تغذیه کودک ۱۲-۶ ماهه
شیر مادر تا پایان شش ماهگی به تنهایی و بدون اضافه کردن هر نوع غذای کمکی برای رشد طبیعیشیرخوار کافی است. بعد از شش ماهگی نیازهای غذایی شیرخوار فقط با شیر برآورده نمی شود وباید علاوه بر شیر، غذاهای نیمه جامد را نیز برای او شروع کرد. مناسب ترین غذاها برای تغذیهتکمیلی، غذاهایی هستند که:
- مقوی و مغذی باشند.
- متناسب با سن کودک تغییر کند.
- تازه و بدون آلودگی باشند و پاکیزه و بهداشتی تهیه شوند.
- مواد اولیه آن در دسترس بوده و امکان تهیه آن برای خانواده وجود داشته باشد.
بهترین سن برای شروع غذاهای کمکی
هفته اول ماه هفتم تولد کودک، سن شروع تغذیه تکمیلی است، ولی چنانچه بین ۴ تا ۶ ماهگی باوجود تلاش والدین و کارکنان بهداشتی منحنی رشد کودک نشان دهنده رشد نامناسب کودک باشد،می توان غذای کمکی را شروع کرد.
توصیه های کلی
- مواد غذایی را چه از نظر مقدار و چه از نظر نوع، تدریجا" به رژیم غذایی شیرخوار اضافه کنید.
- از یک نوع غذای ساده شروع شود وکم کم مخلوطی از چند نوع غذا به کودک داده شود.
- از مقدار کم شروع و به تدریج بر مقدار آن افزوده شود.
- بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف حدود ۵ تا ۷ روز فاصله در نظر گرفته شود.
- اولین غذایی که به کودک داده می شود، بایدکمی غلیظ تر از شیر تهیه شود و سپس به تدریجغذاهای نیمه جامد و جامد داده شود.
- غذاها با قاشق و مایعات با لیوان به شیرخوار داده شود.
- هنگام دادن غذاهای نیمه جامد و جامد، شیرخوار در وضعیت نشسته قرار گیرد.
- غذای شیرخوار به مقدار کم و برای یک وعده تهیه گردد.
- در صورت باقی ماندن غذا، می توان آن را به مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگه داری نمود. در غیر اینصورت آن را بایددر فریزر گذاشت.
- غذای نگه داری شده فقط به مقدار مصرف یک وعده کاملا" داغ گردد و پس از خنک کردن به کودک دادهشود
- تا یک سالگی به غذای کودک نمک اضافه نگردد ولی پس از یک سالگی کمی نمک (نمک یددار تصفیهشده) به غذای شیر خوار می توان اضافه نمود.
- سبزی ها قبل از مصرف کاملا" شسته و بلافاصله پس از خرد کردن به غذا اضافه گردد.
- مصرف حتی مقدار کمی گوشت در سوپ کودک، ارزش غذایی را افزایش می دهد، بدین منظور هرنوعگوشت مانند گوسفند، گوساله، مرغ و ماهی که در دسترس خانواده است مصرف گردد.
- در دستور تهیه بعضی از غذاها مقداری کره یا روغن به هنگام طبخ و مقداری دیگر به هنگام غذا دادنبه کودک اضافه شود. (مصرف روغن مایع بهتر از روغن جامد است).
- در مورد کودکانی که روند رشدشان خیلی بیشتر از طبیعی است، مقدار مصرف روغن یا کره را درغذای کودک کمتر گردیده و برعکس اگر کودک تاخیر رشد دارد کمی بیشتر روغن یا کره به غذای اواضافه گردد.
ترتیب دادن غذاهای کمکی به شیرخوار بسیار مهم است و باید از هفته اول ماه هفتم تولدمرحله به مرحله غذاهای خاصی را به شیرخوار داد .
خطرات دیر شروع کردن غذای کمکی
- کندی یا توقف رشد کودک
- مشکل پذیرش غذا توسط کودک (در صورت تاخیر در شروع غذای کمکی، شیرخوار معمولا از ۹ ماهگیبه بعد تمایل خود را به خوردن غذاهای دیگر و امتحان کردن مزه و طعم های جدید از دست می دهد)
- به تعویق افتادن عمل جویدن در کودک
ویژگی های غذای کمکی
غذای کمکی مناسب دارای ویژگی های زیر است:
- تمیز و بهداشتی تهیه شود.
- قوام آن متناسب با سن کودک تغییر کند.
- مقوی و مغذی باشد.
- تازه تهیه شود.
- مواد اولیه آن در دسترس بوده و امکان تهیه آن برای خانواده وجود داشته باشد.
نحوه شروع و ادامه غذای کمکی
از هفته چهارم باید حتما" گوشت به سوپ کودک اضافه شود. گوشت را باید به قطعات کوچک تقسیمکرد و یا از گوشت چرخ کرده استفاده نمود که باید کاملا" پخته و له شوند. پوره سبزی ها مانند سیبزمینی، هویج، کدو حلوایی و نخود سبز به صورت پخته شده و نرم شده همراه با کمی روغن یا کرهغذای مناسبی برای شیرخوار است.
در ماه بعد (ماه هشتم زندگی) علاوه بر سوپ می توان زرده تخم مرغ را شروع کرد، زرده باید کاملا" آبپز و سفت باشد. ابتدا باید به اندازه یک قاشق چایخوری از زرده پخته شده را در آب یا شیر له کرد و بهشیرخوار داد و مقدار آن را به تدریج افزایش داد تا در ظرف یک هفته به یک زرده کامل تخم مرغ برسد. آنگاه می توان یک روز در میان یک زرده کامل یا هر روز نصف زرده تخم مرغ به شیرخوار داد. استفاده ازسفیده تخم مرغ تا یک سالگی توصیه نمی شود.
با افزایش سن و پذیرش بیشتر شیرخوار، سوپ و غذاهای نرم باید تبدیل به غذاهای سفت تر شوندیعنی باید با اضافه کردن غذاهای سفت تر و کمی قابل جویدن، عمل تکامل جویدن در شیرخوار تقویتشود. اگر تدریجا" مواد غذایی سفت اضافه نشود و شیرخوار به عمل جویدن تشویق نگردد و برای مدتها از غذاهای له شده استفاده کند، علاوه برابتلا به تاخیر رشد بعدا" در جویدن غذاهای سفت دچارمشکل خواهد شد. برای این کار می توان از حدود ۸ ماهگی تکه های نان و بیسکویت هم به دستشیرخوار داد. از ۸ ماهگی می توان به غذای شیرخوار ماستی که ترش نباشد نیز اضافه نمود.
شروع استفاده از حبوبات ۹ ماهگی است که به سوپ شیرخوار اضافه می شود. می توان از انواعحبوبات خیس شده و پوست کنده که کاملا پخته و نرم باشد، مانند عدس، ماش، لوبیا و یا حبوباتجوانه زده استفاده کرد. حبوبات منبع خوبی برای تامین پروتئین و املاح هستند و همراه با غلات وشیرمادر غذای کاملی را تشکیل می دهند.
آب میوه آخرین ماده غذایی است که به برنامه غذایی کودک در سال اول اضافه می شود و حاویویتامین و املاح معدنی است. آب میوه را باید در ابتدا به صورت رقیق شده و از یک قاشق مرباخوری درروز شروع و تدریجا" به مقدار آن افزود. بهتر است مدت ۷-۵ روز فقط از یک نوع آب میوه استفاده شود تااگر ناسازگاری وجود داشت شناخته شود.
مصرف توت فرنگی، گیلاس و آلبالو، کیوی، خربزه و اسفناج، سفیده تخم مرغ و شیر گاو بهدلیل ایجاد حساسیت و همچنین مصرف عسل در سال اول زندگی به دلیل احتمال آلودگی باکلستریدیوم بوتولینوم توصیه نمی شود.
مقوی و مغذی سازی غذای کودک
مقوی کردن غذا یعنی موادی را به غذا اضافه کنیم که انرژی آن را بیشتر کند. مغذی کردن غذا یعنیموادی را به غذا اضافه کنیم که پروتئین، ویتامین و املاح آن را بیشتر کند.
موادی که انرژی غذا را بیشتر می کنند؛
روغن ها دارای انرژی هستند و افزودن مقدار کمی روغن به غذای کودک به خصوص کودکی که آهستهرشد می کند توصیه می شود
چون:
- انرژی روغن نسبت به مواد غذایی دیگر بیشتر است (هر گرم روغن حدود ۹ کالری و هر گرم قند وشکر ۴ کالری دارد).
- چربی ها مثل کره، روغن زیتون، روغن نباتی (ترجیحا روغن مایع) بدون اضافه کردن حجم غذا، انرژیغذا را بیشتر می کنند.
- روغن باعث بهبود طعم و نیز نرم شدن غذا می شود و خوردن آن را برای شیرخوار راحت تر می کند.
- قند و شکر انرژی زا هستند ولی مصرف آن برای شیرخوار زیر یک سال توصیه نمی شود چون ذائقه اوبه طعم شیرین عادت میکند و زمینه برای بروز مشکلاتی مثل چاقی در بزرگسالی فراهم می شود.
موادی که علاوه بر انرژی، پروتئین غذا را بیشتر می کند؛
- در صورت امکان کمی گوشت به غذای شیرخوار اضافه شود.
- انواع حبوبات مانند نخود، لوبیا، عدس که کاملا" پخته شده را بعد از ماه هشتم به غذای شیرخواراضافه نمائید.
- به غذای شیرخوار تخم مرغ اضافه شود، مثلا" تخم مرغ آب پز را می توان داخل سوپ و یا ماکارونیپس از طبخ رنده کرد و یا میتوان آن را با کمی شیر مخلوط و نرم کرده و به شیرخوار داد (تا قبل از یکسالگی از دادن سفیده تخم مرغ خودداری شود)
موادی که ویتامین ها (مانند ویتامین A و C ) و املاح ) مانند آهن، روی و کلسیم( غذا رابیشتر می کنند
-انواع سبزی های با برگ سبز مانند جعفری، شوید، گشنیز که دارای ویتامین A و C و آهن هستند بهغذای شیرخوار اضافه شود
-از انواع سبزی های زرد و نارنجی رنگ مانند کدو حلوایی و هویج که دارای ویتامینA هستند در غذایشیرخوار استفاده شود
- غلات و حبوبات جوانه زده دارای انرژی، پروتئین، ویتامین و املاح هستند. می توان ابتدا گندم، ماش یاعدس جوانه زده را تهیه و پودر نمود و در انتهای طبخ داخل غذا ریخت. همچنین می توان جوانه تازه را لهکرده و یا پس از خشک کردن جوانه آن را پودر نموده و به غذای شیرخوار اضافه کرد.
یادآوری های لازم
در ادامه غذاهای کمکی برای شیرخواران و کودکان خردسال توجه به نکات زیر ضروری است:
- بعد از شروع غذای کمکی، به کودک آب جوشیده سرد شده بدهید.
- قبل از یک سالگی، شکر، نمک و ادویه به غذای کودک اضافه نکنید.
-از روز پانزدهم تولد باید قطره ویتامین A+D مولتی ویتامین (۲۵ قطره در روز( و هم زمان با شروع تغذیهتکمیلی قطره آهن (۱۵ قطره در روز) و یا شربت آهن به اندازه ۵/۱قطره به کودک بدهید.
- برای جلوگیری از تغییر رنگ دندان ها، توصیه می شود قطره آهن را در عقب دهان شیرخوار بچکانید ویا بعد از مصرف، مقداری آب به او بدهید.
- قبل از یک سالگی از دادن اسفناج، عسل و سفیده تخم مرغ، شیر گاو، توت فرنگی، گیلاس، آلبالو،کیوی، خربزه به کودک خودداری کنید.
- هرگز به زور به کودک غذا ندهید.
- به ساعت های خواب و استراحت کودکان توجه کنید.
- به کودک مبتلا به اسهال و یا هر نوع بیماری عفونی دیگر، غذا را در دفعات بیشتر و حجم کمتر بدهید.
نکات اساسی که هنگام تهیه غذای کودک باید رعایت شود:
با توجه به این که منابع آلودگی مواد غذایی زیاد هستند، لذا توجه به نکات زیر در تهیه غذای سالم برایشیرخواران و کودکان خردسال اهمیت زیادی دارد. این نکات عبارتند از:
- پختن کامل غذا در حرارت زیاد (حدود ۷۰ درجه سانتی گراد)
- تازه تهیه کردن هر وعده غذا
- نگه داری غذا در یخچال و یا فریزر
- شستن میوه ها و سبزی ها
- استفاده از آب سالم
- شستن دست ها به دفعات زیاد
- خودداری از تغذیه شیرخوار با استفاده از بطری
- محافظت غذاها از حشرات و جوندگان
- نگه داری مواد غذایی فاسد نشدنی در محل مطمئن
- تمیز نگه داشتن وسایل لازم برای تهیه غذا
نیاز کودک به تغذیه در ماههای اول زندگیش به طور کامل فقط با شیر تامین میشود خواه از طریق شیر مادر یا شیرخشک. ذخیره آهن موجود در بدن کودک از هنگام تولد تا سن چهار تا شش ماهگی شروع به کاهش میکند. در عین حال در این فاصله زمانی فراهم شدن انرژی - پروتئین و ویتامینها از طریق شیر متناسب با نیاز کودک نخواهد بود. با وجود اینکه آهن موجود در شیر مادر بیشتر از آهن موجود در شیر گاو یا شیرخشک جذب میشود پس از شش ماهگی میزان آهن بدست آمده از آن نیز برای رفع نیاز کودک کافی نیست. همچنین روی و مس بیشتری مورد نیاز است.
نیاز کودک شیرخوار شما به منابع مختلف غذایی همزمان با رشد علایق به دنیای خارج می باشد. کودک ممکن است به ظاهر علاقه کمتری به تغذیه از سینه یا شیشه نشان دهد و پس از چند دقیقه شیرخوردن مکیدن را متوقف کرده سعی میکند بنشیند و اطراف را نگاه کند یا به جای نوشیدن شیر از شیشه سرشیشه را مک زده یا شروع به گاز کرفتن آن کند.
اگر کودک شما ناگهان درخواست غذای بیشتری کند درحالیکه ۵بار تغذیه در روز او را کاملا راضی کرده و هنوز بعد از نوشیدن شیر به نظر گرسنه می آید یا شروع به بیدار شدنهای متوالی برای شیر در طول شب میکند درصورتیکه قبلا به طور کامل می خوابید شما متوجه میشوید که زمان شروع جامدات است.
اگر با کودکتان سر میز نشسته اید ممکن است او به چیزی که می خورید علاقه نشان دهد و درحالیکه قاشق غذا را به سمت دهانتان می برید آن را دنبال می کند و یا حتی سعی می کند مقداری از ظرف شما بردارد.
تمام بچه ها دوره های جهش رشد دارند و این زمانی است که آنها به مواد مغذی اضافی برای رشدنیاز دارند. تغذیه با شیر مادر مانند یک سیستم عرضه و تقاضا عمل میکند بنابراین وقتی شیرخوار در حال عبور از یک مرحله جهش رشدی است برای چند روز به دفعات شیر بیشتر نیاز دارد. زمان مناسب برای فکر کردن در خصوص شروع جامدات می تواند هر زمانی پس از چهار ماهگی باشد زمانیکه کودک یک مرحله جهش رشدی داشته و شروع به تقاضای شیر بیشتر میکند.تمام بچه ها این دوره حساسیت زمانی را برای یادگیری یک فعالیت جدید مثل غذاخوردن هم دارا هستند. اگر این فرصت از دست برود کودک ممکن است برای فراگیری این مهارت جدید بعدا دچار مشکل شود.
عوامل متعددی چهار تا شش ماهگی را مناسب این فرایند کرده که البته در کودکان مختلف زمان دقیق آن متفاوت است. در این سن معمولا وزن کودک دو برابر وزن زمان تولدش شده است و نیازهای او هم به مراتب بیشتر از نوزادی. دستگاه گوارش و کلیه های او به حد کافی رشد کرده تا با غذایی غیر از شیر نیز دچار مشکل نشود. در حدود سن چهار ماهگی در سیستم عصبی و ماهیچه ای کودک هماهنگی به وجود می آید و او می تواند بنشیند. همچنین واکنش غیر ارادی و ذاتی کودک برای بیرون انداختن اجسام جامد با استفاده از زبان که واکنشی است برای جلوگیری از خفگی کودک در ماههای اول شروع به ناپدید شدن می کند. علاوه بر این کودک می تواند سر خود را بالا نگه داشته و این یعنی غذای جامد در دهان کودک می تواند از جلو به عقب حرکت کرده و بلعیده شود.
بنابر این... درباره جامدات فکر کنید اگر کودک شما:
۱- حداقل چهارماه دارد و وزنش دو برابر هنگام تولدش شده است.
۲- ظاهرا تنها با تغذیه از شیر سیر نمی شود و شروع به تقاضای شیر بیشتری میکند.
۳- شروع به بیدار شدن در شب میکند درحالیکه قبلا خوب می خوابید.
۴- شروع به ابراز علاقه به آنچه شما میخورید میکند.
۵- چیزهایی مانند جغجغه را در دهانش میکند و می جود.
۶- میتواند پوره رقیق را در دهانش نگه دارد.
خطرات شروع زودهنگام تغذیه با جامدات:
سیستم گوارشی کودک آنزیمهای لازم برای هضم غذاهای جامد را ندارد. تغذیه کودکان زیر چهار ماه با جامدات ممکن است خطر ایجاد حساسیتهایی مثل آسم - اگزما و تب یونجه را در آینده افزایش دهد. این موضوع به این دلیل است که روده ها قادر نیستند مولکولهای پروتئین های بزرگی را که ایجاد حساسیت میکنند هضم کنند.
سرفه های مزمن در کودکانی که قبل از ۱۲ هفتگی به آنها جامدات داده شده بیشتر است.
اسهال مزمن به علت عدم تحمل گلوتن که نوعی پروتئین موجود در گندم است در این کودکان شایع است.
تغذیه زودهنگام جامدات کلیه های کودک را ضعیف نموده و سبب افزایش خطر کم آبی بدن میشود.
این کودکان ممکن است افزایش وزن زیادی پیدا کنند و این یک خطر برای سلامتی او محسوب میشود. کودکان چاق به بزرگسالان چاقی تبذیل خواهند شد که در معرض خطر ابتلا به مشکلاتی مثل دیابت - امراض قلبی و سایر مشکلات جسمی جدی قرار دارند.
در عین حال دو عامل وجود دارد که تغذیه با جامدات قبل از چهارماهگی توصیه می شود:
۱- اگر کودک خیلی درشت و گرسنه است و در سه ماهگی هر دو ساعت احساس گرسنگی میکند. توجه کنید نق زدنهای کودکان وابسته به سینه که با خوردن چند مک شیر آرام میشوند احساس گرسنگی نیست.
۲- اگر کودک شما نارس است به طور معمول جامدات نباید قبل از ۱۶ هفته پس از زمان صحیح تولد به او داده شود. در عین حال این کودکان اغلب گرسنه اند و شروع زودهنگام جامدات ممکن است توصیه شود. در حقیقت آنها نیز از همان چهارتا شش ماهگی بعد از تولد غذاخور میشوند اما چهارتا شش ماهگی آنها چهار تا شش ماهگی واقعی نیست.
بررسی اثرات کافئین بر بدن
عوارض شیرین کنندههای بدون کالری
فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا
وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است
حریرهٔ بادام:
مواد لازم
بادام شیرین ۵ عدد
آرد برنج یک قاشق مرباخوری سر صاف
شکر نصف قاشق مربا خوری سر صاف
شیر پاستوریزه cc ۱۲۰ معادل نصف لیوان معمولی
اول بادام ها را حدود چند ساعت در آب جوش خیس کرده ، پوست آنها را جدا نموده و نرم می کنند با رنده ای که درخانه وجود دارد رنده کنید تا مثل فرنی بشود
فرنی :
موادلازم
آرد برنج یک قاشق مرباخوری سرصاف
شکر نصف قاشق مربا خوی سرصاف
شیر، ترجیحاٌ ٌ شیر مادر cc ۱۲۰
طرز تهیه : آرد برنج باید اول با کمی آب وشکر ( به میزان فوق ) کاملاٌ پخته شود سپس ۵ آب وشکر و شیر اضافه گردد قوام فرنی باید کمی بیشتر از از قوام شیرمادر باشد اگر شیری به جز شیرمادر استفاده می شود حتماٌ باید قبلاٌ جوشانده شود
روش دیگر
مواد لازم
آرد برنج یک قاشق مرباخوری سرصاف
شکر نصف قاشق مربا خوری سر صاف
شیر پاستوریزه cc ۱۲۰ معادل نصف لیوان معمولی
پوره سیب زمینی:
یک سیب زمینی متوسط را بعد ازشستن کامل با پوست می پزند ، بعداز پخته شدن پوست آن را جدا می کنند سپس سیب زمینی را با یک قاشق مربا خوری کره یا روغن مایع نرم می کنند کم کم به آن شیر پاستوریزه که قبلاٌ جوشانده شده باشد اضافه می کنند تا به نرمی و غلظت دلخواه برسد
پوره هویج :
پوره هویج هم مثل پوره سیب زمینی تهیه می شود با این تفاوت که اول یک هویج متوسط را کاملاٌ شسته و پوست کنده و با کمی آب می پزند و بعد کره یا روغن و شیر را اضافه می کنند
سوپ:
مواد لازم
گوشت بدون چربی ، به اندازهٔ یک تکه خورشتی ( معمولاٌ به اندازه ی تخم مرغ متوسط ) .به ترتیب اولویت : معمولاٌ به اندازه یک تخم مرغ
برنج یک قاشق مربا خوری
یک سوم هویج متوسط
طرزتهیه : بعد از آنکه گوشت کمی پخته شد برنج وهویج اضافه میشود پس از پختن کامل باید همه مواد سوپ را مخلوط و نرم کرد تا به غلظت فرنی برسد
توجه:
هر سه روز یکبار یک نوع سبزی به سوپ اضافه می شود مانند جعفری – گشنیز – لوبیا سبز – دو سبز – رفس و کدو
به سوپ نمک ، شکر یا چاشنی نباید اضافه زد
بهتر است که دو لوبیا سبز را اول پخته و بعد به سوپ اضافه کنند
سبزیها باید در آخرین لحظات پخت سوپ اضافه شود . در ظرف را نیز می بند ند تا ویتامینها ی آن از بین نرود
اسفناج تا یکسالگی مجاز نبوده و نباید به سوپ شیرخوار اضافه شود
سه نوع سوپ که تنوع مواد غذایی در محتوای آن رعایت شده است
گوشت مرغ ، هویج ، برنج ؛ جعفری و سیب زمینی
گوشت گوسفند ، لوبیا سبز ، برنج ، گشنیز و گوجه فرنگی بدون پوست
( گوشت گوساله ، کدو حلوایی ، جعفری ، سیب زمینی و گوجه فرنگی (بدون پوست
:مادر گرامی برای اینکه کودک شما از غذا خوردن لذت ببرد بهتر است که بدانید
غذا دادن مهم ترین رفتار رودرروی شما با طفل تان در اولین سال زندگی او است برای اینکه بتوانید کاملاً در این تجربه دونفری با او سهیم شوید باید به اندازه کافی از نظر جسمی و عاطفی آرامش داشته باشید وقتی مشغول غذا دادن به طفل تان هستید باید تمام توجهتان معطوف به این باشد که حتی الامکان رفتار آرام بخش و لذت بخش داشته و نباید با نگرانیهای نامربوط خود را آشفته سازید مثلاً نباید فکرتان مشغول آنچه که در آن روز اتفاق افتاده است باشد و یا اینکه وقتی غذا دادن به طفل تان را تمام کردید نباید نگران سرعت کار بعدیتان باشید
در مواقعی که کودک قادر به نشستن روی صندلی نیست هنگام غذا دادن او را بغل بگیرید ، شیر را در رختخواب به او ندهید و او را در صندلی بچه غذا ندهید او به تجربه در بغل گرفتن و تماس متقابل با شما تقریباً به همان اندازه غذا نیاز دارد
http://koodakan.akairan.com/
بررسی اثرات کافئین بر بدن
عوارض شیرین کنندههای بدون کالری
فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا