رژیم های غذایی نادرست

● رژیم‌های غیراصولی

بعضی افراد برای اینکه خیلی سریع و در مدت زمان کوتاهی لاغر شوند، به رژیم های لاغری  غیر علمی و نامتعادلی رو می آورند که هر چند باعث کاهش وزن زیاد در مدت زمان کوتاه می شوند ، ولی صدمات جبران ناپذیری بر سلامتی بدن وارد می کنند. چند نمونه از این رژیم های غیر اصولی را در قسمت زیر برای شما بیان کرده ایم.

الف) رژیم صفر کالرى: رژیمى است که هیچ کالرى اى به بیمار نمى رسد و فقط مایعات و الکترولیت هاى بیمار تامین مى گردد. این رژیم براى وزن هاى بالا (چاقی های نوع 3 ویا نوع 2 همراه با بیماری های جانبی)  مورد استفاده قرار مى گیرد و معمولاً بیماران باید تحت کنترل در بیمارستان باشند. کاهش وزن در روز هاى اول در حدود 1 تا 2 کیلوگرم و بعد از آن روزانه 300 تا 500 گرم کاهش وزن را در بیمار شاهد خواهیم بود. اجرای این رژیم برای بیش از 4-2 هفته توصیه نمى شود.

ب) رژیم بسیار کم کالرى : این رژیم به شکل هاى مختلف مورد استفاده قرار مى گیرد. در بعضى از انواع آنها روزانه به فرد 600- 400 کالرى داده مى شود که 80 درصد از این مقدار از کربوهیدرات ها تامین مى گردد و10 درصد از چربى و 10 درصد باقى مانده به پروتئین ها اختصاص مى یابد.

نوع دیگر این رژیم ها که بسیار هم رایج شده رژیمى است که کربوهیدرات آن بسیار پائین بوده یا اساساً فاقد کربوهیدرات است. در این رژیم ها استفاده از منابع پروتئینى آزاد ذکر مى گردد ؛ ماند رژیم اتکینز .

 عوارض رژیم های لاغری بسیار کم کالری شامل: اریتمى قلبى، کاهش فشار خون ، غش و بیهوشى، ریزش مو، خشکى و پوسته پوسته شدن پوست و از همه مهم تر و شایع تر افسردگى است

رژیم لاغری غلط اتکینز

یکی از مشهورترین‌ رژیم‌های لاغری که در مدت زمان کوتاه، کاهش وزن قابل ملاحظه‌ای را به همراه دارند،‌ رژیم غذایی اتکینز است. همان برنامه غذایی پرپروتئینی که به فرد اجازه مصرف آزادانه انواع گوشت‌ها و حتی چربی‌ها را می‌دهد (البته بدون نان و هر نوع سبزی و میوه‌ای) و بدن با از دست دادن آب زیاد، با کاهش وزن رو به رو می‌شود. یادتان باشد که مصرف بیش از اندازه گوشت‌ها بار زیادی را بر کلیه‌ها وارد خواهد کرد و در صورتی که مستعد ابتلا به سنگ‌های کلیوی باشید، با گرفتن این رژیم لاغری غیراصولی، خود را در معرض ابتلا به این عارضه قرار خواهید داد.

البته این به آن معنا نیست که در رژیم لاغری نباید گوشت خورد، بلکه منظور این است که نباید بیش از اندازه مصرف کرد. همواره خوردن مقدار مشخصی از انواع گوشت سفید به خصوص گوشت مرغ و ماهی برای افرادی که می خواهند لاغر شوند، به‌ عنوان یک گزینه ضروری و مورد نیاز بدن توصیه می‌شود.

 

در بعضى از انواع دیگر این رژیم ها روزانه به فرد 100 گرم چربى و حدود 160- 100 گرم پروتئین داده مى شود. این رژیم ها باعث از دست رفتن سریع مایعات بدن شده و در اثر استفاده از آنها تهوع ، استفراغ و بى اشتهایى به دلیل افزایش کتون ها (مواد کتونى) در بدن عارض مى گردد. به طور کلى این رژیم ها، فقط به افرادى که در بیمارستان بسترى هستند و دسترسى به پرستار و پزشک بسیار آسان است، داده مى شود تا به طور همزمان مولتى ویتامین-مینرال و الکترولیت ها را دریافت مى کنند توصیه مى شود و از عوارض آن در افراد عادى مرگ ناگهانى، اریتمى قلبى، کاهش فشار خون، غش و بیهوشى، ریزش مو ، خشکى و پوسته پوسته شدن پوست  و از همه مهم تر و شایع تر افسردگى  است. برگشتن به وزن اولیه در این افراد سریع صورت مى گیرد.

ج) رژیم هاى فانتزى: انواع دیگرى از رژیم ها وجود دارد که رژیم هاى فانتزى نامیده مى شود. در واقع اینها رژیم هایى هستند که در هر روز یک میوه خاص را توصیه مى کنند یا مثلاً یک روز کامل فقط شیر یا بستنى و ... می خورند که به دلیل کاهش کالرى دریافتى وزن کاهش مى یابد. ولى این کاهش از یک اصل بسیار مهم در کاهش وزن دور بوده و آن اصل تعادل است، یعنى این رژیم ها متعادل نبوده و تمام مواد مغذى مورد نیاز براى بدن فرد را به وى نمى رساند. در نتیجه این کاهش وزن عوارض بدى را در دراز مدت به دنبال خواهد داشت.

معمولاً ریزش مو یک ماه پس از شروع برنامه رژیم لاغری نادرست اتفاق می‌افتد که علت آن کاهش ویتامین‌های بدن است. این علامت برگشت‌پذیر است اما برای اینکه فرد کمتر دچار این مشکل شود بهتر است با شروع رژیم غذایی، روزانه یک عدد کپسول مولتی‌ویتامین مصرف کند. یکی دیگر از مهم‌ترین مشکلات کاهش وزن، یبوست است.

ذکر این نکته ضروری است که یبوست مزمن باعث کند شدن کاهش وزن می‌شود. از جمله علل آن می‌توان به عدم تحرک کافی، کاهش حجم مواد غذایی دریافت شده، مصرف کم مواد فیبردار و سبزیجات، مصرف کم آب، فشارهای عصبی و کمبود ویتامین <ب> و کلسیم اشاره کرد. برای برطرف شدن یبوست، انجام ورزش‌های مناسب و داشتن تحرک کافی، مصرف غذاهای فیبردار و حجیم و کم‌کالری، داشتن برنامه منظم روزانه برای پیاده‌روی، مصرف میوه‌های ملین نظیر انجیر، آلوچه و زردآلو، نوشیدن دو لیوان آب هنگام صبح‌ها، پرهیز از هرگونه فشار عصبی، مصرف ویتامین‌های گروه ب و مصرف روغن زیتون از بهترین اقداماتی هستند که می‌توان نام برد.

از دیگر اثرات رژیم‌های غذایی غلط می‌توان به اختلال در قاعدگی اشاره کرد. ایجاد اختلال قاعدگی چند هفته پس از شروع رژیم غذایی و به دنبال کمبود ویتامین‌ها عادی است. لذا خانم‌ها بهتر است، همزمان با شروع رژیم غذایی از مولتی‌ویتامین و نیز قرص آهن، اسید فولیک و آمپول ب کمپلکس همراه با آمپول ویتامین ب ۱۲ استفاده کنند.

افتادگی شکم نیز یکی از عوارض کاهش وزن به دنبال رژیم‌های لاغری است که با کاسته شدن حجم شکم رخ می‌دهد و افتادگی و چین‌و‌چروک شکم را به همراه دارد. برای رفع آن از شروع رژیم غذایی، باید هر روز سه بار در حالت ایستاده یا طی راه رفتن، شکم خود را کاملاً منقبض کرده و در این حالت به مدت یک دقیقه نگه داشت. با انقباضات مرتب عضلات شکم پوست شکم از حالت افتادگی خارج می‌شود، حتی می‌توان پوست‌های اضافه را با انجام عمل جراحی هم برداشت.

جالب است بدانید، هر نوع کاهش سریع وزن در سن بالای ۳۰ سالگی موجب ایجاد چروک در پوست صورت می‌شود. اما اگر این کاهش وزن، طبق برنامه رژیمی دقیق و همراه با مصرف غذاهای پرچرب و خصوصاً روغن زیتون باشد، پوست حالت خود را حفظ می‌کند و چروک‌های ظاهر شده به مرور زمان کاهش پیدا می‌کنند.

● حذف وعده‌های غذایی

استفاده از سه وعده غذایی در روز به‌طوری که از تمامی گروه‌های غذایی تشکیل شده باشند، ضروری به نظر می‌رسد. استفاده از غذاهای کم‌چرب، سرخ نشده، آب‌پز، کم‌نمک و استفاده نکردن از غذاهای کنسرو شده و آماده، وعده‌های غذایی سالمی را تشکیل می‌دهند که بهتر است این وعده‌ها به‌طور منظم و در ساعات معینی صرف شود. حذف وعده‌های غذایی و یا مصرف نامنظم آنها در ساعات نامشخص، تعادل بدن را برهم‌ریخته موجب بروز بیماری می‌شود. مصرف منظم وعده‌های غذایی به‌خصوص در دوره نوجوانی سبب پایه‌گذاری عادت به مصرف صحیح تمام وعده‌های غذایی در دوران بزرگسالی می‌شود.

● سبزی‌های پرفیبر بهترین راه حل

خوردن سبزیجاتی همچون شلغم قبل از وعده‌های غذایی اصلی به دلیل دارا بودن فیبر بالا و کالری کم، موجب افزایش سوخت‌و‌ساز بدن و کاهش وزن افراد می‌شود. گاهی این تصور در بین افراد به وجود می‌آید که با مصرف نوع خاص سبزی وزنشان به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت؛ به‌عنوان مثال برخلاف تصور برخی خانم‌ها، خوردن لوبیا سبز پخته و یا کلم آب‌پز شده نه تنها موجب کاهش وزن بدن نمی‌شود بلکه به دلیل دارا بودن کالری زیاد موجب افزایش وزن می‌شوند. افراد باید توجه داشته باشند آنچه که به کاهش وزن کمک می‌کند مصرف مواد غذایی پرفیبر و کم‌کالری است که با ایجاد سیری کاذب در فرد ضمن پر کردن معده، با افزایش کالری همراه نیست. هر نوع رژیم غذایی چنانچه خودسرانه و به‌صورت عادت دائمی ادامه یابد علاوه بر ایجاد سوء‌تغذیه، سلامتی فرد را نیز به خطر می‌اندازد.

● اگر میوه‌ها و سبزی‌ها نباشند

گروه بزرگی از ترکیبات شیمیایی گیاهی در انواع سبزی‌ها - از سیر گرفته تا کلم و برگ‌های سبز چای - پیدا شده‌اند که مشخص شده است، می‌توانند به وسیله جلوگیری از تخریب سلولی با انواع بیماری‌ها مبارزه کنند. همچنین مشخص شده است یک رژیم غذایی پرفیبر می‌تواند کمکی باشد به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، چاقی، دیابت و سرطان.

پس چرا بسیاری از ما از خوردن برخی سبزی‌ها امتناع می‌ورزیم؟ برای رفع این معضل، سعی کنید به خودتان حقه بزنید؛ یعنی روش‌هایی بیابید که این گیاهان را برای شما به غذایی لذیذ تبدیل کنند. دوست ندارید یک بشقاب پر از بامیه یا کلم بروکلی روبه‌روی شما باشد؟ مجبور نیستید اما سعی کنید به تنوع روی آورید و سبزی‌های مختلف را در سالادها، سوپ‌ها و سس ماکارونی و غذاهای مختلف دیگر بگنجانید.

اگرچه تازه‌خوری بهترین کار است اما اگر میوه و سبزی تازه در دست نداشتید، می‌توانید از انواع کنسروی یا منجمد آنها استفاده کنید. سعی کنید به روش‌های جدیدی برای افزودن میوه به خوراکی‌های روزمره‌تان بیندیشید. هر روز صبح را با یک نوع میوه مثل پرتقال یا سیب آغاز کنید. هلو، گلابی یا هندوانه را به وعده غذایی ظهر خود بیفزایید و میوه‌های تازه یا خشک را به‌عنوان شیرینی و تنقلات و میان وعده برگزینید.

یادتان باشد که ما تنها به یک جنبه از دردسرهای رژیم‌های لاغری غلط اشاره کردیم، در حالی که آنها مشکلات عدیده‌ای را برای افراد در پی خواهند داشت.

از این‌رو برای کاهش مشکلات یاد شده، نکات زیر را هنگام اجرای رژیم لاغری مورد توجه قرار دهید:

·         برای خود مقطع زمانی مشخصی را در نظر نگیرید، زیرا در صورت طولانی‌تر شدن روند کاهش وزن، برای ادامه ی مسیر ناامید خواهید شد.

·         در رسیدن به هدف تان ثابت قدم باشید.

·         در رژیم لاغری تان از همه گروه‌های غذایی، اما در مقدار مشخص استفاده کنید.

·         به دلیل کم‌کالری بودن سبزیجات، در مصرف آنها زیاده‌روی نکنید.

·         از آنجا که کاهش وزن و سوختن چربی‌ها، با ایجاد مواد سمی ‌بسیاری همراه خواهد بود تا می‌توانید آب بنوشید.

·         هرگز با هدف کاهش وزن سریع، خود را به دست رژیم‌های لاغری غیراصولی نسپارید.

·         در صورتی که در میان اعضای خانواده‌تان سابقه سنگ کلیه وجود دارد، آن را با مشاور تغذیه‌تان در میان بگذارید تا وی نکات پیشگیری‌کننده را مدنظر قرار دهد.

·         هر چند که رژیم گرفتن به عزم و اراده محکم شما بستگی دارد، اما نوع رژیم لاغری که به عنوان راه‌حل چاقی شما شناخته شده است نیز حایز اهمیت است و نباید به راحتی از آن گذشت و تن خود را به هر برنامه غذایی لاغری غیراستانداردی، با نتایج غیرواقعی سپرد. 

 

(منبع: تبیان, پارسی طب)