رشد نوزاد: دوره های رشد و تکامل در طب کودکان

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

 1- دوره نوزادی (Neonatal period) : به 28 روز اول تولد یا 4 هفته اول گفته می شود.

این دوره رشد از چند جهت اهمیت زیادی دارد: 

سرعت رشد و وزن گیری در آن نسبت به همه دورانهای بعد بیشتر بوده. تغذیه صرفاً با شیر مادر صورت می گیرد مادر هنوز آمادگیهای لازم را برای انجام وظایف محوله کسب نکرده و نوزاد از خصوصیات متفاوتی برخوردار می باشد هر گونه بی توجهی به این ویژگیها می تواند عوارض غیرقابل جبرانی را بوجود آورد. 

بنابراین استقرار شیردهی مناسب از مهمترین وظایف مادر می باشد.

هفته اول و دوم زردشدن نوزادان از مشکلات شایع بوده که اقدامات درمان مورد نیاز لازم است به موقع انجام شود. 

عفونتهای احتمالی در این دوره مخاطره آمیز بوده و هر گونه شک به آن مستلزم بستری شدن نوزاد و بررسی و درمان مقتضی لازم است.

در بدو تولد مشکلات تنفسی از اهمیت زیاد برخوردار است و بخصوص در بین نوزادان با وزن تولد کم یا در تولدهای زود هنگام از شیوع بیشتری برخوردار است. 

از مواردی که به مشکلات این دوران میافزاید وضعیت جسمی مادر است که بهرحال بعد از دوره حمل و زایمان با وضعیت گاهاً مشکل جسمی بایستی مسئولیت های سنگین مادری را بر دوش بگیرد.

2- دوره شیرخوارگی (Infancy) : به 1 ماهگی تا 1 سالگی اطلاق می شود وبه  سه مقطع قابل تقسیم است: 

الف- 1 تا 4 ماهگی (early Infancy) شیرخوارگی اولیه 

ب- 5 تا 7 ماهگی (Mid Infancy) شیرخوارگی میانی 

ج- 8 تا 12 ماهگی Late Infancy) شیرخوارگی پایانی 

در دوره شیرخوارگی اولیه تغذیه صرفاً با شیر مادر باید صورت گیرد در بین دورانهای رشد بعد از ماه اول این سه ماه نیز از نظر سرعت رشد بالاترین سرعت مطرح است به گونه ای که وزن نوزاد در پایان 5 ماهگی معمولاً دو برابر تولد می شود. ارزیابی منحنی رشد در این دوره اهمیت زیادی دارد. در صورت مراقبت صحیح بیماری مهم در این دوره کمتر اتفاق می افتد . 

تب در این دوره از اهمیت برخوردار است بخصوص که تفکیک تب با علل عفونی از علل ویرال گاهاً فوق العاده بخصوص در معاینه مشکل است .

 تغذیه تکمیلی از حدود 6-4 ماهگی لازم است شروع و با برنامه ریزی مناسب و درست مستقر شود. 

تشنج تب که از 6 ماه به بعد امکان وقوع دارد از نگرانیهای تب کودکان می باشد .

 انجام واکسیناسیون و عوارض آن گاهاً بروز مشکلاتی را در پی دارد. 

عدم نزول بیضه ها بایستی در 1 سال اول مورد توجه بوده و در صورت شک به آن اقدامات مقتضی صورت گیرد. 

مسائل تکاملی که در مقاطع گوناگون این دوره رشد رخ می دهد مانند محکم شدن گردن در 5 ماهگی، سینه خیز راه رفتن – نشستن در حدود 7 ماهگی اهمیت دارد.

3- نوپایی (Toddler) : که به سنین بین 2-1 سالگی اطلاق می شود. این دوره از رشد به لحاظ تحولاتی که در جهت فعالیتهای متنوع تر کودک رخ می دهد و ضمن راه افتادن کودک گویش نیز شروع شده و کنجکاوی و شیطنت های کودکانه ابعاد جدیدی می یابد و علی رغم شیرین کاری های او که باعث توجه و جلب عطوفت اطرافیان می شود مخاطراتی را نیز برای او دارد اهمیت بیشتری می یابد. 

یکی از مسائل این است که کودک در این سن همه چیز را به دهان خود وارد نموده و خطر ورود جسم خارجی مانند تخمه، هسته به داخل مجاری هوایی افزایش می یابد.

بطور کلی ضمن لزوم تشدید مراقبت از کودکان در این دوره بایستی سمت و سوی تغذیه به طرف کاهش دفعات شیردهی مادر، قطع شیردهی شبانه و افزایش دفعات غذای کمکی کودکان باشد.

4- دوران کودکی (child hood) : که به دو دوره early (اولیه) 2 تا 6 سالگی و late (پایان) 7 تا 10 سالگی قابل تقسیم است. 

این دوره از رشد مشکلات متعدد خاص خود را از جمله بی اشتهایی – عفونتهای تنفسی و گوارشی دارد ضمن اینکه تداوم رشد مطلوب اهمیت زیادی در آن دارد. مسائل کاملتر این دوره در مباحث بعدی مورد توجه قرار خواهد گرفت.

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

مراحل رشد نوزاد:رشد و تکامل شیرخواران و کودکان

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com/

پروفسور محمد حسین سلطان زاده 

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

رشد و تکامل شیرخواران و کودکان

تشخیص بیماری ها و جلوگیری از بروز آنها مستلزم داشتن اطلاعات کافی از روند طبیعی رشدGROWTH وتکامل DEVELOPMENT می باشد گرچه این مراحل از هم قابل تفکیک نیستند ولی تخم گشنیده شده زندگی آمبریونی وفتال را گذرانده و سپس دوره های شیر خواری- کودکی وادولسانس را طی می نماید رشدو تکامل دستگاههای مختلف به طور مستقل انجام نمی گیرد بلکه نتیجه تاثیر متقابل عوامل ژنیتیک و محیطی و تغذیه ای اقتصادی-اجتماعی ،هیجانی و تروما شیمیایی-عفونی-ایمونولوژیک و تربیتی دارد.

اصطلاح رشد به آثاری گفته میشود که باید با تعیین اندازه عضو مشخص می گرددو تکامل تغییرات عمل بدن است ولی چون این دو را نمی توان از هم تفکیک نمود اصطلاح رشد و تکامل را بکار می برند و عبارت است از مجموعه عوامل ژنیتیک محیطی-تغذیه ای-تروماتیک-تربیتی است که از موقع لقاح تا هنگام بلوغ در کودک تغییرات ایجاد می کند.

رشد و نمو فیزیکی:

اصطلاح طبیعی که در مورد رشد و نمو مورد استفاده قرار می گیرد صحیح نبوده و بهتر است اصطلاح میانگین AVERAGE بکار رود.

تفاوت زیادی بین اصطلاح میانگین و طبیعی وجود دارد.

میانگین عبارت است از مجموع کل اعداد تقسیم بر تعداد آنها می باشد.

مثلا میانگین قد 7 کودک (72-70-63-61-63-62-57) عبارت است از 64=7/448

اگر داده ها را به ترتیب قرار دهیمـ72-70-63-63-62-61-57) عدد 63 را Median میانه گویند و داده ای که بیشترین فراوانی را داشته باشد Mode گویند.

میانگین از میانه هم ارزش بیشتری دارد.

رشد قبل از تولد:

 زندگی داخل رحمی به دو دوره آمبریونیک و فتال تقسیم می شود که 8 هفته اول حاملگی را گویند و بعضی ها ترجیح می دهند که 12 هفته اول را امبریونیک گویند و زمان بین 12-40 هفته حاملگی را فتال می گویند.

هفته اول زندگی ژرمینال که تقسیم سلول و در هفته دوم اکتودرم و آندودرم و در هفته سوم مزودرم اضافه میشود.

در هفته هشتم وزن جنین 1 گرم و در حدود 5/2 سانتی متر طول دارد در هفته 12 وزن جنین حدود 14 گرم وقد حدود 5/7 یانتی متر است و اواخر تریمستر اول جنس جنین مشخص می گردد،در اواخر تریمستر دوم (28 هفته)وزن جنین حدود 1000 گرم و قد 35 سانتی متر است(14 اینچ)، در هنگام تریمستر سوم اندازه جنین باز هم افزایش می یابد و در جنین غضلات و نسوج تحت جلدی اولیه ایجاد می شود،سیستم گردش خون در بین هفته 8-12 کامی می شود،حرکات تنفسی در هفته 18 انجام اما تکامل ساختمانهای آلوئولر معمولا کافی نیست تا هفته  24-26 جنین تکامل می یابد.

ماده سورفا کتان ریوی در هفته 20 در حال تکامل یافتن می باشد و شاید تا تریمستر سوم کامل نباشد در اواخر حاملگی زمانی که مایع آمنیوتیک شامل سلول های زیادی است ممکن است مکونیوم به آلوئل آسپیره شود و باعث اشکالات تنفسی متعاقب زایمان گردد.

خموگلوبین جنین اکثریت هموگلوبین F می باشد که حامل اکسیژن بیشتری است هموگلوبین A در اواخر دوره جنینی حدود %30 می رسد در هفته 12 حاملگیBILE تشکیل و بزودی آنزیم های هاضمه ایجاد میشود حرکات بلع در هفته 14 ظاهر می شوند در هفته 26-28 (ساکینگ) مکیدن جنین شروع می شود.جفت یک راه عمده تعویض متابولیک بین مادر و جنین می باشد در اواخر حاملگی IgG و کلسیم و آهن از جفت عبور کرده و لذا در نوزادان پرماجور بیشتر احتیاج به کلسیم-آهن دارندو استعداد به عفونت نیز زیادتر می باشد.

رفلکس گراسپینکGRASP REFLEX  در هفته 17 ظاهر و در هفته 27 تکمیل می شوند مرگ و میر دوران آمبریونیک از تمام زمان های دیگر بیشتر است ومربوط به اختلالات ژنیتیک

-کروموزومی-سن مادر-عفونت های مادری ویا تجویز دارو به مادر در دوران تریمستر اول می باشد مرگ و میر در دوران فتال مربوط به فاکتور های داخل رحمی می باشد که شامل اکسیژناسیون ثانوی به اختلالات جفت-بند ناف-عفونت های باکتریال-و ویرال پروتوزوئری –اشعه-تروما عوامی شیمیایی اختلالات ایمونولژیک و تغذیه ای می باشد سوء تغذیه حتی روی نورون های مغزی نیز تاثیرگذار می باشد.

وزن متوسط نوزادان در موقع تولد حدود 400/3 (5/7 پوند) می باشد که پسر ها مختصری بیشتر از دختران وزن دارند و در حدود 95% نوزادان فول ترم وزن بین 500/2-600/4 کیلوگرم دارند(10-5/5 پوند) و قد متوسط 50 سانتی متر (20 اینچ) و در حدود 95% نوزادان قد بین 45-55 سانتی متر (22-18 اینچ) متوسط دور سر در حدود 35 سانتی متر(14 اینچ) یعنی 

بین 1/37-6/32 سانتی متر می باشد شکم نسبتا برجسته و انتهاها نسبتا کوتاه و نقطه  وسط قد نوزاد نزدیک ناف می باشد در حالیکه در بالغین در سمفیزپوبیس می باشد.

همانطور که ذکر شد فقر و سوء تغذیه با کم وزنی و زایمان بیش از موقع ارتباط دارد.سوء تغدیه در سه ماهه سوم اغلب منجر به کم وزنی می شود افزایش وزن مادر در دوران حاملگی به وزن جنین بستگی دارد وزن متوسط شیرخواران در یک کشور معیار خوبی برای وضعیت تغذیه ای آن مملکت است در کشور های شرقی که وضع تغذیه ای خوبی ندارند وزن متوسط تولد ممکن است 3 کیلوگرم (5/6 پوند) و یا کمتر باشند.

مسمومیت حاملگی در مادر و نارسائی جفتی به طور شایعی با کم وزنی همراه هستند استعمال بیش از حد دخانیات به وسیله مادر نیز باعث کم وزنی نوزادن در موقع تولد می شود .

حاملگی متعدد: در دوقلو ها وزن متوسط 400/2 کیلو و در 3 قلوها 800/1 کیلو و در چهار قلو ها 400/1 ذکر می شود.

دیابت به طور شایعی با افزایش وزن نوزاد موقع تولد مواجه است.

نوزادان در 24-48 ساعت بعد از تولد حدود 5-105 وزن خود را از دست می دهند که مربوط به از دست دادن اب می باشد و در نوزادان فول ترم حدود روز های 14-10 وزن تولد را دارا خواهند بود.

تعداد  تنفس:نوزاد مابین 50-35 در دقیقه است.

تعداد نبض نوزاد مابین 120-160 در دقیقه است.

رفلکس Rooting – ساکینگ Sucking و گاگینگgagikg بلع SWALLOWING فعال است در آخر هفته اول فاصله تغذیه حدود 2 تا 5 ساعت می باشد اولین مدفوع که مکونیوم نامیده میشود در ظرف 24 ساع ت بعد از تولد انجام می شود تعداد دفعات اجابت مزاج نوزاد بستگی به شیر خورئن او دارد ولی متوسط 3-5 مرتبه در دوز می باشد و درشی مادر خواران تا حدود 7-6 مرتبه ممکن است باشد.

در موقع تولد 55 کیلو کالری پر کیلوگرم در روز احتیاج می باشد و در آخر هفته تولد 110 کیلوکالری به ازاء هر کیلوگرم وزن در 24 ساعت و در انتهای هفته اول حدود 120-150 سی سی پر کیلو مایع باید در نظر گرفته شود.

در هفته اول تولد پروتئینوی شایع استBUN بطور گذران ممکن است  افزایش یابد هموگلوبین نوزاد مابین 17-19 گرم در سی لیتر و افزایش رتیکولوسیت خفیف و نرویوبلاست در روزهای اول تولد گزارش می شود.

تعداد گلبول های سفید نوزاد 10000 در موفع تولد که در ظرف مدت 24 ساعت افزایش می یابد و به 25-35 هزار می رسد با ارجحیت نوتروفیل بعد از هفته اول WBC کاهش می یابد و به 14 هزار با ارجحیت لنفوسیت می رسد.

عبور هورمون های مادری از جفت ایجاد تغییرات موقتی در سینه ها و دستگاه تناسلی نوزاد می نماید هیپرگلیسمی مادر ممکن است باعث هیپرانولینسیم نوزاد و در نتیجه هیپوگلیسمی شود قند وکلسیم در نوزاد ممکن است به طور نرمال کاهش یابد و باعث تشنج شود.

گاماگلوبولین نوزاد مختصری بالاتر از مادر که بر ضد بسیاری بیماری های باکتریال و ویرال عمل می نماید ولی IGM معمولا عبور نمی کند که در مواقع عفونت ها به خصوص گرم نگاتیو وجود دارد گاماگلوبولین نوزاد در ظرف سه ماه کاهش می یابد.

سال های قبل مدرسه:

در سال های قبل از مدرسه سالیانه 2 کیلوگرم به وزن و 6-8 سانتی متر به قد اضافه می شود و در 5/2 سالگی 20 دندان شیری بیرون آمده و در 3 سالگی بالا رفتن از پله و در 4 سالگی پائین رفتن از پله می تواند پاها را به طور متناوب بگذازد.

در 3 سالگی روی یک پا مدت کمی می ایستد و در 5 سالگی می تواند لی لی کند.

در 3 سالگی خط متقاطع و در 4 سالگی شکلی بدون دیدن قبلی ممکن است رسم کند و در 4-5 سالگی مثلث بکشد و در 6 سالگی لوزی رسم نماید.

در سه سالگی کودک می تواند سن و جنس خود را بگوید.

در 5/4-6 سالگی رل والدین را بازی میکند.

سال های مدرسه:

در سال های اول مدرسه رشد ونمو یکنواخت می باشد و در دختران در 10 سالگی و در پسران ناگهان رشد سریع پیدا می کنند.

در سال های مدرسه حدودا 3-5/3 کیلو گرم به وزن و 6 سانتی متر به قد اضافه می شود و دور سر خیلی کند رشد می نماید و از 51 سانتی متر به 53و54 در 12 سالگی می رسد و

در این سن مغز آخرین مراحل رشد خود را می نماید.در سال های  مدرسه سینوس پیشانی ظاهر می شود اولین دندان آسیای دائمی در سال هفتم رویش می کند و سالی 4 دندان رویش می کند دومین آسیای دائمی در 14 سالگی و سومین دندان آسیای دائمی از 20 سالگی به بعد ظاهر می شود.رشد قوی در پسرها در 18 سالگی و در دخترها در 17 سالگی متوقف می شود و سن متوسط قاعدگی 13 سالگی است .هر شیرخوار به طور مرتب باید معاینه شود و روند رشد وتکامل را کنترل نماید.

مطالب پیشنهادی

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان

تمرینات ورزشی در دوران حاملگی و قبل از زایمان

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی