تغذیه دوران شیر دهی: سوالات مربوط به شیر مادر

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

1- چرا شیر خودم بهتر از دادن شیرخشک است؟

شیر شما مزایای تغذیه ای و عاطفی فراوانی دارد. به اختصار اهم این مزایا را مرور می کنیم. شیر شما بهترین و کامل ترین غذا برای نوزاد است ، آسان هضم می شود و با کفایت به مصرف می رسد. در شیر مادر عوامل ضد عفونت و فاکتورهای رشد وجود دارد . پروتئین کافی دارد که به راحتی هضم می شود. چربی آن حاوی مقدار کافی از اسیدهای چرب ضروری است، آهن به مقدار کم ولی با جذب بالا دارد. ترکیب شیر مادر با سن شیرخوار و در هر وعده شیردهی تغییر می کند. دادن آغوز یا همان شیر روزهای اول حیاتی است و در واقع اولین واکسن نوزاد محسوب می شود. علاوه بر مزایایی که شیر مادر برای نوزاد دارد برای خود مادر نیز مزایایی دارد که عبارتند از: کاهش میزان ابتلا به سرطان پستان و تخمدان و پوکی استخوان در مادر شیرده ، از بین رفتن سریع تر اضافه وزن بارداری ، کاهش خونریزی و تاخیر در بارداری مجدد.

2- آیا شیر من کلیه ویتامین های مورد نیاز نوزاد را تامین می کند؟

با توجه به اینکه برخی از ذخایر ویتامینی نوزادان کم بوده و شیر مادر نیز به تنهایی قادر به جبران این کمبود نمی باشد لذا از روز 15 تولد مصرف قطره مولتی ویتامین به مقدار 25 قطره در روز یا مصرف قطره آ-د به همان میزان توصیه می شود که تا پایان یک سالگی و در برخی موارد تا پایان 2 سالگی ادامه داده می شود. ویتامین د از جمله ویتامینهایی است که در شیر مادر کافی نیست.

3- آیا شیردادن باعث تغییر شکل و شل شدن سینه هایم خواهد شد؟

شکل پستان تحت تاثیر ارث ، سن و حاملگی است. شیردهی حداقل اثر را بر روی شکل دارد . تاثیر شیردهی موقتی است و پس از خاتمه آن سینه ها به شکل و حالت قبلی خود باز می گردد.

4- آیا می توانم در دوران شیردهی ورزش کنم؟

پس از برقراری و تثبیت تولید و جریان شیر انجام ورزش مانعی ندارد ولی باید خسته کننده نباشد. مایعات به میزان کافی مصرفی شود و پس از انجام ورزش های شدید بلافاصله شیر داده نشود.

5- آیا آشامیدن زیاد مایعات و شیر به افزایش شیرم کمک می کنند؟

عواملی که در مادر به میزان شیر کمک می کنند عبارتند از : برقراری و حفظ سلامتی مطلوب در مادر ، استراحت و فعالیت متعادل ، اجتناب از نگرانی و اضطراب ، درمان سریع بیماری در مادر، اجتناب از رژیم گرفتن برای کم کردن وزن و تغذیه کافی و مناسب ولی آشامیدن بیش از حد مایعات و شیر تاثیری در افزایش شیر ندارد. موادی نظیر آبجو و چای بر خلاف اعتقادات برخی افراد ، خاصیت شیرسازی ندارد.

6- آیا مواد غذایی مورد استفاده من می تواند موجب ناراحتی نوزاد شود؟

مصرف غذای خاص توسط مادر بندرت باعث ناراحتی نوزاد شیر مادر خوار می شود. هر چند احتمال دارد گاهی خوردن برخی از انواع توت ها ، گوجه فرنگی، پیاز ، انواع شکلات ، ادویه جات و چاشنی ها موجب ناراحتی معده یا مدفوع شل در نوزاد شود. با این حال حذف هیچ ماده غذایی از رژِیم غذایی مادر لازم نیست مگر اینکه مصرف آن با بروز ناراحتی در نوزاد همراه باشد.

7- با توجه به اینکه توصیه شده است به هیچ وجه به نوزادم شیر گاو ندهم ، اگر خود من شیر گاو بخورم ممکن است نوزاد دچار مشکل شود؟

همانطور که قبلا نیز گفته شد حذف هیچ نوع ماده غذایی از رژیم غذایی مادر ضرورت ندارد. شیر گاو نیز شامل این قانون است ولی در برخی از شیرخواران پس از مصرف شیر گاو توسط مادر و ورود مواد حساسیت زا به بدن وی آلرژی گوارشی بصورت دفع خون روشن در مدفوع بدون هیچ مشکل دیگر نظیر تب یا درد و بی قراری و سایر علایم بروز می کند. تاکید می شود در صورت وجود خون در مدفوع حتی با حال عمومی خوب ، نوزاد توسط پزشک ویزیت شود و در صورت تشخیص آلرژی به شیر گاو ، مادر از مصرف آن خودداری نماید.

8- آیا هنگام شیردهی قرار دادن نوک سینه در دهان نوزاد کافی است؟

به منظور دریافت شیر کافی بایستی مجاری شیر موجود در سینه توسط فک نوزاد فشرده شوند. به همین علت علاوه بر نوک پستان حدود 2.5 سانتیمتر از هاله پستان نیز باید داخل دهان نوزاد قرار گیرد. اگر قسمت بیشتری از بخش پائینی هاله داخل دهان قرار گیرد ، نوزاد با استفاده از حرکت ضربه ای زبان می تواند شیر بیشتری دریافت کند. هم چنین این کار باعث می شود تا از اصطحکاک ، آسیب و درد نوک پستان جلوگیری شود.

9- شبها که خواب آلوده هستم ، نشستن و شیر دادن برایم مشکل است، آیا می توانم در حالت خوابیده شیر بدهم؟

شبها برای شیر دادن به نوزاد حتما لازم نیست که در حالت نشسته قرار گیرند و می توانید در حالت خوابیده به پهلو سینه شما قرار گیرد و یا در حالت خوابیده به پشت شیردهی را انجام دهید. ولی مراقب باشید که در حالی که خواب آلوده هستید با پستان خود مخصوصا در مورد سینه های بزرگ ، باعث انسداد راه هوایی نوزاد و خفگی وی نشوید و یا اگر خواب سنگینی دارید نوزادتان آزرده نشود.

10-مدت زمان شیرخوردن نوزاد چند دقیقه است؟

شیرخوردن نوزاد بر حسب شخصیتهای مختلف نوزادان معمولا بین 10-40 دقیقه طول می کشد. در صورت طولانی تر و یا کوتاهتر شدن از این مدت می تواند نشانه ای دال بر وجود مشکلات شیر دهی یا خستگی نوزاد در اثر نارسی یا بیماری باشد که بایستی توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد.

11-فواصل شیردهی را چگونه باید تنظیم کرد؟

در روزهای اول شیردهی نوزاد باید حداقل 8 تا 12 بار در 24 ساعت شیر بخورد یعنی به فواصل هر 3-2 ساعت شیردهی باید صورت گیرد. ولی لازم به تاکید است که شیر بایستی بر اساس تمایل و خواسته نوزاد صورت گیرد و اجباری در تغذیه هر 2 ساعت وجود ندارد . البته بایستی دقت کرد که این فاصله کمتر از یک ساعت و بیشتر از 4 ساعت نباشد.

12-پس از پایان شیر دادن آیا می توانم بلافاصله نوزاد را بخوابانم ؟

در پایان هر شیردهی بایستی نوزاد بر روی شانه مادر یا خوابیده بر روی شکم در آغوش مادر قرار گیرد و با مالش و یا نوازش ملایم پشت به خروج هوای بلع شده کمک کرد. آروغ زدن نوزاد پس از سیرخودن به پیشگیری از بروز ناراحتی های گوارشی ، پس زدن شیر ، کاهش دردهای قولنجی شکم و دفع آسانتر مدفوع کمک می کند.

13-آیا لازم است که نوزاد را در طول شب برای شیر دادن بیدار کنم؟

طی 2-3 هفته اول تولد بایستی در طول شب به فواصل 3 و حداکثر 4 ساعت برای شیردهی بیدار کرد. پس از تثبیت میزان شیر مادر و بازیابی وزن تولد می توان این فاصله را به 5 ساعت افزایش داد. در سنین بالاتر یعنی 2-1 ماهگی می توان اجازه داد که شیرخوار براساس نیاز خود برای شیرخوردن در طول شب بیدار شود. در صورتیکه با این کار شیر مادر کم شود بایستی مجددا تغذیه در طول شب را شروع کرد.

14-پسر دو روزه ام اکثر اوقات می خوابد و خیلی کم بیدار می شود برای شیر دادن به او چکار کنم؟

در دو روز اول تولد نوزادان دوره های کوتاهی از بیداری را دارند و معمولا به خواب عمیقی به مدت چند ساعت فرو می روند. این الگوی خواب طبیعی است و گاهی می توان با تعویض پوشک نوزاد، ماساژ ملایم، عمودی نگه داشتن ، تکان دادن و صحبت کردن، نوزاد خواب آلوده را بیدار کرد. در صورت ادامه خواب آلودگی در تمام طول 24 ساعت ، نداشتن مکیدن، بی حالی و شل بودن حرکات نوزاد حتما باید با پزشک مشورت شود.

15-چرا شیر خوردن نوزاد من با نوزادان دیگر تفاوت دارد؟

نوزادان نیز مانند مادرانشان ، شکل و شخصیت های مختلفی دارند. بعضی از آنها عجولند ، پستان را با ولع می گیرند و مدت 10-20 دقیقه می مکند. شیرخواران عصبی مشتاقانه و فعالانه پستان را به دهان می برند ولی اگر هیچ شیری از آن بیرون نیاید فریاد می کشند. نوزادان تنبل منتظر می مانند تا شیر مادر راه بیفتد و سپس شروع به خوردن می کنند. راحت طلبها ترجیح می دهند که چند دقیقه شیر بخورند و چند دقیقه استراحت کنند بنابراین شیرخوردن آنها طولانی تر است.

16-علائم گرسنگی در نوزاد کدامند؟

این نشانه ها عبارتند از : جستجوی پستان، حرکات مکیدن، حرکات سریع چشمها ، حرکات دهان و زبان ، صداهای ضعیف ، بردن دست به سمت دهان یا به طرف دست دیگر، خم کردن بازوها ، پا زدن، مشت کردن دستها و اگر مادر متوجه این علائم نشود و آن را رفع نکند گریه کردن آخرین علامت گرسنگی است.

17-احساس می کنم که که شیرم کم است و برای سیر کردن نوزاد کافی نیست ؟

علیرغم آنکه بسیاری از مادران تصور می کنند کم شیر هستند ولی کمبود واقعی شیر نادر است. هر عاملی از جانب مادر یا شیرخوار که شیرخوردن را محدود سازد می تواند به سرعت موجب کاهش تولید شیر شود. از نظر زمان و مدت ، استفاده از شیر کمکی بصورت بی مورد ، برطرف نشدن پرخونی پستانها ، جدایی مادر و نوزاد ، وضعیت نامناسب نوزاد هنگام شیرخوردن.

18-موقع شیردادن از کجا متوجه شوم که نوزادم می تواند با مکیدن سینه به حد کافی شیرخارج کند؟

نوزاد به صورت عمیق و ریتمیک شیر می خورد، بین هر مکش عمیق مدتی مکث می کند و مرتبا صدای بلع شیر خوردن گونه های نوزاد برجسته است و به داخل کشیده نمی شود.

19-نوزاد من که 10 روزه شده است همان وزن تولد خود را دارد ، آیا این بدان معنی است که شیر من کافی نیست؟

نوزادان رسیده به تدریج از زمان تولد تا برقراری تولید شیر کافی در مادر وزن از دست می دهند که این مسئله طی 3 تا 4 روز اول می باشد و میزان آن نباید از 8-7 % وزن تولد بیشتر باشد. حداقل وزن در روز 4-3 بعد از تولد مشاهده می شود. 2-1 روز بعد از به شیر آمدن مادر ، وزن نوزاد ثابت می شود و سپس شروع به بازیابی وزن از دست رفته می کند . در روزهای 10-7 پس از تولد وزن نوزاد به وزن اولیه تولد باز می گردد.

20-آیا از روی ادرار نوزاد می توان به خوب بودن شیر نخوردن وی پی برد؟

میزان حجم ادرار نوزاد یکی از شاخص های مفید برای ارزیابی شیردهی است. حجم ادرار 3-2 روز اول ممکن است کاهش یابد و پس از افزایش تولید شیر و افزایش مصرف شیر، حجم آن افزایش پیدا کند. نوزادی که بخوبی شیر می خورد معمولا حداقل 4-3 بار ادرار در طی 24 ساعت دارد.ادرار باید کم رنگ و پوشک نوزاد خیس و سنگین باشد.

21-مدفوع طبیعی نوزاد چگونه است؟

مدت کوتاهی پس از برقراری شیر ( یعنی روز 4-3 بعد از تولد) مدفوع سیاه و غلیظ تبدیل به مدفوع به رنگ زرد تا سبز مایل به سیاه با قوام متفاوت می شود. سپس با ادامه شیرخوردن حالت مشخص نوزاد شیرمادرخوار را پیدا می کند که بصورت شل ، آبکی، زرد حاوی دلمه های شیر و نسبتا حجیم به دفعات 3 بار یا بیشتر در روز یا حتی یکبار به ازای هر بار شیرخوردن می باشد.

22-برای درمان کم شیری چه راه هایی وجود دارد؟

از آنجا که تولید شیر ارتباط مثبتی با دفعات شیردهی و میزان تخلیه پستان دارد، افزایش دفعات و دقت در تخلیه پستان در درمان کم شیری موثر است. باید علت اصلی را پیدا و برطرف کرد. تغذیه در شب حتما صورت گیرد و شیر اضافی بعد از شیردهی یا در فواصل شیردهی دوشیده شود.

23-آیا از داروهای برای افزایش شیرم می توانم استفاده کنم؟

داروها و گیاهان متعددی به عنوان شیر افزا توصیه شده اند که یکی از قدیم ترین داروهای گیاهی شیر افزا، شنبلیله است که به علت مصرف غذایی آن اعتقاد بر بی خطر بودن آن است. از داروهای گیاهی دیگر رازیانه است که به صورت دم کرده و یا کپسول رازیانه مصرف میشود و ازعوارض آن ایجاد خونریزی در مادر یا افزایش خونریزی مادر است. قطره شیر افزا نیز که از گیاهان دارویی ترکیب شده است به همین منظور بکار می رود.

24-مشاهده چه علائمی از نظر عدم کفایت شیر نگران کننده هستند؟

o کاهش دفع ادرار روزانه

o افزایش کمتر از 30 گرم در روز

o شیرخواری که 14-10 روز پس از تولد وزن تولد را باز نیابد.

o عدم وجود نشانه های تولید شیرکافی مثل عدم نشت شیر ، عدم خروج شیر از پستان دیگر هنگام شیردهی ، رها کردن پستان و نارضایتی نوزاد پس از تغذیه

o مهمترین علامت عدم کفایت شیر، عدم وزن گیری مناسب در نوزاد است.

در صورت وجود این علایم حتما بایستی در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود.

25-نوزادم بطور ناگهانی سینه ام را پس زده و از شیرخوردن امتناع می ورزد علت آن چیست؟

پس زدن ناگهانی سینه ممکن است در هر زمانی رخ دهد. اغلب مادران آن را به حساب کیفیت بد یا عدم کفایت شیر خود می گذراند و شیر خود را بطور کامل قطع می کنند. این رفتار اغلب با شروع قاعدگی در مادر، افزایش مصرف مواد غذایی خاص در مادر ، تغییر صابون ، عطر یا ادکلن و یا حتی با استرس های مادر ارتباط دارد. همچنین گرفتگی بینی، دندان در آوردن و یا گاز گرفتن نوزاد همراه با واکنش ناگهانی مادر نسبت به این گاز گرفتن نیز با این رفتار همراهند.