با وجودی‌که رسانه‌ها دائم درباره مضرات سیگار کشیدن برای سلامتی حرف می‌زنند اما انگار کسی محل سگ به آن‌ها نمی‌گذارد. لابد انقدر فکر و خیال در سر مردم زیاد است که پیش خودشان فکر می‌کنند اگر این سیگار هم نبود باید برای پیدا کردن چند لحظه آرامش باید چه غلطی می‌کردیم؟
در کشور ما که خیلی درباره این چیزها آمار تهیه نمی‌شود، اما در امریکا آمار دارند که ۴۰ میلیون نفر از ۳۰۰ و خورده‌ای میلیون آمریکایی سیگاری هستند و از این بین ۷۰ درصد‌شان دوست دارند سیگار را ترک کنند … ۳۰ درصد دیگر هم از آن کسانی هستند که اگر بهشان بگویی “می‌تونستی با پول سیگارهایت یک هلیکوپتر بخری” با گفتن جمله‌ی استراتژیک ” مگه تو که نمی‌کشی هلیکوپتر داری؟” نُطق آدم را در نُطفه کور می‌کنند. داشتیم آمار دود و دَمی‌های امریکا را می‌گفتیم… ۴۲ درصد از سیگاری‌های امریکایی تا به حال برای ترک کردن سیگار دست به اقداماتی هم زده‌اند. در سال ۲۰۰۹ که دولت امریکا مالیات محصولات دخانیاتی را افزایش داد، فروش این محصولات در امریکا ۱۰ درصد کم شد. البته تمام این کاهش فروش مربوط به افزایش قیمت نیست، در واقع قسمتی از آن به شیوع پدیدهای به نام سیگار الکترونیک برمی‌گردد. جالب است بدانید در این چند ساله که سیگار الکترونیک تازه مُد شده است بازار جهانی آن رقم قابل توجه ۳ میلیارد دلار را وارد قلک خود کرده است و یک پنجم سیگاری‌ها هم آن را حداقل یک‌بارامتحان کرده‌اند.
سیگار الکترونیک اولین بار در چین ابداع شد و تا سال ۲۰۰۷ به سبد خانوار دخانیاتی مردم اضافه شد. ظاهرش شبیه سیگار مگنا قرمز بود اما باطنش شبیه دستگاه بخور. هدف از ساخت چنین وسیله‌ای این بوده که تمام حالات سیگار کشیدن شبیه سازی شود با این تفاوت که مواد مُضر درسیگار از آن حذف شود. یعنی کسی که این سیگار الکترونیکی را بکشد فقط ژست سیگار کشیدن را دارد و خبری از توتون و بوی دود و این چیزهایش نیست. مکانیزم این سیگارها هم به این نحو است که با پُک زدن به آن مایعی که درونش است گرم شده و تبخیر می‌شود و در واقع دودی که از آن بر می‌خیزد حاصل بخار شدن آن مایع است. به این دلیل است که می‌گوییم شبیه دستگاه بخور است. سازندگان این سیگاربرقی‌ها که می‌گویند محصول ما کاملاً بی‌خطر است و می‌تواند طرف را به ترک سیگار همیشگی نزدیک کند. اما کسانی هم هستند که به ادعای این‌ها شک دارند و پیش خودشان می‌گویند این چه جور تبلیغاتی است که سازنده‌اش اصرار دارد محصولش موقتی است. شبهاتی هم در مورد به خطر انداختن سلامتی انسان از سوی این سیگارها مطرح است. در بعضی جاها هم نوجوانان ابتدا با این سیگارهای الکترونیکی شروع می‌کنند و بعد که خوش‌شان آمد سیگار واقعی دست‌شان می‌گیرند و مسیر معکوس را می‌روند. توجیه هم دارد که این نوع سیگار هیچ ضرری ندارد و من فقط برای ژستش آن را دود می‌کنم. خلاصه این‌که در مورد سیگار الکترونیک هم بحث‌هایی مطرح است و بهتر است قبل از این‌که آن‌را جایگزین سیگار واقعی‌تان بکنید ۱۰ نکته راجع به آن بدانید.
۱- خبری از “آتیش” نیست
با نهایت تأسف دیگر نه می‌توانید لباس خود و مردم را با نوک سیگار بسوزانید و نه می‌توانید از فندک زیپوی خوشگل‌تان استفاده کنید. این سیگارها آتش نمی‌خورند پس دود ازشان در نمی‌آید. سیگار الکترونیکی از یک باتری لیتیومی، یک مخزن تبخیر و یک کارتریج برای پُر کردن مایعی مخصوص تشکیل می‌شود و به محض این‌که سیگار را در بیاورید و از ته آن کام بگیرید، باتری روشن شده و مایع داخل کارتریج را گرم می‌کند و سر سیگار که معمولاً یک چراغ LED کوچک قرمز رنگ است را روشن می‌کند. چیزی که از سیگار بیرون می‌آید بخار است نه دود. و در ضمن مونوکسید کربن هم ندارد. فقط بخاری شبیه بخار خشکشویی از دهان شما بیرون می‌آید.
۲- نیکوتین مایع دارد
سیگار الکترونیک توتون ندارد، دود هم ندارد، اما کجا نوشته که نیکوتین هم ندارد؟ نیکوتین در این سیگارها به صورت مایع است. عموماً ترکیبی از نیکوتین، طعم دهنده (آدامس یا هندوانه)، پروپلین گلیکول (یک حلّال) و یک‌سری افزودنی دیگر. نیکوتین مایع داخل این سیگارهای الکترونیکی درجات متفاوتی دارد. بعضی‌هایش در حد سیگارهای سنگین نیکوتین دارد و بعضی‌های دیگر به اندازه سیگارهای لایت و اولترا. همچنین می‌توانید کارتریج‌هایش را مثل پرینتر به صورت جداگانه تهیه کنید. کارتریج‌هایی که طعم‌های مختلف داشته باشد و نیکوتین هم یُخ.
۳- حاوی سم است
سیگار توتونی حاوی ۷۰۰۰ ماده شیمیایی است که دکترها می‌گویند ۶۹تای آن‌ها سرطان‌زاست. اما اگر فکر کردید سیگار الکترونیک از نظر سلامتی هیچ فرقی با حباب ساز ندارد در اشتباه به سر می‌برید؟ فکر می‌کنید عامل سمی بودنش چیست؟ خیلی فکر نکنید… نیکوتین مایع.
نیکوتین مایع را از تنباکو می‌گیرند اما بر خلاف برگهای گیاه تنباکو، نیکوتین مایع سمی است. بلع، استنشاق و حتی جذب این مایع توسط پوست باعث آسیب رساندن به بدن می‌شود و سمی است. یک دوز کوچک آن می‌تواند حتی کُشنده باشد. برای مثال نصف یک قاشق سوپخوری آن می‌تواند یک آدم بزرگسال را از پای در بیاورد و یک قاشق چایخوری از آن نیز یک بچه را نفله می‌کند. به مجرد این‌که این سیگارها در امریکا مُد شد، از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ تعداد تماس‌هایی که با اورژانس برقرار شده و در آن‌ها مسمویت با نیکوتین مایع گزارش شده شدیداً رو به افزایش است، به طوریکه قبل از سیگار الکترونیک ماهانه یک گزارش مسمومیت با نیکوتین مایع گزارش می‌شده، اما از سیگار الکترونیک به بعد بُرجی ۲۱۵ تماس اضطراری در این رابطه برقرار می‌شود. البته ۵۱ درصد از این مسمومیت‌ها مربوط به بچه‌های ۵ ساله به پایین می‌شود که دور از چشم پدر و مادر ورمی‌دارند نیکوتین مایع را سر می‌کشند و آروغ می‌زنند.
البته بعضی از فلزات به کار رفته در ساخت این سیگارها هم ممکن است مواد سمی از خود منتشر کنند. مثل قلع که گفته می‌شود مواد سرطان‌زا از خود منتشر می‌کند.
۴- کنترل کیفیت هم ندارد
با وجودی‌که این سیگارهای الکترونیکی چیزی نزدیک به ۷-۸ سال است که در بازار به فروش می‌رسند، اما هنوز متخصصان سلامت و ادارات مربوطه بر روی تأثیرات آن بر روی سلامتی شک و تردیدهایی دارند. چیزی که ما از آن صحبت میکنیم این است که هنوز بزرگترین مراجع کار خبر ندارند داخل این مایع دقیقاً چه چیزهایی وجود دارد. برای مثال وزارت بهداشت آمریکا در سال ۲۰۰۹ یک‌سری از این کارتریج‌های سیگار الکتریک را پیدا کرده بود که داخل آن علاوه بر نیکوتین ماده‌ای به نام دی‌اتیلن‌گلیکول، به میزان بسیار کم، وجود داشت. ماده‌ای شیمیایی و بسیار سمی که اصولاً باید داخل ضدیخ ماشین پیدا بشود نه داخل کارتریج سیگار.
حتی چندان انتظار نداشته باشید میزان نیکوتین درج شده روی سیگار دقیق باشد. بر اساس آزمایش‌هایی که وزارت بهداشت آمریکا بر روی کارتریج‌های تولید شده توسط یک شرکت انجام داد، مشخص شد که اندازه نیکوتین در کارتریج‌ها کم و زیاد است. حتی آن‌هایی که روی‌شان نوشته شده بود عاری از نیکوتین هم داخل‌شان هنوز مقادیرکمی نیکوتین اماله کرده بودند.
۵- به زودی پدرش را در می‌آورند
با این اوصافی که برای‌تان تعریف کردیم، وزارت بهداشت آمریکا صلاح دانسته تا مثل سایر محصولات دخانیاتی، بر روی سیگارهای الکترونیک هم اعمال کنترل کند و روی‌شان برچسب بچسباند. هر چند که این قضیه هنوز عملی نشده است و صاحبان این صنعت مدعی هستند که محصولات‌شان هیچ ضرری ندارد اما اگر طرف ماجرا یک وزارتخانه باشد کار نشد نداد. به جز سیگارهای الکترونیکی، ژل‌های نیکوتین و تنباکوی زیرزبانی (یا همان ناس خارجی‌ها) هم قرار است که مشمول این طرح بشوند. به این ترتیب تولید کنندگان این محصولات موظف خواهند شد که قبل از تولید و عرضه محصولات به بازار، چند ساعت قدم رنجه کنند به وزارتخانه و ترکیبات داخل محصول‌شان را به افراد ذیصلاح اعلام کنند و تازه وزارتخانه آن‌ها را در آزمایشگاه تِست کند و اگر مشکلی نداشت به آن‌ها اجازه بدهد که محصولات‌شان را تولید کنند. متعاقباً فروش این محصولات به افراد زیر سن قانونی نیز ممنوع خواهد شد و تولیدکنندگان موظف خواهند شد که روی پاکت محصولات‌شان برچسب‌های “سیگار لگد کردن” و “ریه سیاه” بچسبانند و از این جور چیزها.
۶- قابل استفاده مجدد است
برق سیگارهای الکترونیک از باتری تأمین می‌شود و تا وقتی که این باتری کار بکند از سیگار هم بخار در می‌آید (البته اگر دست بچه بدهید مطمئناً راه دیگری هم برای خراب کردنش پیدا می‌کند). الان که USBخورهایش هم آمده و می‌توانید از داخل ماشین هم سیگاربرقی‌تان را شارژ کنید. علاوه بر باتری که قابل شارژ است، کارتریج‌ها هم قابل تعویض و پُر کردن هستند.
۷- هزینه دخانیاتتان را کم می‌کند
آدم سیگاری حداقل روزی یک پاکت سیگار می‌کشد. اگر وینستون لایت هم بکشد که نه خیلی اعیانی است و نه خیلی اراذلی (در زمانی که این مقاله نوشته می‌شود وینستون لایت پاکتی ۴۵۰۰ تومان است.( ۵۰۰۰ تومان بود نخرید!)) اگر وینستون لایت کِش باشید، سالی بیش از یک میلیون و ششصد هزار تومان خرج سیگارتان می‌شود. (که البته می‌دانم بعضی‌ها حاضرند کلیه‌شان را بفروشند و این هزینه را با طیب خاطر بدهند). اما کسانی که سیگار الکترونیک پُک می‌زنند هزینه‌شان به مراتب کمتر است. فقط یک‌بار پول دم و دستک را می‌دهید و در بقیه دفعات فقط کارتریج آن‌را پُر می‌کنید. مگر این‌که عاشق باشید و دائم سیگار برقی‌تان را گُم و گور کنید که مجبور شوید باز هم آن‌را بخرید و گرنه به هیچ وجه هزینه‌تان قابل مقایسه با سیگار معمولی نیست.
۸- هنوز در مکان‌های عمومی می‌توانید بکشیدش
تا وقتی که کاه دود در حلق مردم نکنید کسی معارض سیگار کشیدنتان نیست. مشخصاً (با توجه به دانسته‌های فعلی و قوانین وضع شده)، بخار بیرون دادن هیچ منافاتی با سلامت دیگران ندارد. اتفاقاً اکثر تبلیغات سیگار الکترونیک هم حول و حوش همین محور می‌چرخد که شما قادرید هر جایی می‌روید سیگارتان را هم با خودتان ببرید و حتی بخارش را در صورت مردم پوف کنید و دور هم خوش باشید. برعکس سیگار معمولی که تا ۵۰ سال قبل داخل سینما و قطار و کنار رأکتوراتمی هم می‌توانستی آن‌را دود کنی، اما الان همه مکان‌های عمومی به روی سیگاری‌ها بسته است. با این حال بعضی کشورها استعمال این نوع سیگارها را هم محدود کرده‌اند.
۹- برای غیرسیگاری‌ها ضرر دارد
از سال ۱۹۶۴ تا ۲۰۱۴ تعداد باورنکردنی ۲٫۵ میلیون نفر بر اثر در معرض دود سیگار بودن، جان خود را از دست داده‌اند. اما هر روز که می‌گذرد به شعور اجتماعی مردم دنیا اضافه می‌شود و اگر سلامت جسمانی خودشان برای‌شان مهم نیست اما بیشتر از قدیمی‌ها مراعات حال مردم را می‌کنند. یکی از نشانه‌های این پیشرفت این است که افراد سیگاری هر جایی سیگارشان را روشن نمی‌کنند تا کسی مجبور نباشد دود سیگار آن‌ها را مثل هوود آشپزخانه بالا بکشد و سیگار نکشیده دچار بیماری‌های تنفسی بشود. در مورد سیگار الکترونیک اما، تاکنون این‌طور استنباط می‌شده که برای دیگران ضرر ندارد. اما نیکوتین این حرفا سرش نمی‌شود. میزان انتشار نیکوتین مایع خیلی کمتر از سیگارهای معمولی است (۱۰ برابر کمتر) و ذرات ریزی که در بخار سیگارهای الکترونیکی موجود است ضرر بسیار کمی برای فرد بغل دستی غیرسیگاری دارد با این حال این مشکل به کلی مرتفع نشده است.
۱۰- به ریه‌ها آسیب می‌زند
کسی که سیگار می‌کشد ۱۵ تا ۳۰ برابر یک فرد غیرسیگاری، پتانسیل مبتلا شدن به امراض ریوی من جمله سرطان ریه را دارد و استعمال تنباکو به تنهایی عامل ۹۰ درصد از سرطان‌های ریه است. این از سیگارهای معمولی. حالا برسیم به سیگارهای الکترونیکی. علی‌رغم این‌که کم مانده سازندگان سیگارهای الکترونیکی، مُک زدن به محصولات‌شان را باعث طول عمر زیاد معرفی کنند اما نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که استعمال این نوع دخانیات کماکان باعث می‌شود که به بافت‌های مسیر تنفسی و ریه آسیب برسد و عملکرد آن دچار اختلال شود. بر مبنای آزمایش‌هایی که بر روی بخار متصاعد شده از سیگار الکترونیکی صورت گرفت، نتایج حاکی از آن بود که اگر دو سلول مشابه را در مجاورت دود سیگار توتونی و بخار سیگار الکترونیکی قرار بدهیم، تأثیراتی مشابه بر روی هر دو سلول رخ می‌دهد که این نشان از مضر بودن بخار سیگار برقی است.
واقعیت‌های دیگری هم درباره سیگارهای الکترونیکی هست که ارزش نداشت شماره به آن‌ها اختصاص بدهیم. در واقع ۲ ایراد دیگر هم می‌توان از این سیگارها گرفت. اول این‌که نسبت به سیگارهای معمولی خیلی یوغور و سنگین‌تر است و انگشت آدم را زود خسته می‌کنند. البته شاید این هم خودش یک مزیت باشد که باعث شود آدم قید این‌جور سیگار کشیدن را هم بزند و خودش را از شر این وسیله خلاص کند. نکته دوم این‌که سیگاری‌ها عادت دارند به ازای کام گرفتن دود مشاهده کنند، اما اگر می‌خواهید بخار این سیگارهای برقی را در بیاورید باید چنان پُک بزنید که چشمان‌تان اندازه توپ بسکتبال قلمبه شود. بعد از مدتی هم که زیاد این کار را انجام بدهید لُپ‌های‌تان انقدر فرو می‌رود که شبیه مخرج مرغ می‌شود. اما نمیتوان منکر این شد که بوی گند سیگار معمولی را ندارد و ته سیگار تولید نمی‌کند و ضررش هم هر چه باشدکمتر است.
مطالب پیشنهادی:
نانو تکنولوژی در پزشکی وسلامت عمومی چه نقشی دارد؟
شن‌های روان یا غبار غلیظ بر سلامت انسان چه تاثیری دارد؟
چه ورزش هایی سلامت کودکان را تامین می کند؟