خستگی مفرط و کمبود انرژی

متاسفانه کمبود انرژی در لیست بیماری های پزشکی قرار ندارد و اگر شما به پزشکی مراجعه و درباره خستگی خود با او مشورت و از او کمک بخواهید، احتمالا به شما خواهد گفت همه ما خسته هستیم و شاید از خودتان بیش از حد انتظار دارید!!

در دنیای زندگی می کنیم که بسیاری با مشکل خستگی و کمبود انرژی روبرو می باشند و به درستی درک صحیحی از علل ایجاد آن ندارند. نکته تاسف بار این است که اگر از کمبود انرژی و خستگیتان با دیگران سخن بگویید آن ها شما را فردی تنبل خطاب می کنند و برای آن ها وضعیت جسمی شما قابل درک نیست.

اما در واقع کمبود انرژی خطر جدی است و تاثیر مستقیم بر جسم، روان، زندگی فردی و اجتماعی ما می گذارد. اگر ضعف و کمبود انرژی بدون درمان ادامه یابد بدن توان کافی برای بازسازی اندام های خود را نخواهد داشت و این مسئله سبب پیری زودرس و بروز انواع بیماری ها می گردد. از طرفی شما باید انرژی کافی داشته تا در روابط اجتماعی و حتی عاشقانه موفق باشید، با دیگران معاشرت کنید، بخندید و دیگران را بخندانید.

بسیاری از جنبه های شخصیتی، رفتاری و حتی تفکرات ما ارتباط مستقیم با میزان انرژیمان دارد. تصویر زندگی در دید افراد کم انرژی شکلی اشتباه دارد. بعضی از این افراد از آنجا که علاقه و تمایل خود را به انجام فعالیت های اجتماعی از دست می دهند بر این باورند که چرا دیگران وقت و انرژی خود را صرف امور بیهوده می کنند و حتی خود را معنوی می پندارند، اما در واقع این معنویت نیست و از وضعیت خود اطلاعی ندارند که چقدر بی انرژی و افسرده می باشند.

افراد کم انرژی معمولا بی حوصله و حساسند و از آنجا که انرژی کافی برای حل و بررسی مشکلات را ندارند زود عصبی می شوند و همیشه دیگران را برای مشکلات خود مقصر می دانند. کمبود انرژی می تواند تمام بخش های بدن از سیستم اعصاب مرکزی گرفته تا تمایلات جنسی را تحت تاثیر قرار دهد به عبارتی وقتی انرژی کافی وجود ندارد ممکن است هر یک بخش های بدن فعالیت خود را بدرستی انجام ندهند.

انرژی در بدن چگونه تولید می شود؟

وظیفه تولید انرژی در بدن بر عهده غدد تیروئید و فوق کلیوی می باشد، بیش از 98% درصد انرژی بدن توسط این غدد تولید می شود. غده تیروئید در گردن و به اندازه یک آلو و غدد فوق کلیوی(آدرنال) بروی هر یک از کلیه ها قرار گرفته اند. هر انسان دارای یک غده تیروئید و 2 غدد آدرنال(فوق کلیوی) می باشد.

غدد فوق کلیوی باعث آزاد شدن قند در خون می شوند وسپس غده تیروئید این قند را به انرژی و ATP تبدیل می کند و آنرا در اختیار تمام ارگان های بدن قرار می دهد تا فعالیت خود را انجام دهند. غده تیروئید مانند شمع در موتور ماشین عمل می کند و باعث مشتعل شدن سوخت و تبدیل آن به انرژی می شود.

همچنین فعالیت غدد تیروئید و آدرنال(فوق کلیوی) تعیین کننده سرعت متابولیزم بدن می باشند اگر پرکار باشند سرعت متابولیزم بدن سریع و اگر به اندازه فعالیت کنند سرعت متابولیزم بدن نرمال و اگر کم کار باشند سرعت متابولیزم بدن کند می شود.

در حقیقت افرادی که با خستگی و کمبود انرژی روبر می باشند بدنشان دارای سرعت متابولیزم کند و به عبارت دیگر غدد فوق کلیوی و یا تیروئید آن ها کم کار می باشند، البته در بیشتر موارد مشکل از کم کاری غدد فوق کلیوی است.

غدد فوق کلیوی:

همان طور گفته شد غدد آدرنال(فوق کلیوی) 2 غده گرد به اندازه 3 الی 4 اینچ که هر کدام بالای هر کلیه قرار گرفته اند. این غدد هورمون های مختلفی از جمله آدرنالین، کورتیزون، آلدوسترون، استروژن، تستسترون، پروژسترون ،DHEA و.... تولید کرده که نقش های مختلفی در بدن ایفا می کنند. بعضی از وظایف هورمون های تولید شونده توسط این غدد عبارتند از: فعال کردن سیستم فرار و گریز(سیستم مقابله با استرس)، تولید انرژی، افزایش قند خون، تنظیم قوای جنسی، تنظیم سوخت و ساز بدن و چندین نقش مهم و حیاتی دیگر. هر گاه شما تحت استرس قرار می گیرید غدد آدرنال با تولید هورمون های مختلف به بدنتان کمک می کند تا از حالت فشار و استرس رهایی یابید به همین دلیل ممکن است بارها هنگام فشار های روحی و استرس دردی در بالای کلیه ها احساس کرده باشید.

علائم معمول ضعف غدد آدرنال شامل ضعف بدنی، خستگی و معمولاً همراه با افسردگی، تمایل بیش از حد به خوردن مواد قندی و شیرینی جات(به دلیل اینکه هورمون های مولد انرژی در بدن به اندازه کافی تولید نمی شوند و فرد برای کسب انرژی تمایل به خوردن مواد قندی خواهد داشت)، کاهش فشار خون، قند خون و دمای بدن به خاطر کمبود هورمون کورتیزول و علامت های ثانویه ضعف غدد آدرنال شامل: اختلال در هضم غذا، عدم توانایی در کنترل استرس، تحریک پذیری، آلرژی به خوردن برخی از غذاها، درد و ضعف عضلات، ابتلای مکرر به انواع عفونت ها، ریزش مو، تغییر در رنگ پوست ،ضعف و ناتوانی جنسی می باشند.

اگر شما جزء کسانی هستید که صبح هنگام بیدارشدن از خواب به جای احساس تازگی و سرحالی، حس بی حالی، کرختی و افسردگی دارید و با گذشت روز این حالت بر طرف می شود، احتمالا به ضعف غدد آدرنال مبتلا هستید. در افرادی که دچار ضعف غدد آدرنال می باشند هنگام صبح این غدد به درستی فعالیت نمی کنند و با گذشت روز و یا استفاده از محرک ها مانند قهوه و چای فعالیت این غدد بیشتر شده و حس خستگی و کرختی از بین می رود.

علائم روانی مرتبط با ضعف غدد فوق کلیوی:

کورتیزول یکی از هورمون هایی است که توسط این غدد ترشح می شود، یک نشاط آور طبیعیست، وقتی غدد آدرنال کم کار شوند این هورمون نیز کمتر ترشح شده و به جای حس نشاط، خستگی، بی حوصلگی و افسردگی جایگزین می شود. به عنوان مثال کسانی که برای درد از مشتقات این هورمون مانند داروی کورتیزون استفاده می کنند معمولاً بعد از تزریق آمپول حس نشاط به آن ها دست می دهد و یا ورزش کردن سبب ترشح بیشتر این هورمون می شود به همین دلیل است که معمولا افراد ورزشکار با نشاط تر از سایرین هستند.

افسردگی، بی تفاوتی، ناامیدی، حس پوچی، آدم های مودی(یک روز با انرژی هستند و روز یا ساعتی دیگر عصبی و بی حوصله)، بی قراری، بی خوابی، اضطراب و تحریک پذیری از علائم روانی ضعف غدد آدرنال می باشند.

در زندگی زناشویی افرادی که دچار ضعف غدد آدرنال هستند، شریک زندگی آن ها به اشتباه تصور می کند که علاقه و جذابیت خود را برای طرف مقابل از دست داده است، در واقع ضعف غدد آدرنال در تولید هورمون های مولد انرژی و تحریک پذیری جنسی است که موجب می گردد فرد گرایش خود به ارتباط را از دست بدهد، کم انرژی، کم حرف شود و دائماً به فکر فرو رود، شخص ممکن است تمایل به برقراری ارتباط با دوستان و خانواده خود را نیز از دست دهد، معمولاً این افراد کارهای نیمه وقت انتخاب می کنند، ناتوانی جنسی نیز از علائم شایع نارسایی غدد آدرنال می باشد چون بخشی از هورمون های جنسی توسط این غدد ترشح می شوند.

عواملی که سبب تضعیف غدد فوق کلیوی می شوند:

استرس فاکتور بسیار مهمی در تضعیف غدد فوق کلیوی می باشد. استرس به هر شکل از مشکلات عاطفی، اقتصادی، کارهای سنگین گرفته تا زندگی در شهرهای شلوغ و پر سر و صدا، همه می توانند موجب تهی شدن غدد آدرنال شوند، هر گاه شخصی تحت استرس قرار می گیرد غدد آدرنال(فوق کلیوی) به کمک بدن شتافته و با تولید هورمون های مختلف به بدن کمک می کند تا از حالت فشار و استرس خارج شود، این امر موجب مصرف مقدار زیادی عنصر روی و منیزیم توسط بدن می گردد، استمرار استرس موجب تهی شدن غدد آدرنال و مصرف بیشتر و در نهایت تخلیه ذخایر روی، منیزیم و برخی دیگر از ویتامین ها و مواد معدنی در بدن می گردد.

کم خوابی و بی خوابی: بازیافت انرژی و بازسازی غدد آدرنال در هنگام خواب صورت می گیرد، فرد طی روز از سیستم اعصاب سمپاتیک خود استفاده می کند که باعث مصرف انرژی و خستگی بدن شده این سیستم با سیستم اعصاب پاراسمپاتیک تنظیم و متعادل می شود، که وظیفه آن بازسازی بدن و باز یافت انرژی است، سیستم اعصاب پاراسمپانیک در هنگام خواب و استراحت عمل می کند به همین دلیل خواب را زمان تعمیر و نگهداری بدن می نامند، چنانچه خواب کافی نداشته باشید بازسازی و فعالیت غدد آدرنال دچار مشکل می شود.

ازدیاد مس در بدن: وقتی غدد آدرنال ضعیف شوند مس در بدن تجمع می یابد، با افزایش میزان مس در بدن مشکلات جسمانی و روانی مرتبط با ازدیاد مس در فرد دیده خواهند شد و برعکس ازدیاد مس در بدن رابطه مستقیم با تضعیف غدد آدرنال دارد و یکی از عوامل اصلی در ایجاد آن می باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر مقاله ازدیاد مس را مطالعه نمایید.

تغذیه نامناسب: اکثر برنامه های غذایی فاقد مواد معدنی و ویتامین هایی است که غدد آدرنال برای فعالیت خود به آن ها احتیاج دارند، این مواد شامل ویتامین های گروه A ,B ,C ,E و مواد معدنی مانند منگنز، روی، کروم و سلنیوم می باشد.

مردم به علت مشغله و نوع زندگی تمایل بیشتری به خوردن غذاهای فست فود و آماده دارند. معمولاً این غذاها دارای کالری زیاد و فاقد مواد مغذی به اندازه کافی می باشند، همچنین کاهش کیفیت مواد غذایی به دلایلی از قبیل: استفاده از هورمون ها برای پروار کردن دام ها، طیور و پرورش میوه ها و غیره، سبب کاهش مواد معدنی و ویتامین ها در محصولات غذایی شده است.

هرگاه شخصی تحت استرس قرار می گیرد نیاز بیشتری به مواد مغذی ذکر شده خواهد داشت و متأسفانه امروزه نسبت به گذشته هم زندگی پر استرس تر  و هم مواد غذایی بی کیفیت و بی ارزشتر شده اند.

فلزات سمی و مواد شیمیایی: بدن هر فرد در معرض هزاران ماده شیمیایی و سمیست که در هوا، آب و غذاها می باشند و نقش مهمی در تضعیف غدد آدرنال ایفا می کنند، اکثر افراد آگاه نیستند که مصرف خیلی از داروها مانند انواع آنتی بیوتیک ها، مسکن ها و برخی داروهای دیگر چه تأثیر مخرب و جبران ناپذیری بروی کبد و غدد آدرنال می گذارند. به همین دلیل بنده همواره دیگران را به استفاده از سونای خشک جهت کمک به دفع مواد زائد از بدن تشویق می کنم.

انواع عفونت های مزمن: عفونت های مزمن نیز باعث تضعیف این غدد می شوند به عنوان مثال علت اینکه شما در حین ابتلا به سرما خوردگی احساس بی حالی و کمبود انرژی می کنید همین امر است، این غدد با تولید انرژی بیشتر به بدن کمک می نماید تا با عفونت و ویروس ها مقابله کند که موجب تضعیف این غدد شده و شما احساس کمبود انرژی می کنید. همچنین بیماری هایی مانند ایدز، هپاتیت و حتی عفونت های مزمن سینوس  ها می توانند سبب تضعیف غذد فوق کلیوی شوند.

انجام فعالیت های ورزشی و بدنی سنگین و یا روابط جنسی بیش از حد: البته ورزش کردن و داشتن روابط جنسی متعادل موجب تقویت موقت غدد فوق کلیوی و ترشح بیشتر بعضی از هورمون ها مانند تستسترون، کورتیزول و افزایش شادی و قدرت بدنی می شوند، اما باید توجه داشت ورزش کردن و روابط جنسی نیاز بدن به برخی از مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین های ب، ث، ای و مواد معدنی مانند روی را افزایش می دهد و چنانچه شخص تغذیه درست و استراحت کافی نداشته باشد به مرور زمان موجب تضعیف غدد فوق کلیوی خود می شود.

نوشیدنی های محرک: محرک ها مانند چای، قهوه و سایر مواد حاوی کافئین، شکر، الکل و غیره باعث تخریب غدد آدرنال می شوند، مصرف این محرک ها انرژی موقت به فرد می دهند اما در نهایت موجب تضعیف غدد آدرنال شده و فرد برای کسب انرژی به مصرف بیشتر قهوه، الکل و.... روی می آورد. این یک نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه شود بویژه برای کسانی که به مواد محرک قویتر مانند کوکائین و غیره اعتیاد دارند و یکی از علل همیشگی در عدم توانایی فرد برای ترک اعتیاد ضعف غدد آدرنال می باشد که متاسفانه بسیاری از پزشکان از آن اطلاعی ندارند و صرفا تصور می کنند که بعد از آنکه اثرات ماده محرک یا مخدر از بدن فرد معتاد خارج شود، وی درمان شده است!

ضعف مادرزادی و ارثی: خیلی از کودکان با غدد آدرنال ضعیف به دنیا می آیند. این یک مشکل ژنتیکی نمی باشد بلکه به خاطر کمبود یا ازدیاد برخی مواد معدنی در بدن مادران می باشد و این کودکان با سطح مواد معدنی کم و یا ناهماهنگ به دنیا می آیند، به عنوان مثال: اگر مادری دچار کمبود عنصر روی و ازدیاد عنصر مس باشد فرزند به دنیا آمده نیز با همین عدم توازن روبروست. این کودکان وقتی به سن 5 تا 7 سالگی می رسند ضعف غدد آدرنال بیشتر به چشم می خورد آن ها اکثراً مریض، کمی افسرده و اختلال در یادگیری دارند. بعضی از کودکان نیز علائمی از قبیل فعالیت بیش از حد، بی قراری و سایر مشکلات رفتاری از خود بروز می دهند.

چگونگی تشخیص ضعف غدد فوق کلیوی:

متأسفانه وقتی افراد از خستگی و افسردگی و سایر علائم که معمولاً به خاطر ضعف غدد آدرنال است شکایت دارند اکثر پزشکان سوالات درستی از مریض و یا آزمایشات مربوط به غدد آدرنال را انجام نمی دهند، پاسخ ها معمولاً: به یک مسافرت برو یا تجویز قرص های ضد افسردگی است یا به مریض گفته می شود باید پیش مشاور بروی و دیدگاهت را عوض کنی! در مواردی هم که فرد دچار ضعف جنسی می شود با تجویز هورمون ها وضعیت را در نهایت بدتر از آنچه که هست می کنند و یا درمان هایی کاملا اشتباه تجویز می شود.

علائمی مانند خستگی و فشار خون پایین، تمایل به استفاده از محرک ها مانند قهوه، چایی برای شادابی بیشتر، افسردگی، درد مفاصل، تمایل به خوردن شیرینی جات و یا مواد شور، درد در قسمت پشت می تواند علائم بارزی از ضعف غدد آدرنال باشند.

یک آزمایش خیلی ساده جهت تشخیص ضعف غدد آدرنال: پزشک فشار خون فرد را وقتی آرام دراز کشیده اندازه گیری می کند، سپس مریض بلافاصله و ناگهان بلند می شود و دکتر بار دیگر فشار خون او را اندازه گیری می کند. فشار خون باید بالا رود اما در افرادی که دچار ضعف غدد آدرنال هستند فشار معمولاً پایین می آید و فرد احساس ضعف و کمی سرگیجه می کند، این یک آزمایش ابتدایی و ساده جهت تشخیص ضعف غدد آدرنال است و البته لزوما برای همه افراد صادق نمی باشد.

آزمایش های خونی که می توانند کمک به تشخیص کم کاری این غدد نمایند عبارتند از: Salvia, DHEAs, Testosterone, Cortisol, Na, K، همچنین انجام آنالیز مو در برخی موارد کمک به تشخیص این مشکل و علل ایجاد آن می کند، قابل ذکر است در مراحل اولیه که فرد دچار ضعف غدد فوق کلیوی است آزمایشات خون به درستی این مشکل را نشان نمی دهند.

ضعف غدد فوق کلیوی درجات مختلفی دارد و عبارتند از:

1) پر کاری موقت: در برخی موارد ابتدا فرد دچار پرکاری این غدد می شود این روال ممکن است ماه ها و  یا حتی سال ها ادامه یابد و بعد از آنکه بدن از مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز غدد فوق کلیوی تخلیه گردید ورق بر می گردد و فرد به کم کاری این غدد دچار می شود و بیشتر در برخی وزرشکاران و یا افرادی که روابط جنسی فراوانی دارند اما استراحت و تغذیه مناسبی برای جبران نیازهای بدن و بازسازی این غدد ندارند شایع است. این افراد ماه ها و یا سال ها ورزش می کنند و یا فعالیت جنسی زیادی را تجربه می کنند اما ناگهان طی مدت کوتاهی کاملا وضعیت بدن آن ها تغییر می کند و دچار سردی جنسی و یا کمبود انرژی می شوند که در این مرحله می گوییم !They are burn out

2) مرحله ابتدایی: زمان و حالتی است که فرد دچار کم کاری خفیف غدد فوق کلیوی می باشد اما علائم خاصی را تجربه نمی کند و فقط در زمان های که دچار کم خوابی و یا استرس می شود مشکلات و علائم مربوطه را تجربه می کند.

3) نیمه پیشرفته: این مرحله ماه ها و یا سال ها بعد از مرحله ابتدایی به وجود می آید در این حالت فرد نیاز به خواب و استراحت بیشتری دارد تا بتواند امور روزانه خود را انجام دهد، گاهی افسردگی را تجربه می کند و از نظر میزان انرژی بعضی از روزها معمولی و در روزهای دیگر کم انرژی و بی حوصله است و ممکن است برای کسب انرژی تمایل به مصرف بیشتر  نوشیدنی های محرک مانند، الکل، چای و قهوه داشته باشد.

4) مرحله پیشرفته: در این مرحله میزان انرژی بدن بسیار کاهش یافته، فرد افسرده، بی انگیزه، بی حوصله و منزوی می شود و اکثر علایمی که در این مقاله توضیح داده ام را تجربه می کند.

5) بیماری آدیسون ADDISON’S DISEASE: در این بیماری میزان ترشح هورمون های کورتیزول و آلدوسترون به پایین ترین سطح می رسند و شخص علائمی جدی و شدیدی از جمله خستگی مفرط، افت شدید فشار خون، سرگیجه، درد عضلات، تغییر در رنگ پوست و غیره را تجربه می کند، بعضی از افراد حتی قدرت راه رفتن برای مدت بیش از چند دقیقه را نخواهند داشت و اگر درمان صحیحی انجام نشود این بیماری می تواند سبب مرگ فرد شود.

بیماری آدیسون در بعضی از افراد به مرور زمان و با تضعیف بیشتر غدد فوق کلیوی به وجود می آید اما در برخی دیگر ممکن است بطور ناگهانی ایجاد شود و از علل آن می توان به وارد شدن شک فیزیکی و یا روانی به فرد و یا وارد شدن بیش از حد سموم و فلزات سمی به بدن اشاره نمود.

ضعف غدد فوق کلیوی می تواند یکی از عوامل مهم در ایجاد بسیاری از بیماری ها از جمله ام اس و برخی از مشکلات مرتبط با سیستم اعصاب مرکزی، مشکلات قلبی و بسیاری از ناهنجاری های رفتاری در تمام سنین باشد.

درمان:

برای درمان ابتدا باید آزمایش های خون مربوطه جهت اندازه گیری هورمون ها، الکترولیت ها، مواد معدنی و ویتامین ها انجام شود و بر اساس نتیجه آزمایشات برنامه درمانی تنظیم گردد. معمولا درمان کامل این ناراحتی با توجه به میزان ضعف غدد فوق کلیوی بین 6 ماه تا 1 سال بطول می انجامد.

خواندن این مقاله می تواند آغازی برای تغییر در کیفیت زندگی شما و درک بیشتر از ارتباط بین جسم و روانتان باشد، اکثر افراد آگاه نیستند که نوع زندگی اعم از تغذیه، روابط اجتماعی و غیره چه تاثیری بر سلامت جسم و روان آن ها می گذارد. من نیز سال ها پیش به ضعف غدد فوق کلیوی مبتلا بودم و متاسفانه هیچ پزشک و حتی خودم  نیز درک صحیحی از علل افسردگی، خستگی و سایر مشکلاتم نداشتم که این امر موجب تحقیق و شناخت بیشتر بیوشیمی بدن و بررسی ارتباط بین جسم و روان و درمان خود و هزار بیمار دیگر  تا به امروز گردید.

درمان کم کاری غدد آدرنال و حتی سایر بیماری ها علاوه بر تجویز دارو و یا مکمل های غذایی، نیازمند تغییرات مهم در نوع زندگی اعم از تغذیه، میزان استراحت، انجام سونا درمانی برای دفع سموم و فلزات سمی که امروزه بدن همه ما به دلیل آلودگی محیط زیست با آن ها مواجه است، تغییر در روابط اجتماعی و حتی قطع ارتباط با افرادی که سبب تخریب روانتان می گردند و سایر موارد می باشد، به یاد داشته باشید آنچه سبب تضعیف غدد آدرنال گردیده عوامل ذکر شده است و درمان نیز با اصلاح آن ها و البته تجویز دارو و یا مکمل های غذایی مناسب صورت می گیرد.

نویسنده دکتر دانیال نصیرزاده.

http://drnasirzadeh.com