجب مرگ نیز می شود.

کودکان و نوجوانان باید هر روز از منابع غذایی غنی از ویتامین C مانند انواع مرکبات، گوجه فرنگی، انواع فلفل سبز، کلم، گل کلم، سیب زمینی، شلغم، ترب، پیاز، طالبی، کاهو و انواع سبزیهای تازه استفاده نمایند.

بدلیل رشد سریع استخوانهای بدن، نیاز به کلسیم دردوران کودکی و بلوغ بیش از بزرگسالی است.

اگر نوجوانان هر روز از شیر و یا فرآورده های شیر (ماست، پنیر، کشک) به مقدار کافی استفاده  نمایند، نیاز به کلسیم  درآنان تأمین می شود.

پنیر با انعقاد شیر و گرفته شدن آب اضافی آن بدست می آید. در آب پنیر مقدار قابل توجهی ویتامین، پروتئین و کلسیم وجود دارد؛ لذا مصرف پنیر به تنهایی نمی تواند بعنوان مصرف لبنیات کافی محسوب شود و لازم است کودکان روزانه حدود 3 لیوان شیر و ماست مصرف کنند.

معمولا بستنی از شیر پرچرب تهیه می شود و دارای مقدار زیادی مواد شیرین، طعم دهنده و تثبیت کننده است. بنابراین، بستنی نمی تواند جای مصرف شیر و ماست را بگیرد و تنها خوردن آن بصورت تفننی و گاهی اوقات قابل قبول است.

نوشابه های گازدار دارای فسفات زیاد بوده در جذب کلسیم تداخل می کنند. اسید کربنیک نیز موجب دفع کلسیم میشود.

مصرف بیش از 3 لیوان شیر و ماست روزانه نیز برای کودکان قابل توصیه نیست. مصرف زیاد لبنیات موجب کاهش جذب برخی از مواد مغذی دیگر می گردد. ضمنا کودکانی که لبنیات بیش از حد مصرف می کنند، بسیاری از دیگر غذاهای مورد نیاز روزانه خود را به حد کافی نمی خورند و به این صورت به سلامت آنها لطمه وارد می شود.

"روی" در ساخته شدن مواد هسته سلول ها (اسید های نوکلئیک) و پروتئین های بدن نقش مهمی دارد. ضمنا کمبود آن منجر به کاهش ساخت بسیاری از آنزیمها و هورمون های ضروری بدن شده و سیستم ایمنی لطمه می بیند. در اثر عدم تولید پروتئین کافی در بدن، رشد دچار لطمه جدی می شود. ضمنا بهبود و التیام زخم ها دچار وقفه می شود. کمبود روی به یاد گیری و حافظه نیز لطمه جدی وارد می آورد.

 علائم کمبود روی عبارتند از:

- کاهش اشتها، کاهش رشد

- کاهش حس چشایی، کاهش حس بویایی

- تاخیر در التیام زخم

- ضعف سیستم ایمنی و افزایش ابتلا به بیماریها بخصوص اسهال و عفونت های حاد تنفسی

- کمبود ید، کوتاهی قد و تأخیر بلوغ، آلوپسی، اسهال مزمن

- در کمبود شدید، لزیونهای پوستی و مخاطی دیده میشود.

- کوتاهی قد

منابع روی:

- گوشت قرمز، گوشت سفید، تخم مرغ

- بادام زمینی، کره بادام زمینی و دیگر مغز دانه ها

- حبوبات

- غلات بویژه وقتی با سبوس مصرف شوند

- سبزی های سبز تیره و زرد و نارنجی

جذب روی از منابع غذایی حیوانی به مراتب بیشتر از منابع گیاهی است٠

ید یکی از مواد مغذی است که اغلب در غذاهای دریایی وجود دارد. مقدار ید موجود در غذاهای گیاهی به ید خاک بستگی دارد؛ در ایران خاک از نظر ید نسبتا فقیر است.

کمبود ید منجر به بزرگ شدن غده تیروئید واقع در جلوی گردن می شود که به آن گواتر ساده می گویند.

کمبود ید به غیر از گواتر، موجب عقب ماندگی های جسمی وذهنی، اختلالات عصبی و روانی، کرو لالی و لوچی چشم می باشد.

مادران باردار که ید کافی دریافت نکنند، ممکنست کودکان مرده و یا عقب افتاده بدنیا آورند.

غذاهای دریائـی مانند ماهی و میگوی آب شور غنی ترین منابع غذایی ید می باشد

غذاهای گواتروژن عبارتند از: کلم و بروکلی خام، سویا و بادام زمینی (اگر فراوان مصرف شوند).

کمبود آهن برتکامل مغز در ۲سال اول زندگی، لطمات جبران ناپذیر وارد می کند.

کم خونی  فقر آهن در کودکان سنین مدرسه موجب کاهش قدرت یادگیری می شود. ضریب هوشی این کودکان ١٠ – ٥ امتیاز کمتر از حد طبیعی برآورده شده است.

این کودکان تغییرات رفتاری داشته و ابتلا به بیماریهای عفونی و احساس خستگی و ضعف در آنها بیشتر است.

علائم کمبود آهن: رنگ پریدگی دائـمی زبان ومخاط وداخل پلک چشم و لب ها، کمرنگ شدن خطوط کف دست، احساس ضعف وخستگی، سیاهی رفتن چشم، بی تفاوتی، سرگیجه، سر درد و بی اشتهائـی، حالت تهوع، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دستها و پاها، درموارد شدید تنگی نفس و طپش قلب

عوامل ایجاد کمبود آهن: مصرف غذاهای غیر خانگی مانند انواع ساندویچ های سوسیس وکالباس، پیتزا و تنقلات غذایی کم ارزش مانند چیپس، نوشابه، شکلات و پفک، ابتلاء به عفونتها، آلودگیهای انگلی، مصرف کم انواع گوشت، مصرف چای همراه غذا، مصرف ناکافی غذای حاوی ویتامین C، مصرف نانهای تهیه شده با جوش شیرین هستند.

غذاهای حاوی آهن: انواع گوشت، حبوبات، غلات دارای سبوس و به مقدار کمتر سبزیجات. عموما میوه ها و لبنیات آهن ندارند.

حدود ٢٠تا ٢٥ درصد انرژی روزانه باید از طریق صبحانه تامین گردد.

نخوردن صبحانه باعث کاهش قند خون و کاهش توانایی مغز برای یاد گیری میگردد.

کودکانی که صبحانه نمیخورند در انجام تکالیف ریاضی کارآیی کمتری دارند و   قدرت  خلاقیت و ابتکار آنها کاهش پیدا می کند.

دیر خوابیدن شبانه و بدخوابی منجر به دیر بیدار شدن صبح و عدم تمایل به صرف صبحانه می شود.

اگر کودک صبح هنگام طعم بد دهان، دل به هم خوردگی و تهوع داشته و نمی تواند صبحانه بخورد، باید از لحاظ خواب، احتمال وجود انگل های روده ای و از نظر روحی-روانی مورد بررسی قرار گیرد.

مصرف غلات پرک شده از قبیل گندم، جو و ذرت پرک به همراه شیر (و گاها شیر عسل) می تواند صبحانه سریعی را دراختیار کودکان قرار دهد.

کودکان سنین مدرسه علاوه بر سه وعده اصلی به میان وعده هم نیاز دارند.

ذخیره گلیکوژن در این دانش آموزان فقط برای 3-2 ساعت کافی است.

میان وعده نباید بعنوان یک وعده اضافی در نظر گرفته شود و مثلا نمی تواند غذای کاملی مثل ناهار باشد.

میان وعده های مناسب عبارتند از: انواع میوه تازه (مانند سیب، خیار، هویج، گلابی، موز)، انواع میوه خشک (از قبیل خرما، توت خشکه، برگه ها، کشمش و انجیر خشکه)، انواع ساندویچ های خانگی، انواع خشکبار (نخودچی، عدس برشته، گندم بوداده، برنجک، پسته-بادام-فندق خام و غیر شور)، لقمه نان همراه با پنیر و گردو یا خیار و گوجه فرنگی و یا نان و تخم مرغ

مصرف تنقلات با ارزش تغذیه ای کم و حاوی نمک و رنگ و افزودنی های مختلف قابل توصیه نیست.

ضمنا لازم است کودکان با خود لیوان تمیز برای نوشیدن آب داشته باشند و آبخوری های بهداشتی که بدون نیاز به لیوان بتوانند از آن ها آب بنوشند، در اختیارشان باشد.

برنامه غذایی کودکان سنین مدرسه

٣ واحد گروه شیر و لبنیات

٢-٣ واحد گوشت، تخم مرغ و حبوبات

٥-٣ واحد سبزی و میوه‌ها

٦-١١ واحد گروه نـان و غلات

مثال

صبحانه: 2 واحد (60 گرم) نان و یا غلات آماده صبحانه، 1 لیوان شیر، تکه کوچکی پنیر و یا گاها 10 گرم کره و 1 قاشق کوچک مربا یا عسل، 1 فنجان چای در صورت تمایل در انتهای صبحانه

 میان وعده پیش از ظهر: 1 عدد میوه، 2 قاشق توت خشکه، 8 عدد پسته یا بادام، 1 بسته شیر کوجک، 1 لقمه کوچک نان و پنیر و خیار و گوجه

 ناهار: 9-5 قاشق غذاخوری برنج یا ماکارونی (بدون چربی فراوان)، 3-2 تکه گوشت به اندازه تکه های جوجه کبابی (ویا 3 قاشق خورشت و 1 تکه گوشت خورشتی)، 1 فنجان ماست و 1 پیش دستی کوچک سالاد و سبزیجات

 عصرانه: شبیه میان وعده پیش از ظهر

 شام: شبیه ناهار با حجم کمتر، و یا 90-60 گرم نان با تکه ای پنیر و 1 برش دلخواه هندوانه یا طالبی (ویا بجای پنیر و هندوانه یک کاسه سوپخوری ماست و خیار که در آن کمی کشمش و 1 گردوی خرد شده هم ریخته شده باشد)

مطالب پیشنهادی:

عوامل مؤثر بر قاچاق کالا

مصرف کالاهای خارجی و قاچاق و تاثیر آن بر اشتغال و تولید

راهکارهای اجرایی جهت اصلاح الگوی مصرف در بیمارستانها

راهکارهای پیشگیری از پیامد های سیل

دسترسی به تمامی این مطالب در سایت

http://maktoobshop.com

توصیه‌های عمومی درباره تغذیه

حفظ وزن مناسب بدن، افزایش فعالیت بدنی، و داشتن رژیم غذایی متوازنی که شامل سبزیجات، میوه، و غلات سبوس نگرفته است، امکان دارد در کم کردن خطر ایجاد سرطان مفید واقع شود. این توصیه‌ها با رهنمودهای غذایی سازگاری دارد که برای پیشبرد بهداشت و کاهش خطر بیماری‌های مزمن منتشر شده است.

توصیه‌های مربوط به میوه و سبزیجات

میوه و سبزیجات شامل تعداد زیادی ویتامین، مواد معدنی، و فیبر غذایی ضروری هستند که بدن به آنها احتیاج دارد. فیبر غذایی برای داشتن سیستم گوارش سالم و به‌منظور پایین آوردن کلسترول اهمیت دارد. سبزیجات و میوه هم باعث می‌شوند شخص احساس کند سیر است، و در نتیجه امکان دارد با خوردن مقدار بیش‌تری سبزی و میوه در کل کالری کم‌تری مصرف نماید. توصیه‌های ارائه شده شامل موارد زیر است:

غذاهای مفید و متنوعی مصرف شود که عمدتاً از گیاهان به‌دست می‌آیند.

هر روز 5 پرس یا بیش‌تر میوه و سبزیجات متنوع مصرف شود، که این برابر با 2 تا 3 فنجان سبزیجات و 1.5 تا 2 فنجان میوه است.

سبزیجات و میوه‌های رنگارنگ از جمله سبزیجاتی به رنگ سبز تیره یا نارنجی انتخاب شود.

راهنمایی برای گنجاندن مقدار بیش‌تری از سبزیجات و میوه در رژیم غذایی

در اینجا راهنمایی‌های مفیدی درباره خرید، پخت، و مصرف مقدار بیش‌تری سبزیجات و میوه ارائه می‌شود:

تمام وعده‌های غذایی و غذاهای سبک و سرپایی (اسنک) باید شامل سبزیجات و میوه باشد.

برای پختن سبزیجات و میوه از فر میکروویو یا بخار استفاده شود. با به‌کارگیری این روش‌ها، مواد مغذی موجود در سبزیجات و میوه محفوظ می‌ماند.

سبزیجات همراه با غذاهای دیگر مانند پاستا (مخلوط آرد و تخم‌مرغ و آب) و غذاهای شامل برنج، پیتزا، ساندویچ، سوپ، و سالاد به مصرف برسد.

میوه به غلات، نان، و مافین (نوعی شیرینی شبیه به کیک یزدی) اضافه شود.

سبزیجات و میوه از پیش شسته و آماده مصرف (مانند هویج بسیار کوچک بسته‌بندی شده یا تکه‌های بزرگ آناناس) دم دست باشد تا در طول روز به‌عنوان غذای سرپایی یا مختصر به مصرف برسد.

در صورت امکان، میوه کامل به‌جای آبمیوه مصرف شود. از این طریق می‌توان فیبر غذایی بیش‌تر و کالری کم‌تری به رژیم غذایی اضافه نمود. به هنگام خوردن آبمیوه باید مطمئن شد که 100 درصد آبمیوه است و نوشیدنی شامل میوه نمی‌باشد.

غلات سبوس نگرفته

غلات سبوس نگرفته از منابع مهم فیبر غذایی و حاوی مواد شیمیایی گیاهی (فیتوکمیکال‌ها) هستند. غلات تصفیه شده، که شامل آرد سفید و نان سفید و برنج سفید است، به اندازه غلات سبوس نگرفته مفید نمی‌باشند، زیرا معمولاً فیبر غذایی و مواد شیمیایی گیاهی کم‌تری دارند. باید به‌خاطر داشت که تیره رنگ بودن نان به معنی آن نیست که از غلات سبوس نگرفته تهیه شده است و نشان‌دهنده مقدار مواد مغذی یا فیبر غذایی موجود در آن هم نمی‌باشد. همواره باید برچسب مواد غذایی را خواند و متوجه شد که آیا «غلات سبوس نگرفته» یا «گندم سبوس نگرفته» به‌عنوان یکی از اولین اجزای تشکیل‌دهنده ماده غذایی فهرست شده است.

توصیه‌های مربوط به غلات سبوس نگرفته شامل موارد زیر است:

به‌جای غلات و قند فرآوری (تصفیه) شده، غلات سبوس نگرفته انتخاب شود.

دست کم نیمی از غلات مصرفی روزانه (3 اونس ]85 گرم[ یا بیش‌تر) باید از غلات سبوس نگرفته باشد.

برنج، نان، پاستا، و دانه‌های (غلات) که سبوس آن گرفته نشده به مصرف برسد، مانند نانی که از گندم سبوس نگرفته تهیه شده، آرد جو دو سر یا بلغور جو، و برنجی که سبوس آن گرفته نشده (برنج قهوه‌ای).

مقدار شیرینی، غلاتی که شکر به آن اضافه شده، نوشابه‌های غیرالکلی، و قند مصرفی محدود شود. ثابت نشده که مصرف قند یا شکر خطر سرطان یا رشد سرطان را افزایش می‌دهد، اما امکان دارد با مصرف مقدار زیادی قند یا شکر میزان کالری که وارد بدن می‌شود افزایش یابد، وزن بدن شخص بالاتر برود، و قند یا شکر جایگزین مواد غذایی مفیدتر شود.

گوشت، ماهی، طیور

گوشت و فراورده‌های آن یکی از منابع عمده چربی اشباع شده است. توصیه می‌شود مردم مصرف چربی اشباع شده را کاهش دهند تا خطر سرطان، بیماری قلبی، و بیماری‌های دیگر کم‌تر شود. علاوه بر آن، ممکن است خوردن مقدار زیادی گوشت قرمز (مانند گوشت گاو ، گوشت خوک، و گوشت گوسفند) خطر سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. توصیه های مربوط به گوشت، ماهی، و طیور شامل موارد زیر است:

مقدار گوشت قرمز مصرفی، مخصوصاً گوشت قرمز فرآوری شده و پرچربی، را محدود سازید.

ماهی، لوبیا، خشکبار، تخم‌مرغ، و لبنیات کم‌چرب بخورید، زیرا جایگزین‌های مناسبی برای پروتئین موجود در گوشت هستند.

برش‌های کم‌چرب گوشت را انتخاب کنید و پیش از پختن آن تمام چربی‌هایی که دیده می‌شود را جدا سازید. مرغ و بوقلمون بی‌استخوان و بدون پوست از طیور کم‌چرب و مناسب به‌حساب می‌آیند.

گوشت گاو یا گوسفند، گوشت خوک، یا گوشت طیور را باید با شعله آتش یا در کباب‌پز کباب کرد، تنوری یا آب‌پز نمود، یا آن را در آب جوشاند. گوشت را نباید در روغن سرخ کرد. 

مطالب پیشنهادی:

آثار جانبی تشعشع لامپ های کم مصرف بر چشم و پوست چیست؟

ابزارهای مورد نیاز بیمه سلامت چیست؟

خطرظروف یک ‌بار مصرف ومشکلات آن بر سلامتی
 نانو تکنولوژی در پزشکی وسلامت عمومی چه نقشی دارد؟

فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا

ظروف یک ‌بار مصرف ومشکلات آن بر سلامت
کنترل آلاینده ها از طریق فن اوری نانو تکنولوژی

رسانه ها در الگوی مصرف جامعه چه نقشی دارند؟

ارتقای کیفیت خدمات سلامت از منابع مالی یارانه ها

اصلاح ساختار نظام جامع مدیریتی اقتصادی بیمارستان

اقدامات اساسی در تخصیص منابع در نظام سلامت

نحوه ارائه خدمات بهداشتی درمانی در برخی کشورهای دنیا

نقش سازمانهای بیمه گر اجتماعی و خصوصی در اقتصاد سلامت

پیامد های هدفمند کردن یارانه ها در حوزه سلامت

مشکلات موجود در سیستم واردات وصادرات

عوامل مؤثر بر قاچاق کالا

دسترسی به تمامی این مطالب در سایت

http://maktoobshop.com

برنامه غذایی برای کودکان زیر یک سال

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

برای کودکان شیرخوار در ماه های یازدهم و دوازدهم می‌توان انواع کته‌ها، پلوها و خوراک‌ها را که دستور تهیه آن‌ها در صفحات ... آمده است، در برنامه غذایی شیرخوار گنجاند.

دفعات تغذیه کمکی مانند ماه‌‌های نهم و دهم، سه تا چهار وعده در روز است و در صورت تمایل شیرخوار، می‌تواند همراه با یک یا دو میان وعده باشد.

در تهیه غذای کودک باید از یکی از انواع گوشت‌‌های قرمز (گوسفند، گوساله، شتر، جگر) یا گوشت سفید مانند ماهی یا گوشت پرندگان (مرغ، اردک، غاز، کبک، بوقلمون)، همچنین تخم‌مرغ، پنیر، غلات، حبوبات و سبزی‌ها استفاده کرد.

مصرف چغندر، شلغم و اسفناج از ماه یازدهم به بعد مجاز است.

طعم دار کردن غذای کودک

اضافه کردن گرد نعنا، جغفری، کرفس و چاشنی‌هایی مانند آب لیموترش تازه، آب نارنج تازه یا گرد لیمو عمانی در آخرین لحظات پخت غذا، غذای کودک را خوشمزه‌تر می‌کند.

اضافه کردن نمک هنگام صرف غذا، هنوز توصیه نمی‌‌شود. اصولاً محدودیت مصرف نمک برای همه افراد خانواده مفید است.

به عنوان میان وعده می‌توان از تکه‌‌های کوچک میوه، عدسی، نان و خرما، مسقطی، شله زرد، انواع حلواهای خانگی (با آرد برنج یا گندم)، بیسکوئیت‌‌های ساده که بدون کرم و خامه باشند همچنین بستنی پاستوریزه ساده استفاده کرد. نان‌‌های برشته که بتوان روی آن کره یا ماست چکیده سالم قرار داد همچنین تکه‌‌های کرفس یا هویج یا سیب‌زمینی پخته شده همراه با کره نیز میان وعده‌‌های مفید و مناسبی هستند.

توجه:

از آغاز ۱۱ ماهگی به بعد می‌توان به تدریج از غذاهای خانواده ولی قبل از اضافه کردن نمک و ادویه‌‌های تند برای تغذیه کودک استفاده نمود به شرطی که این غذاها انرژی و مواد مغذی لازم را داشته باشند و با پشت قاشق کاملاً نرم شوند لذا خانواده‌هایی که امکان تهیه غذای جداگانه را برای کودک خود دارند.

توسط دکتر سید حسین دهقان منشادی 

مطالب پیشنهادی

بررسی اثرات کافئین بر بدن
عوارض شیرین کنندههای بدون کالری
فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا

ﻧﮑﺎت اﺳﺎﺳﯽ در ﻣورد تغذیه ﺗﮑﻣﯾﻠﯽ ﮐودک

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

                                             http://maktoobshop.com 

oﻣﮫﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻦ ۶ ﺗﺎ ١٢ ﻣﺎھﮕﯽ، ھﻨﻮز ھﻢ ﻏﺬای اﺻﻠﯽ ﮐﻮدک ﺷﯿﺮﻣﺎدر اﺳﺖ و ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻌﺪ از ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر و ﻧﻪ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﯾﺎد، داده ﺷﻮد. در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﺮﺧﻮار ﺑﻌﺪ از ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺎز ھﻢ ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺖ ﺷﯿﺮﻣﺎدر ﺑﺨﻮرد اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد.

o اﮔﺮ ﻏﺬا در ﻓﻮاﺻﻞ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر داده ﺷﻮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎھﺶ ﺗﺮﺷﺢ ﺷﯿﺮﻣﺎدر و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﮔﺮدد.

o ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ ھﻨﮕﺎم ﺷﺮوع و در دﻓﻌﺎت اول، ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﯽ ﻏﻠﯿﻆ ﺗﺮ از ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﺑﺎﺷﺪ. ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ روز، ﻏﻠﻈﺖ آن ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺳﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺮم و ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﻇﺮف ﭼﻨﺪ روز دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮان ﺑﻠﻊ ﺷﯿﺮﺧﻮار ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ آن اﻓﺰوده ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﮐﺞ ﮐﺮدن ﻗﺎﺷﻖ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ از آن ﻧﺮﯾﺰد.

o روزھﺎی اول، ﻣﯿﺘﻮان ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ از ﻏﺬا را روی ﻧﻮک ﻗﺎﺷﻖ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﻪ ﺷﯿﺮﺧﻮار اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎدر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺸﻮﯾﺪ و ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد ﻏﺬا را در دھﺎن ﺷﯿﺮﺧﻮار ﺑﮕﺬارد. ﺑﻪ ھﯿﭻ وﺟﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻏﺬا را ﺑﺎ ﺑﻄﺮی و ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺴﺘﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺷﯿﺮﺧﻮار داد.  دو ﺗﺎ ﭼﮫﺎر ﺑﺎر در روز اﺳﺖ و ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﯿﺮﺧﻮار ﺑﻌﺪ از ھﺮ ﺑﺎر ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺮﻣﺎدر، ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ درﯾﺎﻓﺖﮐﻨﺪ.

o دﻓﻌﺎت ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﻧﺪازه ﯾﮏ ﻧﺨﻮد اﺳﺖ

ً

o ﻣﻘﺪار ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ در زﻣﺎن ﺷﺮوع، ﺣﺪود ﯾﮏ ﺗﺎ دو ﻗﺎﺷﻖ ﻣﺮﺑﺎﺧﻮری* اﺳﺖ. در ﻣﻮرد زرده ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﯾﺎ ﻓﺮﻧﯽ ﻣﺨﻠﻮط و ﻧﺮم ﻣﯽ ﺷﻮد.

o اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺪار ﻏﺬا ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﻞ ﺷﯿﺮﺧﻮار اﺳﺖ ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ و اﺟﺒﺎر ﺧﻮراﻧﺪه ﺷﻮد از ﻃﺮﻓﯽ ھﻢ ﻧﺒﺎﯾﺪ آن ﻗﺪر زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﮔﻮارﺷﯽ ﻣﺜﻞ اﺳﺘﻔﺮاغ و ﯾﺎ ﮐﺎھﺶ درﯾﺎﻓﺖ ﺷﯿﺮﻣﺎدر و ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﺷﺪن ﻓﻮاﺻﻞ ﺷﯿﺮﺧﻮردن ﺷﻮد.

o ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع و ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪار و ﺗﻌﺪاد وﻋﺪه ھﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻏﺬاﯾﯽ ﺷﯿﺮﺧﻮار اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﻧﺪ.

o ﺑﯿﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ٣ روز ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ اﮔﺮ ﺷﯿﺮﺧﻮار ﺑﻪ ﻣﺎده ﻏﺬاﯾﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﻋﺪم ﺗﺤﻤﻞ و ﯾﺎ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻧﺸﺎنداد، ﻧﻮع آن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد. ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش ﮐﻮدک ﻓﺮﺻﺖ ﻋﺎدت ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ را ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. در ﻣﻮرد ﺳﺒﺰی ھﺎﯾﯽ

ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﺐ زﻣﯿﻨﯽ، ھﻮﯾﺞ، ﮔﺸﻨﯿﺰ، ﺟﻌﻔﺮی و ﮐﺪو ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻋﺪم ﺗﺤﻤﻞ و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ آن ھﺎ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ھﺮ روز ﯾﮏ ﻧﻮع ﺟﺪﯾﺪ را اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد.

o ﺑﺮای ﺗﮫﯿﻪ ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ از ھﻤﻪ ﮔﺮوه ھﺎی ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﻼت و ﻣﻮاد ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ ای، ﮔﻮﺷﺖ و ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ھﯿﺎ آن (ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ، ﺣﺒﻮﺑﺎت، ﻣﻐﺰھﺎ) ﻟﺒﻨﯿﺎت، ﺳﺒﺰی ھﺎ و ﻣﯿﻮه ھﺎ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺳﺒﺰی ھﺎی ﺳﺒﺰ ﺗﯿﺮه و ﻧﺎرﻧﺠﯽ و ﻣﯿﻮه ھﺎی زرد و ﻧﺎرﻧﺠﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﺑﺨﺸﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ روﻏﻦ ھﺎ ﯾﺎ ﭼﺮﺑﯽ اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﻮد.

o ﺿﻤﻦ رﻋﺎﯾﺖ ﺗﻨﻮع در ﺗﮫﯿﻪ ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ، ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻏﺬای ﮐﻮدک ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ھﻤﻪ روزه ﯾﮑﯽ از ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺎء ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺷﺖ ﻗﺮﻣﺰ، ﮔﻮﺷﺖ ﻣﺮغ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن، ﻣﺎھﯽ، ﺟﮕﺮ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ و ﻟﺒﻨﯿﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ.

o ﮔﻮﺷﺖ را ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﮑﻪ ھﺎی ﺑﺴﯿﺎر رﯾﺰ ﯾﺎ ﻗﯿﻤﻪ رﯾﺰه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد ﯾﺎ از ﮔﻮﺷﺘﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﺰل ﭼﺮخ ﺷﺪه اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﭘﺨﺘﻦ آن ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ و ﻧﺮم ﮐﺮدن آن راﺣﺖ ﺗﺮ و ﺧﻮردﻧﺶ ﺑﺮای ﮐﻮدک آﺳﺎن ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ.

o در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ اﻧﺮژی ﻏﺬاھﺎی ﮐﻤﮑﯽ ﮐﻮدک ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻮره، ﺣﺮﯾﺮه. ﺳﻮپ ﯾﺎ آش ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻏﺬا، ﯾﮏ ﻗﺎﺷﻖ ﻏﺬاﺧﻮری روﻏﻦ ﻣﺎﯾﻊ (زﯾﺘﻮن) ﮐﺮه ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﯾﺎ ﺧﺎﻣﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد.

o اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺮه ھﺎی ﻧﺒﺎﺗﯽ (ﻣﺎرﮔﺎرﯾﻦ) ﺑﺎ ﺗﺮاﻧﺲ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد.

o ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﻮردن ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺮای ﮐﻮدک راﺣﺖ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻏﺬا را ﺑﺎ ﭘﺸﺖ ﻗﺎﺷﻖ، ﭼﻨﮕﺎل و ﯾﺎ ﮔﻮﺷﺖ ﮐﻮب ﻧﺮم ﻧﻤﻮد. اﺳﺘﻔﺎده از

ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮدن ﯾﺎ آﺳﯿﺎب ﺑﺮﻗﯽ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯿﺸﻮد زﯾﺮا ﻣﺨﻠﻮط ﮐﻦ، ﻏﺬا را ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻧﺮم و ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ اﯾﻦ اﻣﺮ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻮدک ﻣﮫﺎرت ﺟﻮﯾﺪن را ﻓﺮا ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و در آﯾﻨﺪه از ﭘﺬﯾﺮش ﻏﺬاھﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺧﻮدداری ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ.

o ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ھﻨﮕﺎم ﺗﮫﯿﻪ ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﻤﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد (ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺣﺘﻤﺎل اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﺧﻮن و ﻋﺎدت ﮐﻮدک ﺑﻪ ﺧﻮردن ﻏﺬاھﺎی  ﺳﻮپ، ﺑﯽ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻮد و آن را ﻧﺨﻮرد ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ اول از ادوﯾﻪ ھﺎی ﻣﻼﯾﻢ و ﺳﺎﻟﻢ ﯾﺎ ﭼﺎﺷﯿﻦ ھﺎﯾﯽ ﺷﻮر) وﻟﯽ اﮔﺮ ﮐﻮدک ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮردن ﻏﺬاﯾﺶ ﻣﺜﻼً ﻣﺎﻧﻨﺪ آب ﻟﯿﻤﻮﺗﺮش ﺗﺎزه ﯾﺎ آب ﻧﺎرﻧﺞ ﺗﺎزه ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ در آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﺨﺖ ﺳﻮپ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻮﺛﺮ ﻧﺒﻮد اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻣﻘﺪار ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ از ﻧﻤﮏ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد.

o از ﭼﺸﺎﻧﺪن ﻏﺬای ﺧﺎﻧﻮاده، ﭼﻮن ﻧﻤﮏ و ادوﯾﻪ دارد ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮدداری ﻧﻤﻮد زﯾﺮا ﺑﺎ ﺧﻮردن اﯾﻦ ﻏﺬاھﺎ، ﮐﻮک ﻏﺬای ﺧﻮد را ﻧﺨﻮاھﺪ ﺧﻮرد.

o ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻏﺬای ﮐﻤﮑﯽ، ﺿﻤﻦ اﻓﺰاﯾﺶ دﻓﻌﺎت ﺷﯿﺮدھﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﯿﺮﺧﻮار آب ﺟﻮﺷﯿﺪه ﺧﻨﮏ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ داد ﺗﺎ ادرار ﮐﻮدک ﭘﺮ رﻧﮓ و ﻣﺪﻓﻮع او ﺳﻔﺖ و ﺳﺨﺖ ﻧﺸﻮد.

o در ﻃﯽ ﺷﺶ ﻣﺎه اول ﻋﻤﺮ، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎھﺶ ﺧﻄﺮ ﺑﺮوز ﺧﺲ ﺧﺲ ﺳﯿﻨﻪ و آﻟﺮژی ﻏﺬاﯾﯽ، ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻗﻄﺮه وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ A+D ﺑﺮ ﻣﻮﻟﺘﯽ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ارﺟﺢ اﺳﺖ.

o از ﺷﺶ ﻣﺎھﮕﯽ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ھﺮ روز ﻋﻼوه ﺑﺮ دادن ﯾﮏ ﺳﯽ ﺳﯽ از ﻗﻄﺮه وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ A+D ﯾﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ از ﻗﻄﺮه آھﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ١۵ ﻗﻄﺮه (ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل ١۵ ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم ﻋﻨﺼﺮ آھﻦ اﺳﺖ) ﯾﺎ ﯾﮏ و ﻧﯿﻢ ﻣﯿﻠﯽ ﻟﯿﺘﺮ از ﺷﺮﺑﺖ آھﻦ (ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻓﺮو) اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﻧﯿﺎز ﺷﯿﺮﺧﻮار ﺑﻪ آھﻦ ﻧﯿﺰ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺷﻮد.

o در ﻣﻮرد ﺷﯿﺮﺧﻮاراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ وزن ﮐﻢ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ (ﮐﻤﺘﺮ از ٢۵٠٠ ﮔﺮم) ﺷﺮوع ﺗﺠﻮﯾﺰ آھﻦ از ﭘﺎﯾﺎن دو ﻣﺎھﮕﯽ آﻧﮫﺎ اﺳﺖ.

o ﺑﻌﺪ از رﯾﺨﺘﻦ ﻗﻄﺮه آھﻦ در ﻋﻘﺐ زﺑﺎن ﯾﺎ دادن ﺷﺮﺑﺖ آھﻦ ﺑﻪ ﺷﯿﺮﺧﻮار، ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﻮراﻧﺪن ﮐﻤﯽ آب ﺟﻮﺷﯿﺪه ﺧﻨﮏ ﺷﺪه ﯾﺎ ﮐﻤﯽ آب ﻣﯿﻮه (از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دادن آب ﻣﯿﻮه ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ)، ﺑﺎﯾﺪ دﻧﺪان ھﺎی او را ﺑﺎ ﻣﺴﻮاک ﻧﺮم ﻣﺨﺼﻮص ﺷﯿﺮﺧﻮار و ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻤﯿﺮ دﻧﺪان، ﻣﺴﻮاک زد و ﯾﺎ دﻧﺪان ھﺎ را ﺑﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﺗﻤﯿﺰ ﯾﺎ ﮔﻮش ﭘﺎک ﮐﻦ ﮐﻪ ﮐﻤﯽ ﻣﺮﻃﻮب ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺎک ﻧﻤﻮد.

o ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف روزاﻧﻪ ﻗﻄﺮه ھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ھﻢ ﻣﻮﻟﺘﯽ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ و ھﻢ آھﻦ دارﻧﺪ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯽ ﻟﯿﺘﺮ اﺳﺖ. وﻟﯽ ﭼﻮن ﻣﻘﺪار آھﻦ اﯾﻦ ﻓﺮآورده ھﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﻣﻮردﻧﯿﺎز اﺳﺖ ، ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ.  

o از دادن ﻗﻄﺮه ﯾﺎ ﺷﺮﺑﺖ ھﺎی ﻣﻮﻟﺘﯽ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ و آھﻦ ﻏﯿﺮاﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺎرﺟﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ و آھﻦ آن ھﺎ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ و   (ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺟﺬﺑﺸﺎن ھﻢ ﮐﻢ اﺳﺖ) ﺟﺪا ﺧﻮدداری ﺷﻮد.

ً

o ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد در ھﻤﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻗﻄﺮه آھﻦ و ﻗﻄﺮه وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ A+D ﯾﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ﺗﺎ دو ﺳﺎﻟﮕﯽ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ھﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﯿﺎه ﺷﺪن دﻧﺪان ھﺎ از ﻣﺼﺮف ﻗﻄﺮه آھﻦ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻮد.

مطالب پیشنهادی

بررسی اثرات کافئین بر بدن
عوارض شیرین کنندههای بدون کالری
فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا

بچه‌های بدغذا

آفرین پسرم! بیا همین یک قاشق را هم بخور. اگر این قاشق را هم بخوری یک شکلات به تو می‌دهم، ای بابا، چرا گوشتش را جدا می‌کنی؟ حتما این جمله‌ها به گوش شما هم خورده است، شاید هم، شما جزء‌ آن دسته از مادرانی هستید که هر روز موقع غذا باید با هزار جور ادا و اطوار و التماس، یک لقمه بیشتر به بچه غذا بدهید و البته بعد از اینکه غذا دادن به بچه‌ تمام می‌شود، انگار که کوه کنده باشید، خسته‌اید و به بچه، خودتان و زمین و زمان بد و بیراه می‌گویید. در این مواقع بهتر است یک تشکر حسابی از مادر خودتان و مادر همسرتان بکنید، چون احتمالا شما هم وقتی بچه بودید، همین قدر بد غذا بود‌ه‌اید.  نتایج آخرین تحقیقات حاکی از آن است که علاقه کودکان به بعضی از غذاها مثل گوشت و ماهی، ارثی است.در این تحقیق که نتایج آن در مجله فیزیولوژی و رفتار به چاپ رسیده ذائقه‌ غذایی دوقلوهای همسان و غیرهمسان مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه فهرستی از چندین غذای مختلف در اختیار مادران دوقلوهای همسان و غیرهمسان ۴ و ۵ ساله قرار گرفته و از مادران خواسته شده تا میزان علاقه فرزندانشان به انواع غذاها را مشخص کنند. حتما می‌دانید که دوقلوهای همسان ژن‌های نظیر هم دارند، اما در مورد دوقلوهای غیرهمسان این‌طور نیست. با مقایسه علایق غذایی دو قلوها، نقش ژن‌ها در این زمینه مشخص و معلوم شد که ژن‌ها بیشترین تاثیر را بر روی علاقه کودک نسبت به گوشت و ماهی دارند در حالی که تمایل افراد به خوردن میوه و سبزی یا دسرها بیشتر تحت تاثیر محیط است و احتمالا کودکان با مشاهده رغبت یا بی‌میلی والدین به برخی سبزی‌ها، همان رفتار را در پیش می‌گیرند. با اینکه نقش وراثت در ذائقه بچه‌ها ثابت شده، اما دلیلی وجود ندارد که اگر پدر بچه‌ای گوشت دوست نداشت، بچه هم تا آخر عمرش به گوشت لب نزند، بلکه نوع رفتار والدین، مهم‌ترین تاثیر را در شکل‌گیری عادت‌های غذایی آنها دارد.  ● فقط ماکارونی می‌خواهم  اغلب بچه‌های نوپا، استقلال خودشان را از طریق غذا خوردن یا نخوردن نشان می‌دهند. در واقع می‌شود گفت که همه بچه‌ها در این سن و سال موقع غذا خوردن، هزار جور ادا درمی‌آورند. اما در این دوران طرز رفتار و عکس‌العمل‌های والدین، عادت‌های خوب یا بد بچه‌ها را حین غذا خوردن شکل می‌دهد و باعث تقویت یا تضعیف‌ آنها می‌شود. فرض کنید که کودک شما به یک نوع غذا چسبیده و مثلا هر روز ماکارونی می‌خواهد و دیگر هیچ. در این حالت شما چه کار می‌کنید؟ هر روز برایش در کنار غذای خانواده، ماکارونی هم درست می‌کنید؟ در این صورت بعد از چند روز که کودک از ماکارونی هم خسته شد، چه کار خواهید کرد؟  باید گفت که همیشه این شما هستید که مهم‌ترین نقش را در انتخاب غذایی که در بشقاب کودکتان هست، دارید. شما مجبور نیستید که هر روز برایش ماکارونی درست کنید، چون اگر این کار را کردید، فرصت آشنا شدن کودک را با سایر غذاها از او گرفته‌اید و در ضمن کم‌کم به علت تکراری شدن، علاقه کودک هم نسبت به آن غذای خاص کم می‌شود. مطمئن باشید که حتی اگر کودک شما یک وعده اصلا غذا نخورد، دچار سوء‌تغذیه و قحطی نخواهد شد ولی به این ترتیب کم‌کم انعطاف‌پذیری بیشتری پیدا می‌کند تا گرسنه نماند. سعی کنید غذاهایی که در هفته برای کودکتان در نظر می‌گیرید، هم شامل غذاهای جدید باشد و هم غذاهایی که مورد علاقه اوست. بعد از گذشت مدتی، یک روز از اینکه می‌بینید فرزندتان همه غذاها را دوست دارد و می‌خورد، حتما متعجب خواهید شد.  ● من پیاز نمی‌خورم اولین باری که بچه شما پیاز را در غذا می‌بیند و آن را جدا می‌کند و نمی‌خورد، شما چه کار می‌کنید؟ پیاز از غذای بچه و حتی خانواده حذف می‌شود؟ یا اینکه برای او مثلا سالاد را بدون پیاز درست می‌کنید و یا برای آش‌ رشته او پیاز داغ نمی‌ریزید! باید گفت که همه این کارها کاملا اشتباه است . وقتی بچه یکی از مواد غذایی را دوست نداشت نباید آن را به طور کامل از غذاهایش حذف کنید. بیشتر بچه‌ها وقتی با طعم‌ها و غذاهای جدید رو‌به‌رو می‌شوند، با سرعتی بسیار آهسته آن را قبول می‌کنند و با آن کنار می‌آیند.  در این موارد گاهی لازم است غذاهای جدید، ۱۰ تا ۱۵ بار با مقادیر کم به بچه داده شوند تا کم‌کم کودک به مزه آنها عادت کند. در این موارد حتما باید یک نمونه عملی بسیار خوب هم جلوی بچه باشد تا کودک بتواند از آن الگوبرداری کند. وقتی خودتان هم پیاز داغ دوست ندارید و نمی‌خورید، نمی‌توانید کودک را مجبور کنید که بخورد. بهتر است غذاهای مقوی که حاوی مواد مختلف است و خودتان هم آنها را دوست دارید، درست کنید و با اشتها جلوی کودکتان آنها را بخورید، به این ترتیب کودک به خوردن این مواد غذایی ترغیب خواهد شد.  ● الان گشنه‌ام نیست  بیشتر بچه‌ها به ویژه در سنین پایین در روز به ۶ وعده غذا احتیاج دارند. سه وعده غذای اصلی و سه میان وعده؛ ولی همیشه باید به خاطر داشته باشید که در این ۶ زمان، باید غذا را فقط در دسترس کودک قرار دهید و هرگز او را مجبور نکنید که حتما آن را بخورد. اینکه بعضی وقت‌ها به بچه اجازه بدهیم که مثلا ناهار نخورد، برای اکثر افراد، کار سختی است و بیشتر بزرگ‌ترها فکر می‌کنند که حتما باید تا ته بشقاب غذا خورده شود تا اسراف نشود. اما باید بچه‌ها را آزاد گذاشت تا بر اساس میزان گرسنگی‌شان غذا بخورند و در نهایت وزن متناسبی داشته باشند. این یعنی اینکه غذا خوردن فقط در هنگام گرسنگی باشد و اگر بچه در موقع ناهار یا شام احساس گرسنگی نمی‌کند، او را مجبور به غذا خوردن نکنید.  البته برای اینکه بتوانید به احساس سیری یا گرسنگی کودک اعتماد کنید، باید سعی کنید که ساعت‌های غذا خوردن بچه منظم باشد و مثلا نیم ساعت قبل از ناهار، شیر یا آب میوه به او ندهید، چون این کار اشتهای او را کور خواهد کرد و کودکی که سر سفره گرسنه نباشد بهانه‌گیری کرده و آن طور که شما دوست دارید، غذا نخواهد خورد.

دکتر پریساشبانی

منبع : روزنامه سلامت

اصول تغذیه کودکان زیر دو سال

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

● تغذیه کودکان زیر دو سال را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:  ۱. دوره تغذیه انحصاری با شیرمادر Nursing Period که از بدو تولد تا پایان ۶ ماهگی است. در این مرحله، تغذیه شیرخوار منحصراً با شیرمادر بوده و نیازی به سایر مواد غذائی و مایعات، حتی آب هم نیست. آغوش مادر، شیرمادر، استفاده از قطره A و D یا مولتی‌ویتامین، واکیسناسیون، محبت و حمایت پدر از ضروریات و تأمین کننده نیازهای جسمی و روانی شیرخوار در این دوره از زندگی است.  ۲. دوره بینابینی یا Transitional Period  از ۱۸۰ روزگی (پایان ۶ ماهگی) شروع و به یک سالگی ختم می‌شود. در این مرحله شیرمادر به تنهائی برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای شیرخوار کافی نبوده و علاوه بر شیرمادر، کودک باید از غذاهای کمکی نیز استفاده نماید. قوام این غذاها در شروع تغذیه تکمیلی باید کمی بیشتر از شیر باشد (با قوام ماست معمولی). کم‌کم به غلظت و تنوع غذا اضافه می‌شود تا شیرخوار با طعم و مزه غذاهای مختلف آشنا شده و مهارت جویدن نیز در او تقویت گردد و بتواند از یک سالگی به بعد از غذاهای سفره خانواده استفاده نماید.  ۳. دوره Modified Period که از یک سالگی تا پایان ۲ سالگی و حتی بیشتر است. در این مرحله شیرخوار از غذای خانواده استفاده کرده و در روز ۵ - ۴ بار غذا می‌خورد (سه وعده اصلی و دو میان وعده). شیرمادر به‌عنوان مکمل و تأمین کنندهٔ بخشی از نیازهای تغذیه‌ای او محسوب می‌شود. بنابراین دو دورهٔ اخیر که از ۶ ماهگی تا حدود سه سالگی است مرحله بسیار حساسی است که اگر در مراقبت از کودک و برآورد نیازهای تغذیه‌ای او دقت نشود می‌تواند منجر به توقف یا افت رشد و نهایتاً سوء تغذیه شیرخوار شود.  ● ده اصل مهم و راهنما در زمینه تغذیه تکمیلی  ۱. غذای کمکی را پایان ۶ ماهگی آغاز کنید.  توصیه اصلی، تغذیه انحصاری با شیرمادر تا پایان ۶ ماهگی است. بعد از آن، زمان چشاندن مزه غذاها به شیرخوار است در حالی‌که شیرمادر بر اساس تقاضای او به مکرر ادامه دارد. دستورالعمل کلی تغذیه کمکی آن است که شیرمادر و سپس غذای کمکی به شیرخوار ۱۲ - ۶ ماهه داده شود.  ۲. ادامه شیردهی تا دوسال یا بیشتر.  شیردهی را بر اساس تمایل خود و کودکتان ادامه دهید.  ۳. نسبت به تغذیه شیرخوار، احساس مسئولیت کنید.  به علائمی که کودک برای نشان دادن گرسنگی و یا توانائی غذا خوردن نشان می‌دهد توجه داشته باشید. به کودک در غذا خوردن کمک کنید و آهسته و با صبر و حوصله او را به خوردن غذا با طعم‌های مختلف و یا مخلوطی از غذاها تشویق کنید. ولی هرگز اجبار نکنید. سعی کنید ضمن لبخند زدن و برقراری تماس چشمی با بیان کلمات مختلف او را تشویق به خوردن نمایید تا غذا خوردن برای کودک زمانی برای یادگیری و دوست داشتن باشد.  ۴. غذای کمکی را با روش‌های بهداشتی و سالم تهیه و ذخیره کنید. دست‌های خود و ظروف تهیه غذا را قبل از آماده کردن غذا بشوئید. ضمن اینکه باید دست‌های خود و دست و صورت کودک را قبل از غذا دادن نیز بشوئید. بهتر است که غذا بلافاصله بعد از تهیه شدن به کودک داده شود. اگر یخچال در دسترس ندارید فقط تا دو ساعت می‌توانید غذای تهیه شده را به کودک بدهید یا حداکثر تا نوبت بعدی تعذیه او نگاهداری کنید (به شرط گرم کردن کامل آن). ذخیره کردن غذا در ظرف دربسته و نگهداری در محل خنک مانع آلودگی آن می‌شود. از غذا دادن با بطری اجتناب کنید زیرا به‌راحتی آلوده و به‌سختی تمیز می‌شوند. ۵. به‌تدریج مقدار غذای پیشنهادی را افزایش دهید.  ضمن شیردهی مکرر، به‌تدریج مقدار غذای کمکی را بر اساس میل و اشتهای کودک افزایش دهید. انرژی مورد نیاز کودک که باید از طریق غذای کمکی تأمین گردد حدود ۲۰۰ کیلوکالری در روز بین ۸ - ۶ ماهگی، ۳۰۰ کیلو کالری در روز بین ۱۱ - ۹ ماهگی و ۵۵۰ کیلوکالری در روز بین ۲۴ - ۱۲ ماهگی است.  ۶. به ترکیبات و نوع غذاها تنوع ببخشید.  به علاقه و توانائی‌های کودک به خوردن ترکیبات و غذاهای مختلف پاسخ دهید. در ابتدا با غذاهای نرم شروع کنید (شیرخواران به‌زودی جویدن را یاد می‌گیرند) از ۸ ماهگی کودکان قادر به خوردن غذاهای انگشتی هستند (غذاهائی که می‌توانند بدون کمک بردارند و به دهان بگذارند.) حدود ۱۲ ماهگی آنان قادر به خوردن اکثر غذاهای خانواده هستند ولی هنوز نیاز دارند که غذا به قطعات کوچک‌تر تقسیم شود و تا حدی نرم‌تر شوند.  ۷. دفعات تغذیه کودک را افزایش دهید. علاوه بر شیرمادر، دفعات تغذیه کودک ۳ - ۲ بار در روز بین ۸ - ۶ ماهگی و ۴ - ۳ بار در روز بین ۲۴ - ۹ ماهگی است، به‌علاوه یک یا دو بار در روز غذاهای مختصر حاضری (snack food) بر اساس میل کودک به او بدهید.  ۸. غذاهای سرشار از مواد مغذی به کودک بدهید.  سعی کنید برای تهیه غذای کودک حتی‌الامکان هر روز از گوشت، مرغ، ماهی و یا تخم‌مرغ استفاده کنید. اگر امکان استفاده از فرآورده‌های حیوانی نباشد باید باقلا، لوبیا، نخودفرنگی، عدس، پودر انواع مغزها و یا فرآورده‌های لبنی به کودک داده شود. سعی کنید در غذای روزانه او از میوه‌های رنگی و سبزی‌های مختلف استفاده نمائید. در موارد لزوم، مغذی کردن غذا با موادی چون ماهی، تخم‌مرغ و پودر مغزها امکان‌پذیر است در صورتی‌که دادن فقط مقداری برنج یا ذرت، کافی نیست. هرگز نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های شیرین، قهوه و چای به کودک ندهید زیرا این نوشیدنی‌ها ممکن است جایگزین غذاهای مغذی شوند. اگر کودک شما تشنه است بهترین نوشیدنی برای او شیرمادر و یا آب جوشیدهٔ سرد شده می‌باشد.  ۹. با استفاده از ویتامین‌ها و مواد معدنی، سلامت کودک را حفظ کنید. با دادن طیف گسترده‌ای از انواع غذاها، نیاز کودک به مواد معدنی و ویتامین‌ها را تأمین کنید. کودکان کم سنی که گوشت نمی‌خورند یا در تهیه غذای آنان از گوشت استفاده نمی‌شود، ممکن است به مصرف مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی نیاز داشته باشند. سایر مادران و کودکان نیز نیازمند مصرف غذاهای مغذی مناسب هستند و گاهی بر اساس محل و شرایط زندگی خود باید مکمل‌های ویتامینی هم دریافت کنند.  ۱۰. دفعات شیردهی را در طول بیماری کودک افزایش دهید.  در زمان بیماری، باید مصرف مایعات و غذاهای مورد علاقه کودک بیشتر شود. حداقل تا دو هفته بعد از بیماری، او را به مصرف غذای بیشتر تشویق کنید و یا تعداد دفعات غذا خوردن را افزایش دهید.

دکتر ناهید عزالدین زنجانی  متخصص اطفال مدیر عامل انجمن ترویج تغذیه با شیرمادر

منبع : فصلنامه شیر مادر مطالب پیشنهادی بررسی اثرات کافئین بر بدن عوارض شیرین کنندههای بدون کالری فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا