وقتی همسرتان معتاد فضای مجازی است

در جوی آب نمی‌افتند، تن‌شان وقت خماری درد نمی‌گیرد، چرت نمی‌زنند، به سین هم شین نمی‌گویند اما معتادند. اگر یک پای بساط‌شان لنگ بزند مثلا تبلت یا گوشی تلفن همراه‌شان دم‌دست نباشد یا اینترنت وای‌فای‌شان به راه نباشد، کلافه و بی‌تاب می‌شوند و حس می‌کنند زندگی‌شان، سخت، دردناک و خسته‌کننده است چون آنها وابستگی شدید به نرم‌افزارهای ارتباطی در فضای مجازی دارند.

 

جنس مصرفی‌شان غیرقانونی نیست یا وایبر است یا لاین.وی‌چت، تانگو یا هر نرم‌افزار دیگری که اگر اتصال به اینترنت برقرار باشد می‌تواند آنها را به بقیه آدم‌های دنیا وصل کند تا با هم گپ بزنند و عکس  و موسیقی به اشتراک بگذارند. شاید تصور کنید این شیوه‌های مدرن معاشرت تهدیدی برای عشق شما به حساب نمی‌آیند اما ما معتقدیم به همان اندازه که زندگی خانوادگی معتادهای به موادمخدر در خطر است زندگی مشترک معتادهای به نرم‌افزارهای ارتباطی هم هرلحظه در خطر فروپاشی است.

 

پیغام نمی‌رسد، خمار می‌شود؟

کاربران نرم‌افزارهای ارتباطی جزو گروه بزرگ معتادان به اینترنت محسوب می‌شوند چون برای استفاده از این نرم‌افزارها نیاز دارند به فضای مجازی متصل شوند.  روانپزشکان اکنون اعتیاد به اینترنت و به‌تبع آن نرم‌افزارهای ارتباطی‌اش را در جدیدترین راهنمای تشخیصی آماری اختلالات روانی ( DSM-5 ) گنجانده‌اند که یعنی رسما این نوع اعتیاد را  جزئی از اختلالات روانی به حساب آورده‌اند و به همکاران‌شان  در سراسر دنیا خبر داده‌اند اگر وابستگی کسی به فضای مجازی به حدی برسد که خودش و دیگران را رنج بدهد و نتواند به وظایفش در سطح خانواده و جوامع بزرگ‌تر عمل کند، یعنی معتاد است با ویژگی‌هایی تقریبا شبیه معتادان به مواد مخدر.

 

لازم نیست حتما اعداد بزرگ و عجیب تحویل‌تان دهیم تا باور کنید تعداد معتادهای وایبر، وی‌چت، لاین و تانگو چقدر زیاد شده ، فقط کافی است به محیط اطراف‌تان نگاهی بیندازید، آن‌وقت می‌فهمید بیشتر مردم به نمایشگر تلفن همراه یا تبلت‌شان زل زده‌اند و با انگشت اشاره روی صفحات تایپ می‌کنند یا پست‌های رد و بدل شده بین هم‌گروهی‌های‌شان را می‌خوانند و بی‌خیال محیط اطراف می‌خندند، اخم می‌کنند یا زیر لب با خودشان حرف می‌زنند.

حالا لابد می‌پرسید چگونه ممکن است یک نرم‌افزار بی‌آزار که قرار است دوری فاصله‌ها را جبران کند، می‌تواند زندگی مشترک را به باد دهد؟ در ادامه مطلب این تهدیدها را با شما در میان می‌گذاریم.

 

 ما منهای هم

در یک زندگی مشترک موفق، هر دو طرف باید بخشی از ساعات طول روز را در کنار یکدیگر بگذرانند. پیش‌تر توضیح دادیم که از دیدگاه روانشناسی اعتیاد به استفاده از نرم‌افزارهای ارتباطی شبیه اعتیاد به مواد مخدر است و جالب اینکه ویژگی‌های روانی معتادان به این دو هم با یکدیگر وجوه تشابه زیادی دارد.

 

 به این  ترتیب همانطور که هیچ معتادی به دوز مشخصی از مواد مخدر وابسته نمی‌ماند و در طول دوره اعتیاد، مواد مخدر مصرفی‌اش را افزایش می‌دهد، معتادهای به نرم‌افزارهای ارتباطی هم با گذشت زمان، میزان حضورشان در فضای مجازی را بیشتر و بیشتر می‌کنند.

 

هرچه آنها زمان بیشتری را به حضور در فضای مجازی اختصاص بدهند وقت کمتری برای ارتباط با شریک زندگی و خاطره ساختن در کنار او دارند. یادتان باشد هر چه زمان کمتری را با هم بگذرانید، هر چه خاطرات مشترک‌تان کمتر باشد، هر چه وقت کمتری را صرف شناخت یکدیگر کنید، هر چه کمتر برای بررسی و حل چالش‌های زندگی وقت اختصاص دهید؛ بنیان زندگی مشترک‌تان، سست‌تر و احتمال از هم گسستن آن بیشتر می‌شود و خداحافظ گفتن‌تان به یکدیگر، آسان‌تر.  

 گلاویز شدن با عقربه‌ها

آنها که با اصول مدیریت زمان آشنا هستند لابد اصطلاح «وقت خور» را شنیده‌اند. وقت‌خورها دغدغه‌های کوچکی هستند که زمان  شما را مثل موریانه ریزریز و ثانیه‌ثانیه می‌جوند و هدر می‌دهند.

 

همه آدم‌ها در برابر یک وقت‌خور بزرگ مثل مکالمه تلفنی دو ساعته یا ماندن سه، چهار ساعته در ترافیک مقاومت می‌کنند و به فکر راه چاره‌ای برای پیشگیری از هدر رفتن ساعت‌های زندگی‌شان می‌افتند برای مثال شاید از آن مکالمه تلفنی طولانی فراری شوند و بخواهند زودتر تمامش کنند یا حتی در مشغله زیاد به تماس‌های تلفنی وقت‌گیر پاسخ ندهند یا شاید برای پیشگیری از ماندن در ترافیک از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند یا ساعت رفت و آمدشان را تغییر دهند. می‌دانید چرا؟

 

چون مرگ ساعت‌های طولانی در طول روز به چشم می‌آید اما مرگ ثانیه‌ها و دقیقه‌ها معمولا دیده نمی‌شود و به همین علت است که کسی به فکر راه چاره برای جلوگیری از هدر رفتن دقایقش در طول روز نمی‌افتد درحالی‌که سرجمع آن دقیقه‌ها رقم قابل توجهی از ساعت‌ها می‌شود.

 

 تکنولوژی وقت شما را می‌خورد

وقت‌خورهای کوچک که ثانیه‌های شما را می‌دزدند، از وقت‌خورهای بزرگ که ساعت‌های‌تان را می‌بلعند خطرناک‌ترند. جزئی از این وقت‌خورهای کوچک، نرم‌افزارهای ارتباطی هستند. ظاهر ماجرا این است که شما گاهی، تلفن همراه، تبلت یا رایانه‌تان را بررسی می‌کنید تا مطمئن شوید پیامی برای‌تان فرستاده شده است یا نه و گاهی لطیفه‌ها و پیام‌هایی را که دوستان فرستاده‌اند مطالعه می‌کنید و شاید به برخی پاسخی هم بدهید اما مجموع همین زمان‌های کوچک، ساعت‌هایی طولانی از روزتان را دور می‌ریزد بدون آنکه متوجه ماجرا شوید.

 

ناتوانی در مدیریت زمان به واسطه وقت‌گذرانی با نرم‌افزارهای ارتباطی- چه از طرف شما و چه از طرف همسرتان- باعث می‌شود نتوانید به وظایف اصلی‌تان در محیط خانواده عمل کنید و این وضعیت سطح نارضایتی اعضای خانواده و چالش‌های میان آنها را افزایش می‌دهد و پیوندهای عاطفی‌تان را کمرنگ می‌کند.

 

وقتی اسمایلی‌ها او را عاشق می‌کنند. برای اینکه تکنولوژی چنین بلایی را سر ارتباط شما نیاورد،‌باید برای هر روز زندگی‌تان برنامه‌ای دقیق داشته باشید و براساس آن عمل کنید. برنامه روزانه‌تان را روی کاغذی بنویسید و در طول روز مقابل کارهایی که انجام می‌دهید تیک بزنید و بابت کارهایی که انجام نداده‌اید جریمه‌ای برای خودتان در نظر بگیرید.

گذشته از این،‌لازم است که زمان استفاده از اینترنت را محدود کنید. فقط ساعت‌های مشخصی آنلاین شوید و به  مطالعه پیام‌ها بپردازید و پس از پایان زمان‌تان اینترنت را قطع کنید تا دیگر به آن دسترسی نداشته باشید.

اما آخرین راه از همه موثرتر است.  می‌توانید در خانه ، قانون ساعت خاموشی را اجرا کنید و تذکر بدهید که شب‌ها از ساعتی به بعد مایل نیستید کسی را مشغول چت کردن و تماشای عکس ببینید.

 

ایرانی‌ها به موبایل‌شان معتادند؟

نمی‌توان از نتیجه جامعی که حاصل پژوهش‌های داخلی در مورد آمار اعتیاد به تکنولوژی باشد با خبر شد، اما گفته می‌شود که ایران اکنون 28 تا 35 میلیون کاربر اینترنت دارد و گرچه تقریبا همه این کاربران یکی از انواع نرم‌افزارهای ارتباطی را نیز استفاده می‌کنند اما هنوز پژوهش علمی وجود ندارد که نشان دهد چه تعداد از آنها معتاد به این مظاهر تکنولوژی هستند.

 

خجالتی‌ها عاشق تکنولوژی هستند

آدم‌های خجالتی پشت صفحه‌ها نمایش راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنند و با دیگران صمیمی می‌شوند. مردم در فضای مجازی جسور می‌شوند و معمولا حریم‌های میان دو جنس مخالف در این فضا کمرنگ می‌شود، شاید به این خاطر که خیلی‌ها خیال می‌کنند خیانت به همسر فقط وقتی اتفاق می‌افتد که دو انسان در کنار هم حضور فیزیکی داشته باشند و اگر از راه دور با هم رابطه‌ای نامتعارف برقرار کنند، خیانتی رخ نداده است. با این حال از دیدگاه روانشناسی هر نوع رابطه خارج از عرفی با جنس مخالف که شما آن را از همسرتان پنهان کنید یا در حضور او طور دیگری جلوه‌اش بدهید، نوعی خیانت محسوب می‌شود، بنابراین رد و بدل کردن عکس‌های خصوصی با غریبه‌ها یا جوک گفتن‌ها و درددل کردن‌های چند ساعته با آدم‌هایی از جنس مخالف هم، نوعی خیانت است چون طبیعتا هیچ همسری- چه زن و چه مرد- راضی نمی‌شود شریک زندگی‌اش، صمیمیتش را خرج دوستانی اینچنینی کند که می‌توانند رقیبش باشند.

 

از سوی دیگر وقتی آدم‌ها از نظر فیزیکی از یکدیگر دورند، بدون خجالت، حرف می‌زنند و اعتماد به نفس بیشتری دارند و همین باعث می‌شود گاهی مرزهای ارتباط سالم را زیر پا بگذارند و حرف‌هایی بزنند که بعدها از گفتن‌شان پشیمان شوند.

 

هیچ یک از آنهایی که درگیر عشق و عاشقی در فضای مجازی می‌شوند و به همسرشان خیانت می‌کنند از روز اول قصد چنین کاری را نداشته‌اند؛ خیانت معمولا یک رخداد پیش‌بینی نشده از سوی دو طرف یا یکی از طرفین در رابطه‌ای عاطفی و غیرمجاز است.

 

 رابطه‌هایی که به خیانت می‌انجامند معمولا از صمیمیت‌های کوچک آغاز می‌شوند یعنی همان وقت که نام خانوادگی شما به نام کوچک‌تان تبدیل می‌شود، فعل‌های خطاب‌تان مفرد می‌شوند، در ساعت‌هایی غیرعادی با طرف مقابل چت می‌کنید، راز می‌گویید و راز می‌شنوید، گوشی برای درددل کردن پیدا می‌کنید و گوشی برای درد دل شنیدن می‌شوید و سرانجام آرام‌آرام حس می‌کنید وابسته به کسی شده‌اید که از او یک عکس و یک اسم دارید.

خیانت اما مثل اعتیاد پیش‌رونده است و در یک سطح باقی نمی‌ماند و پیشرفت می‌کند تا جایی که ارتباط شما از صفحه‌های مانیتورهای‌تان می‌رسد به شنیدن صدا یا دیدن یکدیگر.

 

از اینها گذشته شمار قابل توجهی از گروه‌های اجتماعی که به لطف نرم‌افزارهای ارتباطی تشکیل می‌شوند «خاطره‌باز» هستند یعنی معمولا دوستان و هم‌دانشگاهی‌ها یا همکارهای قدیمی که گذر روزگار از هم دورشان کرده است دور هم جمع می‌شوند و گپ می‌زنند. این گروه‌ها هم خاطره‌های عاشقانه روزهای دوری را زنده می‌کنند که مثل آتش زیر خاکستر در طول سال‌ها آرام گرفته‌اند اما هرگز نمرده‌اند.

شما را نادیده می‌گیرد

نرم‌افزارهای ارتباطی شما را تنبل می‌کنند چون لازمه کار کردن با آنها کم تحرکی و گوشه‌ای لم دادن است. کم‌تحرکی یعنی نداشتن تناسب اندام، بی‌تناسبی هم به معنی  از دست دادن جذابیت است و از دست دادن جذابیت‌تان هم مترادف است با افزایش خطر لغزش طرف مقابل‌تان.

 

به هر حال هرقدر هم از اهداف والای انسانی در ازدواج دم بزنید، همه می‌دانیم بخشی از عشق در زندگی مشترک مربوط به رابطه زناشویی است و برای داشتن یک رابطه زناشویی رضایت‌بخش، دو طرف باید جذابیت‌های‌شان را برای هم حفظ کنند.

 

همسرتان را ترک دهید

مهمترین اصل در ترک اعتیاد به نرم‌افزارهای ارتباطی، کم کردن ساعت‌های آنلاین بودن است. پیشنهادهای ما گرچه ساده‌اند اما شک نکنید که به کار بردن آنها، اعتیادتان به همیشه آنلاین بودن و چت‌بازی با نرم‌افزارهای ارتباطی را درمان می‌کند:

 

-  زمان‌هایی که وسایل ارتباطی‌تان را در طول شبانه‌روز چک می‌کنید و پیام‌ها را می‌خوانید یا گپ می‌زنید، در دفتری یادداشت کنید حتی اگر بسیار کوتاه باشد. سرجمع این دقایق به شما نشان می‌دهد چه وقت زیادی را صرف چک کردن صفحات گوناگون کرده‌اید. سعی کنید این دوره‌های زمانی طولانی را هر روز دستکم چند دقیقه کم کنید.

 

- تفریح‌های خارج از خانه را در کنار همسرتان زیاد کنید. قرار نیست این تفریح‌ها گران باشند حتی اگر نمی‌خواهید به کنسرت یا تئاتر یا سینما بروید، همین که به پارک سری بزنید کافی است. وقتی به تفریح می‌روید، اینترنت وسایل‌تان را قطع کنید و به خودتان قول بدهید حتی نیم نگاهی به صفحه نمایشگر تبلت یا تلفن همراه‌تان نیندازید.

 

- با دستگاه‌های ارتباطی مثل تلفن همراه و تبلت در محل‌های پر رفت‌وآمد و شلوغ  خانه کار کنید و از رفتن به گوشه‌های دنج خانه برای بررسی پیام‌های‌تان بپرهیزید چون هرچه مکانی که در آن پیام می‌خوانید و چت می‌کنید، امن‌تر باشد، زمان بیشتری به این نوع فعالیت‌ها اختصاص می‌دهید.

مطالب پیشنهادی:

پیامد های هدفمند کردن یارانه ها در حوزه سلامت

مدیریت انرژی در مراکز بیمارستانی

آمادگی ملی و سازمانی در مقابله با زلزله و مدیریت بحران

ارتقای کیفیت خدمات سلامت از منابع مالی یارانه ها

 بیمه سلامت و نقش بیمه های مکمل بر آن

http://maktoobshop.com

همسرم دوست‌های اینترنتی دارد.

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com/

از سوی دیگر، خانمها با درجه ی بالاتری از حساسیت ذاتی، نسبت به این موضوع واکنش نشان می دهند. ممکن است خود خانم در شبکه های مختلف اجتماعی عضو باشد و در طول روز بی آنکه همسرش در خانه حضور داشته باشد و با خیال راحت وقتش را صرف نت گردی و انواع شبکه های اجتماعی نماید.

عکس هایشان آزارش می داد، ادبیات و لحن شان روح و روان او را به هم می ریخت، مطالبی را که برای همسرش می نوشتند نمی پسندید. همسرش اما می گفت آنها را نمی شناسد، می گفت «آن ها فقط دوست های اینترنتی و فیس بوکی من هستند و در دنیای واقعی هیچ رابطه ای با آن ها ندارم». اما این حرف ها نمی توانست دل سمیرا را آرام کند، هر وقت وارد صفحه شخصی همسرش در فیس بوک می شد و عکس ها و نوشته های دخترانی را می دید که با شوهرش به اصطلاح «دوست» هستند، دوباره برآشفته می شد و به هم می ریخت…

چه بخواهیم و چه نخواهیم این روزها موج فیس بوک و شبکه های اجتماعی جمعیت قابل توجهی را همراه خود کرده است، حتی برای عده ای از نان شب هم واجب تر شده طوری که این سایت های اینترنتی قسمت جدایی ناپذیر زندگی شان شده است.

امروزه جوانان بسیاری هستند که با داشتن نقش همسری در یک خانواده، باز هم معتاد به شبکه های اجتماعی هستند و به همین دلیل گاهی غافل از نقش های مهم خود در خانه می شوند!

زن و شوهری از مهمترین نقش ها و می توان گفت از ابدی ترین نقش هایی است که انسان ها در زندگی می پذیرند و باید در قبال آن به تعهدات و اصول و خواسته های یکدیگر احترام بگذارند.

این مسئله یک امر کاملا بدیهی است که استفاده از شبکه های اجتماعی، به مرور زمان طرز فکر و روابط فرد را متحول می‌کند. اکثر روابطی از طریق شبکه های اجتماعی ایجاد می شود، پایه و اساسی ندارد زیرا مبنای واقعی ندارد. در این گونه روابط معمولاً افراد ناشناس هنگام توصیف خود در این شبکه ها، تصویر غیر واقعی از خود ارائه می کنند و به‌طور خودآگاه یا ناخودآگاه موجب فریب افکار دیگران می‌شوند.

آنچه در استفاده از این شبکه های اجتماعی برای خانواده ها و به خصوص زوج های جوان چالش ایجاد کرده است ارتباط با برخی از دوستان اینترنتی است که زنجیره وار با یکدیگر در ارتباط هستند.

این حلقه های دوستی ناخواسته ارتباط شما را با دوستان دوستان تان برقرار می سازد و ممکن است در این بین افرادی در صفحه شخصی شما عکس یا مطلبی منتشر کنند که از نظر فرهنگ و سبک زندگی هیچ سنخیتی با شما، همسر و خانواده تان ندارند و این جاست که مشکلات بروز می کنند.

در بسیاری از مراجعین این نکته را دیده ام که مثلا خانم، از این موضوع ناراحت است که همسرش، اصلا به او جملات محبت آمیز نمی گوید و او را عزیزم و جانم خطاب نمی کند؛ اما در فضای اینترنت و در شبکه های اجتماعی به خانم هایی که در اد لیستش دارد ؛ کلمات محبت آمیز بسیاری نثار می کند و با آنها بسیار متشخصانه و محترمانه برخورد می کند.

خروج از دنیای واقعی به سراب تخیلات

افرادی که به‌ طور مستمر از این شبکه ها استفاده می کنند و به نوعی به آن معتادند پس از مرور زمان غرق در رویا می‌شوند و از دنیای واقعی فاصله می‌گیرند.

افرادی که بیشتر از ۳ ساعت از وقت خود را صرف شبکه‌های اجتماعی می‌کنند، به جای حل مشکلات به دنبال روش های جایگزینی هستند که به دروغ در ذهنشان ایجادشده است.

و این یک حقیقت تلخ است که روابط خانوادگی اکثر کاربران معتاد به شبکه های اجتماعی متزلزل است و برخی نیز منجر به طلاق شده است.

زوجینی که نسبت به همسرشان حساس هستند و دوست ندارد که همسرشان با شخص دیگری صحبت خصوصی یا متن خصوصی و یا کامنت خصوصی داشته باشد . این مسئله ربطی به زن و مرد ندارد و در هر دو گروه زنان و مردان به طور طبیعی دیده می شود. برخی مردان علاوه بر اینکه خودشان در شبکه های اجتماعی عضو هستند و با تعدادی کاربر خانم بده بستان کلامی دارند؛ دوست ندارند که خانمشان در این فضا حضور داشته باشد، یا لا اقل دوست ندارند که همسرشان با آقایون حاضر در شبکه اجتماعی مراوده ای داشته باشند چه برسد به کامنت ها و پیام ها و نوت های خصوصی!

از سوی دیگر، خانمها با درجه ی بالاتری از حساسیت ذاتی، نسبت به این موضوع واکنش نشان می دهند. ممکن است خود خانم در شبکه های مختلف اجتماعی عضو باشد و در طول روز بی آنکه همسرش در خانه حضور داشته باشد و با خیال راحت وقتش را صرف نت گردی و انواع شبکه های اجتماعی نماید.

در این حالت طبیعتا همه افرادی که در صفحه اجتماعی ایشان رفت و آمد می کنند «خانم» نیستند و گاهی آقایون هم، چه به صورت گذری و چه به صورت همیشگی از پیج این خانم عبور می کنند. اما با این حال مشاهده می کنیم که خانم از اینکه در صفحه اجتماعی مربوط به همسرش نام چندین «مونث» را دیده یا از اینکه همسرش برای مطالب و نوت های دیگر خانم های فعال در شبکه کامنت می زند، ابراز ناراحتی می کند.

می توان به جرات گفت که همسران شاید در زندگی واقعی، بتوانند حساسیت هایشان در برابر شریک زندگی شان، کنترل کنند اما به هیچ عنوان نمی توانند این نوع از حساسیت و رنجش خاطرشان از سوی شبکه های اجتماعی را کنترل کرده و آن را بروز ندهند. بی شک این ناراحتی باعث خواهد شد که چه زن و چه مرد، واکنش هایی را در طول روز در مقابل یکدیگر به خرج بدهند.

واقعا چه کسی معتقد است که این رفتار ها آفت زندگی مشترک نیست؟
تاثیر عضویت در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی بر هویت افراد؛ هم چنین تاثیر اینگونه شبکه ها در ارتباط با جنس مخالف بر سبک زندگی مجازی افراد به گونه ای است که به راحتی روابط میان محرم و نامحرم و شکسته شدن حریم ها در اینگونه صفحه ها قابل مشاهده است.

مسئله مهم دیگری که در رابطه با شبکه های اجتماعی به چشم می خورد این است که؛ امروزه بسیاری از زوج های جوان اگر روحیه خوبی نداشته باشند، به سراغ اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌روند. باید توجه داشت که مراجعه به این سایت‌ها و خودآزاردهنده (مثل مقایسه‌های منفی) را در افراد تشدید می‌کند.

درواقع در اینگونه سایت‌ها این احساس به افراد دست می‌دهد که دیگران شادتر از آنها هستند و این باعث سرخوردگی و واکنش‌های نامناسب در فرد می‌شود.

باید در نظر داشت که در شبکه های اجتماعی فضایی آکنده از غیر واقعیت جاری است! افراد می توانند با هویت مجازی و چه بسا هویت جعلی عضو شوند و فعالیت نمایند. از دنیایی که پر از جعل و تقلب است چه انتظاری می رود بر اصلاح روابط و ایجاد همدلی میان زوجین؟

آیا غیر از این است که شبکه های اجتماعی سردی ِ احتمالی میان روابط زوجین را تشدید می کند و در رفع آن هم هیچگونه تلاشی ندارد؟ آیا غیر از این است که شبکه های اجتماعی وقت در کنار یکدیگر نشستن همسران را گرفته و آنها را معتاد به جدا نشستن و سرگرم غیر واقعیت شدن؛ می نماید؟

مطالب پیشنهادی

ژن درمانی از درمان بیماری ها تا بهسازی نژادی و استفاده بعنوان یک سلاح

نقش نانو تکنولوژی در پزشکی وسلامت عمومی

دیابت از شناخت علائم تا درمان و راههای پیشگیری

حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی

ایجاد تعادل در بیماران مبتلا به ام اس

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان