هر غذایی را در چه ظرفی باید پخت؟

استفاده از ظروف مختلف برای پخت و پز غذا، از اهمیت ویژه ای در تغذیه برخوردار است. برخی از ظروف با آزاد کردن یون‌ها و ترکیبات مختلفی که در جنس، رنگ و یا لعاب آن‌ها به کار گرفته شده است، موجب ایجاد تأثیرات سوئی بر بدن می‌شوند. شاید در نظر اول، کیفیت و طعم غذا مورد توجه قرار گیرد ولی باید به خاطر داشت کیفیت ظرفی که در آن غذا می‌خورید نیز به اندازه کیفیت مواد غذایی مورد مصرف، مهم است.

به همین خاطر بهتر است با مطالعه این مطلب ، در مورد انواع ظروف و تأثیر آن بر غذاهایی که در آن‌ها طبخ می‌شوند بیشتر بدانیم:

ظروف آلومینیومی:

 آزاد کردن یون آلومینیوم در غذا، سبب انتقال این یون‌ها به بدن می‌شوند و در دراز مدت می‌تواند مشکلاتی برای بدن، از جمله کم خونی، ایجاد کند. ظروفی که در آشپزخانه عمدتاً به آن «روحی» می‌گویند که با «روی» اشتباه می‌شود، عمدتاً از جنس آلومینیوم هستند. اگر ظرفی واقعاً از جنس روی باشد، خروج یون‌های روی از ظرف و ورود آن به غذا، باعث جبران کمبود روی در بدن می‌شود و برای ما مفید خواهد بود. ولی یون‌های آلومینیوم این خاصیت را ندارد. بهتر است از ظروف آلومینیومی برای پخت غذاهایی استفاده شود که نیاز به مدت زمان پخت کمتری دارد. از سوی دیگر سبزیجات برگی و غذاهای اسیدی یا نمکی اگر در ظرف آلومینیوم پخت شوند میزان زیادی آلومینیوم را به خود جذب می‌کنند در نتیجه آلومینیوم بیشتری وارد بدن می‌شود که مضر است.

ظروف لعابی یا سفالی:

ظروف سفالی بدون لعاب برای نگهداری یا پخت غذا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، چون دارای خلل زیادی می‌باشند که سبب نفوذ و باقی ماندن غذا در آن‌ها می‌شود. اگر پایه رنگ‌هایی که برای این ظروف به کار می‌رود، حاوی فلزات سنگین مثل سرب باشد، استفاده از آن‌ها برای سلامتی مضر است و باعث کند ذهنی، افسردگی و بعضی مسمومیت‌های درازمدت دیگر می‌شود.

ظروف لعابی زردرنگ که در قدیم از آن‌ها استفاده می‌شد، بهترین نوع این ظروف برای پخت و پز و نگهداری غذا هستند. ظروف سرامیکی هم نوعی از ظروف سفالی می‌باشند که اگر از لعاب مناسبی برای آن‌ها استفاده شده باشد، هیچ مشکلی برای پخت و پز ندارند.

ظروف مسی: 

ظروف مسی از بهترین نوع ظروف پخت غذا محسوب می‌شوند، البته در صورتی که قلع اندود شده باشند. اگر ظروف مسی به شکل مناسبی قلع اندود نشده باشند و یا از مواد حاوی سرب برای قلع اندود شدن، استفاده شده باشد، این عنصر می‌تواند پس از ورود به غذا، در دراز مدت سبب ایجاد مسمومیت شود. در صورتی که ظروف مسی، قلع اندود نشده باشد، ورود یون مس به غذا در طولانی مدت، سبب تأثیر نامطلوبی بر احشاء و اندام داخلی بدن شده و ذخیره شدن آن در کبد به مرور به از کار افتادن این عضو، کمک می‌کند. به همین دلیل آن را با فلزی دیگر مثل قلع می‌پوشانند. بنابراین باید در هنگام شستشو احتیاط کرد که این لایه از بین نرود یا خش بر ندارد. از سوی دیگر مواد اسیدی یا غذاهای ترش، سبب از بین رفتن لایه رویی ظروف مسی می‌شود بنابراین هر چند وقت یک‌بار، باید این ظروف، قلع اندود شود.

ظروف ملامین: 

لعابی که برای محافظت روی ملامین پوشانده می‌شود، بسیار نازک است. بنابراین باید مانع از بین رفتن آن شد تا میکروب وارد ظرف نشود. به دلیل نفوذ میکروب، استفاده از ملامین های ترک دار و کهنه توصیه نمی‌شود. اگر این ظروف، سالم باشد و لعاب آن‌ها هم از بین نرفته باشد، غذاهای ترش و اسیدی هم نمی‌توانند تأثیری بر آن داشته باشند.

ظروف بلوری، پیرکس و شیشه ای: 

ظروف شیشه ای و پیرکس ، جزو ظروف مناسب برای پخت غذا هستند، چون مواد اسیدی یا بازی، روی آن‌ها تأثیری نمی‌گذارد و در اثر حرارت نیز یونی وارد غذا نمی‌شود.

ظروف استیل: 

این ظروف از ترکیب آهن و فلزات دیگر ساخته شده‌اند و در هنگام پخت، یونی وارد ماده غذایی نمی‌کنند! اما باید توجه داشت که از نگهداری غذاهای اسیدی و نمکی برای مدت طولانی در ظروف استیل، خودداری شود.

ظروف پلاستیکی: 

این روزها استفاده از ظروف یک‌بار مصرف، متداول شده است. حتی بعضی خانواده‌ها برای پخش غذاهای نذری یا در مهیمانی های خود از این ظروف استفاده می‌کنند باید توجه داشت که استفاده از ظروف یک‌بار مصرف شفاف و بی رنگ، برای نوشیدنی‌های داغ مثل قهوه و چای، اصلاً مناسب نیست، چرا که حرارت بالا، سبب آزاد شدن بعضی مواد آلی و ترکیبات شیمیایی موجود در دیواره آن‌ها و انتقال آن به نوشیدنی می‌شود و ورود این مواد و ترکیبات به بدن عامل بروز بعضی از سرطان‌هاست. اینظروف توانایی نگهداری رنگ را هم ندارند بنابراین با ریختن غذا و نوشیدنی داغ درون این ظروف، لایه ای از رنگ داخل محتویات، حل و وارد بدن می‌شود که سرطان‌زاست.

ظروف تفلون یا نچسب:

مطالعات و تجربیات زیادی در زمینه آسیب حیوانات و خصوصاً پرندگان در اثر استنشاق بخارات حاصل از گرم شدن تفلون وجود دارد. تحقیقات نشان داده است وقتی دمای ظروف تفلون، از حد معینی بالا برود، در اثر تجزیه لایه پوشاننده آن، حدود ۱۵ نوع ذره بخار سمی آزاد می‌شود. در تحقیقات انجام گرفته، مشخص شده که یکی از مواد سرطان‌زای موجود در ظروف تفلون، در موش ۴ نوع سرطان شامل سرطان کبد، پانکراس، سینه و بیضه ایجاد می‌کند. بر همین اساس می‌توان احتمال داد که استفاده دراز مدت از این ظروف و مواجهه زیاد با این ماده در انسان نیز چنین اثرات سوئی داشته باشد.

هرچه ظروف با پوشش تفلون، گرم‌تر شود، احتمال آزاد شدن بخارات سمی از آن‌ها بیشتر است. از سوی دیگر تحقیقات علمی ثابت کرده است که هر چه سن ظروف، کمتر، یا به عبارتی ظرف، نوتر باشد، در صورتی که حرارت زیادی به ظرف خالی داده شود، تأثیرات سوء آن بیشتر است. نکته مهم دیگر این است که باید از بازسازی ظروف تفلون، جدا خودداری کرد، چون نوع ماده مصرفی و نحوه کار مورد تایید وزارت بهداشت نیست.

ظروف سنگی:

ظروف سنگی از دسته ظروف مناسب برای پخت غذا محسوب می‌شوند، هر چند این ظروف در حال حاضر چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. این ظروف از نظر بهداشتی سالمند و تغییر در غذا ایجاد نمی‌کنند.