برنامه غذایی کودک در سال دوم زندگی

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

یک برنامه غذایی مناسب باید کلیه مواد مغدی ( مواد نشاسته ای، پروتئینی، چربی، ویتامین ها و املاح) را به نسبت های متعادل در اختیار کودک قرار دهد تا انرژی مورد نیاز او که معمولاً بر اساس یکصد کیلو کالری به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن است تامین شود. معمولاً 50% انرژی مورد نیاز از مواد قندی ،‌30% از مواد چربی و حدود 20% از مواد پروتئینی به دست می آید. بدیهی است بر حسب عادات مختلف غذایی و افزایش وزن کودک، نسبت های فوق بین 5 تا 10% قابل تغییر هستند. غدای کودکان یک تا دو ساله باید کم حجم ولی مقوی و مناسب و شامل همه گروههای غذایی باشد. مقدار غدای کودک می تواند بر حسب اشتهای او افزایش یابد. نباید انتظار داشته باشیم که کودکان مانند بزرگترها غدا بخورند چون ظرفیت معده آنان هنوز کوچک است از طرف دیگر به دلیل اینکه حس کنجکاوی کودک جهت آشنا شدن با دنیای خارج تاثیرزیادی بر اشتهای او می گذارد این امر ایجاب می نماید که وعده های غذایش 5 تا 6 بار در شبانه روز باشد که سه وعده آن وعده های اصلی است که باید مقوی و پر انرژی باشد دو وعده آن نیز میان وعده است که باید مناسب و مکمل وعده های اصلی باشند. در این سن هنوز هم کودک با شیرمادر تغذیه می شود تا بخشی از انرژی و مواد مغدی موردنیاز او از این طریق در اختیارش قرار گیرد. 

چرا تغذیه با شیر مادر در سال دوم زندگی یک ضرورت است؟ زیرا:

 1- هنوز منبع مهم دریافت پروتئین، چربی کلسیم و ویتامینها برای کودک است.

2- تا حدود 3/1 انرژی و مواد غذایی مورد نیاز او را تامین می کند.

3- چون در این سن، کودک نوپا بسیار پر تحرک و فعال است و با دست زدن به همه جا و همه چیز خود را بسهولت در معرض آلودگی ها و در نتیجه بیماری ها قرار می دهد مواد ایمنی بخش موجود در شیر مادر نقش حفاظتی بسیار مهمی برای کودک ایفا می کند و وی را تا حدود بسیار زیادی از ابتلاء به اسهال، عفونت دستگاه تنفسی، عفونت گوش، عفونت دستگاه ادراری و امثال آن محافظت می نماید . این حفاظت در مقابل بیماری های غیر عفونی نظیر آسم، آلرژی، دیابت نوجوانی و بعضی از سرطانهای دوران کودکی نیز وجود دارد.

4- نیازهای عاطفی و روانی کودک را که برای رشد و تکاملش بسیار ضروری هستند تامین می نماید.

5- نقش بسیار ارزنده تغذیه با شیر مادر در امر تکامل عصبی و روانی کودک که در سال اول زندگی آغاز شده بود با تداوم تغذیه با شیرمادر در سال دوم زندگی استمرار پیدا می کند .

6- اغلب کودکان در ایام بیماری به ویژه در جریان اسهال، استفراغ و تب کم اشتها هستند ولی معمولاً اشتهایشان نسبت به تغذیه با شیرمادر حفظ شده و یا حتی بیشتر می شود لذا این منبغ مهم آب و غدا در ایام بیماری از شدت کاهش وزن آنان می کاهد و به بهبودشان کمک می کند.

7- از نظر اقتصادی چون با کاهش دفعات بیماری های مختلف همراه است اثر قابل توجهی در بهبود شرایط اقتصادی خانواده دارد.

8- در پیشگیری از بارداری ناخواسته مادر هنوز هم نقش قابل توجهی ایفا می نماید. نمونه ای از برنامه غذایی کودک در سال دوم زندگی یک کودک یک ساله حدود 30% انرژی، 50% پروتئین، 2% آهن و 75% ویتامین A مورد نیاز خود را از شیر مادر بدست می آورد. در مورد سایر ویتامین ها و املاح نیز درصدی از طریق شیرمادر و بقیه باید از طریق غذایی که به کودک داده می شود تامین گردد تا رشد و تکامل مطلوب او فراهم شود. البته چون تامین مقدار مورد نیاز پاره ای از ویتامین ها و آهن از طریق تغذیه با شیرمادر و غذا مقدور نیست لذا استفاده از قطره مولتی ویتامین و آهن تا پایان 2 سالگی توصیه می شود.

 به عنوان یک راهنمای کلی که شامل 3 غذای اصلی و 2 میان وعده می باشد برنامه غذایی یک کودک دو ساله به شرح زیر است:

 سه وعده غذای اصلی شامل صبحانه، نهار و شام دو میان وعده حدود 10 صبح و 4 بعداز ظهر نمونه: 

صبحانه: نان، کره، مربا ( یا عسل) پنیر کم نمک و چای کم رنگ.

 نهار: 3 قاشق غداخوری پر برنج پخته شده ( پلو) + یک قاشق غذاخوری پر از حبوبات ( عدس، لوبیا و …) + یک قاشق مربا خوری کره یا روغن + نصف یک پرتقال متوسط. 

شام: 3 قاشق غذاخوری پر از برنج پخته شده ( پلو)‌ + یک قاشق غذا خوری پر گوشت ماهی ( بدون تیغ) + یک قاشق غذاخوری پر از یک نوع سبزی با برگ سبز تیره مثل اسفناج یا گشنیز یا جعفری پخته شده.

 در این نمونه برنامه ناهار و شام چه مواد مغذی وجود دارد و به چه مقدار در اختیار کودک قرار می گیرد؟ 

در غذای ظهر ( نهار)‌ که برنج پیشنهاد شده است بخشی از انرژی و پروتئین مورد نیاز وعده ظهر کودک تامین می شود اگر برنج در دسترس نباشد می توان از سیب زمینی، نان یا ماکارونی استفاده کرد. برنج فاقد ویتامین آ است و مقدار آهن آن هم بسیار ناچیز است. پروتئین سیب زمینی هم کمتر از پروتئین برنج است بنابراین هر زمان که برنج یا سیب زمینی در وعده غذایی کودک قرار می گیرد حتماً باید ماده دیگری که سرشار از پروتئین باشد به آن اضافه نمود مانند حبوبات که پروتئین برنج یا سیب زمینی را کامل می کند بنابراین یک خوراک سیب زمینی و لوبیا یا عدس پلو از نظر پروتئین کامل هستند . برای جذب بهتر آهن پیشنهاد می شود از ترکیب برنج و حبوبات یا سیب زمینی و حبوبات ، نصف یک پرتقال در برنامه نهار کودک استفاده نمود که هم جذب آهن موجود در غذا را بیشتر می کند و هم کمبود ویتامین C مورد نیاز را جبران می نماید.

 در برنامه شام به جای حبوبات ( پروتئین گیاهی) از یک ماده پروتئینی حیوانی استفاده شده است. گوشت ماهی علاوه بر تامین بقیه پروتئین مورد نیاز کودک سبب جذب بهتر آهن غذاهای گیاهی می شود . بنابراین یک قاشق غذاخوری پر از اسفناج یا جعفری یا گشنیز، هم ویتامین آ مورد نیاز کودک را تامین می کند و هم به دلیل وجود گوشت ماهی، جذب آهن موجود در مواد غذایی بیشتر می شود. به جای گوشت ماهی می توان از جگر پخته شده مرغ هم استفاده کرد. گرچه انرژی کمتری تولید می کند ولی در عوض مابقی پروتئین و بخشی از آهن و کل ویتامین آ مورد نیاز را فراهم می نماید حتی ویتامین آ تولید شده حدود 20 برابر بیشتر می شود.. 

با این نمونه از صبحانه ، نهار و شام، قسمت اعظم انرژی مورد نیاز کودک تامین می شود و بخش کوچکی باقی می ماند که با 2 میان وعده مثلاً یک تکه نان همراه با نصف یک موز در ساعت 10 صبح و 2 عدد بیسکویت همراه با 2 عدد خرما در 4 بعد از ظهر کمبود انرژی جبران می شود. سایر ویتامین ها و ریزمغذی ها نیز طی وعده های غذای اصلی و میان وعده به کودک می رسد. تنها عنصری که بطور مکمل ممکن است مورد نیاز باشد آهن است که در بسیاری از کشورها مواد غذایی مثل برنج ، آردگندم، پودرشیر، سس سویا، سس ماهی، پودر کاری، شکر یا نمک را با آهن غنی می کنند . در صورت عدم دسترسی به این مواد غنی شده با آهن بهتر است برای کودک در سن 1 تا 2 سالگی قطره یا شربت آهن تجویز شود. با توجه به مطالب گفته شده می توان برنامه غذایی متنوعی برای کودک فراهم کرد تا کلیه نیازهای غذایی او تامین گردد. 

مثلاً: صبحانه می تواند شامل یکی از پیشنهادات زیر باشد: نان و کره و مربا و چای/ یا نان و کره و عسل و چای/ یا نان و پنیر و گردو/ یا نان و تخم مرغ و پنیر نهار: عدس پلو با 2 قاشق غذاخوری ماست/ یا سبزی پلو با ماهی/ یا سبزی پلو با ماهیچه/ یا کوفته قلقلی با سیب زمینی و هویج/ یا لوبیا چیتی با سیب زمینی و هویج/ یا خوراک گوشت با سیب زمینی و هویج/ یا پلو با نصف سیخ کباب/ یا خورش سبزی با پلو ( سبزی خورش خیلی سرخ نشود) همراه با یک نوع میوه با اندازه متوسط. شام: ماکارونی با گوشت چرخ کرده و کمی سبزی/ یا ماکارونی با پنیر رنده شده/ یا لوبیا چیتی همراه با سیب زمینی و کمی روغن زیتون/ یا کوکوی سبزی با نان/ یا کوکوی سیب زمینی با نان/ یا نصف سیخ کباب با نان + دو قاشق غذا خوری ماست. میان وعده های صبح و بعداز ظهر: 2 عدد بیسکویت با یک سیب/ یک تکه نان و یک موز/ یک تکه نان با 2 عدد خرما/ یک تکه نان با یک عدد سیب زمینی متوسط یا 2 عدد هویج پخته شده/ نان و نصف تخم مرغ پخته شده/ نان و پنیر و خیار/ یک پیاله شله زرد/ یک نعلبکی حلوا/ 10 عدد پسته ریز و نرم شده همراه با یک فنجان آب میوه/7 عدد بادام ریز و نرم شده با یک فنجان آب میوه/ نصف لیوان ماست با یک عدد خرما و یک تکه نان/ یک تکه نان با کمی کره و پنیرو… کلاً همانطور که گفته شد کودکان در این سن دوست دارند که مواد غذایی را با دست خودشان بردارند. لذا در صورت امکان بهتر است که غذای آنان شامل یک تکه گوشت یا حبوبات پخته شده همراه با یک نوع سبزی با برگ سبز یا زرد ( اسفناج ، کرفس و … کدو حلوایی ، هویج و …) به اضافه پلو یا نان یا سیب زمینی و هر روز همراه با یک میوه باشد . در غیراینصورت از همان برنامه غذایی روزانه خانواده مثل خورش سبزی یاخورش قیمه و… می توان با تغییراتی که در آن داده می شود ( مثلاً با نمک و چاشنی کمتر) استفاده نمود.

فرستنده : والدین نیوشا عکاشه

مطالب پیشنهادی

بررسی اثرات کافئین بر بدن
عوارض شیرین کنندههای بدون کالری
فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا