تغذیه تکمیلی یا غذای کمکی

وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است

http://maktoobshop.com

در شش ماه اول زندگی تغذیه انحصاری با شیر مادر برای رشد و تکامل کودک از اهمیت ویژه‌ای برخودار است. در مدت تغذیه انحصاری با شیر مادر کودک نیازی به استفاده از هیچگونه ماده غذایی و حتی آب ندارد.

فقط از 15 روزگی تا پایان 1 سالگی قطره A+D یا مولتی ویتامین و نیز از 4 ماهگی یا 6 ماهگی ( بنا به نظر پزشک ) قطره آهن به کودک داده می‌شود. در شرایط بیماری مثل اسهال مصرف ORS اشکالی ندارد. تغذیه با شیر مادر نیازهای غذایی ، جسمی ، روانی و عاطفی کودک را تأمین می‌کند.

در بعضی موارد با نظر پزشک متخصص بنا به وضعیت شیرخوار و منحنی رشد او ممکن است لازم باشد از 4 ماهگی یا 5 ماهگی غذای کمکی برای کودک شروع شود.

اصولاً شروع غذای کمکی قبل از 4 ماهگی به دلیل آماده نبودن دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهایی غیر از شیر اقدام نادرستی است و شروع زودرس تغذیه تکمیلی سبب کمتر طلبیدن پستان مادر شده و باعث کاهش تولید شیر مادر می‌شود

بعد از 6 ماهگی نیازهای غذایی شیرخوار به تنهایی با شیر برآورده نمی‌شود و لازم است علاوه بر شیر مادر تغذیه کودک با غذای نیمه جامد نیز شروع شود.

تا 1 سالگی ابتدا باید کودک شیر مادر بخورد سپس به او غذای کمکی داده شود و شیر مادر غذای اصلی اوست.

نکاتی در زمینه تغذیه تکمیلی

1ـ مقوی و مغذی باشد یعنی انرژی پروتئینی ، املاح و ویتامینه‌های ضروری و مورد نیاز کودک را تأمین کند. نرم بوده و هضم آن آسان باشد.

2ـ در تغذیه تکمیلی حتماً باید از مواد غذایی استفاده شود که بعدها در سفره خانواده وجود دارد و قیمت آن ارزان و مناسب عادات غذایی خانواده است.

3ـ باید کودک ابتدا با شیر مادر و بعد با غذایی کمکی تغذیه شود.

4ـ غذای کمکی را باید کم کم شروع و به تدریج بر نوع و مقدار آن افزود و برای جلوگیری از کاهش شیر مادر تعداد دفعات تغذیه با شیر مادر را بیشتر کرد.

5ـ بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف باید 7- 5 روز فاصله باشد.

چگونگی شروع و ادامه غذای کمکی :

● هفته اول ماه هفتم:

شروع غذای کمکی با فرنی آرد برنج است که روز اول از یک قاشق مرباخوری یکبار در روز ( ظهر ) شروع شده و کم کم به مقدار و دفعات آن اضافه میشود.

مواد لازم جهت تهیه فرنی : 

● آرد برنج ( یک قاشق مرباخوری سرصاف )

● شکر ( نصف قاشق مرباخوری سرصاف )

● شیر پاستوریزه ( نصف لیوان معمولی )

● طرز تهیه:

ابتدا نصف لیوان شیرپاستوریزه را به مدت 10 دقیقه می‌جوشانند سپس آب جوشیده خنک شده را به آن اضافه می‌کنند تا به اندازه نصف لیوان برسد. سپس آرد و شکر را به شیر اضافه کرده و حرارت می‌دهند تا قوام بیاید ( قوام فرنی باید بیش از قوام شیر مادر باشد).

می‌توان به فرنی به اندازه یک قاشق چایخوری کره نیز اضافه کرد تا کالری بیشتری به کودک برسد.

● هفته دوم ماه هفتم:

میتوان حریره بادام را به رژیم غذایی کودک اضافه نمود. شروع آن نیز مانند فرنی از یک قاشق مرباخوری یک بار در روز می‌باشد و ممکن است تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوری در روز برسد. البته در این هفته بتدریج که مقدار و دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می‌یابد، مقدار و دفعات تغذیه با فرنی کم می‌شود. بنابراین در هر وعده یا در تمام دفعات میتوان حریره بادام را جایگزین فرنی کرد.

● مواد مورد نیاز جهت تهیه حریره بادام :

بادام شیرین ( 5 عدد ) ، آرد برنج ( یک قاشق مرباخوری سرصاف ) ، شکر ( نصف قاشق مرباخوری سرصاف ) ، شیر پاستوریزه ( نصف لیوان ).

● طرز تهیه

اول بادام‌ها را حدود چند ساعت در آب جوش خیس کرده پوست آن را جدا نموده و با رنده و یا هر وسیله دیگری که در خانه وجود دارد نرم می کنند سپس مخلوط مذکور همراه شکر، آرد برنج در شیر آنقدر جوشانده می‌شود تا قوامی مثل فرنی ایجاد شود.

● دو هفته آخر ماه هفتم:

می توان سوپ را به رژیم غذایی کودک اضافه کرد ( فرنی وحریره بادام ادامه یابد) 

مواد لازم جهت تهیه سوپ: 

گوشت بدون چربی ( معمولاً به اندازه یک تخم مرغ متوسط ) 

برنج یک قاشق مرباخوری

هویچ متوسط یک سوم

● طرز تهیه :

بعد از اینکه گوشت تا حدی پخته شد برنج و هویج به آن اضافه می‌شود. پس از پختن کامل ، باید همه مواد سوپ را مخلوط و نرم کرد تا قوام آن به غلظت فرنی برسد.

● دوهفته اول ماه هشتم :

به برنامه غذایی قبل ، زرده تخم مرغ ( سفت شده ) اضافه می‌گردد ( روز اول به اندازه یک نخود از زرده را در کمی آب جوشیده یا شیر مادر نرم و حل کرده و به شیرخوار داده، سپس بتدریج مقدار آن به نصف زرده در روز یا یک زرده کامل یک روز در میان افزایش می‌یابد و همراه با فرنی یا حریره بادام استفاده شود ) . در این زمان میتوان کم کم از سبزی‌های نشاسته‌ای مثل سیب زمینی ، کدوحلوایی و نخود سبز نیز به فاصله هر سه روز به سوپ اضافه کرد. اضافه کردن کمی پیاز رنده شده یا خرد شده به سوپ برای رفع بوی مرغ یا گوشت اشکالی ندارد. همچنین افزودن چند قطره آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه به سوپ و غذای کودک هم آن را خوش طعم می کند و هم جذب آهن را افزایش می‌دهد.

● دو هفته دوم ماه هشتم :

ماست به مقدار دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ ظهر و دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ شب داده شود. هر سه روز یکبار می‌توان جو ، بلغور گندم و رشته فرنگی را که قبلاً پخته و نرم شده ( به اندازه یک قاشق مرباخوری ) به سوپ اضافه نمود. هنگام صرف سوپ می‌توان یک قاشق مرباخوری کره یا روغن مایع به آن اضافه کرد. ) با این روش می‌توان به شیرخوارانی که رشد کافی ندارند کمک کرد). در این زمان می‌توان پوره سبزیهای نشاسته‌ای را به جای یک وعده فرنی جایگزین کرد.

● طرز تهیه پوره :

یک عدد سیب زمینی یا هویج را بعد از شستن ،‌ کاملاً پخته ، سپس پوست آن را جدا می‌کنند به همراه یک قاشق مرباخوری کره یا روغن مایع نرم کرده ، سپس کم کم به آن شیر پاستوریزه ( که قبلاً جوشانده شده ) اضافه می‌نمایند تا به نرمی و غلظت دلخواه برسد.

● دو هفته اول ماه نهم :

میتوان حبوبات ( عدس، ماش یا جوانه آنها یا آرد حبوبات ) نیز به سوپ شیرخوار اضافه کرد.

● دو هفته دوم ماه نهم :

آب میوه ( از میوه‌های فصل ) از یک قاشق مرباخوری در روز همراه یک قاشق مرباخوری آب ساده و سالم شروع و کم کم به چند قاشق مرباخوری آب میوه خالص می‌رسد.

دو هفته اول ماه دهم :

بجای آب میوه می‌توان از میوه‌های مجاز ( هلو، سیب ، موز و ... ) استفاده کرد.

دو هفته دوم ماه دهم:

ضمن تنوع بخشیدن به سوپ شیرخوار می‌توان به برنامه غذایی قبلی کته نرم همراه گوشت اضافه نمود.

● طرز تهیه کته نرم :

میتوان یک تکه کوچک گوشت ( ماهیچه یا سینه مرغ ) را پخت و چهار قاشق مرباخوری پر از برنجی که قبلاً خیس نموده به آب گوشت یا آب مرغ اضافه کرد.

● ماه یازدهم و دوازدهم:

باید تنوع غذا در تهیه سوپ ،‌ کته ، پوره و ... رعایت شود.

با توجه به اشتهای کودک میتوان به مقدار غذا در هر وعده اضافه کرد و از دادن غذاهای سفره ( به علت وجود چاشنی و نمک ) پرهیز نمود.

● توجه : 

بطور کلی تا یکسالگی ، عسل ، شیرپاستوریزه ( به تنهایی)، پنیر ، سفیده تخم مرغ ، ‌شکلات، انواع توت،‌ کیوی، آلبالو، گیلاس ، خربزه ، کشمش،‌ دانه انگور، ذرت ، تکه‌های سوسیس، آجیل ، قهوه ، چای پررنگ ، فلفل، ادویه جات، ترشیجات ، نمک، نوشابه‌های رنگی و گازدار، از حبوبات لپه ونخود و از گروه سبزیها اسفناج و کلم و تکه‌های سفت و خام و سبزیها و ... توصیه نمی‌شود.

٭ تهیه و تنظیم : دکتر ناصر افضلیان متخصص کودکان و نوزادان ٭

http://his.ut.ac.ir/

مطالب پیشنهادی

بررسی اثرات کافئین بر بدن
عوارض شیرین کنندههای بدون کالری
فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا