تغذیه، فعالیت بدنی و سرطان

بیماری های قلبی عروقی، سرطان و دیابت عامل دو سوم تمام مرگها در کشورهای پیشرفته هستند. در آمریکا در سال 2001 (۹ سال پیش) حدود 5/1 مورد مرگ به همین علت اتفاق افتاده است. این سه بیماری موجب کاهش سلامتی، کاهش امید به زندگی و رنج بسیار، ناتوانی و هزینه های اقتصادی هنگفت می شوند. هزینه پیشگیری از این بیماریها به نسبت هزینه درمان آنها بسیار اندک است.

"سلامتی مردم تا سال 2010" بعنوان هدف در برخی کشورهای پیشرفته دنبال می شود و چند نکته را مورد توجه قرار داده است. از جمله این نکات می توان تغذیه مناسب، کاستن از اضافه وزن، داشتن فعالیت فیزیکی کافی و تناسب اندام، عدم استعمال تنباکو، و دسترسی به خدمات بهداشتی مناسب در جهت کاهش سرطان، دیابت، و بیماریهای قلبی و عروقی را بر شمرد. همچنین بعضی منابع علمی دیگر احتراز از آفتاب شدید، کاهش نوشیدن قهوه و چای غلیظ، آزمایش دوره ای جهت بررسی احتمال سرطان در بدن افراد، و پای بندی به همسر را در این زمینه مورد عنایت قرار داده اند. با رعایت این موازین احتمال ابتلا به سرطانهای حلق، مری، حنجره، ریه، کلیه، مثانه، پانکراس، پوست، معده، بیضه، سینه، گردن رحم، رحم، پروستات و قولون کاهش می یابد.

فعالیت فیزیکی احتمال ابتلا به چاقی را می کاهد که خود چاقی در بسیاری از بیماریها نقش دارد. متاسفانه چاقی بسرعت در تمام دنیا رو به گسترش است بطوریکه در سال 2000 (ده سال پیش) شیوع چاقی در برخی کشورهای پیشرفته به 65 درصد جمعیت بزرگسالان رسید. چاقی احتمال ابتلا به سرطان های مختلف از جمله سرطان غدد گردنی (آدنو کارسینوما)، قولون، راست روده، سینه (بویژه در خانمهای یائسه)، رحم، و کلیه را افزایش می دهد. چاقی عامل حدود یک چهارم سرطان های سینه در جهان است. احتمال بروز سرطان سینه در زنان یائسه دارای اضافه وزن 250-50% بیش از دیگر خانم هاست. دریافت بالای میوه ها و سبزیجات (حداقل 400 گرم در روز) در مدت زمان طولانی، احتمال ابتلا به چاقی و افزایش وزن را بویژه در میانسالی کاهش می دهد و احتمال ابتلا به سرطان های حفره دهانی، مری، معده، قولون و رکتوم را هم می کاهد. در برخی مطالعات بین مصرف مغز دانه ها و سرطان قولون ارتباطی مشاهده شده بطوریکه مصرف این مواد (بویژه در خانمها) احتمال ابتلا به سرطان را کاهش داده است. مصرف سویا نیز به وضوح در کاهش سرطان نقش دارد. دریافت فلاوونوئیدها (مواد رنگی موجود در گیاهانی از قبیل گوجه فرنگی، انگور قرمز، هویج، چای، سیب درختی، پیاز و امثال آن)  در جهت کاهش احتمال ابتلا به سرطانهای سیستم های گوارش و تنفس انسان مفیدند ولی البته اثر فوری در مردان مسنی که به مصرف این مواد روی آورده اند گزارش نشده است. نوشیدن چای سبز و مصرف سبزیجات تیره نیر در برخی مطالعات علمی بعنوان عوامل کاهش احتمال سرطان سینه مطرح شده اند.

نوشیدن الکل (حتی به مقدار کم) موجب ابتلا به سرطانهای حفره دهانی، حلق، مری و کبد می شود و خطر سرطان سینه را هم قبل و هم بعد یائسگی افزایش می دهد. مصرف مواد غذایی آلوده به برخی قارچها (کپکها) با وارد کردن سم خطرناکی بنام افلاتوکسین موجب سرطان کبد می گردد. مصرف نوعی غذای چینی (تهیه شده از ماهی شور) خطر سرطان حلق را بویژه در کسانی که از کودکی این غذا را مصرف می کرده اند افزایش می دهد. مصرف غذاهای حاوی مواد نگهدارنده، گوشت قرمز، و نمک فراوان احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش داده و استفاده از غذاها و نوشیدنی های خیلی داغ نیز احتمال خطر سرطانهای حفره دهان، مری و حلق را بالا می برد. مصرف بالای سبزی و میوه و کاهش مصرف گوشت قرمز بیش از کاهش مصرف چربی خطر سرطان های سینه، قولون، راست روده و پروستات را کاهش می دهد. بین مصرف کربوئیدراتها (قندها)ی تصفیه شده با سرطان قولون و راست روده هم ارتباط دیده شده است.

فعالیت فیزیکی خطر تمام عوامل مرگ آور را کاهش می دهد؛ از جمله این عوامل می توان به بیماری های قلبی-عروقی، پرفشاری خون، برخی سرطان ها، پوکی استخوان، بیماریهای اسکلتی و دیابت نوع 2 اشاره کرد. فعالیت مناسب بدنی متابولیسم گلوکز را بهبود می بخشد، چربی بدن را کم می کند و فشار خون را پائین می آورد. فعالیت فیزیکی با تاثیر بر پروستاگلاندین ها (برخی از ترکیبات ترشحی بدن)، کاهش زمان توقف مواد سمی در روده ها و بالا بردن سطح آنتی اکسیدان ها (موادی که از سوخته شدن نامناسب چربی ها در سطح سلولهای بدن که منجر به سرطانی و پیر شدن سلولها می شود جلوگیری می کنند) از خطر سرطان قولون می کاهد. فعالیت ضمنا احتمال ابتلا به سرطان های مختلف از جمله سینه (که در اثر متابولیسم هورمونی در زنان ایجاد می شود و فعالیت بدنی مناسب 40-30% احتمال ابتلا به آن را کاهش می دهد)، رحم، ریه، پروستات، و قولون را کاهش می دهد، احتمال عفونت ریه و سنگهای کلیوی را کاهش می دهد، سلامت اسکلتی-عضلانی را ارتقا می بخشد و نشانه های افسردگی را هم کم می کند. البته شروع ناگهانی و فعالیت شدید برای افرادی که تعلیم کافی ندیده اند و یا به آرامی فعالیت خود را افزایش نداده اند نیز ممکنست موجب عوارضی از جمله جراحات، کم آبی بدن و یا سکته قلبی شود.

دست اندرکاران بهداشت و سلامت در سطح جهان توصیه می کنند که یک فعالیت فیزیکی متوسط در حد 60-30 دقیقه در روز وجود داشته باشد. برآورد شده که 17% از بزرگسالان در جهان (بین 24-11% در کشورهای مختلف) فعالیت بدنی ندارند. حدود ۴۱٪ مردم جهان هم گرچه از نظر فیزیکی تا حدود فعالند، ولی فعالیت آنها اندک است یعنی بطور متوسط کمتر از دو ساعت و نیم در هفته به فعالیت بدنی می پردازند. تخمین زده می شود که بی تحرکی موجب مرگ حدود 2 میلیون نفر در سراسر جهان در سال می شود. امروزه در مناطق کم درآمد دنیا فعالیت فیزیکی مردم به نسبت افراد پردرآمد کمتر شده است.

اغلب زنان مبتلا به سرطان سینه به آن اندازه که توصیه شده فعالیت بدنی ندارند. لازمست آنها جهت کاهش چاقی و افزایش وزن به منظور بهبود بیماری و عوارض ناشی از آن، فعالیت بدنی مناسبی را اختیار کنند. زنان چاق بسیار کمتر از زنان لاغر و یا زنان دارای اضافه وزن جزئی از سرطان سینه جان به در می برند و همچنین شدت عوارض و وخامت بیماری هم در زنان چاق بیشتر است. گرچه درمان سرطان منجر به احساس ضعف (در 99-61% بیماران) شده و قدرت فعالیت را کاهش می دهد، ولی توصیه شده که حتی آنهایی که شدیدترین درمان را هم دارند باز هم از نظر فیزیکی فعال باشند؛ زیرا همین فعالیت هم اثرات مثبتی داشته و ضعف ناشی از درمان را می کاهد و کیفیت زندگی و وضعیت روانی بیمار را ارتقا می دهد. نیمی از مبتلایان به سرطان سینه با خواب شبانه مشکل دارند که فعالیت فیزیکی به آنها بسیار کمک می کند. البته لازمست که فعالیت بصورت مرتب باشد. بنظر می رسد که فعالیت مناسب بدنی سیستم هورمونی بدن را به گونه ای تغییر می دهد که از بدکاری سیستم هورمونی یا ایمنی بدن که می تواند منجر به سرطان شود، جلوگیری می شود.

مطالب پیشنهادی:

مشکلات نظام سلامت در کشور ایران

مشکلات موجود در سیستم واردات وصادرات

نحوه ارائه خدمات بهداشتی درمانی در برخی کشورهای دنیا

نقش سازمانهای بیمه گر اجتماعی و خصوصی در اقتصاد سلامت

دسترسی به تمامی این مطالب در سایت

http://maktoobshop.com