رشد و تکامل نوزاد از بدو تولد تا دو سالگی

دوران کودکی و نوپایی، دورانی تکرارناشدنی، اثرگذار و حساس در روند رشد و تکامل است که هرگونه کاستی و نقصانی در آن به خسارت های غیرقابل جبران منجر خواهد شد. در این مقاله رشد و تکامل نوزادان را از بدو تولد تا دو سالگی بررسی می کنیم. به یاد داشته باشید که عملکرد کودکان در سطوح مختلف، وابسته به فاکتورهایی از قبیل سلامت جسمی و عاطفی است و نباید اختلافات جزیی سبب ایجاد نگرانی شود...

در اولین سال های زندگی عملکردهای اصلی کودک مانند رفتار و عواطف به شدت تحت تاثیر محیط قرار دارد. سال های اول بعد از تولد به خصوص سه سال اول زندگی دوره ای است که مغز و سیستم عصبی مرکزی کامل می شود و اگر والدین اطلاع کافی در این خصوص داشته باشند و محیط مناسبی برای کودک فراهم کنند، نتایج مطلوبی به دست خواهند آورد.

● بدو تولد

چند روز اول زندگی نوزاد، معمولا ترکیبی از دوره های طولانی خواب همراه با دوره های کوتاه بیداری است. به تدریج مدت بیداری نوزاد طولانی تر می شود که خود شامل دوره هایی از کج خلقی، گریه کردن و آرامش است. نوزادان در هنگام تولد به نور و صدا حساسند و در مقابل صداهای ناگهانی از جا می پرند. شیرخواران تا سه ماهگی نمی توانند با چشم هایشان تطابق کنند و یک شی یا چهره باید لااقل در فاصله ۳۰ سانتی متری صورت شان قرار گیرد تا بتوانند روی آن تمرکز کنند. معمولا شیرخواران برای دنبال کردن یک چهره درحال حرکت، چشمان شان را به اندازه ۹۰ درجه به آرامی می چرخانند.

نوزاد در یک ماهگی نور را تعقیب می کند، سر را محکم تر روی بدن نگاه می دارد، شلی عضلاتش بهتر می شود؛ ولی هنگام در آغوش گرفتن، جابه جا کردن، لباس پوشیدن و حمام کردن به حمایت نیاز دارد. نوزاد در این سن به خوبی می مکد و شیر می خورد

● ۲ ماهگی

کودک در این سن لبخند می زند؛ می تواند صدا درآورد، نوع گریه اش را بسته به نیازش عوض کند و با انگشتانش چیزی را که در کف دستش می گذارید، محکم بگیرد.

 

● ۳ ماهگی

در این سن کنترل حرکات دست شروع می شود و کودک می تواند اشیا را به دهان ببرد، از خود صداهای مختلف درآورد،اجتماعی شود. در این سن کودک از تنهایی خوشش نمی آید؛ با صدای بلند می خندد و با خود زمزمه می کند. جواب لبخند را با لبخند می دهد. از نظر بینایی در این سن خیلی هوشیار است و حواسش به خصوص به طرف اشخاص نزدیک جلب می شود. چشمانش را موقع شیر خوردن بدون اینکه پلک بزند روی صورت والدین یا پرستار ثابت می کند و با نگاه خیره ای که قصدش رضایت است به آنها می نگرد.

● ۶ ماهگی

کودک در این سن سعی در نشستن دارد. اشیا را به خوبی می گیرد. وقتی به پشت خوابیده، انگشتان پاهای خود را گرفته و داخل دهان می کند. اشیا را از یک دست به دست دیگر می دهد. هنگامی که اسباب بازی در جایی خارج از نقطه دیدش می افتد با دست ها و چشمانش در اطراف به جستجو می پردازد و یا آن را فراموش می کند. نسبت به آشنا و غریبه عکس العمل دوستانه نشان می دهد. از صدای لالایی و موسیقی لذت می برد. ساعات خوابش در این سن به ۱۶ تا ۱۸ ساعت می رسد.

● ۸ ماهگی

در این سن کودک کاملا می نشیند و دوست دارد او را سرپا نگه دارند. در این سن می توانید او را روی لگن توالت مخصوصش بنشانید و سر او را گرم کنید و با او صحبت کنید تا مدفوع کند. این کار را با صبر و حوصله انجام دهید تا جزو عادات او شود و کنترل مدفوع را یاد بگیرد. از گاز گرفتن خوشش می آید. در این سن بسیار اجتماعی است. حرف ها را گوش می کند و نسبت به رفتار اطرافیان عکس العمل نشان می دهد.

● ۱۰ ماهگی

کودک ۱۰ماهه می خزد و چهار دست و پا راه می رود. روی پا می ایستد و گاهی با تکیه به اشیا و دیوار چند گامی برمی دارد. از اشخاص غریبه می ترسد و گریه می کند. شیشه شیر یا آب میوه را با دست خود گرفته و می خورد. کلمه «نه» را می فهمد. حرف های ساده مثل بابا و ماما را می تواند ادا کند. شوخی ها، خنده ها و سایر صداها مانند صدای باز کردن لب ها و صدای سرفه را تقلید می کند. وقتی به او غذا می دهیم، سعی می کند تا قاشق را بگیرد.

● ۱۲ ماهگی

در این سن کودک به راحتی روی پای خود می ایستد و حتی گام هایی برمی دارد. با غریبه ها رفتاری دوستانه دارد. از بازی کردن با دیگران لذت می برد. قاشق به دست می گیرد و می خواهد خود غذا بخورد. میزان ساعات خوابش به ۱۴ تا ۱۶ ساعت کاهش می یابد. چنانچه اسباب بازی اش را مخفی کنید، او را پیدا می کند. دستش را به منظور خداحافظی تکان می دهد.

● ۱۵ ماهگی

کودک ۱۵ماهه بدون کمک راه می رود. رفتارش آرامش سابق را ندارد چون در انجام کارهای فراگرفته عجله به خرج می دهد. اشیای ریز را از زمین برداشته و به دهان می گذارد. از جاهای تنگ مانند کالسکه بدش می آ ید و داد و بیداد راه می اندازد. معمولا بین سن ۱۶تا ۱۸ ماهگی طفل می تواند سه ساعت ادرار خود را نگه دارد. می توان با نشاندن روی لگن و یا سرپا گرفتن او را عادت داد تا زمان ادرار کردن خود را بگوید.

● ۱۸ ماهگی

کودک ۱۸ماهه می تواند با کمک و اتکا به جایی از پله بالا برود. با قاشق غذا می خورد. کلمه «نه» در او اثری ندارد. خیلی کنجکاو است. به هر کجا سر می زند و به هر چیز که جلوی دستش باشد دست می زند بنابراین باید بیشتر مراقب او باشید. در این سن شروع به صحبت می کند و چند حرف ساده و آسان را تلفظ می کند و در لباس پوشیدن با مادر همکاری می کند. از صندلی بالا رفته، سپس برمی گردد و می نشیند. دستشویی خود را با حالت بی قراری و سروصدا اعلام می کند. ممکن است شلوار خیس شده و کثیف خود را نشان دهد. خطر را احساس نمی کند.

● ۲۴ ماهگی

کودک ۲ساله می تواند جملات سه کلمه ای بسازد. اطمینان بیشتری به خود دارد. کمتر زمین می خورد. می تواند بدود و از پله ها به آسانی بالا و پایین برود. تقاضای او در این سن مانند گذشته سخت و مصرانه نیست. رفتارش عاقلانه تر و آرام تر از گذشته است. میزان ساعات خوابش به ۱۲ تا ۱۴ ساعت می رسد. بیشتر کودکان نیاز خود را به رفتن توالت بیان می کنند و دیگر خود را خیس نمی کنند. بیشتر اوقات از دست برتر استفاده می کند و مشخص می شود که چپ دست است یا راست دست. خطوط دایره ای شکل نامفهوم و بی معنا و درهم رسم می کند. رسم خط عمودی و گاهی به شکل ۷ را تقلید می کند. از دیدن کتاب های تصویردار لذت می برد و صفحات را یک به یک ورق می زند.

   دکتر زرین تاج کیهانی دوست

فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان

مطالب پیشنهادی:

رشد و تکامل کودک از نوزادی تا شش ماهگی

کودکانی که به تازگی، حرف زدن را آغاز کرده اند

شروع تغذیه تکمیلی شیرخوار 

مراحل رشد نوزاد:با روند تکامل کودک خود آشنا شوید ؟ 

مراحل رشد نوزاد:رشد و تکامل کودکان (‌از بدو تولد تا ۳ سالگی ) 

مراحل رشد نوزاد:سیر تکامل طبیعی کودک 

مراحل رشد نوزاد:رشد و تکامل کودک ازنوزادی تا شش ماهگی 

روش هایی برای تربیت کودک خلاق 

نقش تغذیه در رشد قد کودکان و نوجوانان 

تغذیه کودکان دبستانی 

بازی هایی برای یک سالگی نوزادان