گیاهان آکواریوم

گیاهان، اولین چرخه تولید مواد غذایی هستند. آنان با جذب نور و گاز کربنیک از محیط، عمل فتوسنتز انجام می دهند. نتیجه این فرایند، تولید اکسیژن است. این عمل در طی شب و در مدت زمان تاریکی، بالعکس می شود. 

این قاعده در مورد گیاهان آبزی نیز صادق است. گیاهان آبزی با جذب نور – اگرچه آن نور مصنوعی باشد – و گرفتن گاز کربنیک از محیط آب، تولید اکسیژن می نمایند. این فرایند نقش بسیار حیاتی در تامین اکسیژن آب جهت تنفس ماهیها و در کل، آبزیان دارد . به علاوه، وجود پوشش گیاهی به عنوان سایه بان، پناهگاه، مخفیگاه و زایشگاه طبیعی در مخازن آکواریوم پر اهمیت است.

اید توجه داشته باشید که گیاهان آکواریومی به چند مورد اساسی نیازمندند

کف پوش مناسب:برای نگهداری گیاهان داشتن کف پوش مناسب از اساسی ترین نیاز 

هاست.سنگ ها باید حدود 2-3 میلیمتر باشند .کلسیم آنها باید بسیار اندک 

باشد.نباید زبر و نوک تیز باشند.زیرا در این صورت گیاه شما قادر به ریشه 

دواندن نیست و براحتی صدمه دیده و موجب مرگ گیاه می شود.یکی از بهترین پوشش 

ها که امروزه در اکثر مغازه های آکواریوم یافت می شود سنگریزه های ساحل است 

زیرا که فاقد مواد مضر بوده و نیز بسیار صیقل خورده و مناسب است. گیاهان در 

این نوع شن به راحتی می توانند ریشه دار شوند همچنین این بستر موجب می شود تا 

با رشد ریشه ها در کف استقامت و ماندگاری آنها در کف آکواریوم افزوده 

شود.استفاده 100% از شن نیز توصیه نمی شود.زیرا شن ها می توانند به تکه ای 

سخت و محکم تبدیل شوند که مانع رشد ریشه ها می شود.همچنین از خاک به دلیل 

داشتن برخی مواد مضر بپرهیزید.همچنین برای کاشت گیاهان می توانید از گلدانهای 

سفالی یا پلاستیکی استفاده کنید.البته منظور گلدان صرف نیست بلکه می توانید 

از ظرف ماست ،لیوان یکبار مصرف و دیگر ظروف استفاده کنید. در اینصورت یکی از 

مسایل مهم در کاشتن گیاهان آکواریومی که در آمدن آنها پس از کاشت است برطرف 

خواهد شد.برای این منظور سطلی را از آب پر کنید و در داخل این سطل اقدام به 

کاشتن گیاهان نمایید.سپس ظروف را به آکواریوم منتقل کنید.ریشه ی گیاه را در 

هنگام کاشتن به خوبی پهن کنید و از آسیب وارد کردن به آن دوری کنید.در هنگام 

کاشت و یا در هر زمانی برگ های خراب، سوراخ و یا صدمه دیده را جدا کنید زیرا 

انرژی که صرف بازیابی این برگ خواهد شد می تواند برای تولید برگ های تازه و 

سرحال به کار رود .. 

مواد مغذی : برخی از مواد برای رشد گیاهان نیار است.یکی از این مواد آهن 

است که در سبزه و نیز رشد رنگدانه های سبز گیاهان به کار می رود.دیگر مواد 

مورد نیاز گیاهان عبارتند از:منگنز،روی،منیزیم، مس، پتاسیم، سولفور، فسفر، 

کلسیم، و نیتروژن.البته این به این معنی نیست که شما باید تک تک این مواد را 

تامین کرده و در اختیار گیاه قرار دهید. بلکه بیشتر این مواد در آب شیر موجود 

است و برخی نیز از طریق ماهی ها و و باقی مانده ی غذا ها تامین می شود.تنها 

چیزی که در این مورد نیاز دارید داشتن مقداری کود مایع(یا بصورت قرص)برای 

آکواریوم است که از وجود مواد مورد نیاز برای گیاهانتان اطمینان حاصل کنید.از 

دیگر مواد مورد نیاز ماهی ها نیترات است که با تبدیل اوره ی حاصل از ادرار 

ماهی در اختیار گیاهان قرار می گیرد.

نور: از دیگر سوالاتی که ممکن است در ذهن اکثر افراد مطرح شوداین است

که آیا نور آکواریوم من به اندازه ی کافی است؟باید توجه داشته باشید که 

استانداردی که برای همه ی آکواریوم ها و تمام گیاهان صدق کند وجود ندارد بلکه 

میزان نور با توجه به موقعیت آکواریوم و گیاهان درون آن تعیین می . شود.ولی به یاد داشته باشید که نور زیاد همیشه رشد زیاد را به دنبال ندارد  یعنی شما نمی توانید با داشتن اندکی ماهی  نور آکواریوم را زیاد کرده و انتظار رشد گیاهان را داشته باشید(وبرعکس). بلکه باید همواره تعادلی میان نور و گازکربنیک آکواریوم برقرار باشد.  پس همیشه سعی کنید این تعادل را حفظ کنید.استانداردی که برای اکثر آکواریوم ها به طور نسبی صادق است 1.5-2وات(Watt) برای هر 4 لیتر(1gallon=3.7853) می باشد.البته در مورد رنگ نور سعی کنید رنگ های مختلف(طیف های مختلف) را امتحان کرده و بهترین را انتخاب کنید.و اصلا نگران گیاهان نباشید زیرا گیاه می تواند ظرف چند روز دوباره به حالت قبلی باز گردد. یکی از بهترین نورهایی که می تواند مورد استواده قرار گیرد ترکیبی از 2 لامپ فلورسنت و لامپ هالوژن است . 

 گیاهان آکواریوم در کل به سه دسته تقسیم میشن :

- گیاهان رو آبی .

- گیاهان میان آبی .

- گیاهان زیر آبی .

-گیاهان رو آبی : که در سطح آب شناور هستن , قابل کاشتن نیستن و روی سطح آب رشد میکنن و نیاز به نور شدید دارن و از ذرات معلق در آب تغذیه میکنن . این گیاهان مناسب برای تولید مثل ماهیهای زنده زا هستن و بچه ماهی ها در لای برگها و ریشه های نازک و کوچک اونها مخفی میشن و محیط مناسبی برای زایمان ماهی های بالغ فراهم میکنن و از طرفی هم سطح آب رو تمیز و پاک نگه میدارن به علت قرار گرفتن در سطح و جذب مواد آلی سطح آب . این گیاهان در واقع به نوعی انگل و مزاحم هم به حساب میان چون در مدت کوتاهی تمام سطح آب رو میپوشونن و مانع از رسیدن نور و اکسیژن به عمق آب و گیاهان دیگه میشن نمونه این گیاهان انگل Azolla هست که در تصویر مشاده میکنید . بهتره هر چند وقت مقداری از این گیاهان رو دور بریزید و یا از ماهی های گیاهخواری مثل سیلور دالر و یا گورامی ها هم جزو ماهیهاتون داشته باشید تا این نوع گیاهان رو کنترل کنن . در ایران تنها یک نوع از این گیاهان فروخته میشه به اسم " کرفسی " یا Wisteria که گیاهی بسیار زیبا با رشدی فوق العاده ست . کافیه یک بوته کوچک از اونو روی آب آکواریوم بندازین تا در مدت خیلی کوتاهی تمام سطح آب رو بیپوشونه و زیبایی خاصی به آکواریوم بده . یکی از گیاهان دیگه که بیشتر مخصوص برکه ها ست گیاه نیلوفره که اون هم زیبایی خاصی داره و میشه در حوض هایی که ماهی طلایی نگهداری میکنن اونو پرورش داد .

- گیاهانی که در لایه های میانی آب قرار دارن : گیاهانی هستن که ریشه اونها چندان عمیق نیست و بیشتر در لایه های میانی آب معلق هستن و تا سطح آب رشد میکنن . نیاز به مواد آلی مغذی برای تغذیه ندارن و این مواد رو توسط ریشه هاشون از خود آب دریافت میکنن و نیاز به بستر مناسب ندارن .

- گیاه " الودئاچشم گربه ای

 lodea : 

 

این گیاه در ایران هم فروخته میشه و بصورت ساقه ای تُرد با برگهای ریز و فر خورده و زیباست . خیلی سریع رشد میکنه و تکثیر میشه و کافیه وقتی دراز شد اونو قطع کنیم و دوباره بکاریم . این گیاه باعث شفاف شدن سریع آب آکواریوم میشه و ذرات معلق در آب رو به سرعت جذب میکنه . در شرایط مناسب از گیاه ریشه های درازی تا سطح آکواریوم رشد میکنه و اونو زیباتر میکنه و در فصل تابستان هم گل میده .

گیاهانی که ریشه اونها در خاک یا ماسه و بستر آکواریوم قرار داره : جزو زیبا ترین و با دوام ترین گیاهان آکواریوم هستن . متاسفانه در ایران گیاهان آکواریومی تنوع چندانی ندارن و به چند نوع خاص محدود شدن . در ایران فقط چند نوع با دوام از این گیاهان فروخته میشه . این گیاهان مثل گیاهان آپارتمانی دارای ریشه هستن و رشد خوبی دارن و زیبایی فوق العادی ای به محیط ماهی ها میبخشن . از مواد آلی موجود در بستر آکواریوم بعنوان کود و خاک تغذیه و استفاده میکنن و با جذب این مواد باعث زلال شدن آب و بهینه سازی محیط آکواریوم میشن . بعضی از معروفترین این گیاهان شامل گیاهان زیر میشن :

مشهورترین و بهترین و مناسب ترین این گیاهان آکواریومی هست که خیلی مناسبه برای آکواریوم . گیاه زیبا و با دوامی هست که رشد خوبی داره و خیلی عالی تکثیر میشه . این گیاه برتری ای که نسبت به گیاهان دیگه آکواریوم داره اینه که توسط ماهی های گیاهخوار و یا حلزونها خورده نمیشه . دلیلش هم اینه که برگها و ساقه این گیاه تلخه و ماهی ها رغبتی به خوردنش پیدا نمیکنن . در ضمن این گیاه در نور کم و متوسط و دمای بالای آب هم بخوبی رشد و نمو میکنه و زیبایی خاصی داره و گل های زرد رنگی در زمستان میده که خیلی خوش بو هستن . در صورتیکه باقی گیاهان آکواریومی برای بیشتر ماهی ها غذا به حساب میان و خورده میشن و از طرفی گرمای آب و نور کم اونها رو خراب میکنه . نکته ای که در پرورش گیاه کریپتون باید در نظر بگیرید اینه که این گیاه با بعضی از انواع گیاهان نمیتونه رشد کنه و گیاهانی که در کنار این گیاه کاشته میشن , بزودی خشک میشن . یکی از این گیاهان گیاه والیس Vallis یا همون گندمی نام داره که اگر با گیاه کرپتون کاشته بشه , سریع زرد و خراب میشه و از بین میره . دلیلش هنوز مشخص نیست و این دو گیاه با هم همزیستی ندارن . گیاه کریپتون تا سطح آب رشد میکنه و برگهای مواج و زیبایی داره و اگه در نور طبیعی قراربگیره حتا گل هم میده . در شرایط مناسب گاه به ارتفاع یک متر رشد میکنه . تکثیر اون از طریق پاجوش هایی هست که از خود گیاه خارج میشه و در مدت 6 ماه یک آکواریوم بزرگ رو بطور کامل میپوشونه و بسیار زیبا میکنه . جزو گیاهان گران قیمت به حساب میاد و یک بوته کوچک اون بین 3 تا 5 هزار تومان قیمت داره . خیلی خوبه که این گیاه رو در گلدانهای سفالی سوراخ دار و یا گلدانهای پلاستیکی مشبک مخصوصی که مثل سبد هستن بکارن تا موقع عوض کردن آب آکواریوم ریشه ش آسیب نبینه و در ضمن زیاد از حد در زیر ماسه پراکنده نشه .

گیاه " والیسگندمی یا سیوی " Vallisneria :

  

جزو یکی از گیاهان زیبای آکواریومی هست که در شرایط مناسب مثل آبی با جریان ملایم و نور زیاد سریع رشد میکنه . برگهای اون باریک و نواری شکل هستن و گاه پیچ خورده هستن و تا سطح آب رشد میکنن . سریع تکثیر میشه و پاجوش هایی که از گیاه خارج میشه در مدت کوتاهی میتونه آکواریوم رو بپوشونه . این گیاه در آب سرد بهتر رشد میکنه و در فصل پاییز رنگ برگها کمی متمایل به قرمز میشه !! نوع دیگه ای هم از این گیاه هست که برگهاش پیچ خورده نیست و کاملن صاف و نواری شکل هست و رشد سریعتری داره و بصورت انبوه رشد میکنه . این گیاه گونه های زیادی داره و طول و پهنای برگها در انواع مختلف اون متفاوت هستن . اما شرایط رشد همه اونها یکسانه .

گیاه " لودویژیا " , Ludwigia :

 

در ایران به این گیاه سیوی گفته میشه و 2 نوع برگ پهن و برگ قرمز اون فروخته میشه . جزو گیاهان متداول آکواریوم هست . برگهای نازک و ترد و سبز روشنی داره و خیلی رشد سریعی پیدا میکنه . وقتی که به سطح آب رسید کافیه ساقه اونو از وسط قطع کنین و دوباره بکارین . در مدت کوتاهی ریشه میده و به گیاه جدیدی تبدیل میشه ! بهتره این گیاه در آکواریومی باشه که ماهی های گیاهخوار وجود ندارن چون به علت داشتن برگهای ترد , مورد علاقه ماهی هاست و برگهاش رو بزودی از دست میده و توسط بسیاری از ماهی ها خورده میشه !! نوع برگ قرمز این گیاه بصورت بوته کاشته میشه تا بواسطه برگ های قرمز رنگش دکور آکواریوم رو زیبا تر کنه .

گیاه " کابومباشویدی " , Cabomba :

 

این گیاه با برگهای بادبزنی و زیبای خودش جزو یکی از گیاهای ظریف و زیبای آکواریوم به حساب میاد . بهتره این گیاه بین گیاهان دیگه کاشته باشه چون گیاه ترد و ظریفی هست و بسادگی میشکنه و خراب میشه . رشد سریعی داره و در شرایط مناسب و نور زیاد برگهاش بزرگ میشه و جلوه خاصی پیدا میکنه . چون ریشه هاش عمیق نیست بهتره که در کوزه یا گلدان سفالی کاشته بشه .

گیاه " اکینودوروس " , Echinodorus : 

گیاه بسیار زیبایی هست که در نور زیاد و بستری با املاح معدنی زیاد بصورت انبوه و بسیار سریع رشد میکنه . ساقه ها ترد و شکننده ست و در نور کم گیاه ضعیف میشه . به آبی با درجه اسیدی نیازداره و بهتر نمو میکنه . در شرایط مناسب از پای گیاه پاجوش هایی بیرون میاد و به این ترتیب زیاد میشه . ریشه های ایم گیاه خیلی پراکنده میشه و بهتره در گلدان کاشته بشه برای جلوگیری از صدمه دیدن .

گیاه " اسپاتی فیلوم " , SpathyPhillum :

یکی از گیاهان نه چندان متداول آکواریوم هست که خیلی شبیه گونه آپارتمانی این گیاهه که در گلدان و خاک نگهداری میشه ! این گیاه برای آکواریوم چندان مناسب نیست ولی بعلت ارزون بودن و برزگ بودن آکواریومیست های کم تجربه اونو خریداری میکنن و بعد از مدتی آب رو آلوده میکنه و خراب میشه چون گیاهی مردابیه و نباید بطور کامل زیر آب باشه و نیاز به بستری غنی از مواد آلی و هوایی با رطوبت خیلی بالا داره . برگهای بزرگ و ضخیمی داره که حتا بیرون آب هم رشد میکنه . در شرایط مناسب گلهای درشت و سفید رنگ خیلی زیبایی میده که بوی خوبی دارن .

نکته !!! باید با توجه به نوع ماهیهایی که قصد نگهداریشان را داریم، نوع گیاه را انتخاب کنیم. انواعی از ماهیها عادت به بازی با ساقه و برگهای گیاه دارند. در این صورت باید از گیاهان درشت و قوی بهره برد. بعضی دیگر از ماهیان عادت به بازی با ماسه و حفر گودال در کف آکواریوم دارند، در اینجا باید توجه داشت که گذاردن چند قطعه سنگ درشت و همچنین پوشش ضخیم تری از ماسهبرروی ریشه گیاهان ضروری است. 

در کنار اختصاصات ذکر شده، باید دانست که هر گیاه در آب به خصوصی دارای رشد و نمو و فعالیت مناسب است و این جدا از تقسیم بندی حرارتی، از لحاظ خواص شیمیایی نیز تقسیم بندی هایی را می طلبد