عدم کنترل فشار خون دوران بارداری مرگ مادر را در پی دارد

دوران بارداری با تمام سختی‌هایش می‌تواند یکی از زیباترین و خاطره‌انگیز‌ترین دوران زندگی هر زنی باشد؛ به شرطی که قبل از بارداری، اطلاعات لازم و کافی از منابع معتبر، افراد آگاه و متخصص کسب شود. 

در واقع تمام خانم‌هایی که قصد بارداری دارند؛ باید از ویژگی‌های این دوران و مراقبت‌های لازم قبل و بعد از بارداری مطلع باشند. چرا که بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها در این دوران، تنها با داشتن اطلاعاتی حتی جزیی قابل پیش‌گیری است. البته مشورت با افراد ناآگاه و غیرمتخصص، نه تنها دردی را دوا نمی‌کند بلکه می‌تواند مشکلات زیادی را هم ایجاد کند. 

یکی از بیماری‌ها در دوران بارداری، فشارخون بالاست که می‌تواند منجر به تشنج هم بشود و در نیمه‌ی دوم بارداری، اختلالات زیادی را ایجاد کند. 

برای آگاهی درباره‌ی فشارخون دوران بارداری به عنوان یکی از بیماری‌های مهم این دوران، با دکتر «مژگان فروتن» متخصص زنان، زایمان و نازایی گفت‌وگو کردیم. 

فروتن گفت: فشار خون دوران بارداری، بیماری مخصوص این دوران است و فقط در دوران بارداری ایجاد می‌شود و البته علت آن هنوز مشخص نیست ولی احتمالا با ترشح یک سری هورمون‌ها از جفت، فشار خون بالا در خانم‌های باردار ایجاد شود. 

این متخصص زنان، زایمان و نازایی با اشاره به این‌که همه‌ی خانم‌های باردار به فشار خون مبتلا نمی‌شوند؛ افزود: خانم‌هایی مستعد فشار خون دوران بارداری هستند که سابقه‌ی فامیلی ابتلا به فشارخون دارند و یا چاق هستند. 

فروتن گفت: خانم‌هایی که برای اولین بار باردار می‌شوند؛ احتمال بروز فشار خون در آن‌ها بیش‌ از خانم‌هایی است که برای بار دوم، سوم و یا بیش‌تر باردار می‌شوند. 

وی افزود: فشار خون در دوران بارداری، شامل دو نوع خفیف و شدید است که اگر کنترل نشود و پیش‌رفت کند؛ باعث ایجاد تشنج در فرد باردار و به  کما رفتن و سرانجام مرگ وی خواهد شد. 

وی یکی از علت‌های مهم مرگ و میر مادران باردار در دنیا را فشار خون بالا عنوان کرد و افزود: فشارخون بالا در دوران بارداری با علائمی از جمله افزایش وزن ناگهانی و بیش از حد معمول، ورم شدید،  دفع پروتئین از کلیه‌ها، سردرد هم‌راه با تاری دید و درد در ناحیه‌ی معده و کبد هم‌راه است. 

فروتن ادامه داد: اگر بارداری یک خانم با این‌گونه علائم هم‌راه باشد؛ احتمال بروز تشنج در وی زیاد است. 

وی در خصوص دفع پروتئین در زنان باردار گفت: دفع پروتئین معمولا در ماه‌های آخر بارداری رخ می‌دهد و از درجه‌ی خیلی ضعیف تا شدید دیده می‌شود که بر اساس میزان دفع پروتئین از بدن زن باردار، قابل بررسی است...

این متخصص زنان و زایمان با اشاره به این‌که اگر دفع پروتئین از بدن مادر شدید باشد؛ باید سریع درمان شود؛ تصریح کرد: با توجه به این‌که دفع پروتئین از بدن مادر درمان خاصی ندارد؛ تنها راه درمان آن، ختم بارداری مادر است؛ یعنی باید خانم باردار زایمان کند و جفت از بدن وی خارج شود تا به حالت طبیعی برگردد. 

وی ادامه داد: دفع پروتئین ممکن است در ماه‌های اولیه‌ی بارداری (پنجمین ماه بارداری) اتفاق بیفتد و اگر این بیماری در ماه‌های اول این دوران بروز کند؛ به طور معمول شدیدتر است و بیمار سریع‌تر به مرحله‌ی تشنج می‌رسد. 

وی گفت: به طور معمول فشارخون در دوران بارداری، کم کم بالا می‌رود و اگر فشار خون یک دفعه بالا رود و فرد اضافه وزن ناگهانی پیدا کند؛ باید بارداری وی خاتمه یابد و اگر جنین خیلی کوچک باشد؛ به طور قانونی سقط خواهد شد و در غیر این‌صورت توسط پزشک به دنیا خواهد آمد. 

وی در خصوص راه‌های پیش‌گیری از فشار خون در دوران بارداری خاطرنشان کرد: فشارخون دوران بارداری راه پیش‌گیری خاصی ندارد ولی به زنان باردار توصیه می‌شود برای کاهش فشارخون، مصرف نمک را کاهش دهند. 

فروتن افزود: اگر فشار خون مادر بارداری سیر صعودی داشته باشد و به طور ناگهانی وزن وی بالا ‌برود؛ باید در فواصل کوتاه به پزشک مراجعه کند و هر روز یک مرتبه فشار خون خود را کنترل کند تا مبتلا به تشنج بارداری نشود. 

وی حداکثر اضافه وزن در ماه‌های اولیه‌ی بارداری را یک کیلوگرم و در ماه‌های آخر یک و نیم کیلوگرم عنوان کرد و افزود: حداکثر فشار خون در دوران بارداری نیز باید بین 12 تا 13 باشد و بیش از این میزان خطرناک است. 

وی تصریح کرد: اگر فشار خون مادر باردار در هر ماه مراجعه به پزشک 9 باشد و یک مرتبه به 12 برسد و اضافه وزن ناگهانی نیز داشته باشد؛ برای مادر خطرناک است. 

فروتن افزود: فشارخون مزمن و یا فشار خونی که مادر قبل از بارداری به آن مبتلا بوده است؛ باعث اختلال رشد نوزاد داخل رحم می‌شود. 

وی ادامه داد: اما اگر در فرد باردار فشار خون آن‌قدر بالا رود که باعث تشنج در مادر شود؛ به دلیل قطع و یا کاهش خون‌رسانی و اکسیژن به جنین، مرگ وی را به هم‌راه خواهد داشت. 

زهرا نجفی

افزایش فشار خون در دوران بارداری چیست؟

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com/

اگر بعد از هفته بیستم بارداری دچار افزایش فشار خون شدید ولی پروتئین در ادرار وجود نداشت تشخیص عبارتست از "افزایش فشار خون بارداری" که گاهی به نام "افزایش فشار خون به علت بارداری" خوانده می شود.

خانم هایـی که بـعد از طـی نیمه اول بـارداری دچار افزایـش فشار خون می شوند و در ادرار پروتئین دارند دچار اختلال پیچیده ای هستند که پره کلاپسی نامیده می شود. کسانیکه قبل از بارداری دچار فشار خون هستند و یا قبل از هفته بیستم بارداری به آن مبتلا می شوند دچار اختلالی هستند که فشار خون مزمن نامیده می شود.

معمولاً افزایش فشار خون عبارتست از فشار برابر با 90/140 یا بیشتر حتی اگر یکی از این دو عدد افزایش یابد. این اختلال معمولاً هیچ علامت قابل توجهی ندارد مگر آنکه خیلی بالا رود.

افزایش فشار خون بارداری چه تأثیری بر سلامت من و کودک من دارد؟

این امر بستگی به آن دارد که هنگام ابتلا به افزایش فشار خون چند ماه از بارداری گذشته است و فشار خون به چه میزان بالا می رود. هر چه فشار خون بالاتر باشد و هر چه زودتر شروع شود خطر بیشتر است. خوشبختانه کثر خانم هایی که دچار افزایش فشار خون در دوران بارداری میشوند، به نوع خفیف آن مبتلا می گردند و تا نزدیک به اواخر دوران بارداری یعنی هفته 37 این مشکل بوجود نمی آید. اگر شما نیز در این گروه قرار دارید، هنوز هم کمی خطر وجود دارد و ممکن است پزشک شما زایمان را القا کند و یا با سزارین جنین را بدنیا آورد ولی به غیر از آن شما و نوزادتان در معرض خطری بیش از آنچه با یک فشار خون طبیعی وجود دارد، نیستید.

با این حال از هر 4 خانم مبتلا به افزایش فشار خون یک نفر در دوران بارداری، زایمان و یا بلافاصله بعد از آن مبتلا به پره کلاپسی می شود. خطر ایجاد پره کلامپسی در شرایطی که افزایش فشار خون قبل از هفته 30 ایجاد شده باشد دو برابر است. ابتلا به افزایش فشار خون بارداری خطرات دیگری نیز بدنبال دارد از قبیل: عقب افتادن رشد در داخل رحم، زایمان زودرس، پاره شدن جفت، و مرده زایی. به همین دلیل پزشک یا ماما از شما و جنین مراقبت کامل بعمل خواهد آورد.

چگونه میتوان افزایش فشار خون بارداری را کنترل کرد؟

از آنجائیکه پرفشاری خون بر گردش خون جفت تأثیر می گذارد، هنگام تشخیص چنین علامتی پزشک یا ماما درخواست سونوگرافی می کند تا از رشد کافی جنین و میزان کافی مایع آمنیوتیک اطمینان حاصل کند. ممکن است یک سری آزمایشات بیو فیزیکی (BBP) نیز برای شما درخواست شود تا از سلامت جنین اطمینان حاصل گردد و در بعضی از موارد خاص درخواست سونوگرافی با داپلر می شود تا جریان خون جنین کنترل گردد. پزشک یا ماما ممکن است یک سری آزمایشات خون نیز درخواست کند و از شما بخواهد که ادرار 24 ساعته خود را جمع آوری کنید تا از نظر وجود پروتئین بررسی شود. (این آزمایش از آزمایش ادرار با نوارهای مخصوصی که هنگام مراجعه برای مراقبت های دوران بارداری انجام می شود، دقیق تر است). این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا در صورت وجود پره کلاپسی آنرا تشخیص دهد و هر نوع تغییر دیگر در وضعیت شما را در آینده تحت نظر قرار دهد. علاوه بر این ارزیابی اولیه، رسیدگی به افزایش فشار خون بستگی به میزان فشار خون و وضعیت جنین و نیز میزانی که از بارداری شما گذشته است، خواهد داشت.

افزایش خفیف فشار خون

اگر در هفته 37 بارداری یا دیرتر به افزایش مختصر فشار خون مبتلا شده‌اید، احتمالاً پزشک زایمان شما را القا خواهد کرد (و یا در صورتیکه جنین نتواند مراحل زایمان را تحمل کند و یا به علل دیگری زایمان طبیعی برای شما غیر ممکن باشد، جنین را با سزارین بدنیا خواهد آورد). اگر هنوز به هفتۀ 37 بارداری نرسیده‌اید ولی افزایش فشار خون خفیف است، ممکن است به مدت چند هفته بستری شوید تا تحت نظر قرار گیرید. پس از آن اگر وضع شما و جنین مناسب بود ممکن است مرخص شوید تا زندگی روزمره را از سر گیرید و یا تا حدی در منزل در حال استراحت مطلق باشید.

‍ باید فواصل معاینات را کوتاهتر کنید تا فشارخون، وجود پروتئین در ادرار و هر گونه تغییر در وضع شما زود به زود کنترل شود. می‌توان وضع جنین را با اندازه‌گیری هفتگی و یا هر دو هفته یکبار BPP و تست‌های non stress از نزدیک کنترل کرد. با انجام تقریباً هر سه هفته یکبار سونوگرافی نیز می‌توان رشد جنین را زیر نظر داشت.

بعلاوه ممکن است پزشک یا ماما از شما بخواهد تا حرکات جنین را در هر روز بشمارید. این روش برای کنترل سلامت جنین در فواصل معاینات پیش از زایمان بسیار عمل مناسبی است. در صورتیکه متوجه شدید که تعداد حرکات کمتر از قبـل شده اسـت بلافاصـله به پزشک خود اطـلاع دهیـد.

اگر علائم پره کلامپسی (ورم، افزایش ناگهانی وزن، سردرد مداوم یا شدید، تغییرات دید، درد بالای شکم و یا حساسیت آن ناحیه و یا تهوع و استفراغ) و یا علائم پارگی جفت (لکه بینی یا خونریزی از واژن یا درد و حساس شدن رحم در لمس) در شما ایجاد شود باید فوراً مورد معاینه قرار گیرید. اگر شما یا جنین در معرض خطر جدی قرار گیرید احتمالاً در بیمارستان بستری خواهید شد و هر چه زودتر باید جنین بدنیا آید.

افزایش شدید فشار خون

اگر فشارخون شما شدیداً افزایش یافته است (110/160 یا بیشتر) تحت درمان داروئی قرار خواهید گرفت تا فشارخون پائین آید و تا زمانِِ تولدِ نوزاد بستری خواهید شد. اگر در هفته 34 بارداری یا بعد از آن قرار داشته باشید، زایمان را القا خواهند کرد و یا جنین را با سزارین بدنیا خواهند آورد. اگر هنوز به هفته 34 بارداری نرسیده‌اید به شما کورتیکوستروئید تجویز خواهد شد تا تکامل ریه‌ها و سایر اعضای بدن جنین تسریع گردد.

اگر وضعیت شما رو به وخامت می رود و یا وزن جنین اضافه نمی شود احتمالاً زایمان القا خواهد شد و یا با کمک سزارین جنین بدنیا خواهد آمد، حتی اگر هنوز نارس باشد. اگر زایمان فوری لازم نباشد شما را در بیمارستان بستری خواهند کرد تا هم خودتان و هم جنین تحت نظر باشید و در عین حال جنین فرصت بیشتری برای تکامل خواهد داشت.

آیا بعد از زایمان فشارخون به حد طبیعی می‌رسد؟

بعد از زایمان فشارخون شما دقیقاً کنترل خواهد شد و پزشک یا ماما بدقت شما را از نظر وخامت فشار خون و یا بروز پره کلامپسی تحت نظر خواهد گرفت. در صورتیکه علائم پره کلامپسی را در خود مشاهده کردید، خواه در منزل هستید و یا در بیمارستان، حتماً به او اطلاع دهید. به احتمال قوی یک هفته پس از زایمان فشارخون شما به حد طبیعی می‌رسد.

با این حال، در بعضی از خانم‌ها فشارخون همچنان بالا باقی خواهد ماند. این بدان معناست که شما احتمالاً همواره مبتلا به پرفشاری خون بوده‌اید ولی از آن بی خبر بوده‌اید. بارداری معمولاً باعث می شود که فشارخون در پایان سه ماهه اول و در طول سه ماهه دوم پائین رود؛ بنابراین فشار خون مزمن بطور موقت مخفی می شود. اگر قبل از بارداری فشار خون خود را کنترل نکرده‌اید و اولین معاینه دوران بارداری در اواخر سه ماهه اول صورت گرفته است ممکن است تا اواخر دوران بارداری متوجه افزایش فشارخون نشوید.

مطالب پیشنهادی

ایجاد تعادل در بیماران مبتلا به ام اس

سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن

نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
کاهش مرگ و میر زنان باردار با برنامه مادری ایمن
مادران شاغل و نگهداری کودکان