تغذیه دوران شیر دهی: 10 توصیه به مادران شیر ده

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

در این مقاله ضمن اشاره به فواید بی‌نظیر شیر مادر برای نوزادان و خود مادران، توصیه‌هایی نیز به مادران درباره شیر دادن نوزاد ذکر می‌شود.

‌شیر مادر با داشتن همه مواد غذایی اصلی و حتی ریزمغذی‌ها، ترکیبات دفاعی و بسیاری مواد دیگر از قبیل آنزیم‌ها، هورمون‌های مختلف و اسیدهای چرب غیر‌اشباع، از سوی سازمان جهانی بهداشت، به عنوان کامل‌ترین غذا برای شیرخواران معرفی شده است که مصرف آن، کودکان را در مقابل بسیاری از بیماری‌های عفونی، تنفسی و گوارشی ایمن می‌کند.

دفاع نوزاد در اوایل عمر در مقابل عوامل عفونی خارجی که به ویژه در محیط بیمارستان به عنوان آلوده‌ترین محیط دنیا فراوانند، بسیار ناچیز است. به همین علت نوزاد در مقابل میکروب‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و قارچ‌های پراکنده در این محیط هیچگونه قدرت دفاعی ندارد و به سرعت به بیماری‌های گوناگون مبتلا می‌شود که آمار مرگ نوزادان در بیمارستان‌ها با این عوامل بسیار بالاست.

به همین دلیل نوزادان در روزهای اول تولد نیاز مبرم به تغذیه شیر از آغوش مادران دارند زیرا از این طریق میکروب‌های غیر بیماری‌زای بدن مادر به سطح پوست و مخاط دستگاه گوارش و تنفس منتقل می‌شوند و بدن شیرخوار را در مقابل میکروب‌های بیماری‌زای محیط مقاوم می‌کنند.

حتی اگر مادر خود به یک بیماری مبتلا باشد، مواد مقاومت‌زا در بدن مادر تولید پادتن می‌کنند و این پادتن‌ها از طریق شیر به بدن شیرخوار منتقل می‌شود. بنابراین در آغوش گرفتن و تغذیه نوزاد با شیر مادر از ساعت اول عمر نقش عظیمی را در افزایش قدرت دفاعی و پیشگیری از بسیاری بیماری‌های عفونی در بدن کودک ایفا می‌کند.

تغذیه نوزاد با شیر مادر، خطر ابتلا به چاقی را تا یک سوم در دوران کودکی کاهش می‌دهد و اثرات مفیدی در زندگی آتی و دوران بزرگسالی او به همراه خواهد داشت. اگر مادران کودکان را با شیر خود تغذیه کنند میزان چاقی‌های بزرگسالی در نسل‌های آینده بین 10 تا 15 درصد کاهش خواهد یافت.

از این مساله گذشته مادرانی که شیر می‌دهند از لحاظ عاطفی رابطه عمیقی را با کودکان خود برقرار کرده و این امر موجب می‌شود که کودک‌آزاری از سوی این مادران کمتر اتفاق افتاده و در ابعاد وسیع‌تر بنیان خانواده‌ها نیز مستحکم‌تر شود.

شیر دادن برای مادران نیز بسیار مفید است، زیرا بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان دستگاه تناسلی در مادران شیرده کمتر اتفاق می‌افتد، این مادران کمتر در معرض ابتلا به عفونت‌های این دستگاه قرار دارند و از لحاظ ظاهری نیز از زیبایی اندام بیشتری برخوردارند زیرا تغذیه با شیر مادر از وزن مادر به صورت تدریجی می‌کاهد.

10 فرمان

1- هنگام شیر دادن نوزاد را بغل کرده، سر او را بالاتر نگه دارید، توجه کنید که سینه شما روی بینی نوزاد را نپوشاند و مانع تنفس نوزاد نشود.

2- در اوایل تولد به نوزاد از هر دو پستان خود شیر دهید.

3- شیرمادر تا شش ماهگی برای رفع نیازهای شیرخوار کافی است و در این دوره به جز آب در مواقع نیاز یا استفاده از قطره‌هایی که پزشک توصیه می‌کند، هیچ چیز دیگر به کودک ندهید.

4- از شیردهی در حالت خوابیده خودداری کنید و حتما نوزاد را در آغوش گرفته و به او شیر دهید.

5- خوردن مایعات زیاد توسط مادر و مک زدن پستان مادر  بوسیله نوزاد شیر را زیاد می‌کند. 

6- بیماری‌های رایج مادران و مصرف دارو توسط مادر مانع از شیردادن به نوزاد نمی‌باشد، بجز چند مورد استثنایی که بایستی توسط پزشک کودکان تجویز شود. 

7- استفاده از حوله گرم و مرطوب به مدت 10 تا 15‌دقیقه روی پستان و نوک آن و یا حمام کردن یا ماساژ دادن به جاری شدن شیر کمک می‌کند.

8- تغذیه با شیر مادر در شب هم باید ادامه داشته باشد.

9- تغذیه با شیر مادر باید مطابق میل و درخواست کودک صورت گیرد.

10- هرگز نباید آغوز را دور ریخت، آغوز بهترین و مهم‌ترین قسمت شیر مادر است.

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

21 فایده شیر مادر برای نوزاد

1- شیر مادر بر ضریب هوشی نوزاد اثر دارد.

2- شیر مادر باعث تقویت عملکرد ریه های نوزاد می گردد و از مشکلات تنفسی و تنگی نفس جلوگیری می کند.

شیر مادر

3- شیر مادر دارای اسیدهای چرب، قند لاکتوز، آب و اسید آمینه می باشد.

4- شیر مادر ضد بیماری می باشد، زیرا آنتی بادی های بدن مادر از طریق شیر به نوزاد منتقل می شود.

5- شیر مادر از نوزاد در برابر پنومونی (ذات الریه)، مسمومیت غذایی، برونشیت، عفونت های میکروبی، آنفلوآنزا، عفونت گوش، آلرژی، جوش، اسهال و سرخجه محافظت می کند.

6- شیر مادر دارای حداقل 100 جزء می باشد که در شیرخشک یافت نمی شود.

7- مکیدن سینه مادر به رشد فک نوزاد کمک می کند و کودکی که دارای فک محکمی باشد، دندان های سالمی خواهد داشت.

8- شیر مادر دارای فواید روانشناسی نیز می باشد به این ترتیب که کودک به مادر وابسته می شود. در زمان تولد، نوزاد 30 تا 38 سانتی متری خود را می بیند و این فاصله ای است که بین صورت مادر و نوزاد وجود دارد.

9- از طرف دیگر نوزاد از گرمی سینه مادر خود لذت می برد و بیشتر شیر می خورد.

10- کودکانی که از شیر مادر خورده اند، تا سن 15 سالگی کمتر دچار دیابت نوع یک، بیماری MS، بیماری قلبی و سرطان می شوند.

11- کودکان شیر مادر خوار مشکلات روانشناختی، رفتاری و یادگیری کمتری دارند.

12- شیر مادر بهترین غذای نوزاد است. شیر مادر ترکیبی از پروتئین، چربی، کربوهیدرات و مایعاتی است که تمام این ها برای رشد مغز و بدن لازم می باشد.

13- شیرمادر خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کم می کند.

14- شیرمادر از بسیاری از بیماری ها و مشکلات دوران بزرگسالی نیز جلوگیری می کند. این مشکلات و بیماری ها عبارتند از: چاقی و اضافه وزن، افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون، اگزما، دیابت، آسم و لوسمی (سرطان خون).

15- شیرمادر می تواند میزان استرس و خونریزی پس از زایمان را کم کند.

16- تغذیه نوزاد با شیر مادر در سال اول زندگی، میزان بیماری ها و مرگ و میر ها را کاهش می دهد.

17- شیر مادر دارای اسید چربی است که به رشد مغز نوزاد کمک می کند.

19- نوزادان شیر مادرخوار اضافه وزن نمی یابند، بلکه به وزن مناسب سن و قد می رسند.

20- نوزادان نارسی که شیر مادر می خورند، بهتر رشد می کنند و ضریب هوشی بالاتری نسبت به نوزدان نارسی که شیر خشک می خورند، دارند.

21- شیر مادر همیشه آماده است و احتیاج به گرم کردن و میکروب زدایی ندارد.

6 فایده شیرمادر برای مادر

شیر مادر

1- شیردهی احتمال بارداری مجدد را کاهش می دهد.

2- مادرانی که به نوزاد خود شیر داده اند، از بیماری پوکی استخوان، سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، دیابت نوع 2 و سلیاک (عدم تحمل گلوتن گندم) در امان می باشند.

3- شیردهی موجب کاهش وزن مادر می شود. مادر مقدار زیادی کالری را برای ساخت شیر از دست می دهد، در نتیجه افزایش وزن دوران بارداری اش کاهش می یابد.

4- مکیدن سینه مادر باعث ترشح هورمونی می شود که این هورمون، رحم را به سرعت به حالت اول خود برمی گرداند.

5- از نظر اقتصادی ارزان ترین شیر و مناسب ترین شیر برای نوزاد، شیر مادر است.

6- مادری که شیر خود را به کودک می دهد، از نظر روحی و جسمی رشد می کند، کمتر احساس خستگی و اضطراب و دلواپسی می کند و حسی قوی برای برقراری ارتباط با نوزاد خود دارد.

تفاوت شیرمادر با شیر خشک

* نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می کند.

* ترکیبات شیر خشک تا اندازه ای شبیه ترکیبات شیر مادر است، اما مقدار مواد مغذی آن برای همه نوزادان یکسان است. در حالی که شیر هر مادری متناسب با نوزاد خودش است.

* در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می شوند، اسهال 3 تا 4 بار بیشتر رخ می دهد.

* تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می دهد کودکانی که از شیر مادر استفاده می کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی شوند. در حالی که نوزاد شیر خشک خوار در کودکی 20 تا 30 درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت.

* نوزادانی که در 3 ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می کنند، 34 درصد کمتر از نوزادان شیر خشک خوار احتمال ابتلا به دیابت وابسته به انسولین را خواهند داشت.

* نوزادان شیرمادر خوار نسبت به نوزادان شیرخشک خوار، در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری های قلبی می شوند.

* نوزاد وقتی خسته شد، می تواند دیگر سینه مادر را مک نزند و مدتی صبر کند و بعد شروع به مک زدن کند، اما در تغذیه با شیشه شیر این امر ممکن نیست.

خواص موجود در شیرمادر

* در اولین روز تولد، کلستروم ( colostrum) که مایعی زرد رنگ و غنی از آنتی بادی است از سینه مادر خارج می شود. این مایع، سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کرده و از او در مقابل بیماری ها محافظت می کند.

* هنگامی که نوزاد سینه مادر را مک می زند، در ابتدا، شیر آبکی و شیرین می باشد. بعد از مقداری مک زدن، شیر چرب تر و سفت می شود و احتیاجات نوزاد را برای رشد تامین می نماید.

شیرمادر

* شیر مادر بر اساس تغییرات آب و هوا تغییر می کند، مثلا در هوای گرم، نوزاد احتیاجی به آب ندارد، زیرا ترکیب شیر مادر تغییر می کند.

* شیر مادر دارای مواد مغذی، آنتی بادی، هورمون، آنتی اکسیدان و دیگر موادی است که نوزاد به آن احتیاج دارد.

* شیر مادر از مواد مغذی موجود در خون و ذخیره غذایی بدن مادر تامین می شود.

* یک مادر سالم روزانه 644 تا  756 گرم شیر تولید می کند. برای تولید این مقدار شیر، 500 کالری انرژی لازم است.

* شیر مادر دارای 330 میلی گرم کلسیم در هر لیتر است.

از کجا بفهمیم که مقدار شیر مادر برای تغذیه نوزاد کافی است؟

- نوزاد غالبا هر 8 تا 12 ساعت یک بار، شیر می خواهد.

- نوزاد 10 تا 15 دقیقه از هر سینه مادر شیر می خورد.

- نوزاد باید حداقل 6 عدد پوشک را در روز خیس کند.

- در ماه اول، نوزاد حداقل 3 بار در روز مدفوع می کند. مدفوع نوزاد زرد و نرم می باشد.

- نوزادان در ابتدا، وزن کم می کنند. اما در عرض 2 هفته تغذیه با شیر مادر، به وزن اولیه خود می رسند.

- نوزاد از ابتدای تولد تا 4 ماهگی، باید 113 تا 117 گرم در هفته، وزن زیاد کند.

مریم سجادپور – کارشناس تغذیه