چگونه سیستم دفاعی بدن خود را تقویت کنیم

جدا از درجه آسیب‌پذیری سیستم دفاعی بدن و وضعیت عمومی سلامتی، هرکسی می‌تواند در معرض ابتلا به بیماری‌های عفونی قرار گیرد. از میان چهار فصل سال، بهار و تابستان در این رابطه از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. در طول بهار و تابستان، اغلب مردم بخش اعظم وقت خود را در بیرون می‌گذرانند. آنها مقدار زیادی ویتامین (د) از خورشید می‌گیرند، و به مصرف میوه و سبزیجات و نوشیدن آب میوه گرایش بیشتری دارند. فعالیت فیزیکی آنها نیز بیشتر است و آرامش بیشتری دارند. زمستان نیز امتیازات خود را دارد، هوای سرد باعث افزایش تحمل و مقاومت بدن در برابر عفونت می‌شود.

به‌عنوان یک اصل عمومی، بهتر است به این نکات توجه بیشتری کنیم: توقف مصرف شکر، الکل، سیگار و دارو، خودداری از کم‌خوابی، خوردن بیش از حد، و پایین آوردن میزان استرس، که می‌تواند پیامدهای نامناسب داشته باشد.

بهترین راه حفاظت از خود، تقویت سیستم دفاعی بدن با استفاده از شیوه‌های طبیعی است که به بدن اجازه می‌دهد مسؤولیت دفاعی را خود برعهده بگیرد. نوشیدن مقدار مناسب آب، ورزش زیاد، خواب به‌اندازه و مصرف ویتامین‌ها و مواد غذایی زیر می‌تواند سیستم دفاعی بدن را تقویت کند:

آب

نوشیدن آب به‌اندازه کافی، به دور کردن بیماری‌ها و تقویت سیستم دفاعی بدن یاری می‌رساند، زیرا آب مواد سمی را از بدن دفع می‌کند، دستگاه تنفسی را مرطوب نگهمیدارد، و به بهبود عملکرد سلول‌ها کمک می‌کند.

ورزش

تمرین کافی، همه بدن را تقویت می‌کند و عملکرد دستگاه‌های تنفسی و گردش خون را بهبود می‌بخشد. ورزش همچنین به تصفیه خون یاری می‌رساند و استرس را، که یکی از عوامل تشدید بیماری است، کاهش می‌دهد.

خواب

میزان مناسب خواب شبانه برای حفظ سلامت و جلوگیری از بیماری حیاتی است. کسانی که کمتر از هفت ساعت در شب می‌خوابند، سه بار بیشتر از کسانی که هشت ساعت در شب می‌خوابند در معرض ابتلا به بیماری‌های تنفسی و به‌دنبال آن ابتلا به ویروس سرماخوردگی هستند. کاهش بهره‌وری خواب (اختصاص کمتر از ۹۲ درصد از وقتی که در تختخواب هستیم به‌خواب واقعی) امکان ابتلا به بیماری را، در مقایسه با بهره‌وری بالای خواب (اختصاص بیش از ۹۸ درصد از وقتی که در تختخواب هستیم به‌خواب واقعی)، ۵/۵ بابر افزایش می‌دهد.

شستشوی مجاری بینی

شستشوی مجاری بینی با آب ولرم و نمک دریایی، ترشحات، ذرات جمع شده، ویروس‌ها، مواد ایجاد‌کننده آلرژی، و قارچ‌ها را از سینوس‌ها خارج می‌کند.

تغذیه

کمبود مواد غذایی سیستم دفاعی بدن را ضعیف می‌کند و می‌تواند باعث افزایش دفعات و شدت عفونت شود. حتی یک بهبود کوچک در تغذیه می‌تواند اثرات بزرگ در سلامتی داشته باشد.

ویتامین «د»

نشان داده شده است که، از طریق حفاظت از پوسته سلول‌ها، ویتامین «د» می‌تواند شدت و طول مدت سرماخوردگی و آنفلوآنزا را کاهش دهد و به‌صورت سدی در برابر عفونت عمل کند. کسانی که کمبود ویتامین «د» دارند، ۵۵ درصد بیش از کسانی که از ویتامین «د» کافی برخوردارند، در خطر ابتلا به عفونت در مجاری بالایی تنفسی خود هستند. کودکانی که از کمبود ویتامین «د» رنج می‌برند نیز آمادگی بیشتری برای ابتلا به عفونت مجاری تنفسی دارند.

ویتامین «ای»

ویتامین «ای» می‌تواند مصونیت سلول‌ها را بالا برد و عملکرد سیستم دفاعی بدن را در برابر پاتوژن‌ها بهبود بخشد. همچنین، از ویتامین‌های قابل حل در چربی و غشاء سلول‌ها محافظت می‌کند. ویتامین «ای» به جذب ویتامین «آ» کمک می‌کند و ویتامین «ث» را، که نقشی مهم در بهبود سیستم دفاعی بدن دارد، بازسازی می‌کند.

ویتامین «آ»

نشان داده شده است که ویتامین «آ» سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کند و تعداد گلبول‌های سفید را که با بیماری مبارزه می‌کنند افزایش می‌دهد. این ویتامین همچنین به جذب ویتامین «ث» و «د» و انواعی از ویتامین «ب» یاری می‌رساند. کمبود این ویتامین به کاهش مصونیت و افزایش خطر عفونت و بیماری منجر می‌شود. سبزیجات زرد و نارنجی رنگ، مانند کدو، سرشار از ویتامین «آ» هستند.

ویتامین «ث»

مدت زیادی است که ویتامین «ث» در تقویت سیستم دفاعی بدن مؤثر شناخته شده است. هزاران تحقیق در مورد توانایی ویتامین «ث» در مقابله با سرماخوردگی و آنفلوآنزا، چه به‌صورت پیش‌گیری و چه به‌صورت کاهش عوارض و طول مدت این بیماری‌ها، وجود دارد. یکی از تحقیقات در مورد تأثیر ویتامین «ث» روی سرماخوردگی نشان داده است که مصرف مقادیر ۱۰۰۰ تا ۶۰۰۰ میلی‌گرم به‌طور روزانه پیش از بروز عوارض سرماخوردگی، طول مدت بیماری را تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهد. نتایج این تحقیق در مورد آفلوآنزا نیز صادق است زیرا ویروس‌های این در بیماری بسیار به یکدیگر شبیه هستند. ویتامین «ث» برای ایجاد مقاومت در برابر عفونت، و افزایش جذب کلسیم، منگنز و آهن در بدن حیاتی است. این ویتامین در سبزیجاتی مانند جعفری، بروکلی، فلفل سبز، توت فرنگی، پرتقال، طالبی، کیوی، آب لیمو، پاپایا، گل کلم، کلم پیچ، برگ خردل و جوانه‌های براسل.

سلنیوم

سلنیوم برای تعمیر دیگر عناصر سم‌زدا در بدن ضروری است، و در اثر کمبود آن، طول مدت و شدت حملات ویروسی افزایش می‌یابد. تحقیقات انجام شده نشان داده‌اند که کمبود سلنیوم با بدخیم شدن انواع ویروس‌های عادی آنفلوآنزا ارتباط دارد و باعث بروز عوارض شدیدتر، از جمله تورم ریه‌ها و صدمه دیدن آنها، می‌شود. این احتمال وجود دارد که کمبود سلنیوم به ایجاد تغییرات مواد ژنتیکی در ویروس منجر می‌شود و به خطرناک‌تر شدن آن کمک می‌کند. سلنیوم در انواع گوشت‌ها و غذاهای دریایی یافت می‌شود، هرچند اشکال حیوان‌دوستانه‌تر آن را می‌توان از طریق مصرف ضمیمه‌های غذایی با کیفیت بالا یا افزایش مصرف گیاهان و دانه‌ها به‌ بدن رساند.

روی

مانند سلنیوم، روی نیز نقشی مهم در تقویت و نگهداری سیستم دفاعی بدن بازی می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که حتی کمبود خفیف روی می‌تواند به تغییر در سطح مصونیت بدن منجر شود. تحقیقات موجود همچنین حاکی از وجود رابطه میان سطح پایین روی در بدن و عفونت در دستگاه تنفسی هستند. منابع اصلی روی عبارتند از: گوشت گاو، ماکیان، گوسفند، خوک، غذاهای دریایی و لبنیاتی چون شیر و ماست، سیریال‌های سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، نان گندم سبوس‌دار، و سیب‌زمینی.

چای سبز

چای سبز دارای ماده «ای.جی.سی.جی.» (اپیگالوکاتچین گالاته) است که نشان داده شده مصونیت بدن را افزایش می‌دهد. یک فنجان چای سبز حاوی ۱۰ تا ۴۰ میلی‌گرم مواد «پلی‌فنول» است که اثرات سم‌زدایی آن در بدن از بروکلی، اسفناج، هویج یا توت‌فرنگی بیشتر است. نوشیدن ۶ تا ۸ فنجان چای سبز در روز یا مصرف کپسول‌های چای سبز توصیه شده است.

پروبیوتیک‌ها

این نوع باکتری‌ها نقشی مهم در دفاع از بدن در برای عوامل نفوذی بازی می‌کنند و از طریق ترشح مواد شیمیایی که مانع رشد پاتوژن‌های هستند، به صورت سدی در برابر عفونت عمل می‌نمایند. به‌ویژه، یک نوع از پروبیوتیک‌ها، یعنی «باسیلوس کوآگولانت»ها، به شکلی چشمگیر به تولید سلول‌های «ت» در بدن افراد بالغ سالم که در معرض ویروس آنفلوآنزا قرار می‌گیرند یاری می‌رسانند. ارگانیزم‌های پروبیوتیک را می‌توان در ماست و غذاهای تخمیرشده پیدا کرد. راه آسان‌تر برای تنظیم و افزایش کیفیت پروبیوتیک‌ها در بدن می‌تواند مصرف ضمیمه‌های غذایی چون «اسیدوفیلوس» باشد.

اکینیشیا

اکینیشیا شاید شناخته‌ترین ضمیمه غذایی برای پیشگیری و معالجه سرماخوردگی و آنفلوآنزا است. تحقیقات متعدد تأیید می‌کند که این گیاه باعث ایجاد تغییرات مصونیتی که واکنش دفاعی بدن را افزایش می‌دهند می‌شود. یک پژوهش در مورد افرادی که دارای عوارض اولیه سرماخوردگی و آنفلوآنزا (مانند جاری شدن آب بینی، خارش گلو و تب) هستند، نشان داده است کسانی که به‌مدت پنج روز هر روز یک فنجان چای اکینیشا بنوشند زودتر از کسانی که چنین کاری نمی‌کنند بهبود می‌یابند.

گولدن‌سیل

گولدن‌سیل به‌عنوان یک تونیک که به هضم غذا کمک می‌کند و التهاب معده را کاش می‌دهد به بازار عرضه شده است. همچنین نشان داده شده که این گیاه یک عامل ضدباکتری و ضد ویروس است که سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کند. گولدن‌سیل یک آنتی‌بیوتیک طبیعی به‌شمار می‌رود که اغلب همراه با اکینشا و دیگر ضمیمه‌های غذایی تقویت کننده مصونیت بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه عملکرد اکینیشا را در کاهش ترشحات بینی و گرفتگی آن تکمیل می‌کند. بسیاری از متخصصین گیاهی حرفه‌ای استفاده از گولدن‌سیل را برای معالجه تب یونجه، سرماخوردگی و آنفلوآنزا توصیه می‌کنند.

جین‌سنگ

مدت‌ها است که جین‌سنگ به‌عنوان یک افزایش‌دهنده مصونیت بدن و انرژی شناخته شده است. تحقیقات کنترل شده نشان داده است که جین‌سنگ دفعات ابتلا، طول مدت و شدت سرماخوردگی و آنفلوآنزا را در افراد کاهش می‌دهد. در یک تحقیق متکی بر نمونه‌برداری تصادفی و اختفای دوگانه، بیمارانی که جین‌سنگ مصرف می‌کردند کمتر دچار سرماخوردگی می‌شدند و کمتر در معرض ابتلا به آن بودند. یک تحقیق دیگر نشان داده است که افراد مبتلا به آنفلوآنزایی که جین‌سنگ مصرف می‌کنند کمتر دچار مراحل بغرنج‌ این بیماری می‌شوند. همچنین، سالخوردگانی که همراه با تزریق واکسن آنفلوآنزا از جین‌سنگ نیز استفاده می‌کنند، بیشتر از افراد مشابهی که جین‌سنگ مصرف نمی‌کنند دچار عفونت مجاری فوقانی دستگاه تنفسی می‌شوند. متخصصان بر این اعتقادند که علت اثرات مثبت جین‌سنگ بر سرماخوردگی و آنفلوآنزا این است که این گیاه باعث افزایش تولید «ایمیونوگلوبین»، که نوعی پروتئین خنثی‌کننده مواد خارجی نفوذی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها در بدن است، می‌شود.

روغن پونه کوهی

روغن پونه کوهی دارای اثرات ضد ویروسی، ضد قارچی، ضد باکتری، ضد انگلی، سم‌زدایی و ضد التهابی است. این روغن مصونیت بدن را بالا می‌برد، گلو درد را آرام می‌کند، مجاری ریه‌ها و سینوس‌ها را باز می‌کند، به رقیق شدن و دفع ترشحات مخاطی کمک می‌کند، سرفه را موقف می‌کند و تب را کاهش می‌دهد. مطالعات در ظروف آزمایشگاهی نشان داده است که روغن پونه کوهی به همان اندازه آنتی بیوتیک‌ها ضد باکتری است.

سیر

سیر به‌طور طبیعی دارای خاصیت ضدویروسی و ضد باکتری، و افزایش دهنده مصونیت بدن است. یک مطالعه برای ارزیابی اثرات مصرف ضمیمه غذایی سیر روی دفعات و طول مدت سرماخوردگی نشان داده است که افرادی که ضمیمه غذایی سیر مصرف می‌کنند کمتر سرما می‌خورند و طول مدت سرماخوردگی آنها کمتر است. ثابت شده است که اثرات دارویی سیر خام بیشتر از سیر پخته شده است.

برگ زیتون

برگ زیتون دارای خواص ضدویروسی و ضد قارچی، و ضد التهابی است، و ۴۰۰ درصد بیشتر از ویتامین «ث» و دو برابر چای سبز دارای مواد ضد سمی است. مطالعات متعدد نشان داده است که برگ زیتون در برابر باکتری‌ها و انواع ویروس‌ها، از جمله ویروس آنفلوآنزا، مؤثر است. علت این تأثیر آن است که مواد موجود در برگ زیتون بر ذرات پروتئینی ویروس‌ها اثر می‌‌گذارند، آنها را ضعیف می‌کنند و مانع از تکثیر ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوآنزا می‌شوند. همچنین نشان داده شده است که عصاره برگ زیتون سیستم دفاعی بدن را تحریک می‌کند و توان واکنش آن را در برابر عفونت بالا می‌برد. برای دستیابی به حداکثر تأثیرگذاری، مصرف سه کپسول، سه بار در روز، توصیه شده است. برای مقابله با آنفلوآنزا، مصرف یکباره ۲۱ کپسول در آغاز پیدایش عوارض آن توصیه می‌شود. این کار آنفلوآنزا را در عرض ۴ ساعت برطرف می‌کند. صرف یک قاشق چایخوری برگ زیتون در روز برای مبتلایان به اتساع ریه، بیماری قند و فشار خون بالا توصیه شده است.

هسته انگور

عصاره هسته انگور یکی از مؤثرترین مواد سم‌زدا است که در طبیعت یافت می‌شود و برای مقابله با انواع مشکلات سلامتی به‌کار می‌رود. عصاره هسته انگور دارای گروه معینی از «بیوفلاوونوید»ها به نام «پروآنتوسیانیدین» است که، بر اساس مطالعات انجام شده، اثرات سم‌زدایی آن ۲۰ تا ۵۰ برابر بیشتر از «بتا ـ کاروتین»، ویتامین «ث» و ویتامین «ای» در از بین بردن نوع معینی از رادیکال‌های آزاد است.

زردچوبه

زردچوبه یک سم‌زدای قوی است که از خاصیت ضدالتهابی برخوردار است. زردچوبه همچنین از بدن در برابر صدمات مواد رادیکال آزاد، و از جگر در برابر ترکیب‌های سمی محافظت می‌کند، از تراکم پلاکت‌های خونی جلوگیری می‌کند، کیسه صفرا را به‌کار می‌اندازد، از بدن سم‌زدایی می‌کند، و به تقویت سیستم دفاعی بدن یاری می‌رساند. ماده موجود در زردچوبه، «کورکومین» عامل اصلی این اثرات است.

مأخذ: راه‌های آلترناتیو برای جلوگیری از آنفلوآنزا

نگارش: گری نال و ملیسا کارپ