تغذیه دوران شیر دهی: مزیت های شیر مادر بر شیر خشک

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

شیر مادر از بزرگ ترین موهبت های الهی است. سیستم تولید شیر در بدن، جاری شدن آن از سینه مادر و تطابق آن با نیاز نوزاد آنقدر دقیق ، جالب و حساب شده است که ناخود آگاه می گوییم "جلّ الخالق". مثلا اگر کودکی پیش از موعد متولد شود، شیر مادر خود به خود متناسب با نیازهای کودک تغییر می کند. پروتئین آن بالاتر می رود و مواد ضد میکروبی آن به دلیل ضعف سیستم دفاعی بدن کودک بیشتر می شود.

روند رشد سینه ها در دوران بارداری، تولید شیر در سینه و جاری شدن شیر در اثر مکیدن نوزاد، آنقدر دقیق و پیچیده است که دانستن آن برای هر مادری لذت بخش خواهد بود. این که چگونه در اثر مکیدن نوزاد هورمون های خاصی در بدن مادر ترشح می شود و مغز فرمان جریان یافتن شیر را صادر می کند و همزمان تولید شیر در سینه بیشتر و بیشتر می شود.

در روزهای اول تولد، شیری بنام کلستروم یا آغوز ترشح می شود که آبکی و کم رنگ است. نکته بسیار جالب در مورد آغوز ،وجود پروتئین بسیار بالا در آن است که برای رشد بسیار سریع نوزاد در روزهای اول حیاتی است. به مرور شیر مادر به حالت رسیده و کامل در می آید که چربی آن بیشتر می شود و در این زمان کودک با انرژی ای که از چربی شیر به دست می آورد به سرعت وزن اضافه می کند.

شیر انسان به گونه ای تولید می شود که کلیه نیازهای کودک را تا 6 ماهگی تامین می کند و دقیقاً مطابق با سیستم بدنی نوزاد است.

لاکتوز یا قند شیر در شیر مادر بیشتر از شیر گاو است، چون آنزیم های هضم کننده لاکتوز در بدن نوزاد در حد بالغین است.

چربی شیر مادر نیز بیشتر است. علاوه بر آن شیر مادر حاوی چربی هایی به نام چربی های ضروری (اسید لینولئیک) است که در شیر گاو خیلی کمتر است و وجود این چربی برای رشد نوزاد بسیار حیاتی است.

پروتئین شیر انسان یک سوم شیر گاو است و این از مزیت های شیر انسان است، زیرا در ابتدای تولد، بدن نوزاد آنزیم های کافی برای هضم مقدار زیادی پروتئین را ندارد و کلیه ی او توان دفع مقدار زیادی مواد زائد ناشی از سوختن پروتئین  را ندارد؛ پس پروتئین زیاد شیر گاو برای یک نوزاد آزار دهنده است. در عین حال ترکیب اسیدهای آمینه (اجزای تشکیل دهنده پروتئین) در پروتئین شیر مادر به گونه خاصی است. مثلاً  در بدن نوزاد سیستم تولید اسید آمینه سیستئین از متیونین کامل نشده و شیر مادر این حالت را جبران می کند، چون شیر مادر نسبت به شیر گاو سیستئین بیشتر و متیونین کمتری دارد و یا اینکه نوع پروتئین شیر مادر به گونه ای است که به سرعت تبدیل به لخته های قابل هضم می شود تا سریعاً در بدن نوزاد هضم و جذب شود، ولی این خاصیت در شیر گاو کمتر است.

از نظر املاح، شیر مادر نسبت به شیر گاو حاوی آهن کمتری است. ولی نکته بسیار جالب این است که این آهن در یک پوشش پروتئینی قرار دارد که جذب آن را چند برابر می کند؛ در نتیجه هم آهن از دسترس باکتری های موذی که قصد استفاده آن را دارند خارج می شود و هم جذب آن چند برابر جذب آهن شیر گاو می شود.  از نظر املاح ، شیر مادر تامین کننده تمام نیازهای نوزاد تا 6 ماهگی است.

یکی از مزایای بسیار مهم شیر مادر وجود مواد ضد میکروبی فراوان است .

در شیر مادر موادی موجود است که از رشد میکروارگانسیم ها در روده نوزاد جلوگیری می کند و یا جذب بدن نوزاد شده و مقاومت بدن کودک را افزایش می دهد. از این رو کودکی که منحصراً با شیر مادر تغذیه شده ، به ندرت امکان دارد تا شروع تغذیه تکمیلی دچار اسهال یا دیگر بیماری های میکروبی شود.

این فاکتورها (مثل ایمونوگلوبولین ها) یا در شیر گاو خیلی کمتر از شیر مادر است و یا اصلاً وجود ندارد. از این رو شیر مادر هم از نظر غذایی برای کودک بهتر است و هم از نظر حفظ ایمنی بدن.

تماس نزدیک پوست بدن مادر با کودک که اصطلاحاً bonding نامیده می شود، محبت مادر و فرزند را بسیار افزایش می دهد و کودک با صدای لالایی پر از محبت قلب مادر به خواب می رود.

عاتکه موسوی-کارشناس تغذیه تبیان

 

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

تغذیه دوران شیر دهی: مادران شاغل و شیردهی

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

یکی از مشکلات اساسی در تغذیه نوزاد با شیر مادر، مسئله اشتغال زنان است. کار بیرون از منزل، فرصت مادر را برای شیردهی و انجام سایر فعالیت های مراقبت از کودک محدود می کند. مطالعات نشان داده است که پس از زایمان، مقدار شیر در مادران شاغل مانند غیر شاغلین است، اما پس از گذشت چندین ماه این میزان در مادران شاغل کاهش چشمگیری می یابد.

چرا؟

کاهش شیر می تواند به دلیل اطلاعات کم مادر در مورد نحوه شیردهی، خستگی و کمبود وقت مادر، تبلیغات متعدد در مورد تغذیه با بطری، نگرانی در مورد بی قراری کودک و... باشد.

بررسی های مختلف نشان داده است با افزایش تغذیه انحصاری با شیر مادر( به معنی عدم استفاده از دم کرده یا هر نوشیدنی غیر از شیر مادر برای تغذیه نوزاد) در 6-4 ماه اول پس از تولد،هر ساله می توان زندگی بیش از هفت میلیون کودک را از مرگ ناشی از اسهال و عفونت های حاد تنفسی نجات داد.

این الگوی تغذیه ای، سلامت هر دو نفر یعنی مادر و کودک را حفظ می کند. مثلاً مادر می تواند با شیردهی منظم، مدت آمنوره ( عادت ماهیانه نشدن) را افزایش دهد ، در نتیجه احتمال باردار شدن مجدد خیلی کم می شود .

مادران شاغل در مدت شیردهی، به توجه خاص و حمایت خانواده و جامعه نیاز دارند. لازم است در محل کار زنان کارمند تسهیلاتی ایجاد شود تا شیردهی آنان در کنار کارشان  ادامه یابد. مثلاً افزایش مدت مرخصی زایمان ، تاسیس شیرخوارگاه در جوار محل کار مادران و ... . ولی اگر این امکانات را نداشتیم وخواستیم شیردهی را ادامه دهیم چه باید کنیم؟

اولین کار ،انتخاب روش مراقبت از کودک

با شروع کار، مادر باید تصمیم بگیرد که مراقبت و نگهداری از کودک توسط چه کسی انجام شود: مادربزرگ، پدر ( با تنظیم ساعات کارش با ساعت کار مادر)، پرستار بچه، مهد کودک و ... و روشی را انتخاب کند که در زمان دوری از کودک، هر دو احساس آرامش کنند. بهترین کار، گذاشتن کودک در شیرخوارگاه نزدیک محل کار مادر است که امکان تغذیه از سینه مادر هر دو ساعت یک بار وجود داشته باشد. اگر قرار شد فردی از کودک در منزل مراقبت کند، بهتر است مادر یک هفته قبل از برگشت به کار، با پرستار کودک آشنا شده و در طی آن هفته کودک را برای مدت کوتاهی به او بسپارد. بدین ترتیب کودک یک مرتبه با فرد و محیطی ناآشنا روبرو نمی شود و استرس مادر نیز در روزهای شروع کار کمتر خواهد بود. اگر مادر بایک کارشناس تغذیه یا یک ماما در مورد نحوه نگهداری و تغذیه کودک مشاوره کند، اطلاعات مفیدی به دست خواهد آورد و می تواند بهترین راه را انتخاب کند.

انتخاب روش تغذیه کودک

اگر سن کودک بالای شش ماه است می توان در زمان غیبت مادر با غذاهای کمکی و با استفاده از قاشق و فنجان به او غذا داد. چنانچه کودک از شیر مادر تغذیه می کند و سن او زیر شش ماه است و امکان بردن او به محل کار و استفاده از فرصت های مناسب شیردهی برای مادر وجود ندارد، بهتر است مادر شیر خود را بدوشد و پرستار کودک در عدم حضور مادر، شیر را به کودک بدهد.

توصیه های لازم برای حفظ تولید شیر کافی

 مادران شاغل معمولا نگران هستند مبادا شیرشان کم شود و نتوانند شیردهی را ادامه دهند . توصیه هایی که می تواند در این زمینه به این دسته از مادران کمک نماید، عبارتند از:

1- تغذیه انحصاری شیرخوار با شیر مادر یعنی مادر در 6-4 ماه اول بعد از تولد نوزاد، فقط شیر خودش را به کودک بدهد و با این فکر که نخواهد توانست درآینده به طور منظم به کودک شیر دهد، نبایستی در این دوران به تغذیه مصنوعی کودک بپردازد، زیرا در این صورت کودک به این نوع تغذیه عادت کرده و کمتر شیر مادر را خواهد خورد. توصیه می کنیم حتی برای تغذیه با شیر خشک،  2-1 روز قبل از شروع به کار، کودک را با شیر مادر تغذیه کنید، به ویژه در دو ماه اول بعد از تولد که بحرانی ترین مرحله زندگی کودک است.

2- هر موقع که مادر در خانه است( تعطیلات و شب ها) کودک را بیشتر با شیر خود تغذیه کند.

3-  زمانی که مادر در منزل است، می تواند با همکاری خانواده، زمان بیشتری به دوشیدن شیر اختصاص دهد و در محل کار نیز دو بار در یک مکان مناسب شیرش را بدوشد ودر یک ظرف پلاستیکی تمیز در جا یخی نگهداری کند تا پرستار کودک در زمان لازم آن را گرم کرده و به کودک بدهد.

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

تغذیه شیرخواران تا سن 6 ماهگی

همانطور که در مطلب قبل ذکر شد شیر مادر بهترین و ضروری ترین غذا در 6 ماه اول زندگی طفل است. درمورد فواید شیر مادر و دلایل برتری آن به شیر فورمولا(شیرخشک) صحبت کردیم و گفتیم که در شیر مادر بیش از 300 نوع عامل ضد بیماری موجود است.

در این دوره ی زندگی، رشد بسیار سریع است و کودک با مصرف غذای خوب، رشد کافی می کند. نوزاد سالمی که با کفایت بالای مواد مغذی تغذیه می شود، انرژی کافی برای یادگیری و پاسخ دادن به محرک های محیط را دارد.

در اولین روزهای زندگی کودک یعنی در هفته اول، وزن شیرخوار کم می شود ولی از روز هفتم کودک به  وزن اولیه باز می گردد. دلیل این کم شدن وزن ، خروج کودک از محیط مایع رحم است. با رشد مناسب و تغذیه خوب در پایان 6 ماهگی، وزن کودک دو برابر وزن هنگام تولدش می شود. تغذیه کودک در 6 ماه اول، تغذیه انحصاری با شیرمادر است. کودک به هیچ ماده غذایی دیگری نیاز ندارد. حتی آب هم نیاز ندارد. اگر به دفعات کافی و مقدار مناسب شیر بخورد، کلیه نیازهایش تأمین می شود. دادن آب قند، جوشانده ها و داروهای خودسرانه یک اشتباه بزرگ است و موجب حساسیت غذایی و غیرغذایی کودک در سنین بالاتر و افزایش احتمال آلودگی به میکروب اسهال می شود.

بهترین روش برای شیر دادن به کودک

آیا کودک به میزان کافی شیر مصرف می کند؟

 اطلاع از اینکه آیا نوزاد شیر کافی مصرف می کند مشکل است، چون شیرمکیده شده از سینه را نمی توان اندازه گرفت از اینرو با روشهای زیر از کفایت مصرف شیر توسط کودک مطلع می شویم.

* افزایش وزن مطلوب شیرخوار بر اساس منحنی رشد که نیم کیلوگرم در ماه است.

* حدود 6 تا 8 بار دفع ادرار بصورت پوشک کاملاً خیس در 24 ساعت در صورتی که شیرخوار با شیر مادر تغذیه شود. ادرار پس از چند روز اول تولد باید کاملاً شفاف باشد و در غیراینصورت باید با پزشک کودک مشورت کنید.

* 5-2 بار دفع مدفوع در روز. در روزهای اول تولد حرکت روده ی کودک بدلیل دفع مکونیوم زیاد است و مدفوع کودک تیره رنگ است. از روز پنجم تولد حرکات روده نرمال شده و مدفوع آبکی یا خمیری و خردلی رنگ است و معمولاً بوی کمی دارد. تغییر رنگ مدفوع نشان دهنده بروز مشکل نیست، ولی اگر مدفوع کودک مثل روزهای نخستین همچنان تیره بود و یا تعداد دفعات مدفوع در 5 تا 21 روزگی ، کمتر از یکبار در روز شد، حتماً با پزشک مشورت کنید.

با افزایش سن کودک دفعات مدفوع کم شده و این نشانه یبوست یا بیماری نیست. بطور کامل مدفوع کم و نامنظم کودک نشانه کمبود مصرف شیر است.

- شادابی پوست، هوشیاری و سلامت ظاهری شیرخوار.

افزایش حجم شیر مادر

بهترین راه برای افزایش شیر، افزایش دفعات شیردهی است. مثلاً اگر کودک را هر 2 ساعت یکبار شیر می دادید، فواصل شیردهی را به یکساعت و نیم کاهش دهید. برای راحت تر شدن و اطمینان بیشتر، در چند روز اول، دفعات و مدت شیردهی را یادداشت کنید. مدت معمول شیرخوردن کودکان 15 دقیقه است. افزایش دفعات شیردهی سیستم هورمونی بدن را بیشتر تحریک کرده و تولید شیر افزایش می یابد.

از جمله غذاها و مواد غذایی که موجب افزایش شیرمادر می شوند:

مواد غنی از نشاسته مثل ماکارونی، به علاوه میوه هایی چون بادام، انگور، همچنین هویج، شوید، آب لیموی تازه، سیب زمینی ترشی موجب افزایش شیرمادر می شوند. در طب گیاهی آمده، خوردن عرق زیره ، برگ ترب سیاه پخته شده و 2 گرم تخم ترب در طول شبانه روز موجب افزایش شیرمادر خواهد شد.

مادران شاغل چگونه باید فرزند خود را شیر بدهند؟

این سئوال برای خیلی از مادران مطرح است، زیرا با مشغولیتی که خارج از منزل دارند نمی توانند بطور منظم به کودک شیر بدهند. این مادران باید در مدتی که در منزل هستند شیر خود را بوسیله شیردوش یا در فنجان بدوشند و در یخچال نگه داری کنند. در ساعت کاری پرستار بچه، فنجان شیر را در آب گرم گذاشته و وقتی شیر ولرم شد با قاشق کوچک به شیرخوار بدهند. در مواردی که امکان نگه داری شیرخوار در منزل فراهم نیست، بهتر است مادر، کودک را در مهد کودکی نزدیک محل کارش بگذارد تا بتواند در طول ساعت کاری چند مرتبه به کودک شیر بدهد.

سعی کنید تا حد امکان سراغ شیر خشک نروید.

زمان شروع مکمل های ویتامین و املاح برای شیرخوار

کودکی که زودتر از موعد بدنیا می آید و یا با وزن کمتر از 5/1 کیلو بدنیا می آید، نیاز به ویتامین ها و املاح زیادی دارد تا رشدش جبران شود. از اینرو دادن مکمل های ویتامین و املاح که برای نوزادان و بر اساس نیازهای آنها تنظیم شده، مفید است.

در مورد کودکان سالم، شروع قطره آهن از 6 ماهگی الزامی است و طبق تحقیقات قطره ویتامینD هم بسیار مفید است و از بروز بیماری راشیتیسم شیرخواران یا همان نرمی استخوان جلوگیری می کند.

در مورد زمان شروع تغذیه تکمیلی و یا غذای جامد و نوع آن، در مطلب بعدی توضیحات جامعی ارائه خواهد شد.

عاتکه موسوی- کارشناس تغذیه تبیان

تغذیه دوران شیر دهی: مصرف مواد مغذی به مقدار لازم و کافی در دوران شیردهی، مادر را در تداوم شیردهی موفقیت آمیز خود کمک می کند .

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

مصرف مواد مغذی به مقدار لازم و کافی در دوران شیردهی، مادر را در تداوم شیردهی موفقیت آمیز خود کمک می کند . 

به گزارش خبرگزاری زنان ایران "ایونا" ، تغذیه مناسب مادر در این دوران برای حفظ بنیه، سلامت و اعتماد به نفس مادر و همچنین تامین نیازهای تغذیه ای نوزاد ضروری می باشد. توجه به تغذیه دوران شیردهی از جهت حفظ و نگهداری ذخایر بدن مادر نیز اهمیت زیادی دارد .

از فواید شیردهی مادر می توان به نکات ذیل اشاره کرد :

1- افزایش سطح ایمنی بدن شیرخوار در برابر ابتلا به انواع عفونتهای حاد تنفسی و اسهال و تامین انواع املاح و ویتامین ها به مقدار لازم و کافی (در صورت تغذیه مناسب مادر) برای شیرخوار .

2- مصرف کالری در بدن مادر و بازگشت وزن او به وزن قبل از دوران بارداری حجم شیر مادر رابطه مستقیمی با تکرر شیردهی دارد. تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر سبب می شود شیر بیشتری تولید شود. با شروع مصرف غذاهای کمکی و کاهش خواه ناخواه دفعات شیـــردهی، حجم شیر تولید شده نیز کاهش می یابد و تبعا" نیاز افزایش یافته مادر به مواد مغذی نیز تعدیل می شود .

خستگی مادر شایعترین علت کاهش تولید شیر خصوصا" در 4 تا 6 ماه اول شیردهی می باشد. مادر شیرده را باید تشویق کرد تا در طول روز به اندازه کافی استراحت کند، حجم کارهای خود را کاهش دهد و از اطرافیان در کارهای خود کمک بگیرد. حمایت همسر در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است .

توجهات تغذیه ای خاص در دوران شیردهی:

هرم غذایی و سهم های توصیه شده در هر گروه از مواد غذایی در دوران شیردهی مشابه دوران بارداری می باشد .

به گزارش ایونا ، نیاز مادر شیرده به کالری حدود 500 کیلوکالری بیش از دوران قبل از بارداری است. برای تامین این مقدار کالری علاوه بر مواد غذایی مقوی (شامل انواع چربی ها و پروتئین، که لازم است در این دوران مصرف شود) از چربی های ذخیره شده در بدن مادر در دوران بارداری نیز استفاده می شود. 

دریافت کالری ناکافی سبب کاهش تولید شیر می شود .

مادران شیرده جهت پیشگیری از کم آبی بدن باید به اندازه کافی (حدود 10-8 لیوان در روز) مایعات شامل شیر، دوغ، چای، آب میوه و حتی مواد غذایی آب دار مانند انواع خورش ها بنوشند. به عنوان مثال نوشیدن یک لیوان شیر، آب میوه یا آب در هر وعده غذا وهر نوبت شیردهی توصیه می شود. 

لازم به ذکر است تولید شیر مادر بستگی به مقدار مصرف مایعات ندارد به عبارت دیگر افزایش مصرف مایعات سبب افزایش تولید شیرنمی شود . 

از طرف دیگر، مصرف نوشابه های کافئین دار اعم از چای غلیظ، قهوه، کوکاکولا و ..... باید کاهش یابد زیرا مصرف این مواد ممکن است سبب تحریک پذیری، بی اشتهایی و کم خوابی شیرخوار شود.همچنین از آشامیدن الکل نیز باید خودداری کرد .

از نظر ویتامینها، غذای مادر شیرده باید حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی باشد. مقدار ویتامین موجود در شیر مادر عمدتا" انعکاسی از مقدار ویتامین مصرفی مادر است .

از نظر املاح معدنی، برخی از این مواد مانند کلسیم، فسفر، آهن و روی بدون دخالت تغذیه مادر، از ذخایر بدن او در شیر وارد می شوند. اما مقدار برخی املاح همچون ید در شیرمادر ارتباط مستقیمی با تغذیه او دارد. توصیه می شود مادران شیرده همچون دوران بارداری از نمک یددار تصفیه شده به مقدار کافی و با شرایط نگهداری مناسب استفاده کنند یعنی با نگهداری نمک یددار در ظروف در بسته و دور از نور ید موجود در نمک را حفظ کنند . 

همچنین توصیه می شود جهت پایدار ماندن ید در غذاها، نمک در انتهای پخت به غذا اضافه شود .

بنابراین در هر حال تغذیه مناسب مادر شیرده جهت تامین انواع املاح ضروری مخصوصا" کلسیم، آهن و ید برای سلامتی مادر و شیرخوار ضروری است .

از نظر مکملها، لازم است مصرف قرص فروسولفات تا 3 ماه بعد از زایمان ادامه یابد .

مصرف برخی غذاها مانند سیـر، انواع کلـم، پـیاز، مارچوبه و تربچه و یا غذاهـای پرادویه و پـر چاشنی ممکن است روی طعم شیر اثر بگذارد و تغییر ناگهانی طعم شیر سبب تمایل نداشتن شیرخوار به شیرخوردن شود. با توجه به تاثیر برخی مواد غذایی بر طعم شیر، در صورتی که شیر خوار از شیر خوردن امتناع می کند بهتر است مادران از مصرف این مواد خودداری کرده یا مصرف آن را محدود کنند .

کاهش وزن بعد از زایمان باید تدریجی صورت گیرد تا بر مقدار شیر مادر تاثیر نگذارد .

لازم به ذکر است که شیردهی خود سبب کاهش تدریجی وزن مادر می شود، با این شرط که مواد مغذی لازم با مصرف مواد غذایی مناسب برای مادر تامین شود . 

کاهش وزن در دوران شـیردهی باید بیشـتر متکی بر افزایش تحرک و انجام فعالیت های بدنی باشد تا کم خوری و محدود کردن رژیم غذایی. وزن گــیری مناسب شیرخوار در طول دوران شیرخوارگی بخصوص 6 ماه اول نشان دهنده کافی بودن مقدار شیر مادر می باشد و مادر با اطمینان از کافی بودن شیرخود می تواند کمتر از 450 گرم در هفته کاهش وزن داشته باشد . 

تولید شیر در مادران مبتلا به سوء تغذیه شدید ممکن است از سایر مادران کمتر باشد. در این مورد و مواردی که BMI کمتر از 8/19 می باشد مادران باید انرژی دریافتی روزانه خود را (تا 750 کیلو کالری) افزیش دهند. در این خصوص استفاده از توصیه های تغذیه ای مناسب برای خانم های باردار لاغر (BMI کمتر از 8/19) در فصل سوم جهت بهبود وضعیت سلامت مادر شیرده و افزایش تولید شیر پیشنهاد می شود .

مادر شیرده حتی اگر مبتلا به سوء تغذیه باشد می تواند شیر تولید کند اما باید توجه داشت که در چنین شرایطی ذخایر غذایی بدن مادر صرف تولید شیر می شود و در نتیجه مادر به دلیل تخلیه ذخایر بدنی خود و احساس ضعف ، خستگی و بی حوصلگی توان مراقبت از کودک را نخواهد داشت. بنابراین تغذیه مناسب مادر در دوره شیردهی برای پیشگیری از سوء تغذیه او که هم سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم در مراقبت از کودک اختلال ایجاد می کند حائز اهمیت است .

پس از اتمام دوران شیردهی، نیازهای تغذیه ای مادر به وضعیت عادی باز می گردد .

در صورت تغذیه نادرست و ناکافی در دوران شیردهی، مادر بیش از شیرخوار متضرر می شود و با عوارضی همچون پوکی استخوان، مشکلات دندانی، کم خونی و ..... مواجه خواهد شد .

فعالیت بدنی:

فعالیت بدنی مناسب برای بهبود وضعیت جسمانی و روانی مادر شیرده مهم است .

به گزارش خبرگزاری زنان ایران "ایونا" ، اگـر چـه ورزش مـنـظـم و در حد متعادل در زنانی که قبل از بارداری از نظر جسمانی متناسب بوده اند مانعی در برابر شیردهی نیست اما گاهی دیده شده پس از فعالیت بدنی شدید و ورزش مادر شیرده ، به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، طعم تلخ در شیر ایجاد می شود و شیرخوار از خوردن شیر امتناع می کند . 

در این مواقع لازم است مادر قبل از شیردادن، سینه خود را بشوید و اگر هنوزشیر خوار مایل به شیر خوردن نیست مقدار کمی از شیر خود را قبل از تغذیه شیرخوار بدوشد و دور بریزد .

http://www.iwna.ir/shownews.aspx?newsid=13175

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

تغذیه دوران شیر دهی: 10 توصیه به مادران شیر ده

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

در این مقاله ضمن اشاره به فواید بی‌نظیر شیر مادر برای نوزادان و خود مادران، توصیه‌هایی نیز به مادران درباره شیر دادن نوزاد ذکر می‌شود.

‌شیر مادر با داشتن همه مواد غذایی اصلی و حتی ریزمغذی‌ها، ترکیبات دفاعی و بسیاری مواد دیگر از قبیل آنزیم‌ها، هورمون‌های مختلف و اسیدهای چرب غیر‌اشباع، از سوی سازمان جهانی بهداشت، به عنوان کامل‌ترین غذا برای شیرخواران معرفی شده است که مصرف آن، کودکان را در مقابل بسیاری از بیماری‌های عفونی، تنفسی و گوارشی ایمن می‌کند.

دفاع نوزاد در اوایل عمر در مقابل عوامل عفونی خارجی که به ویژه در محیط بیمارستان به عنوان آلوده‌ترین محیط دنیا فراوانند، بسیار ناچیز است. به همین علت نوزاد در مقابل میکروب‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و قارچ‌های پراکنده در این محیط هیچگونه قدرت دفاعی ندارد و به سرعت به بیماری‌های گوناگون مبتلا می‌شود که آمار مرگ نوزادان در بیمارستان‌ها با این عوامل بسیار بالاست.

به همین دلیل نوزادان در روزهای اول تولد نیاز مبرم به تغذیه شیر از آغوش مادران دارند زیرا از این طریق میکروب‌های غیر بیماری‌زای بدن مادر به سطح پوست و مخاط دستگاه گوارش و تنفس منتقل می‌شوند و بدن شیرخوار را در مقابل میکروب‌های بیماری‌زای محیط مقاوم می‌کنند.

حتی اگر مادر خود به یک بیماری مبتلا باشد، مواد مقاومت‌زا در بدن مادر تولید پادتن می‌کنند و این پادتن‌ها از طریق شیر به بدن شیرخوار منتقل می‌شود. بنابراین در آغوش گرفتن و تغذیه نوزاد با شیر مادر از ساعت اول عمر نقش عظیمی را در افزایش قدرت دفاعی و پیشگیری از بسیاری بیماری‌های عفونی در بدن کودک ایفا می‌کند.

تغذیه نوزاد با شیر مادر، خطر ابتلا به چاقی را تا یک سوم در دوران کودکی کاهش می‌دهد و اثرات مفیدی در زندگی آتی و دوران بزرگسالی او به همراه خواهد داشت. اگر مادران کودکان را با شیر خود تغذیه کنند میزان چاقی‌های بزرگسالی در نسل‌های آینده بین 10 تا 15 درصد کاهش خواهد یافت.

از این مساله گذشته مادرانی که شیر می‌دهند از لحاظ عاطفی رابطه عمیقی را با کودکان خود برقرار کرده و این امر موجب می‌شود که کودک‌آزاری از سوی این مادران کمتر اتفاق افتاده و در ابعاد وسیع‌تر بنیان خانواده‌ها نیز مستحکم‌تر شود.

شیر دادن برای مادران نیز بسیار مفید است، زیرا بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان دستگاه تناسلی در مادران شیرده کمتر اتفاق می‌افتد، این مادران کمتر در معرض ابتلا به عفونت‌های این دستگاه قرار دارند و از لحاظ ظاهری نیز از زیبایی اندام بیشتری برخوردارند زیرا تغذیه با شیر مادر از وزن مادر به صورت تدریجی می‌کاهد.

10 فرمان

1- هنگام شیر دادن نوزاد را بغل کرده، سر او را بالاتر نگه دارید، توجه کنید که سینه شما روی بینی نوزاد را نپوشاند و مانع تنفس نوزاد نشود.

2- در اوایل تولد به نوزاد از هر دو پستان خود شیر دهید.

3- شیرمادر تا شش ماهگی برای رفع نیازهای شیرخوار کافی است و در این دوره به جز آب در مواقع نیاز یا استفاده از قطره‌هایی که پزشک توصیه می‌کند، هیچ چیز دیگر به کودک ندهید.

4- از شیردهی در حالت خوابیده خودداری کنید و حتما نوزاد را در آغوش گرفته و به او شیر دهید.

5- خوردن مایعات زیاد توسط مادر و مک زدن پستان مادر  بوسیله نوزاد شیر را زیاد می‌کند. 

6- بیماری‌های رایج مادران و مصرف دارو توسط مادر مانع از شیردادن به نوزاد نمی‌باشد، بجز چند مورد استثنایی که بایستی توسط پزشک کودکان تجویز شود. 

7- استفاده از حوله گرم و مرطوب به مدت 10 تا 15‌دقیقه روی پستان و نوک آن و یا حمام کردن یا ماساژ دادن به جاری شدن شیر کمک می‌کند.

8- تغذیه با شیر مادر در شب هم باید ادامه داشته باشد.

9- تغذیه با شیر مادر باید مطابق میل و درخواست کودک صورت گیرد.

10- هرگز نباید آغوز را دور ریخت، آغوز بهترین و مهم‌ترین قسمت شیر مادر است.

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

تغذیه دوران شیر دهی: سوالات مربوط به شیر مادر

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

1- چرا شیر خودم بهتر از دادن شیرخشک است؟

شیر شما مزایای تغذیه ای و عاطفی فراوانی دارد. به اختصار اهم این مزایا را مرور می کنیم. شیر شما بهترین و کامل ترین غذا برای نوزاد است ، آسان هضم می شود و با کفایت به مصرف می رسد. در شیر مادر عوامل ضد عفونت و فاکتورهای رشد وجود دارد . پروتئین کافی دارد که به راحتی هضم می شود. چربی آن حاوی مقدار کافی از اسیدهای چرب ضروری است، آهن به مقدار کم ولی با جذب بالا دارد. ترکیب شیر مادر با سن شیرخوار و در هر وعده شیردهی تغییر می کند. دادن آغوز یا همان شیر روزهای اول حیاتی است و در واقع اولین واکسن نوزاد محسوب می شود. علاوه بر مزایایی که شیر مادر برای نوزاد دارد برای خود مادر نیز مزایایی دارد که عبارتند از: کاهش میزان ابتلا به سرطان پستان و تخمدان و پوکی استخوان در مادر شیرده ، از بین رفتن سریع تر اضافه وزن بارداری ، کاهش خونریزی و تاخیر در بارداری مجدد.

2- آیا شیر من کلیه ویتامین های مورد نیاز نوزاد را تامین می کند؟

با توجه به اینکه برخی از ذخایر ویتامینی نوزادان کم بوده و شیر مادر نیز به تنهایی قادر به جبران این کمبود نمی باشد لذا از روز 15 تولد مصرف قطره مولتی ویتامین به مقدار 25 قطره در روز یا مصرف قطره آ-د به همان میزان توصیه می شود که تا پایان یک سالگی و در برخی موارد تا پایان 2 سالگی ادامه داده می شود. ویتامین د از جمله ویتامینهایی است که در شیر مادر کافی نیست.

3- آیا شیردادن باعث تغییر شکل و شل شدن سینه هایم خواهد شد؟

شکل پستان تحت تاثیر ارث ، سن و حاملگی است. شیردهی حداقل اثر را بر روی شکل دارد . تاثیر شیردهی موقتی است و پس از خاتمه آن سینه ها به شکل و حالت قبلی خود باز می گردد.

4- آیا می توانم در دوران شیردهی ورزش کنم؟

پس از برقراری و تثبیت تولید و جریان شیر انجام ورزش مانعی ندارد ولی باید خسته کننده نباشد. مایعات به میزان کافی مصرفی شود و پس از انجام ورزش های شدید بلافاصله شیر داده نشود.

5- آیا آشامیدن زیاد مایعات و شیر به افزایش شیرم کمک می کنند؟

عواملی که در مادر به میزان شیر کمک می کنند عبارتند از : برقراری و حفظ سلامتی مطلوب در مادر ، استراحت و فعالیت متعادل ، اجتناب از نگرانی و اضطراب ، درمان سریع بیماری در مادر، اجتناب از رژیم گرفتن برای کم کردن وزن و تغذیه کافی و مناسب ولی آشامیدن بیش از حد مایعات و شیر تاثیری در افزایش شیر ندارد. موادی نظیر آبجو و چای بر خلاف اعتقادات برخی افراد ، خاصیت شیرسازی ندارد.

6- آیا مواد غذایی مورد استفاده من می تواند موجب ناراحتی نوزاد شود؟

مصرف غذای خاص توسط مادر بندرت باعث ناراحتی نوزاد شیر مادر خوار می شود. هر چند احتمال دارد گاهی خوردن برخی از انواع توت ها ، گوجه فرنگی، پیاز ، انواع شکلات ، ادویه جات و چاشنی ها موجب ناراحتی معده یا مدفوع شل در نوزاد شود. با این حال حذف هیچ ماده غذایی از رژِیم غذایی مادر لازم نیست مگر اینکه مصرف آن با بروز ناراحتی در نوزاد همراه باشد.

7- با توجه به اینکه توصیه شده است به هیچ وجه به نوزادم شیر گاو ندهم ، اگر خود من شیر گاو بخورم ممکن است نوزاد دچار مشکل شود؟

همانطور که قبلا نیز گفته شد حذف هیچ نوع ماده غذایی از رژیم غذایی مادر ضرورت ندارد. شیر گاو نیز شامل این قانون است ولی در برخی از شیرخواران پس از مصرف شیر گاو توسط مادر و ورود مواد حساسیت زا به بدن وی آلرژی گوارشی بصورت دفع خون روشن در مدفوع بدون هیچ مشکل دیگر نظیر تب یا درد و بی قراری و سایر علایم بروز می کند. تاکید می شود در صورت وجود خون در مدفوع حتی با حال عمومی خوب ، نوزاد توسط پزشک ویزیت شود و در صورت تشخیص آلرژی به شیر گاو ، مادر از مصرف آن خودداری نماید.

8- آیا هنگام شیردهی قرار دادن نوک سینه در دهان نوزاد کافی است؟

به منظور دریافت شیر کافی بایستی مجاری شیر موجود در سینه توسط فک نوزاد فشرده شوند. به همین علت علاوه بر نوک پستان حدود 2.5 سانتیمتر از هاله پستان نیز باید داخل دهان نوزاد قرار گیرد. اگر قسمت بیشتری از بخش پائینی هاله داخل دهان قرار گیرد ، نوزاد با استفاده از حرکت ضربه ای زبان می تواند شیر بیشتری دریافت کند. هم چنین این کار باعث می شود تا از اصطحکاک ، آسیب و درد نوک پستان جلوگیری شود.

9- شبها که خواب آلوده هستم ، نشستن و شیر دادن برایم مشکل است، آیا می توانم در حالت خوابیده شیر بدهم؟

شبها برای شیر دادن به نوزاد حتما لازم نیست که در حالت نشسته قرار گیرند و می توانید در حالت خوابیده به پهلو سینه شما قرار گیرد و یا در حالت خوابیده به پشت شیردهی را انجام دهید. ولی مراقب باشید که در حالی که خواب آلوده هستید با پستان خود مخصوصا در مورد سینه های بزرگ ، باعث انسداد راه هوایی نوزاد و خفگی وی نشوید و یا اگر خواب سنگینی دارید نوزادتان آزرده نشود.

10-مدت زمان شیرخوردن نوزاد چند دقیقه است؟

شیرخوردن نوزاد بر حسب شخصیتهای مختلف نوزادان معمولا بین 10-40 دقیقه طول می کشد. در صورت طولانی تر و یا کوتاهتر شدن از این مدت می تواند نشانه ای دال بر وجود مشکلات شیر دهی یا خستگی نوزاد در اثر نارسی یا بیماری باشد که بایستی توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد.

11-فواصل شیردهی را چگونه باید تنظیم کرد؟

در روزهای اول شیردهی نوزاد باید حداقل 8 تا 12 بار در 24 ساعت شیر بخورد یعنی به فواصل هر 3-2 ساعت شیردهی باید صورت گیرد. ولی لازم به تاکید است که شیر بایستی بر اساس تمایل و خواسته نوزاد صورت گیرد و اجباری در تغذیه هر 2 ساعت وجود ندارد . البته بایستی دقت کرد که این فاصله کمتر از یک ساعت و بیشتر از 4 ساعت نباشد.

12-پس از پایان شیر دادن آیا می توانم بلافاصله نوزاد را بخوابانم ؟

در پایان هر شیردهی بایستی نوزاد بر روی شانه مادر یا خوابیده بر روی شکم در آغوش مادر قرار گیرد و با مالش و یا نوازش ملایم پشت به خروج هوای بلع شده کمک کرد. آروغ زدن نوزاد پس از سیرخودن به پیشگیری از بروز ناراحتی های گوارشی ، پس زدن شیر ، کاهش دردهای قولنجی شکم و دفع آسانتر مدفوع کمک می کند.

13-آیا لازم است که نوزاد را در طول شب برای شیر دادن بیدار کنم؟

طی 2-3 هفته اول تولد بایستی در طول شب به فواصل 3 و حداکثر 4 ساعت برای شیردهی بیدار کرد. پس از تثبیت میزان شیر مادر و بازیابی وزن تولد می توان این فاصله را به 5 ساعت افزایش داد. در سنین بالاتر یعنی 2-1 ماهگی می توان اجازه داد که شیرخوار براساس نیاز خود برای شیرخوردن در طول شب بیدار شود. در صورتیکه با این کار شیر مادر کم شود بایستی مجددا تغذیه در طول شب را شروع کرد.

14-پسر دو روزه ام اکثر اوقات می خوابد و خیلی کم بیدار می شود برای شیر دادن به او چکار کنم؟

در دو روز اول تولد نوزادان دوره های کوتاهی از بیداری را دارند و معمولا به خواب عمیقی به مدت چند ساعت فرو می روند. این الگوی خواب طبیعی است و گاهی می توان با تعویض پوشک نوزاد، ماساژ ملایم، عمودی نگه داشتن ، تکان دادن و صحبت کردن، نوزاد خواب آلوده را بیدار کرد. در صورت ادامه خواب آلودگی در تمام طول 24 ساعت ، نداشتن مکیدن، بی حالی و شل بودن حرکات نوزاد حتما باید با پزشک مشورت شود.

15-چرا شیر خوردن نوزاد من با نوزادان دیگر تفاوت دارد؟

نوزادان نیز مانند مادرانشان ، شکل و شخصیت های مختلفی دارند. بعضی از آنها عجولند ، پستان را با ولع می گیرند و مدت 10-20 دقیقه می مکند. شیرخواران عصبی مشتاقانه و فعالانه پستان را به دهان می برند ولی اگر هیچ شیری از آن بیرون نیاید فریاد می کشند. نوزادان تنبل منتظر می مانند تا شیر مادر راه بیفتد و سپس شروع به خوردن می کنند. راحت طلبها ترجیح می دهند که چند دقیقه شیر بخورند و چند دقیقه استراحت کنند بنابراین شیرخوردن آنها طولانی تر است.

16-علائم گرسنگی در نوزاد کدامند؟

این نشانه ها عبارتند از : جستجوی پستان، حرکات مکیدن، حرکات سریع چشمها ، حرکات دهان و زبان ، صداهای ضعیف ، بردن دست به سمت دهان یا به طرف دست دیگر، خم کردن بازوها ، پا زدن، مشت کردن دستها و اگر مادر متوجه این علائم نشود و آن را رفع نکند گریه کردن آخرین علامت گرسنگی است.

17-احساس می کنم که که شیرم کم است و برای سیر کردن نوزاد کافی نیست ؟

علیرغم آنکه بسیاری از مادران تصور می کنند کم شیر هستند ولی کمبود واقعی شیر نادر است. هر عاملی از جانب مادر یا شیرخوار که شیرخوردن را محدود سازد می تواند به سرعت موجب کاهش تولید شیر شود. از نظر زمان و مدت ، استفاده از شیر کمکی بصورت بی مورد ، برطرف نشدن پرخونی پستانها ، جدایی مادر و نوزاد ، وضعیت نامناسب نوزاد هنگام شیرخوردن.

18-موقع شیردادن از کجا متوجه شوم که نوزادم می تواند با مکیدن سینه به حد کافی شیرخارج کند؟

نوزاد به صورت عمیق و ریتمیک شیر می خورد، بین هر مکش عمیق مدتی مکث می کند و مرتبا صدای بلع شیر خوردن گونه های نوزاد برجسته است و به داخل کشیده نمی شود.

19-نوزاد من که 10 روزه شده است همان وزن تولد خود را دارد ، آیا این بدان معنی است که شیر من کافی نیست؟

نوزادان رسیده به تدریج از زمان تولد تا برقراری تولید شیر کافی در مادر وزن از دست می دهند که این مسئله طی 3 تا 4 روز اول می باشد و میزان آن نباید از 8-7 % وزن تولد بیشتر باشد. حداقل وزن در روز 4-3 بعد از تولد مشاهده می شود. 2-1 روز بعد از به شیر آمدن مادر ، وزن نوزاد ثابت می شود و سپس شروع به بازیابی وزن از دست رفته می کند . در روزهای 10-7 پس از تولد وزن نوزاد به وزن اولیه تولد باز می گردد.

20-آیا از روی ادرار نوزاد می توان به خوب بودن شیر نخوردن وی پی برد؟

میزان حجم ادرار نوزاد یکی از شاخص های مفید برای ارزیابی شیردهی است. حجم ادرار 3-2 روز اول ممکن است کاهش یابد و پس از افزایش تولید شیر و افزایش مصرف شیر، حجم آن افزایش پیدا کند. نوزادی که بخوبی شیر می خورد معمولا حداقل 4-3 بار ادرار در طی 24 ساعت دارد.ادرار باید کم رنگ و پوشک نوزاد خیس و سنگین باشد.

21-مدفوع طبیعی نوزاد چگونه است؟

مدت کوتاهی پس از برقراری شیر ( یعنی روز 4-3 بعد از تولد) مدفوع سیاه و غلیظ تبدیل به مدفوع به رنگ زرد تا سبز مایل به سیاه با قوام متفاوت می شود. سپس با ادامه شیرخوردن حالت مشخص نوزاد شیرمادرخوار را پیدا می کند که بصورت شل ، آبکی، زرد حاوی دلمه های شیر و نسبتا حجیم به دفعات 3 بار یا بیشتر در روز یا حتی یکبار به ازای هر بار شیرخوردن می باشد.

22-برای درمان کم شیری چه راه هایی وجود دارد؟

از آنجا که تولید شیر ارتباط مثبتی با دفعات شیردهی و میزان تخلیه پستان دارد، افزایش دفعات و دقت در تخلیه پستان در درمان کم شیری موثر است. باید علت اصلی را پیدا و برطرف کرد. تغذیه در شب حتما صورت گیرد و شیر اضافی بعد از شیردهی یا در فواصل شیردهی دوشیده شود.

23-آیا از داروهای برای افزایش شیرم می توانم استفاده کنم؟

داروها و گیاهان متعددی به عنوان شیر افزا توصیه شده اند که یکی از قدیم ترین داروهای گیاهی شیر افزا، شنبلیله است که به علت مصرف غذایی آن اعتقاد بر بی خطر بودن آن است. از داروهای گیاهی دیگر رازیانه است که به صورت دم کرده و یا کپسول رازیانه مصرف میشود و ازعوارض آن ایجاد خونریزی در مادر یا افزایش خونریزی مادر است. قطره شیر افزا نیز که از گیاهان دارویی ترکیب شده است به همین منظور بکار می رود.

24-مشاهده چه علائمی از نظر عدم کفایت شیر نگران کننده هستند؟

o کاهش دفع ادرار روزانه

o افزایش کمتر از 30 گرم در روز

o شیرخواری که 14-10 روز پس از تولد وزن تولد را باز نیابد.

o عدم وجود نشانه های تولید شیرکافی مثل عدم نشت شیر ، عدم خروج شیر از پستان دیگر هنگام شیردهی ، رها کردن پستان و نارضایتی نوزاد پس از تغذیه

o مهمترین علامت عدم کفایت شیر، عدم وزن گیری مناسب در نوزاد است.

در صورت وجود این علایم حتما بایستی در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود.

25-نوزادم بطور ناگهانی سینه ام را پس زده و از شیرخوردن امتناع می ورزد علت آن چیست؟

پس زدن ناگهانی سینه ممکن است در هر زمانی رخ دهد. اغلب مادران آن را به حساب کیفیت بد یا عدم کفایت شیر خود می گذراند و شیر خود را بطور کامل قطع می کنند. این رفتار اغلب با شروع قاعدگی در مادر، افزایش مصرف مواد غذایی خاص در مادر ، تغییر صابون ، عطر یا ادکلن و یا حتی با استرس های مادر ارتباط دارد. همچنین گرفتگی بینی، دندان در آوردن و یا گاز گرفتن نوزاد همراه با واکنش ناگهانی مادر نسبت به این گاز گرفتن نیز با این رفتار همراهند.

تغذیه دوران شیر دهی: توصیه‌هایی برای افزایش شیر مادر

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

شیر مادر یکی از کامل‌ترین مواد غذایی است و بی‌شک هر مادری آرزو دارد فرزند خود را با آن تغذیه کند، اما گاهی بعضی مادران از ناکافی بودن شیر خود شاکی هستند که این امر باعث سوء تغذیه نوزاد می‌شود.

مادر در دوران شیردهی نیاز بیشتری به انرژی، کالری، پروتئین، مواد معدنی و ویتامین ها دارد. بنابراین تغذیه صحیح و سالم در این دوران اهمیت زیادی دارد. به همین علت، مصرف غذاهای مقوی ازجمله گوشت، شیر، تخم مرغ، میوه و سبزیجات تازه در این دوران توصیه می شود.

مغزها ازجمله پسته، بادام و گردو که سرشار از املاح و مواد معدنی است نیز می تواند مفید باشد.

استراحت کافی و فعالیت متناسب نیز در تولید بیشتر شیر موثر است. زنان شیرده بهتر است مایعات بیشتری مصرف کنند؛ شیر تازه، آبمیوه طبیعی و آب بهترین نوشیدنی ها در این دوران است.

یکی از روش های بسیار مهم در افزایش تولید و ترشح شیر، تغذیه مکرر نوزاد است. این امر باعث تحریک نوک پستان می شود و پیام هایی را به مغز می فرستد که باعث افزایش ترشح هورمون پرولاکتین می شود و این هورمون نیز به تولید و ترشح شیر منجر می شود. به مادران توصیه می شود حتی اگر در منزل نیستند و امکان شیردهی برایشان وجود ندارد، نیز هر چند ساعت یکبار شیر خود را بدوشند که این کار باعث تحریک و ترشح پرولاکتین می شود.

البته گیاهان زیادی وجود دارند که باعث افزایش ترشح شیر می شوند، ازجمله تخم شاه تره، بالنگو، زنیان، ترخون، زیره، بابونه و گلپر.

یکی از بهترین افزاینده های شیر، رازیانه است. رازیانه را می توان به صورت دم کرده یا پودر استفاده کرد و همچنین می توان عرق رازیانه را به صورت رقیق شده با آب در دوران شیردهی میل کرد.

نکته مهم درباره رازیانه این است که این گیاه باعث افزایش خونریزی می شود، پس نباید در روزهای اول پس از زایمان استفاده شود.

ثابت شده گیاه بومادران نیز در افزایش تولید و ترشح شیر مادر تاثیر دارد. زنان شیرده می توانند مخلوطی از بومادران و تخم شوید را به این منظور استفاده کنند. شوید یا تخم گشنیز هم غیر از افزاینده بودن شیر مادر خاصیت آرامبخشی دارد.

ریحان یا تخم ریحان نیز در افزایش تولید شیر موثر است و مصرف آن توسط مادر باعث کاهش نفخ و دردهای شکمی نوزاد نیز خواهد شد.

مصرف روزانه حدود دو گرم تخم ترب یا یک گرم سیاهدانه نیز می تواند در افزایش تولید شیر مفید باشد. شنبلیله نیز افزاینده شیر است، به این منظور می توان از آن به صورت ترکیب با زیره استفاده کرد. اسفناج، ماش، کنجد، هویج، زردک و بادام زمینی از مواد غذایی گیاهی موثر در افزایش ترشح شیر هستند، همچنین خوردن جوانه گندم نیز در افزایش تولید شیر مفید است.

به مادران توصیه می شود در دوران شیردهی مواد غذایی نفاخ مانند پیاز، سیر، نخود و سبزی خام کمتر استفاده کنند، زیرا باعث نفخ و دردهای شکمی در نوزاد می شود.

دکتر امیرهومن کاظمی

متخصص طب سوزنی و گیاهان دارویی

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

تغذیه دوران شیر دهی: نجات جان کودک با تغذیه با شیر مادر

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

"یونیسف: تغذیه با شیر مادر سالانه جان 1.3میلیون کودک را در جهان نجات می‌دهد."

یونیسف، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل، از دولت‌های جهان خواست تا برای بهبود و مراقبت از وضعیت تغذیه انحصاری و زودهنگام با شیر مادرو به‌کارگیری شیوه‌های تغذیه تکمیلی تلاش کنند.

 به همین مناسب یونیسف همراه با وزارت بهداشت، سازمان‌های غیردولتی و دانشکده پزشکی دانشگاه شهید بهشتی مراسمی را در اولین روز از هفته جهانی تغذیه با شیر مادر در تهران برگزار کردند.

کنفرانس امسال با عنوان، "تغذیه با شیر مادر و غذای خانواده: عشق آفرین و سالم" بر اهمیت الزام ادامه تغذیه با شیر مادر بعد از شش ماه تغذیه انحصاری با شیر مادر تاکید دارد.

خانم روچیرا گوپتا، مدیر برنامه ارتباطات یونیسف، در تهران می‌گوید: "با استفاده از تغذیه انحصاری با شیر مادر و به کارگیری شیوه‌های تغذیه تکمیلی می‌توان تعداد کودکان زیر 5 سال را که از سوء‌تغذیه جان خود را از دست می‌دهند، کاهش داد."

سوءتغذیه عامل بیش از 50% مرگ‌ومیر در میان کودکان زیر 5 سال در جهان می‌باشد.

خانم گوپتا می‌افزاید: "طبق اسناد معتبر، با بهبود این دو عامل، یعنی تغذیه انحصاری با شیر مادر و تغذیه تکمیلی، می‌توان روزانه جان 5000 کودک را در سرتا سر دنیا نجات داد."

 تغذیه انحصاری با شیر مادر در شش ماه اول تولد نوزاد، ضامن کل سلامتی وی می‌باشد و کلیه مواد لازم را به بدن وی می‌رساند. شیر مادر حاوی کلیه مواد مغذی، آنتی بیوتیک‌ها، هورمون‌ها، عوامل ایمنی و آنتی اکسیدان‌های لازم برای نوزاد است. شیر مادر نوزادان را از خطر اسهال و عفونت‌های  شدید تنفسی حفظ می‌کند و سیستم ایمنی بدن آنها را فعال نگه می‌دارد.

آمار بیانگر آنست که در ایران بیش از نیمی از نوزادان قبل از 4 ماهگی از تغذیه انحصاری با شیر مادر محروم می‌شوند. فراوانی این کار در مناطق روستایی و شهری یکسان است، اما در برخی مناطق چون استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان این امر شایع‌تر است. طبق آخرین آمار، تنها 4/24% زنان در سیستان‌وبلوچستان و 8/38% زنان در استان هرمزگان در شش ماه اول زندگی نوزادانشان آنها را منحصرا با شیر خود تغذیه می‌کنند.

از این رو یونیسف با مشارکت وزارت بهداشت قصد دارد تا آگاهی عمومی و آموزش‌های مردمی را نسبت به تغذیه انحصاری با شیر مادر و ادامه آن در کنار تغذیه تکمیلی تا دو سال اول زندگی کودک در سه استان سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان و آذربایجان غربی افزایش دهد.

تغذیه با شیر مادر همراه با تغذیه تکمیلی یکی از موثرترین عوامل دستیابی به  هشت هدف توسعه هزاره در زمینه کاهش فقر، گرسنگی و سوءتغذیه است.

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

تغذیه دوران شیر دهی: شیر مادر

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

 

شیر مادر سرشار از مواد مغذی و دارای انواع ویتامین هاست و بهتر از هر چیز دیگری رشد فرزند دلبند شما راتضمین می کند

کودکی که در دوران اولیه زندگی خود تغذیه مناسب داشته باشد به رشد و پرورش جسمانی کامل دست یافته ، در آینده فردی تندرست و شاداب خواهد بود

 مزایای شیر مادر

شیر مادر تا یکسالگی برای نوزاد بهترین است و موجب می شود نوزاد کمتر دچار عفونت های مختلف شود

شیر مادر بعلت دارا بودن ماده ایمنی به نام ایمونوگلوبین تا حدود زیادی اسهال و استفراغ نوزاد را کاهش می دهد و نسبت به بعضی بیماریهای دیگر ایجاد مصونیت نموده و می توان گفت اولین واکسن نوزاد است . شیرمادر نه تنها کاملترین غذا برای نوزاد است بلکه عامل مهمی در پیشگیری از عفونت و ضامن سلامتی جسمی و روانی شیرخوار می شود 

شیر مادر درجه حرارت مناسب داشته ، از آلودگی عاری است و میزان ابتلا به آسم و آلرژی را در شیرخوار کاهش می دهد

شیر مادر آسودگی روانی و رشد عاطفی نوزاد را تامین می نماید و موجب افزایش ارتباط بین مادر و کودک می گردد

تغذیه با شیرمادر مواد زاید تولید نمی کند ، استفاده از شیرخشک با زباله هایی همچون بسته بندیهای قوطی شیرخشک و بطری و اتلاف کاغذ همراه است

شیرمادر در هر زمانی با دمای مناسب و با توجه به نیاز کودک در دسترس اوست .  و برای درست کردن شیرخشک نیاز به آب و استریل کردن بطری و سرشیشه و حمل آنها است  . شیرمادر نیاز به حمل ندارد و هر کجا برود آمادگی تولید شیر وجود دارد بدون آنکه گرم  یا سرد باشد

شیر هر مادر مناسب با نیاز کودکش می باشد و حتی شیرمادر دیگر مناسب همان کودک نمی باشد . مسلما شیرخشک از این خاصیت برخوردار نیست. یعنی ترکیب شیر هر مادر متفاوت است و با توجه به نارس بودن کودک و یا خیلی موارد دیگر این ترکیب متناسب با نیاز کودک تغییر می کند   

 نکاتی در مورد شیردهی

شیر مادر در روزهای اول تولد نوزاد کم می باشد _ البته در این مدت هم نوزاد احتیاج کمتری به شیر دارد.

شیر مادردر روزهای اول آغوز نامیده می شود که برای نوزاد ضروری است بنابراین تعذیه نوزاد را بلافاصله بعد از زایمان و با آغوز شروع کنید و ادامه دهید

تداوم شیردادن از پستان مادر با فواصل کوتاه مهمترین عامل ترشح و افزایش شیر مادر می باشد ، لذا بهیچ عنوان نبایستی به نوزاد شیرخشک داد ، مگر در موارد استثنایی که با بایستی حتما توسط پزشک توصیه شود

بیماریهای رایج مادران و مصرف دارو توسط مادر مانع از شیردادن به نوزاد نمی باشد . بجز چند مورد استثنایی که بایستی توسط پزشک کودکان تجویز شود

دفعات تغذیه از پستان بایستی بر مبنای خواست نوزاد باشد _ حدود 8تا12 بار در طول بیست و چهار ساعت

در صورتیکه شیرخوار از شیرمادر استفاده می کند نیازی به نوشیدن آب اضافی ندارد و اگر بعلت گرمی محیط نیاز به آب اضافی باشد میتوان از آب جوئشیده خنک شده استفاده کرد

بهترین راه برای تشخیص کافی بودن شیرمادر ، افزایش وزن و قد شیرخوار بر اساس منحنی رشد است که با مراجعه به پزشک کودکان و با بررسی رشد ماهیانه شیرخوار این کار میسر است . نوزاد در روزهای اول تولد کمی وزن از دست می دهد . این پدیده طبیهی است و نباید آنرا به حساب کمبود شیرمادر گذاشت . اصولا تشخیص کمبود شیرمادر و احتیاج به شیرخشک در صلاحیت پزشک کودکان است ، لذا بدون مشاوره با پزشک کودکان اقدام به تجویز شیرخشک ننمائید

کلید موفقیت در شیردهی اعتماد به نفس است ، نیاز به شبردهی نیاز به تصمیم و تعهد مادر دارد

شیردادن به نوزاد خیلی زود و ظرف یکساعت بعد از تولد

تغذیه شیرخوار بطور مکرر و بر حسب میل و یا تقاضای او

تغذیه انحصاری شیرخوار فقط با شیرمادر در تمام مدت مرخصی زایمان

قرص ضدحاملگی اثر سوء بر روی شیرمادر دارد

خوردن مایعات زیاد توسط مادر و مک زدن پستان مادر بوسیله نوزاد شیر را زیاد می کند

و شما پدر عزیز ، به منظور تغذیه فرزندتان با شیرمادر برای تشویق و حمایت از همسر خود با همه توان تلاش کنید . توجه کنید که همسر شما در دوران شیردهی حساستر از دیگر مواقع بوده و نیازهای عاطفی ، روانی و تعذیه ای خاص دارد

 توصیه هائی هنگام شیر دادن به کودک

قبل از شیر دادن دستهایتان را بشوید و پستان خود را آب ولرم تمیز کنید . پستان را با استفاده از صابون یا مواد ضد عفونی تحریک نکنید

هنگام شیر دادن نوزاد را بغل کرده ، سر او را بالاتر نگه دارید ، توجه کنید که سینه شما روی بینی نوزاد را نپوشاند و مانع تنفس نوزاد نشود برای جلگیری از اینکار چهار انگشت خودر را زیر سینه و انگشت شست را روی سینه قرار دهید . برخی از مادران از دو انگشت خود بصورت قیچی استفاده می کنند که اینکار سبب کاهش شیر می شود

در اوایل تولد به نوزاد از هر دو پستان خود شیر دهید

پس از اینکه از یک سینه شیرخورد  ، پشت او را ماساژ دهید تا آروغ بزند ، سپس سینه دیگر را به او بدهید و عمل ماساژ را تکرار کنید

برای جلوگیری ار پریدن شیر در گلوی نوزاد ، او را پس از خوردن شیر یا به پهلوی راست یا چپ بخوابانید . توجه کنید که هیچوقت نوزاد را بر روی شکم نخوابانید

شیرمادر تا شش ماهگی برای رفع نیازهای شیرخوار کافی است و  در این دوره به جز آب در مواقع نیاز یا استفاده از قطره هایی که پزشک توصیه می کنند ، هیچ چیز دیگر به کودک ندهید

از شیردهی در حالت خوابیده خودداری کنید و حتما نوزاد را در آغوش گرفته و به او شیر دهید

نکاتی در مورد دوشیدن شیر

بهتر است دوشیدن شیر زمانی صورت گیرد که پستانها پر از شیر است ، معمولا بهترین زمان صبح هاست

استراحت مادر به مدت 10تا20 دقیقه قبل از دوشیدن شیر ، خوردن مایعات نظیر یک لیوان شیر ، آب میوه ، چای کمرنگ و... می تواند کمک موثری باشد ، البته مایعات گرم بیشتر از مایعات سرد به تولد شیر کمک می کند

دوشیدن شیر با دست بهترین روش دوشیدن است و به استفاده از پمپ های دستی ترجیح دارد .شستن دستها با صابون و شستن سینه با آب ساده توصیه می شود

بهتر است مادران در موقع دوشیدن شیر در محیطی آرام و ساکت و بدور از اضطراب فشارهای عصبی و در یک وضعیت راحت بنشینند

فکر کردن به نوزاد ، نگاه کردن به او و یا نشستن در کنار او و یا شنیدن صدای کودک به ترشح شدن شیر کمک می کند

استفاده از حوله گرم و مرطوب به مدت 10تا15 دقیقه روی پستان و نوک آن و یا حمام کردن یا ماساژ دادن به جاری شدن شیر کمک می کند  .

منبع: http://www.koodakan.org

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی