وبلاگ زیر جهت دریافت مقالات علمی و افزایش اگاهی شما عزیزان ایجاد شده است
قاعدگی (پریود) یکی از مراحل بلوغ در دختران است. قاعدگی مانند بسیاری از علایم دیگر بلوغ ممکن است برای دختران گیج کننده باشد. بعضی از دختران ممکن است به نوعی از آن ترس داشته باشند یا نگران آن باشند. بسیاری از دختران و پسران درک کاملی از دستگاه تناسلی زنان و چگونگی کارکرد آن در طی یک دورة قاعدگی ندارند و همین موضوع قاعدگی را برای آنان اسرارآمیز جلوه میدهد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، دوران قاعدگی یکی از مهم ترین دورههای زندگی هر خانمی است و از آنجا که به طور معمول، خانم ها را یک هفته در ماه درگیر می کند، اهمیت ویژهای دارد.بروز اولین قاعدگی در دختران جوان نباید موجب ترس و نگرانی آنها شود. این امر نشان می دهد که آنها سالم هستند و آمادگی مادر شدن را در آینده دارند.
در ضمن مادر و خواهر بزرگ تر، اولیای مدرسه و معلمان بهداشت می توانند درباره این پدیده با نوجوانان صحبت کرده و نگرانی و ترس آنها را برطرف کنند و به آنها توضیح دهند که قاعدگی نه تنها بیماری نیست، بلکه امری ضروری و طبیعی برای بدن است، اگرچه ممکن است به ظاهر موجب ناراحتی شود.
یک دورة قاعدگی مدت زمان اولین روز خونریزی در یک ماه تا اولین روز خونریزی در ماه بعد است. مثلاً اگر اولین خونریزی دختری در ۸ اردیبهشت باشد و روز اول خونریزی بعدی وی در ۲ خرداد باشد دورة قاعدگی او ۲۴ روز طول کشیده است (از ۸ اردیبهشت تا ۱ خرداد).
زمانیکه دختری به بلوغ می رسد (معمولاً در سنین۸ تا ۱۳ سالگی)، بدن و ذهن در بسیاری جهات شروع به تغییر و تحول میکند. هورمونها در بدن رشد فیزیکی جدیدی را آغاز میکنند، مثلاً پستانها شروع به رشد میکنند. حدود۲ الی ۵/۲ سال بعد از شروع رشد پستانها، اولین خونریزی قاعدگی در یک دختر اتفاق می افتد. حدود ۶ماه قبل از آغاز اولین دورة قاعدگی، دختر ممکن است متوجه افزایش ترشح از دستگاه تناسلی خود شود که مسألهای شایع در میان دختران است و نباید از آن نگران باشد مگر آنکه این ترشحات بسیار بد بو باشد یا باعث خارش گردد. اولین قاعدگی زمانی اتفاق میافتد که همة اجزاء دستگاه تناسلی دختر بالغ شده باشند و بتوانند با یکدیگر کار کنند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، دختر بچهها در بدو تولد با تخمدانها، رحم و لولههای تخمدانی یا لوله های فالوپ (لولههایی که در ادامة رحم در دو سمت تا تخمدانها کشیده می شوند) به دنیا می آیند. تخمدانها تخم مرغی شکل هستند و در دو طرف رحم در پایین شکم که لگن نامیده میشود، قرار میگیرند و حاوی هزاران تخمک هستند. دو لولة تخمدانی (فالوپ)، لوله هایی نازک و دراز هستند درست مثل یک رشته ماکارونی (البته کمی ضخیمتر) که داخل آن سوراخ باشد. هر لولة فالوپ از رحم به سمت یک تخمدان کشیده میشود. رحم به شکل یک گلابی وارونه است که در وسط لگن قرار دارد. دیوارة رحم از عضلات قوی تشکیل شده است و وظیفة آن نگهداری از جنین در حال رشد است. پس از کامل شدن جنین، رحم با عضلات قوی خود، جنین را به بیرون میفرستد و بدین ترتیب جنین با عبور از داخل واژن (عضوی که از دهانة رحم تا بیرون بدن امتداد مییابد) از بدن بیرون میآید و بدین وسیله نوزاد متولد میشود.
با بلوغ دختر، هورمونهایی از هیپوفیز (یکی از غدد موجود در مغز) ترشح میشود که این هورمونها تخمدانها را وادار به ساخت هورمونهای زنانه میکنند. این هورمونهای زنانه استروژن و پروژسترون نامیده میشوند که اثرات زیادی در بدن دختر دارند و به رشد جسمی و بالغ شدن او کمک می کنند.
پس شروع دوره های قاعدگی یک دختر، در هر ماه یک تخمک کوچک –بسیار کوچک که با چشم دیده نمیشود- از درون تخمدان آزاد میشود که به این عمل تخک گذاری میگویند. تخمک وارد لولههای فالوپ میشود و از طریق آن به سمت رحم حرکت میکند. اگر در طی این مسیر تخمک توسط یک اسپرم مرد بارور شود تخم ایجاد میشود و تخم به سمت رحم رفته و در آنجا لانه گزینی میکند و با چسبیدن به دیوارة رحم شروع به بزرگ شدن و رشد مینماید تا در پایان ۹ماه به یک نوزاد کامل تبدیل شود.
در صورتیکه تخمک با اسپرم برخورد نداشته باشد – مسألهای که در اکثر دروههای قاعدگی اتفاق میافتد- تخمک بارور نمیشود و از بدن دفع میشود. در این صورت رحم که خود را آماده پذیرایی از تخم بارور کرده بود و با اضافه کردن مخاطات خود را برای لانه گزینی تخم آماده نموده بود، با تشکیل نشدن تخم (بارور نشدن تخمک) به حالت اول خود برمیگردد و برای این کار مخاطات و بافت اضافی رحم شروع به ریزش میکند. ریزش بافت و مخاطات که خونی است همان خونریزی قاعدگی است. باید توجه کرد که همانطوریکه توضیح داده شد، خونریزی قاعدگی فقط شامل خون نیست بلکه بافت اضافی و مخاطات خونی است که از رحم به بیرون ریخته میشود.
این وقایع هر ماه یکبار اتفاق میافتد. رحم خود را برای پذیرش تخم در طی یک ماه به تدریج آماده میکند و در نتیجه مخاطات و بافت اضافی در داخل آن بوجود میآید. در حدود اواسط یک دوره قاعدگی تخمک گذاری انجام میشود که در صورت عدم باروری تخمک با اسپرم مرد، در انتهای ماه همة بافتها و مخاطات اضافی رحم به همراه تخمک به صورت خونریزی قاعدگی از بدن خارج میشود و این وقایع ماهانه ادامه مییابد تا اینکه زن در حدود سن ۵۰سالگی به یائسگی برسد. یائسگی به این معنی است که زن همة تخمکهای موجود در تخمدانها را آزاد کرده است و دیگر تخمک ندارد. بنابراین دورههای قاعدگی نیز تمام میشود و دیگر امکان بچهدار شدن برای او نیست.
همانگونه که سن شروع بلوغ در دختران متفاوت است، دورههای قاعدگی نیز برای دختران متفاوت است. دورة زمانی میان دو خونریزی را دورة قاعدگی میگویند. دورة قاعدگی برای بعضی دختران ممکن است ۲۸روز، برای بعضی دیگر ۲۴روز، ۳۰روز و یا حتی ۳۵روز طول بکشد. حتی این زمان از یک دوره تا دورة بعد ممکن است فرق داشته باشد.
دختران نوجوان و جوان ممکن است قاعدگی نامنظم داشته باشند که بخصوص در اولین دورههای قاعدگی بیشتر دیده میشود. برای مثال یک دختر که به تازگی قاعده شده است ممکن است ۲ماه متوالی دورهای ۲۸روزه داشته باشد و در طی یک ماه بعد هیچ خونریزی نداشته باشد یا حتی دو خونریزی متوالی با فاصلة زمانی بسیار کم بین آنها داشته باشد. معمولاً پس از چندین ماه، دورههای قاعدگی از نظم بهتری برخوردار میشود امّا بعضی از زنان حتی تا بزرگسالی نیز دورههای نامنظم دارند. با گذشت زمان و آشنایی بیشتر دختر با شرایط دورههای قاعدگی خود، معمولاًً دختران میتوانند دورة خونریزی بعدی خود را حدس بزنند.
مدت زمان خونریزی نیز ثابت نیست و ممکن است تغییر کند. بعضی دختران فقط ۳-۲روز خونریزی دارند.
بعضی دیگر ممکن است ۷روز و یا حتی بیشتر خونریزی داشته باشند.
مقدار خونریزی نیز ممکن است متفاوت باشد. بعضی از دختران آنقدر مقدار خونریزی اندکی دارند که حتی ممکن است شک کنند که آیا قاعده شدهاند یا نه. بعضی دیگر ممکن است خونریزی شدیدتری داشته باشند. برای اکثر دختران خونریزی در حد چند قاشق غذاخوری تا کمتر از نصف یک استکان (حدود ۱۲۰میلیلیتر) است که ممکن است زیاد به نظر آید ولی طبیعی باشد. خونریزی بسیار شدید در طی قاعدگی امکان پذیر است اما شایع نیست. در واقع ممکن است خونریزی بسیار شدیدتر از معمول، نشاندهندة اشکالات انعقادی خون باشد که نیازمند مراجعه به پزشک و بررسی بیشتر است.
باید متوجه بود که حتی از یک ماه به ماه بعد ممکن است مقدار خونریزی و تعداد روزهای خونریزی در یک دختر متفاوت باشد. در صورتیکه از بینظمی و یا مقدار خونریزی خود نگرانی دارید بهتر است تا با یک پزشک مشورت کنید.
دل پیچه، ناخوشی قبل از قاعدگی و جوش
- بعضی از دختران ممکن است در حوالی قاعدگی دچار تغییرات بدنی و احساس شوند. دل پیچههای قاعدگی بسیار شایع است. در حقیقت بیش از نیمی از زنانی که قاعده میشوند میگویند که در طی چند روز اول قاعدگی دچار دلپیچه میشوند. پزشکان فکر میکنند که علت این دلپیچهها مادهای به نام پروستاگلندین باشد که باعث انقباض عضلات رحمی میشود.
انقباض عضلانی ممکن است مبهم، دردناک، تیرکشنده و یا شدید باشد و گاهی ممکن است در پشت یا حتی پاها و یا در شکم احساس شود. معمولاً با افزایش سن شدت این دلپیچهها کمتر میشود و حتی ممکن است کاملاً از بین بروند. بعضی از داروهای بدون نیاز به نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن و مفنامیک اسید میتواند این دلپیچهها را از بین برد. قرار دادن یک حولة گرم یا یک دوش گرم ممکن است به تسکین دلپیچهها کمک کند. داشتن فعالیت جسمی مناسب در کل طول دورة قاعدگی معمولاً باعث کاهش شدت دلپیچه میشود. در صورتیکه این اقدامات کمکی نکرد میتوانید با پزشک خود مشورت نمایید.
- بعضی از دختران احساس میکنند که در طی چند روز یا هفته قبل از قاعدگی ناراحت، بی حوصله و افسرده و یا بشیار حساس شدهاند. ممکن است بیش از معمول گریه کنند و یا به راحتی عصبانی شوند.
بعضی دیگر ممکن است مشتاق به خوردن غذاهای خاص شوند. ابن علائم معمولاً در چند روز پس از اتمام قاعدگی بهبود مییابد. به این علائم ناخوشی قبل از قاعدگی میگویند. علت ناخوشی قبل از قاعدگی تغییرات هورمونی است. افزایش و کاهش هورمونهای زنانه در طی یک دورة قاعدگی میتواند باعث تغییرات جسمانی و احساسی دختر شود. به همین دلیل بعضی از دختران دچار علائم جسمی نیز میشوند. مثلاً ممکن است احساس کنند که پف کردهاند یا پستان آنها متورم شده است و دردناک است و یا دچار سردرد شوند.
پزشکان معمولاً توصیه میکنند که دختران به ورزش و فعالیت بدنی بپردازند. بعضی از داروها نیز میتوانند کمک کننده باشند که توسط پزشک تجویز میشود.
- بعضی از دختران در زمانهای خاصی از دورة قاعدگی دچار تشدید جوش و آکنه بدن میشوند که این هم به علت تغییرات هورمونی در بدن است. این مشکل معمولاً با افزایش سن بهبود قابل ملاحظهای پیدا میکند.
تامپون و نوار بهداشتی
پس از شروع قاعدگی شما نیاز دارید که از وسیلهای برای جذب خون استفاده کنید. برای این منظور میبایستی تامپون و یا نوار بهداشتی تهیه کنید. برای انتخاب نوع نوار بهداشتی میتوانید با پدر و مادر، معلمان بهداشت و یا خواهر بزرگتر خود مشورت کنید. نوار بهداشتی در بسیاری از داروخانهها و سوپر مارکتها قابل تهیه است.
تسکین علائم پیش از قاعدگی
نشانگان پیش از قاعدگی (PMS) بسیاری از زنان را پیش از شروع قاعدگی مبتلا میکند. علائم این سندروم از جمله ممکن است شامل نوسان خلق، خستگی، بیخوابی، دلآشوبه و درد عضلانی باشد.
این توصیهها را برای تخفیف علائم سندروم پیش از قاعدگی در نظر داشته باشید:
آخرین مرحله بلوغ در دختران، قاعدگی است که در این مرحله هورمونهایی از هیپوفیز (یکی از غدد موجود در مغز) ترشح میشود که تخمدانها را وادار به ساخت هورمونهای زنانه میکند که این هورمونها استروژن و پروژسترون نامیده میشوند و اثرات زیادی در بدن دختران داشته و رشد جسمی و بالغ شدن آنها را سبب میشود.
بهترین راهحل بهبود و ادامه تنظیم قاعدگی را توجه به رژیم غذایی مناسب ذکر کرده و میافزاید: در این دوران مصرف مواد قندی با شیرینی بالا و چربیها، بسیار مضر هستند.
دختران در این زمان باید تا جایی که ممکن است از خوردن غذاهای حاضری (فستفودها) و موادی که حاوی مواد افزایندهاند خودداری کنند چرا که تمامی این مواد باعث تغییرات هورمونی در بدن میشود که باعث به هم خوردن سیستم تعادل هورمونی و در نتیجه کمبود یا اختلال در عملکرد مناسب تخمدان میشود و از آنجا که تمامی رشد اعضای بدن، بخصوص قد، سینهها و شکلگیری اندام در این برهه اتفاق میافتد، با عدم کنترل مناسب، چاقیهای موضعی هنگام بلوغ و پایدار ماندن تغییرات بدنی، عارض میشود که به رژیم غذایی مقاوم میشوند.
همچنین مصرف بیش از حد مواد چربی (سوسیس، کالباس، سسها و چاشنیهای مصنوعی) از دلایل رشد بیشتر موهای زائد است .
تحقیقات نشان داده یکی از مسائل مهمی که در زمان بلوغ برای دختران جوان مشکلساز میشود، اختلال در نظم قاعدگی (پریود) دختران است و از آنجا که هنوز محور مغز تخمدان تکامل پیدا نکرده است ممکن است فرد تا چندین ماه دچار دیرکرد پریود شود یا به صورت نامنظم و به صورت لکهبینی دچار خونریزی شود. بهترین راهکار «حفظ آرامش» است . در این سن تغییرات هیجانی همراه بحرانهای روحی میتواند مسائل را تشدید کند.
گاهی از سوی برخی پزشکان به دختران جوان، قرصهای ضدبارداری تجویز میشود که باید گفت مصرف این قرصها نه تنها کمکی به وضعیت فرد نخواهد کرد بلکه برای وی پریودی مصنوعی و کوتاه مدتی را به همراه خواهد داشت که طی آن هورمون اضافهای نیز به بدن تحمیل میشود.
مصرف قرصهای ضدبارداری را در صورت صلاحدید پزشک، فقط در مواقع خونریزیهای زیاد و ظهور کیستهای تخمدانی توصیه میکند.
همچنین بهتر است یک تا ۲ سال پس از شروع پریود فرصت تنظیم سیکلهای قاعدگی به بدن داده شود و در این دوران فرد با مصرف رژیمهای غذایی مناسب، ورزش آهسته و پیوسته (یوگا و مدیتیشن) و جلوگیری از افزایش وزن و رژیمهای غذایی توخالی، کاهش وزن و تناسب اندام را در کارهای خود بگنجاند.
اختلالات انعقادی
برخی اوقات اختلالات انعقادی در خانوادهها به صورت نهفته وجود دارد که با شروع پریود در دختران جوان، خود را نشان میدهند به همین دلیل پریودهای طولانی مدتی که در سونوگرافی، دلیل خاصی نیز ندارند (کیست تخمدان)، حتما باید اختلالات انعقادی بررسی و جهت درمان کمخونی اقدام شود. درد پریود امری اجتنابناپذیر است و سیکلهایی که همواره همراه با تخمکگذاری صورت میگیرند خواه ناخواه درجاتی از این درد شکم را در زمان پریود (قاعدگی) دارد.
درمان غلظت خون با گیاهان
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، یکی از دلایل تشدید درد قاعدگی میتواند به دلیل چرخ محور رحم به صورت آناتومیک باشد، یعنی از آنجا که رحم در حالت عادی به سمت جلو خم است، این حالت در برخی بیش از حد معمول است، به همین دلیل زاویه و گردن رحم مقداری بسته شده و خروج خون با اشکال مواجه میشود.
بنابراین دردهای پریود به دلیل افزایش انقباضات رحمی، برای تسهیل خروج خون بیشتر است که طبق نظر پزشک، چگونگی مراحل استراحت در این ایام به فرد توصیه میشود.
همچنین گرم کردن موضعی و استفاده از مسکنهایی که مقدار درد و خونریزی را به میزان قابل توجهی میکاهند از راههای بهبود است. گفته میشود داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی همچون دیکلوفناک، ایندومتاسین و ایبوپروفن میتوانند در کاهش این عوارض موثر باشند.
برخلاف این که زنان در زمان قاعدگی میل به خوردن سبزی و میوهجات ندارند، ولی در این ماه، رژیم غذایی پرکلسیم و پروتئیندار و پرهیز از نمک و شیرینیجات میتواند تا حد زیادی در روند بهبود موثر باشد، مصرف برخی از داروهای گیاهی همچون «رازیانه» و قرصهای جدید evening prime rose oil نیز بسیار موثرند.
میزان خونریزی بستگی به اندازه رحم دارد و بیش از ۸۰ سیسی آن در طول یک دوره از عادت ماهانه غیرطبیعی است و ممکن است منجر به کمخونی شود. بخصوص که در تغذیه ایرانی، مواد حاوی پروتئین یا آهن با موادی همچون «نان» ترکیب و باعث کاهش میزان جذب آهن میشود.
«PCOD» (بیماری تخمدانهای پلیکیستیک) است. در این بیماری کیستهای ریز به صورت محیطی در اطراف تخمدان وجود دارد و به دلیل اختلال تخمکگذاری و ناشی از اختلالات هورمونی وارد بدن شده و میزان ترشحات هورمون مردانه را افزایش داده و در نتیجه باعث بروز ناباروریهای بعدی میشود که از مشخصههای آن، تغییرات هورمونی در آزمایشات، فاصلههای زیاد زمان پریود، چاقی و جوشهای صورت مقاوم به درمان است.
البته با توجه به ضرورت استحمام در زمان قاعدگی، ولی ورزش «شنا» در این دوران توصیه نمیشود.
با توجه به این که «تامپون» وسیلهای برای عدم خروج خون است، ولی استفاده از این روش جهت شنا، توصیه نمیشود چراکه باعث میشود خون به داخل لگن برگردد و بروز برخی از عفونتهای پنهان، چسبندگیهای داخل لگن و نازایی را برای فرد ایجاد کند.
یک سیکل (دوره) قاعدگی طبیعی معمولا بین ۲۱ تا ۳۵ روز طول می کشد. در صورتیکه زمان یک سیکل کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز باشد، باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه نمایید. طول یک سیکل قاعدگی تعداد روزها از زمان اولین روز شروع خونریزی تا اولین روز شروع خونریزی در سیکل بعد است.
- طول سیکلهای قاعدگی معمولا با اختلاف یک یا دو روز از یک سیکل به سیکل دیگر متفاوت است . بخصوص در سنین پایین تر و در اوایل بلوغ این نامنظمی بیشتر دیده می شود و معمولا با افزایش سن، نظم سیکلها افزایش می یابد. در صورتیکه سیکلهای تقریبا منظم داشته اید و اخیرا اختلاف تعداد روزهای سیکلها از یک سیکل به سیکل دیگر بیشتر از ۷ روز شده است و این نامنظمی در چند ماه متوالی وجود داشته باشد باید به پزشک مراجعه نمایید.
- مقدار کل خونریزی قاعدگی در هر سیکل معمولا بطور متوسط ۳۵ میلی لیتر (کمتر از نصف استکان) و حداکثر ۸۰ میلی لیتر است. یکی از راههای تخمین میزان خون قاعدگی، جمع آوری نوارهای مورد استفاده در یک کیسه نایلونی کاملا دربسته و وزن کردن آن و سپس کم کردن وزن بدست آمده از وزن نوارهای خشک است. در صورتیکه میزان خونریزی بیش از ۸۰ میلی لیتر باشد، برای بررسی بیشتر باید به پزشک مراجعه کنید. در صورت تأخیر در درمان ممکن است کم خون شوید. همچنین درصورتیکه در ظرف ۲ ساعت نیاز به تعویض نوار بهداشتی داشته باشید، نشاندهنده خونریزی زیاد است و باید بررسی گردد.
- یک قاعدگی طبیعی نباید بیش از ۷ روز به طول بینجامد. در صورت طولانی شدن خونریزی قاعدگی بررسی پزشکی لازم است.
- آمنوره زمانی است که دختری ۱۶ سال دارد ولی تا کنون قاعده نشده است و یا سه سال از زمان بلوغ او میگذرد ولی هنوز قاعده نشده است و یا علایم بلوغ را تا سن ۱۴ سالگی از خود نشان نداده است. همچنین در کسی که قبلاً قاعده شده است ولی برای مدت طولانی دیگر بدون آنکه حامله باشد، قاعده نشده است. در این موارد بررسی پزشکی مورد نیاز است.
تقریبا عادت ماهانه زنان هر ۲۸ روز یکبار رخ میدهد و ممکن است خصوصیات این دوران در هر زنی نسبت به دیگری متفاوت باشد، ولی اغلب این خونریزیها ۵ تا ۷ روزه است و خفیف، شدید، دردناک و بدون دردبودن آن امری طبیعی است، ولی گاهی نیز زنان و دختران دچار خونریزیهای غیرطبیعی میشوند که معمولا این خونریزیها به چهار گروه سنی، قبل از بلوغ، نوجوانی، تولید مثل و بعد از یائسگی تقسیم میشوند.
یکی از دلایل خونریزیهای رحمی قبل از سن بلوغ به دلیل عفونتها، ضایعات و خارشها است . ورود اجسام خارجی و ضربههای وارد شده، سوءاستفادههای جنسی و زگیلهای تناسلی که کودک در تماس با والدین خود دچار میشود را میتوان از علل شایع خونریزی قبل از بلوغ دختران دانست.
البته شایعترین علت خونریزی در زنان را عدم تخمگذاری (تخمکگذاری نامرتب)، استفاده از استروژن عنوان کرده و یادآور میشود: گاه تماسهای جنسی باعث حاملگیهای ناخواسته و بروز خونریزیهای نامرتب میشود.
اختلالات انعقادی در نخستین قاعدگی در دختران بین سنین ۱۰ الی ۱۱ سال نیز باعث بلوغ زودرس میشود که در نتیجه سیکلهای آن سریعتر حالت طبیعی پیدا میکند، ولی هر قدر که این اتفاق دیرتر انجام شود، تکامل سیستم دیرتر اتفاق افتاده و خونریزیهای نامرتب و عدم تخمکگذاری در آنها مشهود است.
معمولا در ۲ سال اول بلوغ دختران تخمکگذاری ناقص است و طول دوره از ۲۱ تا ۴۰ روز متفاوت است و تا وقتی این مدت سیکل منظم ۲۳ تا ۳۵ روز ادامه پیدا کند، اغلب خونریزیهای دوره شدید و حتی با افت شدید هموگلوبین خون همراه خواهدبود که با درمانهای هورمونی قابل درمان خواهد بود.
اختلالات خونی همانند کمبود فاکتورهای انعقادی (iTP) (کمبود پلاکت)، مسائل غددی (کمکاری و پرکاری تیروئید) و بیماری PCO (سندرم تخمدان پلیکیستیک) که در دوران نوجوانی دختران به دلیل عدم فعالیت کامل سیستم هورمونی بدن موجب کیستهای ریزی در تخمدان شده و با بروز اختلالات هورمونی (چاقی پرمویی ریزش مو) خونریزی رحمی ایجاد میکند.
تحقیقات نشان داده خونریزیهای ناشی از قاعدگی در سنین باروری از علل مختلفی برخوردار است که مهمترین علت آن (DUB) یا همان خونریزیهای ناشی از اختلال عملکرد رحم است که معمولا با توجه به سن، راههای درمانی گوناگونی دارد.
خونریزیهای مرتبط با حاملگی میتواند باعث سقط یا بروز حاملگی خارج از رحم شود . ۳۰ درصد از زنان با مصرف قرصهای ضدبارداری دچار لکهبینی میشوند که یکی از علل آن کمکاری و یا پرکاری تیروئید است که خونریزیهای کم قاعدگی، فاصله زیاد بین دو قاعدگی و افزایش تعداد دفعات قاعدگی از علایم و نشانههای آن است.
همچنین فیبرم رحمی (افزایش توده عضلانی رحم) نیز باعث لکه بینی و خونریزی میشود که میزان آن به موقعیت و جایگاهی که فیبرم قرار دارد، متفاوت است، اگر فیبرم در نزدیکی عروق رحمی باشد، خونریزیهای نامرتب ایجاد میکند و اگر پشت مثانه قرار گرفته باشد، باعث بروز علایم ادراری خواهد شد.
۱۰ درصد از سرطانهای رحمی در سنین بالای ۳۵ سال، به شکل خونریزی خود را نشان میدهند که با نمونهبرداری از داخل رحم (کورتاژ تشخیصی) میتوان دلیل خونریزی را مشخص کرد، اما آنچه مهم است این است که گاهی پس از تراشیده شدن سطح رحم (به اصطلاح شستشوی رحم) درمان حاصل شده و خونریزی قطع میشود.
بنابراین توصیه میشود زنانی که در اقوام درجه یک خود سابقه سرطانهای وابسته به رحم از جمله سرطان سینه، تخمدان و کولون دارند، پس از ۳۵ سالگی، نسبت به انجام کورتاژ تشخیصی اقدام کنند.
یکی از روشهای درمان خونریزیهای غیرطبیعی و بدون علت رحم را تجویز مسکنهای ضدالتهابی همچون ایبوپروفن و مفنامیک اسید ذکر کرده و خاطرنشان میکند با مصرف ۶ الی ۸ ساعت یک بار این داروها میتوان خونریزی را کنترل کرد، همچنین این افراد با توجه به اختلال عملکرد رحم خود (DUB) میتوانند دستگاه IUD (آیودی) استفاده کنند و سطح خونریزی خود را به صفر برسانند و طی دورهای ۵ ساله از بروز حاملگیهای ناخواسته، به طور جدی جلوگیری کنند.
خونریزی پس از یائسگی
۳۰ درصد از علتهای خونریزی پس از دوران یائسگی، زمینهساز سرطانهای رحم است ولی آنچه بیش از اندازه مشهود است، استفاده از هورمونهای استروژن و پروژسترون است.
اخیرا درمانهای هورمونی برای زنان پس از دوران یائسگی توصیه نمیشود و فقط در موارد گرگرفتگی و یا پوکی استخوانهای شدید، برای این دسته از بیماران، هورمون درمانی انجام میشود.
یکی دیگر از علل خونریزیهای پس از دوران یائسگی را خشکی رحم و واژن عنوان میکند که به علت تحلیل رفتن بافتهای رحم شکنندگی و در نتیجه خونریزی ایجاد میشود که درمان آن نیز با استروژن خوراکی و یا موضعی صورت میگیرد.
پزشکان متخصص بر این باورند که هنگام خونریزی از خوردن قرصهای «آسپرین» به دلیل افزایش خونریزی، پرهیز شود و ورزش و رژیم غذایی مناسب، مصرف قرص آهن برای جلوگیری از کمخونی فراموش نشود و حداقل سالی یک مرتبه آزمایش شمارش گلبولهای خون و آزمایشهای سالانه در برنامه کاری بانوان گنجانده شود .
نکته مهم بهداشتی دوران قاعدگی
لباس زیر مناسب:
از لباسهای نخی استفاده کنید و آنها را زود به زود عوض کنید. لباسهای زیر را باید جدا از سایر لباسها بشویید و در آفتاب خشک کنید. هیچگاه از لباس زیر دیگران استفاده نکنید.
ورزش:
انجام فعالیتها و ورزشهای عادی و سبک در این دوران نه تنها هیچ گونه منعی ندارد، بلکه مفید هم است و به آرامش عضلات کمک می کند. باید بدانید که بدترین کار، درازکشیدن روی تخت و بیحرکت ماندن است.
تغذیه:
برای جبران خون از دست رفته در این دوران می توانید از غذاهای مقوی مانند شیر، گوشت، حبوبات، انواع سبزی، لبنیات و انواع میوههای تازه و… بیشتر استفاده کنید. توصیه می شود برای کاهش عوارض اختلالات پیش از قاعدگی، از یک هفته پیش از شروع قاعدگی از رژیم غذایی حاوی ویتامین B6 و آهن مانند گوشت، ماهی، آجیل بدون نمک و غلات سبوسدار مصرف کنید.
غذاهای غنی از آهن عبارتند از: گوشت ها، تخم مرغ ، جگر، سبزی های دارای برگ سبز تیره مثل اسفناج تازه و جعفری، حبوبات مثل عدس و لوبیا، نخود سبز، نان سبوس دار ، آجیل، خشکبار مثل انواع برگه، برگه آلو و هلو و زرد آلو ، توت خشک، انجیر خشک و کشمش .
ویتامین B6 در نان ها و بیسکویت های سبوس دار، ماءالشعیر، جوانه گندم ، مرغ، ماهی، جگر، میوه ها مثل موز، آب پرتقال، سیب، سبزیجات مثل هویج، گل کلم، گوجه فرنگی و در مغزها وجود دارد.
حمام کردن:
حمامکردن در دوران قاعدگی نه تنها ضرر ندارد، بلکه لازم است. البته باید از نشستن کف حمام خودداری کرده و تا حد امکان به شکل ایستاده حمام کنید تا بدن شما به آلودگیهای میکروبی کف حمام آلوده نشود. اما لازم است بدانید که در این دوران باید از رفتن به استخر یا دریا اجتناب کنید.
نوار بهداشتی:
سعی کنید در دوران قاعدگی از نوار بهداشتی استفاده کرده و آن را مرتب و زود به زود تعویض کنید. اهمیت این موضوع بهخصوص زمانی که خونریزی بیشتر است، روشن می شود. با این کار، علاوه بر رعایت بهداشت جسم، از آلوده شدن لباسهای دیگر نیز خودداری می شود. هنگام تعویض نوار بهداشتی، باید آن را داخل کاغذ پیچیده و دور بیندازید.
دقت کنید نوار بهداشتی را نباید به طور مستقیم در توالت بیندازید، زیرا موجب گرفتگی چاه توالت می شود. چنانچه امکان استفاده از نوار بهداشتی را ندارید، می توانید از پارچههای معمولی و قابل شستشو استفاده کرده و سپس آنها را با آب سرد و صابون شسته و در آفتاب خشک و در صورت امکان اتو کنید. سعی کنید تا حد امکان از پنبه یا دستمال کاغذی استفاده نکنید و در صورت استفاده، یک عدد گاز استریل روی پنبه قرار دهید، زیرا ممکن است قطعات خرد شده دستمال و پنبه جذب شده و موجب عفونت شود. با توجه به اینکه در اوایل بلوغ، شروع قاعدگی نامنظم است، می توان با علامتزدن تاریخ شروع قاعدگی در تقویم، آن را به خاطر بسپارید و نوار بهداشتی را بهخصوص در مدرسه به همراه داشته باشید تا مشکلی ایجاد نشود.
استفاده از مسکن:
وجود درد در روزهای اول قاعدگی، مسئلهای طبیعی است. علت این امر، آزاد شدن موادی در جداره داخلی رحم است که موجب انقباض رحم و در نتیجه درد می شود. در صورت شدت درد می توانید با تجویز پزشک، از داروهای تسکیندهنده استفاده کنید. البته بهتر است ۴۸ تا ۷۲ ساعت پیش از شروع قاعدگی از این داروها استفاده شود. در ضمن، استفاده از حوله یا پارچه گرم در موضع درد هم مفید است، زیرا گرما موجب شلشدن عضلات شده و می تواند انقباضات را متوقف کند. استراحت کافی و رژیم غذایی مناسب و اجتناب از مصرف زیاد شکر، قهوه و چای نیز می تواند در تسکین درد موثر باشد.
۷- بهداشت ناحیه تناسلی:
در خانمها به علت نزدیک بودن مقعد به فرج و نیز مجرای خروج ادرار، امکان انتقال انواع میکروبها به دستگاه تناسلی وجود دارد، بنابراین برای پیشگیری از وقوع عفونت، به هنگام طهارت باید ابتدا فرج یا قسمت جلویی دستگاه خارجی تناسلی و سپس مقعد شسته شود. در دوران قاعدگی نیز باید پس از هر بار دستشویی رفتن بهخصوص پس از اجابت مزاج، شستشو به طریقه فوق صورت گیرد و پس از شستشو، در صورت امکان با دستمال تمیز خشک شود. تا حد امکان سعی کنید برای طهارت از آب سرد استفاده نکنید، زیرا ممکن است سبب به وجود آمدن انقباض و درد زیر شکم شود. دقت کنید هیچگاه با دست کثیف یا آلوده طهارت نگیرید.
آکنه:
یکی از عوارض شایع دوران نوجوانی آکنه یا جوش غرور است که علت آن تغییرات هورمونی در بدن است و در دختران، به خصوص پیش از شروع عادت ماهیانه شدت می یابد. آکنه با عواملی مانند پوست چرب و شیوه تغذیه نادرست شدت می یابد.بنابراین راه درمان آکنههای معمولی رعایت بهداشت پوست ، شستشوی مرتب صورت با صابونهای غیرمحرک و پرهیز از دستزدن به آنهاست.
قاعدگی دردناک یا دیسمنوره یکی از شایع ترین مشکلات در حیطه بیماری های زنان است و در حدود ۵۰% از زنانی که دارای دوره های قاعدگی هستند، دیده می شود.
۱% زنان در سنین باروری به علت دیسمنوره های شدید به مدت ۱ تا ۳ روز در ماه از انجام فعالیتهای روزانه باز می مانند.
انواع دیسمنوره
به علت افزایش پروستاگلاندین های آندومتر است که باعث بروز انقباض در عضلات صاف و بروز دردهای کولیکی شبیه دردهای زایمانی می شود.
بسیاری از عوامل بر انقباضات رحمی ناشی از پروستاگلاندین ها تاثیر می گذارند به عنوان مثال ورزش شدید اغلب سبب تشدید و مصرف کافئین سبب تخفیف علایم دیسمنوره در زنان می شود.
*دیسمنوره اولیه بطور شایعی با اختلالات و استرس های روانی در ارتباط است بنابراین در برخی موارد بررسی و درمان مسائل روانی مفید خواهد بود.
دیسمنوره ثانویه به علت وجود یک مسئله پاتولوژیک در لگن است.
درمان دیسمنوره ثانویه توسط متخصص زنان و زایمان و با برطرف کردن عامل ایجاد آن انجام می شود.
قاعدگی نامنظم به سیکل قاعدگی گفته می شود که در آن مدت زمان بین قاعدگی های متوالی اختلاف زیادی با یکدیگر دارند.
سن:شایعترین سندرست بعد از بلوغ و درست قبل از یائسگی است .
نحوه زندگی:استرس و ورزشهای سنگین و شدید و کم وزنی شدید عوامل خطر می باشند .
ژنتیک:عامل قال توجهی به شمار نمی آید .
قاعدگی در هنگام بلوغ آغاز می شود و تا هنگام یائسگی ادامه می یابد.میانگین سیکل قاعدگی ۲۸ روز می باشد . اما ممکن است قاعدگی ه همان اندازه هر ۲۴ روز یا ه ندرت هر۳۵ روز اتفاق افتد .پس از بلوغ ، در اغلب خانمها یک سیکل قاعدگی منظم با یک طول زمان نسبتا ًثابت ین دو قاعدگی رخ می دهد.به هر حال در بعضی خانمها ،قاعدگی بی نظم باقی می ماند .خونریزی در قاعدگی بطور طبیعی بین۷-۲ روز طول می کشد . میانگین مدت زمان خونریزی ۵ روز می باشد.
اختلاف و تغییر در طول سیکل قاعدگی معمولا نتیجه یک عدم تعادل موقتی هورمونی است .تغییرات مقادیر هورمونی در طی بلوغ موج می گردد که قاعدگی ها در ماه های اولیه بی نظم باشند و تغییرات زیادی در الگوهای خونریزی طبیعی خانمها در چند ماه اول پس از زایمان و در نزدیک یائسگی شایع است .در سایر مواقع عدم تعادل هورمونی ممکن است بعلت عواملی چون استرس ،افسردگی و بیماریهای شدید طولانی مدت ایجاد شود . ورزشهای سنگین و از دست دادن شدید وزن ،همچنین از عوامل شایع ایجاد اختلالات هورمونی می باشند که می توانند موج قاعدگی نامرتب گردند . گاهی پلی کیستیک قاعدگی نامنظم ممکن است علامتی از بیماری تخمدان یا رحم باشد. برای مثال سندرم تخمدان پلی کیستیک که در آن سندرم عدم تعادل هورمونهای جنسی وجود دارد ، یا آندومتریوز که در این بیماری تکه ای از بافت رحم جابجا می گردد و به عضو دیگری در لگن می چسبد، می توانند باعث اختلال قاعدگی شوند . در بعضی موارد که فرد نسبت ه حاملگی بی اطلاع است خونریزیهای نا منظمی ایجاد می شوند که می تواند ه آسانی به عنوان یک قاعدگی اشتباه تلقی شود . روز یک قاعدگی تاخیری و شدید می تواند ناشی از سقط جنین اشد . اگر شما یک قاعدگی تاخیری که ا دردهای شدید شکمی همراه است دارید، باید در جستجوی فوری توجهات طبی باشید. زیرا این امر ممکن است ناشی از یک حاملگی خارج از رحم باشد. در عضی موارد ، علت بی نظمی قاعدگی نا شناخته است .
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، قاعدگی های بی نظم ناشی از تغییرات هور مونی طبیعی که به دنبال بلوغ یا زایمان است معمولا ً در طول زمان منظم می گردند. در خانمهایی که در سن یائسگی هستند ، قاعدگی های بی نظم سر انجام ه کلی متوقف خواهد شد در تمام این موارد ، معمولاً درمان ضرورت ندارد . به هر حال اگر این مشکل مداومت یافته یا ر نحوۀزندگی خانمی تاثیر گذارد ، ممکن است داروهایی برای تنظیم قاعدگی تجویز شوند . این داروها شامل داروهای ضد حاملگی خوراکی رای خانمهای جوان و درمان جایگزینی هورمونی برای خانمهای نزدیک یائسگی است . قاعدگی بی نظمی که ه دلیل از دست دادن شدید وزن ، تمرینات و ورزشهای سخت ،استرس یا افسردگی باشد به محض رفع این مشکلات از میان بروند ،منظم تر می گردند .اگر عامل واضحی برای بی نظمی در قاعدگی شما وجود نداشته و الگوی آشکاری برای خونریزی قاعدگی وجود ندارد ، پزشک ممکن است آزمایشاتی برای جستجوی یک بیماری زمینه ای ترتیب دهد . این آزمایشات شامل تستهای حاملگی ،تستهای خون جهت اندازه گیری میزان هورمونها و اولتراسونوگرافی از ناحیه لگن باشد که به منظور بررسی تخمدانها و رحم انجام می گیرد . اگر بیماری زمینه ای کشف گردید ،درمان آن در اکثر موارد باید موجب تنظیم قاعدگی گردد.
آمنوره Amenorrhoea
عدم قاعدگی برای حداقل سه ماه در خانمی که به طور معمول قاعدگی داشته است را آمنوره گویند .
سن :بین بلوغ و یائسگی اتفاق می افتد .
ژنتیک :در بعضی موارد ناشی از ناهنجاریهای کروموزومی است .
نحوه زندگی : استرس و ورزشهای شدید و کم وزنی از عوامل خطرند .
دو نوع آمنوره وجود دارد :اولیه و ثانویه . در صورتیکه در دختری تا سن شانزده سالگی قاعدگی شروع نشود به آن آمنوره اولیه گفته می شود . در صورتی که قاعدگی در طی بلوغ ایجاد شده است توقف آن در دوران حاملگی و چند ماه پس از زایمان تا هنگام شیر دادن ، موقتا ً پس از قطع قرصهای ضد حاملگی و به طور دائمی در منوپوز یا یائسگی ،طیعی می باشد . اگر در غیر این مواقع ، قاعدگی حداقل رای سه ماه قطع گردید ، این حالت به عنوان آمنوره ثانویه شناخته می شود .
علل آمنوره
اغلب آمنوره به علت اختلال هورمونهای جنسی زنانه ایجاد می شود که این اختلال می تواند ه دلیل عوامل استرسی یا افسردگی باشد . تمرینات و ورزشهای سخت یا کاهش وزن ناگهانی ممکن است منجر به اختلال هورمونی گردند و عوامل شایع آمنوره در ورزشکاران ، ژیمناستها و بالرین ها می باشند . تغییرات هورمونی ممکن است منجر به آمنوره اولیه یا ثانویه گردند که این ستگی به زمان رخ دادن آمنوره دارد . آمنوره اولیه مشخصه و اختصاصی تاخیر بلوغ می باشد و ممکن است به علت ناهنجاری کروموزومی باشد . عدم توانایی شروع قاعدگی در بلوغ ممکن است ناشی از وضعیت پرده بکارت باشد که در این مورد پرده کارت سوراخی ندارد و خون قاعدگی قادر به خارج شدن از بدن نیست . در موارد نادر، رحم از هنگام تولید وجود ندارد . بنا براین قاعدگی نمی تواند بوجود آید. آمنوره ثانویه ممکن است ناشی از اختلال غده صنوبری باشد که از این اختلالات می توان تومورصنوری را نام برد . بعضی خانمها یائسگی زود رس دارند که در این موارد قاعدگی قبل از ۳۵ سالگی متوقف می شود. سایر عوامل ممکن آمنوره شامل اختلالات تخمدانها نظیر سندرم تخمدان پلی کیستیک و درمانهایی نظیر رادیو تراپی و شیمی درمانی می باشند که این عوامل می توانند باعث آسیب به تخمدان گردند.
در صورتیکه آمنوره فقط چند ماهی پس از قطع مصرف داروهای ضد حاملگی خوراکی طول بکشد یا در طی حاملگی و یا شیردهی باشد، درمانی نیاز نمی باشد . طور طبیعی چند ماهی پس از زایمان در صورت عدم شیر دهی ، قاعدگی دوباره آغاز می شود یا حدود یک ماه پس از قطع شیردهی قاعدگی شروع می گردد. پس از یائسگی آمنوره دائمی است . آمنوره ای که در اثر سایر عوامل ایجاد شود باید بررسی گردد. پزشک فرد را معاینه خواهند نمود و ممکن است تست حاملگی انجام شود همچنین فرد ممکن است نیاز به آزمایش خون جهت ررسی سطوح هورمونی داشته باشد . سونوگرافی از تخمدانها و رحم ممکن است نیاز باشد و گاه CTاسکن غده صنوبری انجام می گیرد . درمان بیماریهای زمینه ای در اغلب موارد موجب قاعدگی می شود . اگر عامل بیماری قابل درمان نباشد ، اگر قاعدگی در اثر استرس ، کاهش وزن یا ورزشهای سخت قطع شده باشد ، در صورت از بین رفتن این مشکلات باید قاعدگی شروع شود .
تغییر رنگ در ترشحات مجرای تناسلی آیا طبیعی است یا نشانهای از یک بیماری؟
قبل از هر چیز باید بدانید ترشحات طبیعی مهبل فواید متعددی دارد:
مهبل را تمیز و مرطوب نگه میدارد و در پیشگیری از عفونت آن کمک میکند. اگر چه رنگ، مقدار و حالت ترشحات مهبل در دوران قبل و بعد از عادت ماهیانه تغییر میکند و این مسئله کاملا طبیعی است اما گاهی تغییر در این ترشحات نشانهای از وجود مشکل است. ترشحات طبیعی مهبل هر از گاهی تغییر میکند: رقیق، چسبنده، غلیظ، حالت کشسانی، در مجموع حالت آن متغیر است.
نکته مهم در ترشحات مهبل آن است که باید شفاف،سفید و یا شیری مایل به سفید باشند. در مواردی که مشکلی وجود دارد، ترشحات دچار تغییراتی میشود، بوی آن تغییر کرده و نامطبوع میشود،رنگ آن سبز، خاکستری و یا حالتی دقیقا شبیه ترشحات عفونی میشود، در مهبل حالت خارش، سوزش، تورم و قرمزی بوجود میآید و یا حتی گاهی از مهبل در دورانی بهغیر از عادت ماهیانه خون خارج میشود که در این موارد باید حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه شود. معمولا عفونت مهبل(باکتریایی یا قارچی) عامل شایعی در تغییر ترشحات آن است که بهتر است نسبت به این مسئله دقیق باشید.در عفونت قارچی مهبل ترشحات بسیار سفید و غلیظ میشوند و شکل پیدا میکنند،بوی ترشحات تند است و حالت خارش و سوزش در مهبل حس میشود. در عفونتی که توسط باکتری ایجاد میشود، مقدار ترشحات زیادتر میشود و حالت کفآلود پیدا کرده، به رنگ خاکستری در میآید. بوی ترشحات بسیار نامطبوع شده و مثل بوی ماهی میشود. با مشاهده هر یک از علائم ذکر شده فورا به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بدانیم....
ورزش های ضد استرس برای بهتر شدن وضعیت روانی و احساسی افراد
ورزش های مفید برای بیماران مبتلا به آلزایمر
چطور میزان فعالیت فیزیکی خود را ارتقاء دهیم؟
ورزش چگونه در درمان و پیشگیری از سرطان سینه زنان کمک می کند؟
ژن درمانی از درمان بیماری ها تا بهسازی نژادی و استفاده بعنوان یک سلاح
دیابت از شناخت علائم تا درمان و راههای پیشگیری
حقایقی در باره ایدز و لزوم آموش جنسی
سرطان سینه و تمامی گفتنی های آن
نقش مردان در زمینه بهداشت باروری همسران
بررسی اثرات کافئین بر بدن
عوارض شیرین کنندههای بدون کالری
فست فود زیر ذره بین کارشناسان حوزه سلامت
ویژگی های ظروف آشپزی و اثر آن در پخت غذا
ظروف یک بار مصرف ومشکلات آن بر سلامت
اثرات امواج تلفن همراه بر سلامت افراد
کنترل آلاینده ها از طریق فن اوری نانو تکنولوژی
اثر شنهای روان یا غبار غلیظ بر سلامت انسان
آثار جانبی تشعشع لامپ های کم مصرف بر چشم و پوست